Sytuacja w Rosji pod koniec XIX w.
Pod koniec XIX wieku podjęto akcję szybkiego uprzemysłowienia kraju. Wielkie uprzemysłowienie, przyniosło ogromny wyzysk w wielkim zakładzie, gdzie nie przykładano wagi do losu człowieka, zmusił pracowników do organizowania strajków.
Liczne kryzysy gospodarcze, związane przede wszystkim z najbardziej cierpiącym na nich chłopem , nękały coraz częściej Rosję.
duże znaczenie na pogorszeniu doli chłopów mieli sami politycy, a raczej ich czyny. Tak było w przypadku wielkiej klęski głodu z roku 1891, kiedy to decyzją rządu znacznie obniżono cenę zboża, aby móc więcej tego towaru eksportować. Skutków takich fatalnych błędów polityki dworu petersburskiego pod koniec XIX było w Rosji wiele, a politycy nie wyciągali z tego żadnych wniosków. Przez to sytuacja robotnika była niezwykle ciężka. Carat był wyrazicielem przede wszystkim warstwy szlachecko-ziemiańskiej
Wystąpienia klasy robotniczej na początku XX w.
Czytając o sytuacji wewnętrznej Rosji w pierwszych latach XX wieku, najczęściej spotykamy się z określeniami chaotycznie zarządzanej gospodarki, dowiadujemy się o wielkich klęskach, nieurodzajach, o powstaniu nowych zrzeszeń monopolistycznych, godzących w proletariat czyli warstwę na której skutki polityki gospodarczej i wielkie nieurodzaje odbijają się najbardziej, która otrzymuje od Caratu najdotkliwszy cios.
Wojna rosyjsko-japońska (1904-1905)
W takim wypadku 28 stycznia (10 II) Mikołaj II wypowiedział Japonii wojnę, mając nadzieje, że dzięki niej uda mu się w dość prosty sposób zdławić zapędy rewolucyjne, a na dodatek zwiększyć swoje panowanie na Dalekim Wschodzie oraz podnieść swój monarszy autorytet.
oburzenie społeczeństwa rosyjskiego spowodowane klęskami w wojnie rosyjsko-japońskiej, było jedną z bezpośrednich przyczyn wybuchu rewolucji w 1905 r.
Krwawa Niedziela
Społeczeństwo Rosji było bardzo niezadowolone z wieści, które nadchodziły z frontu. W całym kraju wrzało. Odpowiedzią Caratu była jedynie obietnica reformy administracyjnej. Zapewnienia te jednak nie uspokoiły nikogo . Zaczęły wybuchać masowe strajki. Na czele wzburzonych Rosjan stanął pop Hapon (w niektórych tłumaczeniach znany także jako Gapon), który był za zorganizowaniem wielkiego pochodu na Pałac Zimowy (laikom przypominam, że to była rezydencja carów) i wręczenia Mikołajowi II petycji „wiernego ludu”. Głównymi postulatami petycji, która dotarła do Cara było domaganie się równości wszystkich przed prawem, 8 godzinnego dnia pracy, ziemi dla chłopów, powszechnej amnestii, zakończenia wojny z Japonią, wprowadzenia odpowiedzialności ministrów, nadanie swobód politycznych, powołanie przedstawicielstwa narodowego itp. Car przerażony demonstracją, która miała się odbyć przed Pałacem Zimowym, poruszającą tysiące ludzi w całym mieście, nakazał ściągnąć do stolicy oddziały wojskowe. W owy nieszczęsny dzień 9 (22) stycznia 1905 roku podczas pokojowego pochodu ulicami miasta
w różnych częściach Petersburga zaczęły się zamieszki. Naprzeciw bezbronnych ludzi wyszło wojsko, prędko manifestacja pokojowa przekształciła się w rzeź. Choć robotników, którzy dotarli do pałacu Zimowego było tysiące, to równie wiele było ofiar.
Przestano wierzyć w „dobrego cara”
Czas Rewolucji
Strajki ogarnęły całe Imperium Rosyjskie.
W takiej sytuacji rząd musiał odpowiedzieć wzburzonemu ruchowi robotniczemu, który po raz pierwszy porwał się na tak ogromną manifestacje.
Car 30 (17) października 1905 roku wydał manifest zapowiadający o uprawnieniach ustawodawczych i zapewniał udział w wyborach wszystkim klasom społecznych — czym ograniczał dobrowolnie samowładztwo. Przyrzekał też obywatelom Imperium Rosyjskiego podstawowe swobody demokracji i amnestię dla więźniów politycznych. Ustanowiono po raz pierwszy urząd premiera, (którym został Sergiusz Witte) z misją uspokojenia kraju i zrealizowania zapowiedzianych reform.
Coraz większa rolę odgrywały Rady Delegatów Robotniczych (największe znaczenie miała Rada Delegatów Robotniczych w Moskwie: w skład jej weszło 204 delegatów, wybranych przez załogi 184 fabryk) . Tworzyły się też Rady Chłopskie i Żołnierskie. U schyłku 1905 roku coraz bardziej zaczęto myśleć o powstaniu zbrojnym. Nic więc dziwnego jak po wydaniu manifestu październikowego naliczono 100 pogromów, padło 1000 zabitych i 3000 rannych, a państwo zostało poważnie sparaliżowane. Dochodziło nawet do takich sytuacji jak na Syberii, gdzie żołnierze wracający z wojny japońskiej nie mogli dojechać do swych domów, ponieważ trasa biegła przez tereny objęte strajkiem, przez Syberię (kolej transsyberyjska) gdzie miały miejsce strajki kolejowe , ale wobec strajku kolejarzy powrót żołnierzy do domu się znacznie przeciągał. Co prawda zgody na przejazd w końcu udzielono, ale odbiło się to na autorytecie państwa. Wyraziło się to też niezadowoleniem społeczeństwa.
19 grudnia 1905 roku Rada Delegatów Robotniczych w Moskwie zapowiedziała powszechny strajk jako początek powstania zbrojnego. Opanowano wodociągi, gazownię, elektrownię w Moskwie. Walki w mieście toczyły się przez 8 dni i były krwawo tłumione. Oblicza się, że w całym kraju od „krwawej niedzieli” do zwołania pierwszej Dumy (około 15 miesięcy) zginęło 15 tyś ludzi, 20 tyś było rannych, a 70 tyś aresztowano lub wygnano.
Stołypin
Car powołał nowego premiera: Sołypina Chciał powstrzymać naród przed pójściem do urn wyborczych, albo zmusić do głosowania na kandydatów dobrze widzianych przez rząd. Wydano 1144 wyroków śmierci (stryczek szubienicy nazywano krawatem Stołypina), zamknięto 260 gazet. Stołypin zażądał zniesienia nietykalności poselskiej co było przyczyną aresztowania 55 posłów socjaldemokratycznych. W takich warunkach, Duma nie mogła utrzymać się długo, Stołypin rozwiązał ją 16 czerwca 1907 roku. Rewolucje stłumiono.
Skutki Rewolucji
Wydarzenia rewolucyjne lat 1905-1907 miały wielki wpływ na międzynarodowy ruch robotniczy i walki narodowowyzwoleńcze w krajach kolonialnych. Świat przekonał się (a przede wszystkich robotnicy i chłopi), że rewolucja jest bardzo realna. Do prawdziwej zbrojnej rewolucji zabrakło proletariatowi jedynie dostatecznego zjednoczenia i świadomości swej roli i żądań.