Techniczne przypadki zużycia: 1. zużycie przez szczepianie adchezyjne (pierwszego rodzaju) – jest to proces intensywnego szczepiania powierzchni; prowadzi do szybkiego ubytku powierzchni 10-15 mikrometrów/h; zachodzi przy dużych naciskach jednostkowych i małych wzajemnych prędkościach i niewystarczającej ilości smaru między powierzchniami; powierzchnię z takim zużyciem można rozpoznać po nierównie rozłożonych głębokich wżerach z ostrymi krawędziami. Zużycie to zachodzi w niedostatecznie smarowanych łożyskach ślizgowych, skojarzeniach stal po stali i stal po żeliwie 2. zużycie przez utlenianie na skomplikowanych procesach absorcji tlenu na powierzchni tarcia, dyfuzji tlenu odkształconych sprężyście i plastycznie mikroobjętości metali z jednoczesnym tworzeniem stałych roztworów i związków chemicznych, a w końcu na oddzieleniu tych warstewek od trących powierzchni. Ten rodzaj zużywania występuje wtedy, gdy szybkość tworzenia warstewek tlenków jest większa niż szybkość tworzenia tlenków przez ścieranie. Powierzchnie zużywające się są czyste i gładkie lub lekko zmatowiałe, mogą być rzadkie rysy od mikroskrawania tlenkami twardymi. Występuje w przypadkach tarcia mieszanego przy dobrym smarowaniu i nieco podwyższonej temp. pracy, np. łożyska ślizgowe, tarcze, koła zębate. 3. Zużywanie cieplne zwane zużywaniem drugiego rodzaju to proces intensywnego niszczenia wywołany nagrzaniem stref tarcia do temp. zmiękczania metalu. Zachodzi tu szczepianie cieplne, rozmazywanie cząstek cieplnych oraz intensywne utlenianie powierzchni (spalanie), na powierzchni powstają duże nierówności po rozerwaniu i szczepieniach a cała warstwa ulega uplastycznieniu i płynięciu. Zużycie patologiczne, występuje jako kolejna faza procesu zatarcia. 4. Zużycie ścierne jest procesem intensywnego zużycia powierzchni trących, w którym ścierniwo lub twardszy element powoduje plastyczne odkształcenie prowadzące do mikroskrawania występów, nierówności jednego lub obu trących się ciał. Wyróżniamy ścieranie przez ziarna przez ziarna umocowane lub luźne. Obraz powierzchni po ścieraniu przypomina powierzchnie po szlifowaniu, przy dużych obciążeniach mogą być ślady odkształceń plastycznych. Jeśli praca odbywa się z przerwami to mamy do czynienia ze zuż. korozyjno–ściernym. 5. Scuffing to rodzaj zużycia, na który składają się elementy zuż. ściernego i adchezyjnego. Jest to forma gwałtownego zuż. spowodowana przerwaniem warstwy oleju pod odpowiednio dużym obciążeniem. Charakteryzuje się występowaniem szczepień tarciowych i rozrywaniem tych połączeń do głębokich wyrwań. Występuje gdy warstwa olejowa występuje lecz jest zbyt cienka w stosunku do wysokości nierówności. 6. Łuszczenie (spaling) jest zuż. dynamicznym, polega na zmęczeniu podpowierzchniowej warstwy materiału co prowadzi do złuszczania cienkich blaszek z powierzchni trących. Zachodzi np. przy tarciu tocznym bez obecności środka smarnego. Powierzchnia jest pełna kraterów i w wżerów, na częściach twardych mogą być pęknięcia a na miękkich odkształcenia. 