Państwowa Szkoła Wyższa

im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Pedagogika-niestacjonarne

Rocznik akademicki: 2009/2010

Grupa: I

Semestr: IV

TEMAT REFERATU:

SYSTEM NAGRÓD

Pracę wykonali:

BIAŁA PODLASKA 2010

Tematem naszego referatu będzie system nagradzania w wychowaniu.

Często stosowaną metodą wychowania jest metoda nagradzania czyli tzw. pozytywnego wzmocnienia. Polega ona na promowaniu pozytywnych zachowań z punktu widzenia wychowawczego za pomocą udzielania pochwał (ustnych lub pisemnych) i przyznawania nagród rzeczowych lub innych. Stosowanie nagradzania jest tym skuteczniejsze, im bardziej stosuje się ją zgodnie z upragnionymi przez dzieci i młodzież rodzajami wzmocnień pozytywnych.

Nagrody w wychowaniu

Nagrody odgrywają szczególnie ważną rolę w procesie wychowania. Rodzice pragną, aby dziecko osiągnęło w życiu te wartości, które uważają za ważne. Dzieci mają spełnić oczekiwania rodziców, przejść przez życie w pełni sukcesów. Niektórzy rodzice bardzo wcześnie planują przyszłość swojego dziecka (pracę zawodową, sukcesy, warunki życia). Rodzice pragną by ich syn był mądry, wybitnie uzdolniony, pracowity, grzeczny, odpowiedzialny, zrównoważony, obdarzony urokiem osobistym, o wysokich ambicjach.
Chcę wychować jednostkę silną, odporną na wszelkie trudności.

System wychowania rodzinnego jest ściśle uzależniony od więzi uczuciowej i organizacji wspólnoty rodzinnej.

Dziecko powinno mieć prawo być, tym kim jest, być dzieckiem. Tego domagał się Janusz Korczak. Dorośli wymagają od dziecka więcej niż jest w stanie zrobić, odbierają możliwość radosnego przeżywania dzieciństwa. Dziecko powinno mieć prawo do dnia dzisiejszego, prawo do swego dziecięcego świata, z którego musi stopniowo wyrastać.

W wychowaniu rzadko stosuje się przemyślany system nagród. Rodzice i opiekunowie starają się ograniczyć swobodę dziecka, zmuszać do posłuszeństwa. Sprawiane dzieciom przyjemności (nagrody) towarzyszy zwykle uroczystościom rodzinnym, świętom, urodzinom.

Z wiarą we własne siły wiąże się potrzeba uznania i sukcesu. Ciągłe nagany i niezadowolenie rodziców ze wszystkiego co robi, zniechęca do wysiłku z góry zakłada porażkę. Nagradzając nawet niewielkie postępy zachęca do dalszych prób. Ostra nagana nastawia negatywnie do wykonywanych czynności.

Warunkiem skutecznego nagradzania jest dobra znajomość dziecka. Dziecko rozsądnie nagradzane potrzebuje własnych sił. Wartość nagrody dostarcza nagrodzonemu pożytecznych przeżyć uczuciowych, które korzystnie wpływają na osobowość. Nagroda pogłębia więzi uczuciowe dziecka z osobą nagradzającą, daje poczucie bezpieczeństwa, nabiera ono przekonania, że jest kochane i doceniane.

Nagradzając pochwałą nawet niewielkie postępy dziecka, zachęcamy je do dalszych prób. Dziecko rozsądnie nagradzane próbuje własnych sił w pracy coraz trudniejszej i coraz bardziej odpowiedzialnej, a na tym polega istota prawidłowego wychowania- dorasta do coraz bardziej skomplikowanych zadań i staje się odpowiedzialne za to co robi.

Nagradzając należy tylko dziecko, które na to rzeczywiście zasłużyło. Nagroda wzmacnia reakcje, za które została przyznana, dlatego należy dostrzegać i rozumieć wysiłek wkładany w wykonywanie podejmowanych czynności. Wzmacnianie nagrodą pozytywnej motywacji do działania wymaga ciągłego zastanawiania się nad tym, dlaczego dziecko zachowuje się tak, a nie inaczej. Brak nagród może być równie groźne jak ich nadmiar.

Jakie są niebezpieczeństwa stosowania nagród?

