Ćwiczenia, gry i zabawy

dla grupy tanecznej

W początkowym okresie pracy z zespołem tanecznym powinno się poświęcić szczególnie dużo czasu i uwagi na ćwiczenia z zakresu techniki ruchu.

Dzięki prawidłowo i systematycznie prowadzonym ćwiczeniom z techniki ruchu

- dajemy dzieciom możliwość zaspokojenia naturalnej potrzeby ruchu,

- czuwamy nad harmonijnym rozwojem ciała i korygujemy dysproporcje rozwojowe,

- wyrabiamy estetykę ruchów,

- uczymy ekonomii ruchowej polegającej na umiejętności wykonywania dużego wysiłku przy zużyciu minimum energii.

Dobór ćwiczeń powinien być przemyślany i podporządkowany następującym zasadom:

1. stopniowanie wysiłku,

2. wszechstronność,

3. zmienność pracy mięśni.

1. Przykłady ćwiczeń wyrabiających poczucie świadomego ruchu

• Równe odstępy

Uczniowie poruszają się w rytm muzyki w dowolnych kierunkach, zachowując między sobą odległość co najmniej wyciągniętej ręki. Na przerwę w muzyce zatrzymują się i sprawdzają odległości. Po ich wyrównaniu powtarzają ćwiczenie.

• Koło

Ćwiczenie przebiega w ciszy. Uczniowie stają na obwodzie koła, wyrównując odstępy. Wybrany uczeń, podbiega do drugiego ucznia i staje przed nim, wtedy ten natychmiast odbiega od niego i zatrzymuje się przed innym. Zadaniem pozostałych uczniów z koła jest stałe reagowanie na zmiany w odległościach i ich wyrównywanie.

To samo ćwiczenie uczniowie wykonują z dwoma lub trzema równocześnie zmieniającymi miejsce uczniami.

• Litery i cyfry

Uczniowie dzielą się na grupy. W grupach przygotowują różne układy i ciekawe sposoby zaprezentowania krokami dowolnej litery, cyfry. Podczas gdy jedna grupa wykonuje układ przestrzenny, pozostałe odgadują jaka to litera, cyfra?

• Czynności

Uczniowie naśladują różne czynności zestawione ze sobą kontrastowo np:

- zabawa z jeżem, ugniatanie ciasta

- głaskanie kota, rozciąganie gumy

- oczyszczanie rąk z błota, ustawianie wieży z cegieł.

Uczniowie wykonują omawiane czynności rękami, próbują wykonać te czynności nogami, próbują całym ciałem poruszać się jak jeż, ciasto, kot, błoto, cegły.

• Gazety

Uczniowie stoją w parach, biorą do rąk gazety tak, aby każdy trzymał jeden róg gazety. Poruszają się następująco: jeden uczeń z pary prowadzi, wskazując przesunięciem gazety kierunek poruszania się, drugi uczeń, z zamkniętymi oczami reaguje ruchem na najmniejsze przesunięcia gazety w jakimkolwiek kierunku (np. ruch gazety w dół - zmusza do przysiadu, ruch w górę – do wspięcia na palce).

• Dwa koła

Uczniowie otrzymują kolejne numery. Idą po obwodzie koła zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Na sygnał „ parzyste”, uczniowie z numerami parzystymi wchodzą do środka koła, tworząc małe kółko. Na sygnał „nieparzyste”, uczniowie z numerami nieparzystymi tworzą kółko, a parzyste wracają do koła zewnętrznego. Ćwiczenie to na początek należy wykonać bez akompaniamentu.

To samo ćwiczenie uczniowie powtarzają z akompaniamentem. Muszą uważać na takie rozplanowanie kroków, aby w wyznaczonym miejscu sali znaleźć się na końcu frazy muzycznej.

• Krople wody

Uczniowie swobodnie rozproszeni po sali, stają, mają za zadanie wyobrazić sobie, że tuż przed nimi co chwilę kapie z góry kropla wody, kapaniu towarzyszą uderzenia w jakiś instrument. Na ten sygnał podstawiają pod kapiące krople palce prawej ręki, a następnie lewej. Tempo ich ruchów musi być zgodne z tempem akompaniamentu.