7. Pitting (zuż. gruzełkowe) jest to niszczenie spowodowane tarciem tocznym w obecności smarów. Przyczyna to łączne oddziaływanie męczenia dużych nacisków jednostkowych oraz ciśnienia smarów. Występuje w przekładniach zębatych, łożyskach tocznych. Odpis amortyzacyjny to wyodrębniona część wartości OT która ma służyć mnożeniu wartości OT o tą część lub przeniesieniu tej części na efekt użytkowania tego obiektu 8. Fretting to rodzaj zużywania zachodzącego podczas bardzo niewielkich wzajemnych przemieszczeń stykających się ciał. Ma podłoże mechaniczne, chemiczne, korozyjne, itp. Np. sprzęgła płytkowe montowane między silnikiem gdzie występują tam mikroprzemieszczenia. Występują na konstrukcjach linii wysokiego napięcia. Ma charakter dynamiczny – ujawnia się nie od razu. zależność lepkości oleju od temperatury: Wyróżniamy oleje o dużej i małej zależności lepkości od temperatury. WL= (L – Uho)/(L-H) *100 = (L-Uho)/D *100 Składanie wg: PN-79/C – 04031 L – lepkość kinematyczna w temp. C w oleju wzorcowym serii α Uho – lepkość kinematyczna badanego oleju w C H – lepkość kinematyczna w temp. C w oleju serii H D – różnica między lepkościami kinematycznymi α , H oraz D oblicza się ze wzorów lub bierze się z tabeli wyżej wymienionej normy. Smary plastyczne rodzaje i ich funkcji : Smary plastyczne składnikami smarów są oleje smarowe, substancje czynne i zagęszczacze. Od tych składników zależą cechy użytkowe. Zagęszczacz nadaje smarom cechy podstawowe. Smary kompleksowe maja znacznie wyższa temperaturę kroplenia, lepszą odporność na utlenianie się i większą odporność na ciecze i pary. Zagęszczacze syntetyczne posiadają lepsza stabilność termiczną. Klasyfikacja smarów ze względu na rodzaj zagęszczacza: Smary litowe - Dominującą na światowym rynku grupą smarów są smary litowe. Ponad połowa smarów plastycznych należy do tej grupy. Dwa, głównie stosowane zagęszczacze tego typu to: hydroksystearynian litu oraz stearynian litu. Smary te są często określane jako uniwersalne, ponieważ znajdują bardzo szerokie zastosowanie w różnych skojarzeniach trących: łożyskach tocznych, łożyskach ślizgowych, w sworzniach i innych obciążonych elementach, zarówno w środkach transportu jak i w urządzeniach przemysłowych, w szerokim zakresie temperatury pracy. - Smary wapniowe Do wytwarzania smarów plastycznych są stosowane dwa rodzaje mydeł wapniowych: 1. mydła uwodnione: stearyniany, oleiniany i palmityniany wapnia, 2. kompleksowe mydła bezwodne, głównie hydroksystearynian wapnia. Te ostatnie pozwalają na otrzymywanie smarów o wyższej temperaturze kroplenia: 140C zamiast 100C, jak w przypadku mydeł uwodnionych. Podstawowe zastosowanie smarów wapniowych to smarowanie łożysk ślizgowych i tocznych, pracujących pod małym obciążeniem, do temperatury maksymalnie 65C, w przypadku smarów zawierających mydła uwodnione i 100C dla smarów zawierających kompleksowe mydła bezwodne, w środowisku bardzo wilgotnym, w połączeniach przegubowych i w styczności z powłokami antykorozyjnymi. - Smary glinowe Jako zagęszczacz smarów glinowych powszechnie jest stosowany stearynian glinu. Tego typu smary są używane w połączeniach przegubowych, łożyskach ślizgowych, otwartych przekładniach zębatych, nawet w środowisku wilgotnym, do temperatury 65C. - Smary sodowe Smary na bazie mydeł sodowych są produkowane w niewielkich ilościach, ponieważ nie są one odporne na działanie wody. Stosowane są dwa rodzaje mydeł sodowych: oleinian i stearynian sodu. Smary tego typu są przeznaczone do smarowania łożysk ślizgowych w temperaturze do 120C, w otoczeniu naturalnym oraz w pewnego rodzaju połączeniach przegubowych i łożyskach tocznych.