Nagradzając należy uważać, by wysiłki dziecka nie kierowały się wyłącznie na osiągnięcie powodzenia za wszelką cenę. Są wypadki gdy dzieci przejawiają dane zachowanie (np. uczą się) wyłącznie dla nagrody otrzymywanej w domu, a nie z potrzeby poznawczej. Używanie zbyt dużej liczby nagród, szafowanie nimi może przyczynić się do tego, że dziecko stanie się egoistyczne, samolubne, będzie domagać się wyróżnienia i uznania przy wykonywaniu najprostszych rzeczy.

Szczególnie niebezpieczne jest nagradzanie pieniędzmi i innymi rzeczami materialnymi. Dziecko nagradzane zbyt często w ten sposób zaczyna robić wszystko dla otrzymania pieniędzy, np. pomaga w domu nie z chęci ulżenia rodzicom, lecz tylko i wyłącznie z pobudek materialnych.

Należy pamiętać o tym, że o ile o zapowiedzianej karze można zapomnieć, o tyle obiecana nagroda za jakiś czyn nie może zostać zapomniana i musi zostać udzielona. Zapomnienie o nagrodzie rozczarowuje dziecko, powoduje utratę zaufania do rodzica oraz podważa jego wiarę w to, że cnota bywa zawsze nagradzana.

Funkcja nagrody

Funkcja nagradzania wychowawczego polega na zaspokajaniu określonych motywów wychowanka, w następstwie przejawiania przez niego pożądanych form zachowania. W ten sposób zostaje on skłoniony do powracania do pewnych zachowań.

• umacnia w dziecku wiarę we własne siły i wartości

• realizuje potrzebę uznania i sukcesu

• zachęca do podejmowania coraz trudniejszych zadań

• dostarcza dodatnich uczuć i radości oraz jest przyczyna dobrego samopoczucia

• wzmacnia więzi uczuciowe z osobami nagradzającymi

• działa dodatnio na tych, którzy są świadkami nagradzania.

Wychowanek dostatecznie często nagradzany nabiera poczucia bezpieczeństwa jak również wiary we własne siły, co budzi chęć do dalszych, konstrukcyjnych wysiłków. Z drugiej strony nadmierna ilość i łatwość osiąganych nagród wywołuje stopniową demobilizację. Wynika z tego konieczność urozmaiconego nagradzania oraz nieustannego podnoszenia wymagań w stosunku do wychowanka. Nagradzanie wychowawcze musi być zindywidualizowane. Wiadomo bowiem, że te same następstwa mają dla jednych wartość dodatnią, dla innych ujemną lub są zgoła bez wartości.

Czynniki skuteczności nagradzania

Otrzymywanie upominków nie jest równoznaczne z nagroda. Nagrodę otrzymuje się za coś konkretnego, za dodatkowy trud, za wysiłek nie związany z wypełnianiem codziennych obowiązków.

Nagroda ma być bodźcem wzmacniającym postępowanie pozytywne, zachęcającym do solidnej pracy lub nauki.

Atrakcyjność nagrody - wartość nagrody zależy od jej przewidywalności (nagroda oczekiwana jest mniej atrakcyjna od nieoczekiwanej ). Można temu zapobiec przez różnicowanie nagród i okoliczności ich udzielania. „Im większa nagroda za wykonanie pewnej czynności, tym silniejszy efekt”- prawo efektu Thorndike.

Rozkład nagród - to reguła nagradzania określonej czynności przy kolejnych jej pojawianiu się. Rozkłady sporadyczne obniżają tempo uczenia się. Brak nagrody następujący po uprzednim podaniu nagrody za daną czynność nie jest zdarzeniem obojętnym, lecz rodzi frustrację.

Nagradzanie sporadyczne sprawia, że każdy zawód rodzi nadzieję na uzyskanie nagrody. Gdy zależy nam na dużej trwałości zmiany wywołanej metodą nagradzania powinno się sięgać po nagradzanie sporadyczne ,rozpoczynając od nagradzania ciągłego i powiększając liczbę nie nagrodzonych czynności.

Opóźnianie nagrody - powinno być zmniejszane do minimum. Aby przeciwdziałać efektowi opóźniania nagrody można werbalnie odtworzyć sytuację, w której nagroda powinna się pojawić.

