SKŁAD TKANKOWY CIAŁA. CHARAKTERYSTYKA KOMPONENTÓW TKANKOWYCH (TK.KOSTNA, MIĘŚNIOWA, TŁUSZCZOWA).ZMIENNOSĆ ROZWOJOWA SKŁADU CIAŁA.GENETYCZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU ELEMENTÓW SKŁADU CIAŁA
Masa komórkowa i masa pozakomórkowa
Charakterystyka komponentów
Tkanka kostna - stanowi podporę dla miękkich elementów ciała, dostarcza punktów przyczepu mięśni i chroni delikatne tkanki np. czaszka, klatka piersiowa, miednica.30 - 40 % tk. kostnej to włókna kolagenowe. Pozostała cześć to składniki mineralne. Bez włókien kość była by krucha. Komórki kostne powstają na skutek kostnienia komórek tkanki chrzęstnej szklistej lub tkanki łącznej właściwej. Tkanka kostna jest aktywna metabolicznie. Stanowi zapas jonów (głównie wapniowych), które w razie potrzeby mogą być wykorzystane przez organizm. Tkankę tworzy substancja podstawowa, włókna osseinowe (czyli kolagenowe ) oraz komórki kostne (osteocyty), otoczone jamkami kostnymi. Substancja podstawowa zawiera dużą ilość soli mineralnych. Tkanka kostna, jest zarówno unerwiona oraz unaczyniona.
Pomiar wysokości ciała to 97 - 98 % tkanki kostnej. 2 - 3 % to wyspy
międzykręgowe. Szkielet stanowi 15 % masy ciała noworodka i 16 - 17 % masy ciała
dorosłego przed 50 r.ż. (bo później jest osteoporoza i 13- 14 % masy ciała to szkielet).
Większość kości jest formowana prenatalnie w chrząstce. Pojawienie się centrów
kostnienia przebiega w określonej kolejności, jest ściśle zdeterminowane genetycznie i
dlatego stanowi podstawę do określania stanu zaawansowania rozwoju biologicznego -
wiek szkieletowy.
Tkanka mięśniowa - jest to ok. 40 % masy ciała. Zawiera ona ok. 80 % wody. Z tego od 20 - 25 % to przestrzeń pomiędzy włóknami. Woda odgrywa istotną rolę podczas skurczu. W związku z tym są najcięższym komponentem masy ciała.
Tkanka tłuszczowa - występuje w rozproszeniu jak również w obrębie narządów wewnętrznych. 95 % tkanki tłuszczowej znajduje się pod skóra i wewnątrz jam ciała. Może rozrastać się w nieskończoność (szczególnie biała). Jest to najbardziej zmienna cecha w organizmie ( od 2- 70 %). Występują dwa rodzaje tkanki tłuszczowej : biała i brunatna. Brunatna - barwa pochodzi od zawartości chemu. Jest ona bardzo unaczyniona i unerwiona przez układ współczulny. Najwięcej jej jest u noworodków i niemowląt. W późniejszym wieku dosyć dużo jej jest w okolicy aorty, nerek, nadnerczy. Komórki posiadają centralne jądro. Tłuszcz jest zgromadzony w postaci rozrzuconych kropelek w cyoplaźmie. Jest bardzo aktywna metabolicznie. Zawarte triglicerydy są spalane na miejscu, a uwalniana energia jest przerabiana na ciepło. Wykryto ją u gryzoni zapadających na sen zimowy. Funkcja : podejrzewa się, że bierze udział w regulacji odkładania białej tkanki tłuszczowej. Krew przepływająca przez tk. tłuszczową brunatną jest ogrzewana nawet o 2o C . Biała tk. tłuszczowa jest magazynem energii. Ma jądro zepchnięte peryferycznie pod błonę, natomiast centralnie znajduje się duża kropla tłuszczu. Połowa tkanki białej jest pod skórą (fałd) a połowa wewnątrz .Kobiety i mężczyźni mają inną ilość komórek tłuszczowych w różnych regionach ciała. Różnice we wszystkich przypadkach na korzyść kobiet. Kobiety posiadają 20 % tłuszczu więcej w okolicy bioder, 90 % więcej w okolicy bioder. Funkcja tkanki tłuszczowej białej to: gromadzenie zapasów energii, pomoc w utrzymaniu ciepłoty ciała, wypełniając przestrzenie pomiędzy narządami pomaga utrzymać prawidłową statykę ustroju, amortyzuje uderzenia i wstrząsy, pełni istotną rolę w zachowaniu płodności. Organizm musi zgromadzić minimalną ilość tłuszczu, aby rozpocząć menstruację. Przy 165 cm skuteczna masa ciała to 44 kg . Okazuje się, ze w tej masie woda powinna stanowić 50 %, tłuszcz od 17- 24 %. Aby prawidłowo miesiączkowała dorosła kobieta przy 165 cm powinna ważyć 49 kg . spadek ilości tłuszczu poniżej 17 % prowadzi do zaburzenia cyklu, zmniejszenia wydolności fizycznej organizmu, zaburzenia menstruacji. Tkanka tłuszczowa w okresie menopauzalnym jest rezerwuarem estrogenów. Estrogeny są syntetyzowane w tk tłuszczowej z androgenów przy udziale enzymu aromatazy (to samo dzieje się w okresie dojrzewania chłopców - dochodzi do ginekomastii). Obniżona ilość tkanki tłuszczowej u mężczyzn powoduje spadek ilości nasienia. Zbyt otłuszczone kobiety często mają menstruacje bez owulacji.