Strategia według resursu( potencjału eksploatacyjnego): Podstawowymi zało_eniami realizacji tej strategii sa; - ustalony zakres czynnosci obsługowych przyporzadkowany konkretnej obsłudze, - okresowosc realizacji ustalonych obsług i napraw, - hierarchizacja obsług i napraw Terminy oraz zakresy obsług i napraw przyjetych realizacji w tej strategii sa stałe, ustalone na podstawie wyników wieloletnich badan eksploatacyjnych i sa niezale_ne od stanu technicznego maszyny. Natomiast hierarchizacja realizowanych obsług i napraw oznacza, _e obsługa lub naprawa wy_szego rzedu zawiera w sobie zakresy czynnosci obsług lub napraw ni_szego rzedu. Podstawowa wada omawianej strategii jest koniecznosc realizacji obsług i napraw maszyn znajdujacych sie w ró_nych stanach technicznych, o stałym zakresie scisle ustalonych terminach, wynikajacych z wykonania przez te maszyny porównywalnych zadan mierzonych czasami pracy, przejechanymi kilometrami lub innymi jednostkami. Resurs- ustalona teoretycznie lub doświadczalnie miara zdolności użytkowej urządzenia, wyrażona w odpowiednich dla tego urządzenia jednostkach. Przyjmuje się, że w tym okresie zagwarantowane jest bezpieczeństwo i sprawność eksploatacji. Przeważnie resurs określa się w godzinach pracy urządzenia. Dla pojazdów resurs określany jest "przebiegiem", czyli liczbą przejechanych kilometrów Rodzaje uszkodzeń i sposoby zapobiegania : Uszkodzenie obiektu eksploatacji jest to przypadek losowy, powodujący utracenie chwilowe lub stałe zdatności obiektu. Po dokonaniu remontu lub naprawy powraca się do pełnej lub częściowej zdatności. Uszkodzenie następuje wtedy, gdy wartości parametrów danego obiektu eksploatacji nie są w normie i przekraczają jego graniczne wartości wytrzymałości. Często uszkodzenie definuje się jako przejście obiektu pracującego według modelu dwustanowego ze stanu zdatności do stanu niezdatności. Ponieważ często rozpatruje się modele pracujące w kilku stanach, należy również zdefiniować uszkodzenie dla takich modeli. Rodzaje uszkodzeń: -stopniowe, -nagłe -usuwalne -nieusuwalne -krytyczne -ważne -mało ważne -nieistotne Czynniki wywołujące uszkodzenia obiektów technicznych są związane bądź z samym obiektem, bądź z jego otoczen.Są to: -działanie czynników zewnętrznych -błędy użytkowania -błędy konserwacji -błędy remontu -błędy montażu -błędy technologiczne -przekroczenie czasu pracy obiektu Wymienić dziedziny eksploatacji : Eksploatacja urządzenia- jest to użytkowanie lub obsługiwanie urządzenia. Jest to wiec każde działanie, które nie jest jego projektowaniem lub wytwarzaniem. Eksploatacje należy rozpatrywać jako relacje nauki, techniki, człowieka, środowiska i gospodarki=<(N,T,C,S,G)> Eksploatacja jest działaniem, którego celem jest użytkowanie zamierzonego zasobu użytkowego funkcjonowania obiektu. Eksploatacja to sekwencja stanów losowych wyrażających stany obiektu i ich zmiany czyli kontrolowany proces losowy wyczerpania zasobu użytkowego obiektu. Potencjał eksploatacyjny-to zasób możliwości wytwórczych tkwiących w obiekcie technicznych wydobywanym w czasie użytkowania. Energia eksploatacji- to cos co otrzymujemy wydobywamy z obróbki technicznej w procesie jego eksploatacji. Została ona zakumulowana w procesie wytwórczym i może być uzupełniana przez rożne procesy odnowy. Eksploatacja- to