4. TEORIA KULTURY EDWARDA HALLA. 3 aspekty kultury : formalny, nieformalny, techniczny.

Rozróżnienie na wzorce kulturowe (wartości) oraz przejawy kultury (zachowania, wytwory)

Edward Hall proponował teorię, opartą na założeniu, że kultura jest trzypoziomowa. Poziom „formalny”, „nieformalny”, „techniczny”.

Najpierw ustalił, że mamy 3 rodzaje czasu:

• czas formalny - wszyscy o nim wiedzą, przyjmują jego regularność za pewnik i sprawnie funkcjonuje w życiu codziennym

• czas nieformalny - do czynienia okazjonalnie i który służy jako niejasna wskazówka „za chwilę”, „potem”

• czas techniczny - całkowicie odrębny układ, którym posługują się uczeni i technicy, używając często terminologii niezrozumiałej dla laika

Człowiek do innych dziedzin również podchodzi w sposób formalny, nieformalny i techniczny : Przykład: Ludzie żyjący na Górach Skalistych - narty koniecznością, używali ich naturalnie i od zawsze, na nartach jeździli dosłownie wszyscy – tradycja formalna. W Denver jazda na nartach przyjemnością, sposobem spędzania wolnego czasu, nie potrafili stosować technicznych określeń (rób to tak, ugnij kolana, samo Ci pójdzie), niedzielni narciarze, mało kto, bez nacisku z zewnątrz – jazda nieformalna. W Alpach techniczne określenia, filmowane i analizowane wszystkie zjazdy świetnie wyszkolonych narciarzy, każdy może się tego nauczyć, poznając technikę – techniczny.

W każdej sytuacji, mimo dominacji jednego z Nich, zawsze obecne są wszystkie trzy. Każdy ma własny styl bycia – płaszczyzna nieformalna, lecz jej podstawę stanowi aspekt formalny. To, co techniczne, wykształca bardzo prędko własny, formalny system. Przykładem nauka: jej istota techniczna, ale wykształciła szereg systemów formalnych, których nikt nie kwestionuje: nacisk kładziony na obiektywizm uczonych, na ich lojalny stosunek do pracy własnej i innych.

` Aktualne systemy formalne zastępują stare, skoncentrowane wokół ludowych wierzeń i religii.

Edukacja formalna : działalności formalnej człowiek uczy się dzięki nakazom i reprymendom. Uczymy się, gdy popełniamy błąd i ktoś nas poprawia. Zadania edukacji formalnej z natury dwójkowe: „tak - nie”, „słuszne - niesłuszne”. Edukacja formalna jest procesem dwukierunkowym, nauczany próbuje i popełnia błędy, jest poprawiany; edukacja pełna emocji.

Edukacja nieformalna : podstawowym czynnikiem jest model, który ma być naśladowany. Przedmiotem nauczania jest całość powiązanych z sobą zachowań; naśladowany i naśladujący nie wiedzą, że ktoś tu czegoś uczy. Przykładowo w większości przypadków wiedza o płci jest przekazywana w sposób nieformalny – obserwując.

System zachowań przykazywanych z pokolenia na pokolenie, w którym nikt nie potrafiłby sformułować reguł, wedle których owy proces przebiega.

Z istnienia reguł zdajemy sobie sprawę wówczas, gdy zostają one złamane. Edukacja nieformalna polega na doborze modeli, które uczący się będzie naśladował, najczęściej nieświadomie.

Edukacja techniczna : wiedza przekazywana od nauczyciela do ucznia, ustnie lub pisemnie, i formułowana w sposób wyraźny. Poprzedza ją często analiza logiczna, a proces nauczania ma przemyślną formę. Przykłady nauczania technicznego: szkolenie wojskowe. W czasie II wojny światowej lepszymi mechanikami w wojsku byli sprzedawcy obuwia, którzy bez innowacji podporządkowywali się przepisom i wytycznym, niż byli mechanicy samochodowi, którzy myśleli sami i kierowali się doświadczeniem, a nie wojskowymi podręcznikami/instrukcjami.

Świadomość formalna: to taki stosunek do życia, który wyraża się w zdumieniu: „Czy może być inaczej?” Ludzie o formalnym typie świadomości w większym stopniu ulegają wpływowi przeszłości niż teraźniejszości lub przyszłości. Społ. amerykańskie nie przywiązuje wielkiej wagi do tradycji, u nas również niezbyt. Kultura Indian Zuni z Nowego Meksyku ma charakter głównie formalny i członkowie żyją pod jej wielkim naciskiem. Zuni nie odważą się zlekceważyć presji społecznej.

Świadomość nieformalna: pojęcie jest paradoksem, ponieważ opisuje sytuację, w której większość tego, co się dzieje, dokonuje się niemal całkowicie poza świadomością. To, co nieformalne dotyczy działań czy sposobów działania, których kiedyś się nauczyliśmy, lecz które do tego stopnia weszły w codzienność, że wykonujemy je automatycznie. Myślenie o takich czynnościach może jedynie przeszkodzić w ich wykonywaniu.

Świadomość techniczna: zachowania w pełni uświadomione. Są bezpośrednie i wyraziste, mogą być zapisane i przekazane na odległość.

