VAT w działalności gospodarczej

Wykład I

Można przygotowywać kejsy i referaty- propozycje tematów na następnych zajęciach.

Podział podatków (kryterium przerzucalności)

• Bezpośrednie- podatki dochodowe i majątkowe- są najczęściej ciężkie do przerzucenia, nieprzerzucalne.

• Pośrednie- VAT, akcyza,- są to podatki przerzucalne, ale może być tak, że będzie utrudniona. Konsumenci są podatnikami w sensie materialnym. W sensie formalnym- przedsiębiorca jest podatnikiem.

Kryterium źródła pokrycia świadczenia:

• relacja przedmiotu opodatkowania do źródła pokrycia podatku

• przedmiotem może być majątek, obrót, dochód.

• źródłem pokrycia- dochód albo posiadany majątek.

Zalety i wady podatków pośrednich:

• „sprawiedliwy” stawka jest proporcjonalna, ale ciężar często ponoszą konsumenci.

• zjawisko znieczulenia podatkowego- konsumenci nabywając dany produkt nie do końca są zorientowani w jakiej wysokości jest nałożony podatek.

• pewność wpływów podatkowych. Nie ma takiej pewności w przypadku podatków bezpośrednich. Wystarczy transakcja obrotu. Przyjęty mechanizm sprawia, że fiskus nie czeka długo na takie wpływy

• wydajność tego podatku. Przede wszystkim o budżecie decydują wpływy z podatków pośrednich- około 60%.

• powszechność- podmiotowa i przedmiotowa.

• dosyć wysoki poziom stawek- wg dyrektyw UE co najmniej 15%. U nas od początku były stawki dosyć wysokie- 22% później 23%.

• wysoka elastyczność- wpływy albo gwałtownie rosną gdy koniunktura, a gdy spada to i wpływy z podatku spadają.

• negatywny wpływ na aktywność gospodarczą i wzrost gospodarczy- zmniejszenie popytu konsumpcyjnego- czynnikiem sprawczym jest wysokość stawek

• cenotwórczy charakter- powodują podwyżkę cen.

Konstrukcje podatków obrotowych:

• wielofazowy podatek od obrotu brutto-

• jednofazowy podatek od obrotu brutto-

• podatek wielofazowy od obrotu netto- od wartości dodanej

PODATEK WIELOFAZOWY OD OBROTU BRUTTO

Faza obrotu	Cena zakupu	Wartość dodana	Cena brutto (podatek 10%)	Podatek do zapłaty
1	0	100	110	10
2	110	100	231 (210+10%*210)	21
3	231	100	364,1	33,1
4	364,1	50	455,5	41,4
5	455,5	50	556,1	50,6
SUMA	-	400	-	156,1

Stawka efektywna to 39%. Kwota podatku, która ostała zapłacona w poszczególnych fazach obrotu nie jest powiązana z wartością dodana. Efekt kaskadowy. Dla fiskusa im więcej faz tym efekt kumulacyjny bardziej widoczny i fiskus zyskuje więcej wpływów podatkowych.

Można próbować ten efekt zniwelować poprzez

• pionowa koncentracja produkcji i obrotu określonym towarem- im więcej faz obrotu tym wyższy podatek. Pionowa koncentracja polega na tym, że od 2 do 4 fazy łączymy. To nie oznacza, że podmiot powinien się tak zachować. Mówimy o racjonalności podatkowej, ale niekoniecznie musi to być zgodne z naszym celem. Racjonalność ekonomiczna schodzi na drugi plan. W Polsce do 1994 roku formuła była nieco hybrydowa.

• objęcie opodatkowaniem wyłącznie jednej fazy obrotu- w Polsce w ten sposób ustalana akcyza i cło

Każdy kolejny kupuje od poprzedniej osoby

PODATEK JEDNOFAZOWY

Dochodzi do jednokrotnego opodatkowania. Wpływ podatku akcyzowego na poziom ceny wyrobu.

1. Łącznie z podatkiem akcyzowym.

2. Bez podatku akcyzowego.

Wartość wyrobu= 10 000zł.

Stawka VAT= 23%

Akcyza= 20%

Wartość wyrobu w sytuacji 1. i 2.

Ad 1.

10000*1,2*1,23=14760

akcyza=2000

Podatek VAT= 2760

Ad 2.