wiedza o technologii działań człowieka wpływających na celowe funkcjonowanie obiektu technicznego, powiązane funkcjonalnie z infrastruktura towarzysząca w warunkach sprzyjającego lub nie otoczenia. Inżynieria eksploatacji-to zbiór metod kształtowania eksploatacji przez wykorzystanie d konkretnych celów techniki: sterowania, diagnostyki, trybologii. Eksploatatyka- to zbiór aksjomatów, hipotez, twierdzeń, praw i teorii obejmujących eksploatacje, inż. eksploatacji, systemy eksploatacji. Podstawowe prawa eksploatacji: 1)obiekt techniczny(OT) jest obiektem użytkowania wielokrotnego lub jednorazowego(rakieta) 2) OT wymaga zaopatrywania i utrzymania go w sprawności do gotowości wykonania zadania. 3) OT charakteryzuje się co najmniej jednym z 2 stanów: sprawny lub niesprawny przy czym dopuszcza się możliwości częściowej niesprawności lub niepełnej sprawności. 4) Ot w czasie użytkowania zużywa potencjał eksploatacyjny. 5) OT w czasie procesu utrzymywania ma podtrzymywany lub odrzucany całkowicie lub częściowo potencjał eksploatacyjny 6) Procesy eksploatacyjne trwają w tzw. Czasie eksploatacyjnym przy czym czas ten może oznaczać czas fizyczny np. godzinę, czas kalendarzowy(lata), liczbę cykli, lądowanie, start. 7) OT cechuje określona żywotność skończona trwałość i określona podatność na diagnozowanie, naprawianie, remontowanie. 8) Wynikami jakości OT są jego niezawodność bezpieczeństwo, gotowość efektywność , ekologiczność itp. wykresy Lorentza:

Strategia według niezawodności. Eksploatacja maszyn według tej strategii sprowadza się do podejmowania decyzji eksploatacyjnych w oparciu o wyniki okresowej kontroli poziomu niezawodności urządzeń (różne wskaźniki niezawodnościowe), eksploatowanych aż do wystąpienia uszkodzenia. Strategia wg niezawodności, zwana inaczej strategią „według uszkodzeń” polega na eksploatacji obiektu do chwili wystąpienia uszkodzenia. Badania niezawodności maszyn w tej strategii prowadzono dotychczas przy wykorzystaniu metod statystycznych dla obserwowanych zdarzeń, co obecnie zastępuje komputerowa technika symulacyjna i programowane badania niezawodności. Wyróżniane w badaniach niezawodności maszyn słabe ich ogniwa są cennym wskazaniem dla konieczności prowadzenia badań diagnostycznych. Nie trzeba uzasadniać, że strategia ta może być stosowana tylko wówczas, gdy następstwa uszkodzeń nie naruszają zasad bezpieczeństwa pracy i nie zwiększają kosztów eksploatacji maszyn. Strategia według efektywności ekonomicznej: Jest to strategia oparta o kryterium minimalnych kosztów eksploatacji maszyn, a decyzje eksploatacyjne podejmowane są w oparciu o wskaźnik zysku. Podstawą podejmowanych decyzji są dane o niezawodności, kosztach użytkowania i napraw eksploatowanych maszyn. Ważnym czynnikiem w tej strategii jest postęp techniczny, którego wysoka dynamika określa starzenie moralne maszyn, a więc czynnik wnikliwie śledzony przez potencjalnych odbiorców. Strategia ta ma zastosowanie również w sytuacjach gdy technologiczne starzenie się maszyn wyprzedza ich zużycie fizyczne. W tej strategii kryterium efektywności ekonomicznej, a więc opłacalności eksploatacji maszyny staje się podstawą decyzji o wycofaniu maszyny z użycia. Wyniki efektywności ekonomicznej mogą często doprowadzać do wycofywania maszyn z eksploatacji jeszcze zdatnych, lecz