• Babie lato

Uczniowie stoją w rozsypce, zwróceni przodem do prowadzącego. Wyobrażają sobie, że z ich lewej strony znajduje się na podłodze nić babiego lata. Na dowolny sygnał dźwiękowy schylają się, delikatnie ujmują palcami prawej dłoni wyimaginowaną nić, dużym wolnym ruchem przenoszą na swoją prawą stronę i delikatnie kładą na podłodze. Czynność powtarzają z lewą ręką.

• Ciężkie buty

Uczniowie stoją w dowolnych miejscach sali, zwróceni przodem do prowadzącego. Stopy mają złączone, ciężar ciała równomiernie rozłożony na obydwóch nogach. Na hasło „prawa noga”, opierają cały ciężar ciała na prawej nodze, nie unosząc lewej nad podłogę. Podobnie z nogą lewą.

• Żyrafy

Uczniowie poruszają się w dowolnym rytmie po sali, na umówiony znak zatrzymują się i nie stając na palcach, starają się „ wyciągnąć się” jak najwyżej, starają się sięgnąć głowami do sufitu. Prowadzący powinien zwrócić uwagę na wciągnięcie mięśni brzucha, ściągnięcie do tyłu łopatek i pośladków.

• Teatr rąk i stóp

Ćwiczący wykonują typowe gesty rąk, towarzyszące różnym stanom uczuciowym, takim jak: zdenerwowanie, strach, rozleniwienie, zmęczenie, złość, agresja, czułość.

Ćwiczący próbują te same stany emocjonalne wyrazić stopami, całym ciałem

• Marionetki

Uczniowie ćwiczą parami, jedno jest marionetką leżącą na podłodze, a drugie animatorem pociągającym za wyimaginowane sznurki do góry kolejno jej ręce, tułów i głowę, tak aby nadać marionetce odpowiedni kształt i wyraz.

• Tańczące węże

Prowadzący przyjmuję rolę zaklinacza węży, improwizuje śpiewem lub grą na flecie. Uczniowie węże reagują na melodie miękkimi ruchami, wznoszą się i opadają, wyginając kręgosłup i całe ciało.

• Kryształowa kula

Uczniowie stoją w rozsypce, wyobrażają sobie, że stoją w środku kryształowych kul. Ich zadaniem ma być malowanie kul dłońmi od wewnątrz, zwracając uwagę na elastyczne ruchy kręgosłupa.

• Płomień świecy

Uczniowie stojąc swobodnie są płomieniami świec reagującymi na wysokość brzmienia dźwięków. Gdy melodia wznosi się, płomień-cała sylwetka dziecka rozpala się coraz bardziej ku górze. Gdy dźwięki akompaniamentu schodzą w dół, płomień przygasa i dziecko przykuca.

2. Przykłady ćwiczeń naprężających i rozluźniających

• Manekin

Uczniowie stoją w rozsypce, zwróceni przodem do prowadzącego. Nogi w małym rozkroku, ręce uniesione w górę i silnie naprężone. Na sześć kolejnych sygnałów ćwiczący odprężają kolejno: palce rąk, dłonie, przedramiona, ręce do ramion, głowę i górną część tułowia. Każda z wymienionych części ciała po rozluźnieniu opada bezwiednie w dół. Po krótkim odpoczynku, w pozycji bezwiednego zwisu górnej części tułowia, nowy sygnał oznacza powrót do pozycji początkowej.

• Roboty

Uczniowie naśladują ruchy robotów. Ruchy te mogą być dowolne lub poprzednio ustalone. Charakter ich jest ostry, krótki i zdecydowany. Akompaniament powinien sugerować rodzaj ruchów, zatem powinien być bardzo rytmiczny i ostry.

• Sygnały

Uczniowie poruszają się w dowolnym rytmie po sali. Na hasło słowne, oznaczające którąś z części ciała np. prawa ręka , zatrzymują się i naprężają wymienioną część ciała inne mięśnie pozostają w tym czasie rozluźnione.

