Nagradzanie : metoda wychowawcza polegająca na tworzeniu atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń (dostarczaniu nagród) w następstwie jej określonych czynności.
Nagradzanie: jest stosowaniem nagrody w funkcji stymulacji sprzężonej zwrotnie z zachowaniem się jednostki.
Oczekiwane zmiany dzięki zastosowaniu metody:
- wzrost częstości (prawdopodobieństwa) tej czynności w sytuacjach zbliżonych do tej w której wychowanek otrzymał nagrodę
- intensyfikacja czynności
*mogą wystąpić też zmiany uboczne
Odstępstwa od definicji:
- nie każde dostarczanie nagrody jest nagradzaniem (w powyższym sensie)
Czynnikami nagrody nie są tylko przedmioty (puchary, pieniądze) mogą to być też czynności (gra w piłkę) lub relacje (zwycięstwo w zawodach).
Podział czynników:
Atrakcyjne (jednostka do nich dąży)
Awersyjne (od tych czynników jednostka stara się uciec)
Neutralne (nie wywołują żadnej z powyższych tendencji)
NAGRODA
Wprowadzenie czynnika atrakcyjnego
(np. danie dziecku przysmaku,
Ogłoszenie go zwycięzcą)
W psychologii behawiorystycznej nagrody nazywa się wzmocnieniami, z dodatkowymi określeniami:
Negatywnymi
Pozytywnymi
Czynniki przy ograniczeniu uwagi do zjawisk pierwszego poziomu regulacji celowej:
Czytniki pierwotnie atrakcyjne (istnieją dzięki wrodzonym mechanizmom nerwowym. Są to np. reakcje konsumacyjne – jedzenie, picie – jak i inne)
Czynniki wtórnie atrakcyjne (pojawiają się jako wynik uczenia się[uwarunkowania]
Atrakcyjne dzięki wzmocnieniom pozytywnym – obiekty, czynności lub relacje, które towarzyszyły w przeszłości jakimś wzmocnieniom pozytywnym, na skutek czego została na nie uwarunkowana część satysfakcji np. zapach pokarmu.
Atrakcyjne dzięki wzmocnieniom negatywnym – stały się atrakcyjne dlatego, że łączyły się ze skutecznym usunięciem jakichś awersyjnych zdarzeń np. uczeń karany w domu za złe oceny, dostaje dobrą ocenę. – bodźce skojarzone z ustaniem przykrego bodźca działają dokładnie w taki sam sposób jak bodźce skojarzone z pozytywnym czynnikiem wzmacniającym.
Czynniki pierwotnie awersyjne
Czynniki wtórnie awersyjne
Mechanizm pośredniczący między czynnością nagradzania a zmianą behawioralną
- nagradzanie prowadzi do utworzenia szczegółowej struktury regulacyjnej dzięki której bodźce składają się na pewną sytuację:
a) wywołują w osobniku antycypację satysfakcji lub ulgi
b) wywołują określoną i dostosowaną do sytuacji sekwencję działań instrumentalnych
Ta struktura musi składać się z przynajmniej dwóch sprężonych części:
- mechanizmu antycypacyjnego
- programu działania (schemat dynamiczny)
Schemat struktury pierwszego poziomu regulacji celowej
Mechanizm antycypacyjny utrzymuje kierunek zachowania
Schemat dynamiczny decyduje o jego rodzaju i strukturze, na tym poziomie można go opisać jako strukturę nawyków.
Nagroda przede wszystkim wytwarza mechanizm antycypacyjny, pełniąc tym samym funkcję bodźca bezwarunkowego w procesie warunkowania klasycznego.
Nagroda nie bierze udziału w powstawaniu związku S – R, lecz jedynie selekcjonuje te związki.
Proces tworzenia się struktury regulacyjnej pod wypływem nagradzania nie jest procesem zachodzącym w jednej próbie
Kiedy osobnik wytworzy już efektywny schemat dynamiczny, funkcja motywacyjna reakcji antycypacyjnej słabnie.
ATRAKCYJNOŚĆ NAGRODY
Czynniki atrakcyjne i awersyjne którymi posługujemy się w wychowaniu nie są jednakowo skuteczne dla wszystkich wychowanków.
W skrajnym przypadku to co wychowawca uważa za nagrodę może zostać odebrane przez wychowanka jako kara. (przykład – studentka, która rzadko się odezwała, wypowiedziała swoją myśl na zajęciach, została zauważona i pochwalona, a mimo to już więcej nie zabrała głosu. Jak się okazało, pochwała wykładowcy była zwróceniem na nią uwagi tłumu, czego ona nie lubiła).
Każda rzeczywista nagroda, jeśli jest często stosowana w określonym kontekście, stopniowo traci swój nagradzający charakter.
Istnieje hipoteza która mówi że wartość nagrody (jaki kary) zależy między innymi od jej przewidywalności: nagroda przewidywana powinna być mniej atrakcyjna od nieoczekiwanej, a kara której się spodziewamy, powinna być mniej dotkliwa niż kara niespodziewana.
Nauczyciel powinien różnicować nagrody i okoliczności ich udzielania
Prawo efektu Thorndike`a – im większa nagroda za wykonanie czynności tym silniejszy „efekt”
Siła bodźca bezwarunkowego determinuje siłę reakcji warunkowej -> wielkość nagrody będzie wpływać na siłę z jaką działa mechanizm antycypacyjny (np. dziecko idzie do szkoły, widzi drogę, drzew, ruch,, co wywołuje w nim dwa obrazy antycypacyjne – obraz przyjemności wiążącej się z wagarami i obraz przyjemności wiążącej się z pójściem do szkoły, im atrakcyjniejsza będzie nagroda związana z pójściem do szkoły – życzliwi nauczyciele, weseli koledzy – tym większe prawdopodobieństwo że dziecko do niej pójdzie).
Opóźnienie nagrody
Optymalny odstęp – od 0,25 do +/- 0,5 s
Wychowawca powinien zmniejszyć do minimum opóźnienie nagrody.
Regulacja celowa:
Istnieje założenie o wielopoziomowości struktur regulacyjnych u człowieka
Wyróżnia się dwa poziomy:
Regulacji reaktywnej
Regulacji celowej
Regulator reaktywny: wrodzona lub nabyta w drodze kojarzenia przez styczność koordynacja sensoryczno – motoryczna (S – R) związek ten jest nazywany też nawykiem.
Związki te tworzą obszerne struktury(t. łańcuchowy) w których dowolny bodziec wywołujący kolejną reakcję jest w całości lub częściowo produktem reakcji poprzedzającej. Takie struktury funkcjonują u człowieka niezależnie od jego świadomości.
Regulacja celowa: ma złożony charakter, jej cecha to antycypacja wyniku podjętego zachowania, więc jest to pewne uosobienie stanu który jeszcze nie istnieje, a ze względu na który zachowanie zostało uruchomione.
Dwa poziomy regulacji celowej:
Regulator pierwszego poziomu: jest pewnym złożeniem regulatora reaktywnego i mechanizmu antycypacji
Drugi poziom opiera się na wiedzy jednostki zorganizowanej we względnie spójną całość niezależną od szczególnych wymogów regulacyjnych, mogącą w sposób ciągły kierować zachowaniem jednostki w różnorodnych sytuacjach.