niezadowalających użytkownika eksploatacji. Poprawne stosowanie tej strategii wymaga gromadzenia dużej ilości informacji statystycznych z zakresu gospodarki finansowej działu eksploatacji, znajomości modeli decyzyjnych, mierników wartości i wskaźników efektywności ekonomicznej oraz rachunku optymalizacyjnego. Strategia według ilości wykonanej pracy: Eksploatowanie maszyn w tej strategii jest limitowane ilością wykonanej pracy, która może być określana liczbą godzin pracy, ilością zużytego paliwa, liczbą przejechanych kilometrów, liczbą cykli pracy itp. Generalną zasadą w tej strategii jest zapobieganie uszkodzeniom (zużyciowym, starzeniowym) poprzez konieczność wykonywania zabiegów  obsługowych w oznaczonych limitach wykonanej pracy, przed osiągnięciem granicznego poziomu zużycia. Z punktu widzenia wykorzystania rzeczywistego potencjału użytkowego maszyny jest to strategia mało efektywna, gdyż podstawą przyjmowania dopuszczalnej ilości pracy są ekstremalne warunki pracy. Przyjmuje się tu najniekorzystniejsze warunki pracy, najsłabsze ogniwa (zespoły, części) maszyny, ekstremalne obciążenia, które nie zawsze i w nierównym  stopniu mogą się ujawnić podczas eksploatacji. Strategia ta, mimo dość powszechnego stosowania, posiada szereg wad, jak np.: - planowanie czynności obsługowych odbywa się w oparciu o normatyw, niezależnie od stanu technicznego maszyny, co prowadzi do wykonywania zbędnych prac obsługowych i nadmiernego zużywania części i materiałów eksploatacyjnych;

- sztywne struktury cykli naprawczych (naprawy główne) nie odpowiadające rzeczywistym potrzebom; bardzo mała efektywność wykorzystania potencjału użytkowego maszyny; przyjęte normatywy nie uwzględniają postępu technicznego, nie wyzwalają inicjatywy personelu obsługującego, nie doskonalą systemu eksploatacji. -ustalenie optymalnego czasu poprawnej pracy maszyny jest trudne, a to prowadzi do wzrostu kosztów eksploatacji. Strategia według stanu technicznego: opiera podejmowanie decyzji eksploatacyjnych na podstawie bieżącej oceny stanu technicznego maszyn, ich zespołów lub elementów . Umożliwia to eliminowanie podstawowych wad eksploatacji maszyn według innych, omówionych już strategii.  Strategia eksploatacyjna to sposób działania z maszynami, ustalony na podstawie wyników badan naukowych, polegających na osiągnięciu poadanego stanu w systemie eksploatacji, bedacego calem, którego osiagniecie jest zdarzeniem losowym z powodu braku zespołu informacji o warunkach, w których ten stan bedzie osiągany. Strategia mieszna polegają na wyposażeniu systemów eksploatacyjnych, realizujących strategie według resursu, w podsystemy diagnostyczne wspierające racjonalne działania eksploatacyjne z maszynami, nazywane w zalenosi od zakresu ich zastosowania: - sekwencyjnymi, tzn realizującymi diagnozowanie w ciągu ograniczającym się tylko do wybranych sekwencji(węzłów, podzespołów) maszyn. - quasi- dynamicznymi, tzn. realizującymi kontrole poprzez monitorowanie zmian, wybranych sygnałów diagnostycznych, których wartości wpływają lub moga wpływać na zmiany terminów i zakresy obsług i napraw. - pośrednimi- realizującymi ciągłe diagnozowanie stanu maszyn w stopniach i zakresach zalenych od uzasadnień ekonomicznych, uzupełniających przestrzeń miedzy wcześniej opisanymi strategiami eksploatacyjnymi.