Zmiany z wiekiem składu ciała
Zawartość wody zmienia się podobnie jak zmiany z wiekiem masy ciała i wyskokści. Stosunkowo szybki wzrost w okresie niemowlęcym, następnie wolniejsze tempo rozwoju w okresie dzieciństwa i ponownie powiększenie zawartości wody w organizmie w okresie przekwitania (dojrzewania). Zawartość wody w organizmie jest mniejsza u kobiet. Podobnie przedstawia się masa ciała szczupłego z wiekiem. Liczba włókien mięśniowych jest ustalona najprawdopodobniej w III trymestrze ciąży. Po urodzeniu obserwuje się stały stopniowy wzrost masy mm do okresu pokwitania. W fazie pokwitania przyrost masy mm występuje mniej więcej z rocznym opóźnieniem w stosunku do przyrostu wysokości. Liczba komórek tłuszczowych ulega powiększeniu trzykrotnie w ciągu życia człowieka. Po raz pierwszy liczba komórek tłuszczowych zwiększa się w II trymestrze ciąży wyprzedzając moment urodzenia. Po raz drugi wzrost liczby komórek tłuszczowych ma miejsce około połowy 1 r.ż wyprzedzając opanowanie lokomocji dwunożnej. Trzeci raz wzrost komórek ma miejsce przed okresem pokwitania. Przekarmianie w tych okresach powoduje nadmierny przyrost tk tł.
Istnieje różnica w tempie rozwoju fałdu skórno - tłuszczowego na tułowiu jest szybsza u chłopców - do okresu pokwitania. U dziewcząt zaznacza się większą akumulację otłuszczenia na kończynach, zwłaszcza kończynach dolnych. U kobiet tkanka tłuszczowa ma charakter redystrybucji. Mężczyźni mają większą gęstość ciała.
Genetyczne uwarunkowanie komponentów tkankowych
Kości - wymiary długościowe są silniej zdeterminowane genetycznie niż wymiary szerokościowe, co nie przeszkadza możliwości zaburzenia rozwoju szkieletu np. nadmierne obciążanie fizyczne prowadzi do przekrwienia okolic nasad kości i przyspiesza tempo zanikania chrząstek przynasadowych (kostnienia) np. gimnastyczki artystyczne posiadają długi T a krótkie kończyny, baletnice, ciężarowcy
Tkanki miękkie - są mniej zdeterminowane genetycznie. Średni stopień odziedziczalności charakteryzuje masę mięśniową. Silne natomiast jest uwarunkowanie genetyczne dotyczące liczby komórek i proporcji włókien szybkokurczliwych do wolnokurczliwych. Jest to cecha niezmienna w ciągu ontogenezy, co nie przeszkadza dokonania przejściowej inwersji włókien wolnokurczliwych w szybkokurczliwe.
Tkanka tłuszczowa - 30 % jest to stopień odziedziczlnosci tkanki tłuszczowej. Jeżeli obydwoje rodzice mają tendencję do nadmiernego otłuszczenia, to prawdopodobieństwo, że dziecko będzie otłuszczone to aż 70 %.
Odziedziczalność typów budowy ciała
budowa smukła - duży współ. dziedziczaln., dzieci rodziców smukłych zwykle są smukłe i tego typu budowę utrzymują przez całe życie
budowa masywna - a)w której domin. tk. tłuszczowa
b)w której domin. tk mm i kostna
c)masywny szkielet + nadmierne obtłuszzcenie
badania wykazały, że córki wykazują większe prawdop. do ojców pod wzg. rozwoju szkieletu i umięśnienia. Synowie pod wzg. Tendencji do otłuszczenia podobni do matek