• Chory pajac

Pozycja leżąca na wznak na umówiony sygnał słowny lub dźwiękowy, ćwiczący zmieniają pozycję ciała napinając jednocześnie wszystkie mięśnie. Pozostają tak przez krótki moment, po czym opadają swobodnie do najwygodniejszej pozycji. Każdy kolejny ruch powinien różnić się od poprzedniego, w wyniku czego zmienia się pozycja ciała krótkimi naprężającymi przesunięciami. Dla ułatwienia można podać ćwiczącym przykład chorego pajaca, który z trudem się porusza i po najmniejszym wysiłku opada, aby odpocząć.

• Ślimaki

Uczniowie leżą na podłodze luźno wyciągnięci w dowolnej pozycji: na boku, na plecach, na brzuchu. Na umówiony sygnał zwijają się w kłębek – tak jak ślimaki chowają się do skorupy. Po ustaniu sygnału mięśnie i pozycja powracają do pozycji wyjściowej.

• Stop klatka

Wyjaśniamy uczniom, że jesteśmy aktorami występującymi w filmie, podczas projekcji sprzęt do odtwarzania od czasu do czasu przestaje pracować, a wszyscy aktorzy nieruchomieją.

Uczniowie poruszają się dowolnie po sali w rytm muzyki. Na przerwę w muzyce zastygają w bezruchu w pozycji w której zaskoczyła je pauza. Powrót akompaniamentu jest sygnałem do dalszego ruchu

3. Przykłady ćwiczeń rozwijających koncentrację uwagi

• Lustro

Uczniowie ustawieni parami, jeden z nich to jedynka drugi dwójka. Zwróceni do siebie przodem dotykają się jedynie bardzo lekko dłońmi. Cicha i wolna muzyka. Jedynki zaczynają poruszać rękami tak, jakby malowały na tablicy dowolne figury. Dwójki mają nadążać za ruchami partnerów.. Po krótkiej pauzie aktywną rolę przejmują dwójki.

• Labirynt

Osoba prowadząca rysuje kredą na podłodze dowolną figurę linią ciągłą. Lina powinna być długa , a droga dość urozmaicona, np.

Początek i koniec drogi należy zaznaczyć. Zadaniem uczniów jest przejście od startu do mety. Ten kto się pomyli odchodzi z zabawy.

• Morze – brzeg

Uczniowie ustawiają się w szeregu przodem do prowadzącego. Mają sobie wyobrazić morze, stoją w miejscu zetknięcia się wody z piaskiem. Na słowne hasło; „plaża”, „piasek”, „brzeg”- robią kroki w przód, na hasło: „woda”, „morze”, „ fala”- cofają się o krok. Ten kto pomyli ruch odchodzi na bok.

• Most

Do ćwiczenia potrzebne są dwie długie linki, które ułożone równolegle na podłodze symbolizują most. Uczniowie, ustawieni jeden za drugim, mają przejść kolejno most nie dotykając stopami jego krawędzi. Początkowo most jest bardzo szeroki, ale po każdym przejściu zwęża się (linki przybliżają się do siebie).

• Zaczarowana obręcz

Do ćwiczenia potrzebna jest duża drewniana obręcz, bierze w nim udział dwoje uczniów, pozostali obserwują. Jeden z uczniów z wyznaczonej pary ujmuje w obie ręce obręcz, drugi wchodzi do niej. Pierwszy uczeń porusza wolno obręczą i posuwa nią w różnych kierunkach po Sali. Uczeń w środku uważnie śledzi ruch obręczy tak, aby jej nie dotknąć i cały czas znajdować się w jej środku. Dotknięcie oznacza zamianę uczniów a potem pary.

• Piłki i obręcze

Do ćwiczenia potrzebna jest równa liczba piłek i drewnianych obręczy. Obręcze leżą rozłożone na podłodze. Uczniowie przykucają z piłkami przy obręczach. Podczas zabawy występują dwa rodzaje akompaniamentu: spokojny i szybki. Przy pierwszym uczniowie toczą piłki po wewnętrznej lub zewnętrznej stronie obręczy, przy drugim wystukują rytm uderzając piłką trzymaną raz w jednej raz w drugiej ręce o podłogę. Zmiana akompaniamentu oznacza zmianę czynności. Można dołączyć trzeci rodzaj akompaniamentu – rytmu do podskoków. Toczenie piłki i wystukiwanie rytmu będzie wtedy przedzielone momentem odprężającym, kiedy uczniowie poruszają się podskokami pomiędzy leżącymi na podłodze obręczami. Gdy wraca jeden z dwóch początkowych akompaniamentów, uczniowie zatrzymują się przy napotkanej obręczy i wykonują ćwiczenie.