10000*1,23= 12300

VAT=2300

RÓŻNICA 2460= 2000 (akcyza)+460 (VAT od akcyzy)

PODATEK WIELOFAZOWY OD OBROTU NETTO

Cechy podatku od wartości dodanej:

• powszechność opodatkowania- powszechność podmiotowa, wszelkie podmioty bez względu na sposób działalności podlegają opodatkowaniu (można wskazać wyjątki- zwolnienia- deformują mechanizm podatku od wartości dodanej, pojawiają się efekty takie jak w wielofazowym od obrotu brutto) i przedmiotowa

• wielofazowość- gdy tworzona wartość dodana to jest opodatkowana

• neutralność- podatek nie można powiedzieć, że jest neutralny, bo wpływa na finanse. Jest neutralny ze względu na koszty- podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego. Neutralność międzynarodowa- transakcja eksportu jest opodatkowana stawką 0%. WDT też 0%.

• jednokrotność opodatkowania- o podatku decyduje wartość wygenerowana w poszczególnych fazach obrotu. Liczba faz nie ma żadnego znaczenia.

Spotykamy się obecnie tylko z 2 i 3 konstrukcją.

Na egzaminie będzie teoria opodatkowania.

Podręcznik: Vat w działalności gospodarczej pod red. olchowicz.

Mechanizm funkcjonowania podatku od wartości dodanej

stawka 23%:

Faza obrotu	Wartość netto zakupów	VAT naliczony	Wartość dodana	Wartość netto sprzedaży	VAT należny	Wartość brutto sprzedaży	Rozliczenie z US
1	400	92	100	500	115	615	23
2	500	115	100	600	138	738	23
3	715	138	100	700	161	861	23
4	700	161	100	800	184	984	23
SUMA			400

Konsekwencje wprowadzenia zwolnienia na etapie pośrednim:

Faza obrotu	Wartość netto zakupów	VAT naliczony	Wartość dodana	Wartość netto sprzedaży	VAT należny	Wartość brutto sprzedaży	Rozliczenie z US
1	400	92	100	500	115	615	23
2	500	115	100	600	138	738	23
3	738	0	100	838	0	838	0
4	838	0	100	938	216	1154	216
SUMA			400

Podatek przestaje być neutralny ze względu na koszty. Przerzuca podatek na uczestnika fazy 4. Podatek nieodliczony przez uczestnika fazy 3- dochodzi do wzrostu ceny.

Pobór podatku od podatku w fazie 4.

Zwolnienie na pośredniej fazie- znaczny wzrost cen. Cena wyższa o 170 jednostek. Pojawiła się szkodliwość zastosowania zwolnienia na jakimś etapie pośrednim.

W domu: Przeanalizować przypadek gdy faza 2 objęta zwolnieniem

wynik: cena= 1125

Konsekwencje są zróżnicowane od tego w której fazie zwolnienie.

Gdy zwolnienie występuje w fazie ostatniej:

Faza obrotu	Wartość netto zakupów	VAT naliczony	Wartość dodana	Wartość netto sprzedaży	VAT należny	Wartość brutto sprzedaży	Rozliczenie z US
1	400	92	100	500	115	615	23
2	500	115	100	600	138	738	23
3	738	138	100	700	161	861	23
4	861	0	100	961	0	961	0
SUMA			400

Konsekwencje dla konsumenta są korzystne, bo cena niższa.

Konsekwencje zwolnienia są zróżnicowane w zależności od tego w którym etapie się pojawią. Ostatni- korzystne, pośrednie- niekorzystne.

Podatek VAT.

• stosowany w wielu państwach europejskich

3 cechy VATu

• wyjątkowość konstrukcji i mechanizm funkcjonowania- fenomen fiskalny.-
  -wpływy budżetowe stałe, stabilne, systematyczne, szybkie, z pkt. widzenia fiskusa jest to najlepsze rozwiązanie.

-Dogodność w planowaniu budżetowym

-powszechność

- elastyczność- wrażliwość na zmiany zachodzące w gospodarce

- mechanizm funkcjonowania tego podatku ogranicza zjawisko ucieczki przed podatkiem- nabywca kontroluje dostawcę

-włączenie w system poboru wszystkich faz obrotu gospodarczego zmniejsza atrakcyjność ucieczki od podatku

-przyjęty system- system fakturowania ułatwia kontrolę prawidłowości rozliczeń przez US. Ulga na złe długi.

-podatek charakteryzuje „znieczulenie podatkowe”- zakładając, że mamy wybór: zmiany niekorzystne dla podatników trzeba dokonać- wybieramy podwyżkę VAT zamiast PIT.

• Powszechność stosowania na świecie

• podstawowe miejsce tego podatku w procesie harmonizacji w UE.