Emocje formalne: „emocja” jest terminem technicznym, psycholodzy opisują nim uczucia, jako coś odrębnego od myśli. Z tym, co formalne, emocje związane są niemal stale. Utrwalające się systemy formalne, zostają utożsamiane z naturą, a odmienne zachowania są uznane za sprzeczne z naturą. Ludzie żyjący cały czas w kulturach formalnych, mają swobodniejszy stosunek do życia, ponieważ granice zachowań są maksymalnie oznaczone. Każdy wie, że póki człowiek robi wszytko zgodnie z zasadami, wie czego się spodziewać od innych

Emocje nieformalne: dopóki zachowania się nieformalne realizowane są bez przeszkód, zgodnie z niepisanymi i nieformułowanymi regułami, wiążą się one z emocjami w stopniu niewielkim lub wcale. W sferze nieformalnej swoboda działania w zakresie reakcji uczuciowych jest znacznie mniejsza, niż mogłoby się wydawać.

Emocje techniczne: techniczny aspekt kultury cechuje dążenie do eliminacji uczuć, mogłyby one pomniejszać skuteczność. Aspekt formalny i techniczny są często mylone. To, co formalne, często wspiera się na tym, co techniczne. Ludzie uciekają się do zachowań technicznych, gdy wszystkie inne zawodzą.

Formalna postawa wobec zmian: układy formalne cechuje niezwykła trwałość, która jest nieodzownym warunkiem życia. U człowieka to właśnie postawa formalna spełnia funkcje analogiczne do kultury formalnej. By móc skutecznie działać w ramach danego układu formalnego, trzeba ten układ rozumieć i akceptować. Norma może zostać pogwałcona na 2 sposoby: przez przekroczenie marginesu swobody tak, iż jest oczywiste, że dany człowiek rzuca wyzwanie obyczajowości, oraz przez traktowanie normy w sposób techniczny, żądając usprawiedliwienia za spóźnienie o 20s.

Nieformalna postawa wobec zmian: Zainteresowani nie w pełni zdają sobie sprawę, o co chodzi. W krajach latynoamerykańskich rodzina znacznie lepiej, niż instytucje rządowe nadaje się do załatwiania czegokolwiek. Ta nieformalna tradycja jest związana z odmienną od naszej koncepcją prawa. Nasz wymiar formalny potępia wywieranie nacisku na wymiar sprawiedliwości i jeszcze bardziej negatywnie ocenia nepotyzm oraz protekcję wśród przedstawicieli służb publicznych.

Postawy techniczne wobec przemian: przygotowując amerykańskich robotników do pracy za granicą, należy ich uprzedzić, że nie powinni wprowadzać zmian gwałcących normy formalne. W sferze techniki jest możliwa taka pełna kontrola. Tutaj mogą wprowadzać zmiany, nie gwałcąc norm wynikających z obu systemów. Jakiekolwiek miałyby te zmiany być, należy je wprowadzać przez takie sfery życia miejscowej ludności, które uważa ona za techniczne. W przeciwnym razie musiałyby by być sprezentowane, jako zupełnie nowy, samoistny system. Na ogół zmiany techniczne sprowadzają się do niewielkich modyfikacji, dotyczących szczegółów. Wyspiarze z Manus mają do kultury stosunek czystko techniczny. Wyspiarze Ci świadomie eksperymentują z własną kulturą, rozkładając ją na części pierwsze, i składając na nowo, tak, by sprawdzić na jakie różne sposoby może ona funkcjonować.

`O tym, czy dziecko wykroczyło przeciw formalnym, nieformalnym, technicznym aspektom kultury, dowiaduje się metodą prób i błędów.

` W procesie edukacji mamy do czynienia ze wszystkimi trzema, ale zawsze któryś dominuje.

Uwaga: triada formalne- nieformalne- techniczne nie jest układem trwałym i statycznym. Są to stany płynne i przemienne. Zachowania należące do układu formalnego prowadzić mogą w stronę zachowań nieformalnych, ten zaś ku działaniom technicznym. Techniczny często przemienia się w formalny.

Procesy przemiany: życie nie jest rezultatem planu, czy przypadku, lecz dynamicznego oddziaływania żywej substancji na siebie samą. Życie w stale zmieniającym się środowisku zmusza organizmy do przystosowania się i gdyby te procesy nie dokonywały się stale, organizm rozumiany jako gatunek, uległ by zagładzie.

Różnorodność kultur stanowi analog różnorodności gatunków w tym sensie, że jedne kultury giną, podczas gdy inne potrafią przeżyć.

`Często jakieś przeświadczenie lub sposób postępowania utrzymuje się w sposób uporczywy, opierając się wszystkim wysiłkom zmierzającym, ku jego przekształceniu, po czym, nagle w sposób niezauważalny, dane przeświadczenie czy obyczaj znikają, np. stosunek do dziewictwa w USA: „w jaki sposób zachować rdzeń systemu formalnego, w sytuacji, gdy wszystkie techniczne wsparcia tego systemu uległy likwidacji”.

` Często zdarza się, że system techniczny przekształca się w formalny tak szybko, że ludzie nadal reagują nań, jak gdyby nadal był on tylko techniczny.

` Zmiana jest skomplikowanym procesem cyrkularnym: od tego, co formalne, poprzez nieformalne i przez techniczne, ku temu co formalne, lecz nowe.