4. Przykłady ćwiczeń użytkowych

Do ćwiczeń użytkowych należą marsze, biegi, skoki, podskoki, przeskoki, cwał.

Znajdują one zastosowanie niemal we wszystkich układach rytmicznych, dlatego całkowite ich opanowanie jest nieodzownym warunkiem prawidłowej pracy z zespołem.

• Biegi

- bieg krótki, sprężysty – staccato, w rytmie ósemek – nogi unoszą się w górę, jak podczas marszu, tułów wyprostowany,

- bieg długi, płaski – w rytmie ćwierćnut – nogi wysuwają się daleko w przód tuż nad podłogą, tułów wychylony w przód,

- bieg bardo szybki,

- bieg z unoszeniem nóg w tył, tułów wyprostowany, obie nogi na zmianę unoszą się w tył, palce stóp i podbicie wyprężone,

- bieg w miejscu z wysokim odbijaniem się w górę po każdym zetknięciu z podłogą,

- bieg z obrotem, po każdym kroku ćwiczący wykonuje półobrót w jedną i tę samą stronę, powyższy bieg stosuje się bardzo krótko ze względu na niebezpieczeństwo zawrotu głowy.

• Skoki

- skoki obunóż: w miejscu, z przemieszczeniem ciała w różnych kierunkach, w miejscu z obrotem, ze zmianą pozycji nóg,

- skoki z wybiciem z jednej nogi i lądowaniem na obie nogi: w różnych kierunkach, w czasie marszu na komendę, w miejscu,

- skoki z wybiciem z jednej nogi i lądowaniem na jednej nodze,

- skoki na jednej nodze: z przemieszczeniem, w miejscu, z obrotem.

• Podskoki

- skok na jednej z opadnięciem na tę samą nogę

Podskoki wykonuje się elastycznie na palcach, najintensywniejszą pracą obciążone są stopy. Podskoki należy ćwiczyć we wszystkich możliwych odmianach, zmieniać ich szybkość, kierunek, wysokość, zasięg i pozycję ciała.

• Cwał

- cwał w kole wiązanym „za ręce” przy zmianach kierunku,

- cwał w kole bez trzymania za ręce przy zmianach kierunku,

- cwał w ustawieniu tyłem do środka koła,

- cwał po kole ze zmianą ustawienia (tyłem, przodem).

5. Ćwiczenia gimnastyczne (ruch – plastyka)

Ćwiczenia te robimy przed każda próbą. Są to ćwiczenia ogólnorozwojowe:
- trochę ćwiczeń zwinnościowo - akrobatycznych,
- Joga,
- ćwiczenia na materacach,

- ćwiczenia równoważne,

- skoki gimnastyczne,
- ćwiczenia na koźle.
Dzięki nim ćwiczący poznają swoje rzeczywiste możliwości, rozluźniając się całkowicie. Sprawiają one, że aktorzy posiądą niezbędną w pracy na scenie, możliwie pełną sprawność fizyczną. Zawsze kładziemy nacisk na ruch naturalny, organicznie wynikający z cech fizycznych danej osoby. Ćwiczenia likwidują indywidualne wady nabyte (garbienie się, powłóczenie nogami, luźny kręgosłup, nieprawidłowe stawianie stóp, sztywne kolana przy chodzeniu).

• Przykładowe ćwiczenia gimnastyczne:
- bieg w kole z trzymaniem się za ręce, w odmiennych tempach i rytmach oraz w różnych układach ciała (mniej aktywni muszą się zmobilizować i podciągnąć, bardziej żywiołowi i dynamiczni – utemperować, podporządkować ogólnej zasadzie i wykonywać zadanie bez indywidualnych zróżnicowań),
- bieg w kole z trzymaniem rąk na barkach partnera lub obejmowaniem go w pasie.
Zespół powinien składać się z osób zdolnych do jednakowego wysiłku w czasie prób i przedstawień.