Nagroda jako zachęta - działa przez podniesienie ogólnego poziomu pobudzania organizmu, co wpływa na szybkość czynności, siłę, koordynację i pośrednio na tempo i poprawność uczenia się. Stosując nagrodę w formie zachęty należy rozważyć atrakcyjność nagrody, rodzaj zadania, typ temperamentu wychowanka.

Stopień opanowania czynności - nagradzanie w jego standardowej postaci jest skuteczne tylko wtedy, gdy osobnik opanował daną czynność.

Źródło motywacji czynności - nagroda, szczególnie zapowiadana przesuwa uwagę jednostki z wyniku bliższego na dalszy, co przejawia się w spadku zainteresowania czynnością, która nie będzie nagradzana. Gdy nagroda dawana jest wyłącznie za podjęcie i wykonanie jakiejś czynności bez względu na wynik, to tłumi ona motywację wewnętrzną zarówno u dzieci jak i u dorosłych.

Nagrody i informacje o wyniku czynności - dostarczenie informacji o osiągniętym wyniku polepsza wyniki w następnych, podobnych zadaniach. Zablokowanie dopływu informacji w trakcie pracy nad zadaniem powoduje spadek poziomu wykonania.

Rodzaje stosowanych nagród:

• Nagradzanie pochwałą i uznaniem jest najczęściej stosowaną werbalną aprobatą postępowania dziecka, podziw, że potrafiło wykonać zadanie w sposób wyjątkowo udany, uśmiech i radość czy przytulenie, jeśli dziecko lgnie do rodziców i sprawia mu to przyjemność.

• Uznanie i pochwała powinny być proporcjonalne do wyłożonego wysiłku i chęci, aby na nie zasłużyć. Wartość pochwały zależy od tego, kto jej udziela i w jakich okolicznościach (tym większa im większy w oczach dziecka autorytet osoby, która pochwaliła)

• Nagradzanie przez sprawianie przyjemności dziecku- może to być wspólny spacer z rodzicami, wyjście do kina, wyrażanie zgody na spotkanie z kolegami, wyjazd na wycieczkę, wspólna gra, itp.

• Darzenie zaufaniem jest bardzo pożądane przez dzieci, ma wysokie walory wychowawcze. Odebranie zaufania jest poważna kara. Dziecko, które wie, że rodzice mu ufają, ma dobre samopoczucie, odczuwa swoja wartość, ma przedsmak upragnionej samodzielności i dorosłości; zaufanie polega również na zmniejszaniu kontroli nad wszystkim co dziecko robi, czym się zajmuje i z kim się bawi, itp.

• wspólne atrakcyjne spędzanie wolnego czasu, np. wycieczki; sposób jest bardzo dobry lecz kosztowny i wymaga dużo wolnego czasu

• nagrody rzeczowe chętnie i z wdzięcznością przyjmowane przez dzieci, zwłaszcza przez te, których rodziców nie na wszystko stać; nagroda rzeczowa to prezent za konkretna działalność lub określone postępowanie, dar zasłużony, a jego posiadanie kojarzy się z tym, za co był otrzymany (zabawka, gra, maskotka, płyta, książka, sprzęt sportowy, itp.)

• pieniądze, kieszonkowe lub do skarbonki, którymi dziecko może samodzielnie dysponować za zgoda rodziców.

Należy pamiętać o tym, że system nagród to nie tylko jeden z elementów systemu wychowawczego i niekoniecznie najważniejszy. Dzieci uczą się przede wszystkim przez naśladownictwo. Najważniejsze jest więc dawanie im dobrego przykładu ze strony osób dorosłych.

BIBLIOGRAFIA

1. Jundziłł J: Nagrody i kary w wychowaniu, WSiP, Warszawa 1986
2. Korczak J.: Jak kochać dziecko, PZWS, Warszawa 1958
3. KorczaklJ.: Prawidła życia, PZWS, Warszawa 1958
4. Maciaszek J.: Nagroda i kara w wychowaniu dziecka, IW CRZZ, Warszawa 1975
5. Ochmański M.: Nagrody i kary w wychowaniu dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, Wydawnictwo WSiP Warszawa 2001
6. Przetacznik - Gierowska M., Włodarska Z.: Psychologia wychowawcza, PWN, Warszawa 1994
7. Włodarski Z., Matczak A.: Wprowadzenie do psychologii, WSiP Warszawa 1992

---