Parkinson, r.3 MOTYWACJA SPOŁECZNA
Motywacja odnosi się do procesów dotyczących inicjacji, nadawania kierunku i energii zachowaniu danej osoby.
Motywacja społeczna – dotyczy aktywacji tych procesów pod wpływem sytuacji, a w których inni ludzie są w bliskim kontakcie z daną osobą.
Badania nad motywacją społeczną rozpoczął TRIPLETT:
ktoś inny może być dla osoby sposobem uwolnienia lub wyzwolenia energii nerwowej, której ona sama nie potrafi z siebie wyzwolić
eksperyment: osoby intensywniej kręciły korbą, gdy towarzyszyła im inna osoba wykonująca to samo zadanie, niż jak byli sami - > ten eksp. wprowadził do psychologii zjawisko zwane społeczną facylitacją wykonania, w którym obecność innych powoduje wzrost motywacji danej osoby.
Meumann –> badania w których społeczna facylitacja została osiągnięta przez wpływ biernego audytorium, które jedynie obserwowało osobę badaną.
Ringelmann - > badania, w których obecność innych wydawała się prowadzić do utraty motywacji.
FACYLITACJA SPOŁECZNA
1). Zajonc wysunął argumenty:
- obecność innych wywołuje podobny do popędu stan pobudzenia,
- popęd zwielokrotnia zwyczajową siłę reagowania w danej sytuacji, zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji dominującej w stosunku do rekcji podległej,
- reakcja dominująca jest częściej poprawna w przypadku zadań łatwych niż trudnych.
Wywnioskował, że obecność innych prowadzi do facylitacji społecznej przy wykonywaniu prostych lub dobrze wyuczonych zadań, natomiast do zahamowania w przypadku zadań trudnych.
2). Geen i Gange doszli do wniosku, że najbardziej oszczędne wyjaśnienie społecznej facylitacji i zahamowania opiera się na teorii popędu (obecność innych powoduje popęd, co wzbudza reakcję).
POBUDZAJĄCE EFEKTY SPOŁECZNEJ OBECNOŚCI
1). Lęk przed oceną
Niektórzy badacze twierdzili, że nie tylko sama obecność innych wystarczy aby wpłynąć na daną osobę, ale inni muszą być przez badanego darzeni szacunkiem jako potencjalni sędziowie lub krytycy. Uważa się, że popęd jest bezpośrednio poprzedzany niepokojem lub lękiem przed oceną.
Cottrell -> do facylitacji nie dochodziło, kiedy otoczenie nie zwracało uwagi lub nie wiedziało, co robi dana osoba.
Inne eksperymenty też pokazywały, że obserwatorzy o wysokiej pozycji społecznej wywierają większy wpływ niż obserwatorzy o niskim statusie, co sugeruje, że ci pierwsi mogą wywoływać silniejszy lęk przed oceną niż ci drudzy.
2). Konflikt z powodu rozproszenia uwagi
Koncepcją alternatywną do obudwu hipotez (dot.samej obecności i lęku przed oceną) jest pogląd, iż obecność innych odrywa daną osobę od zadania i w ten sposób wywołuje konflikt reakcji. Konflikt ten prowadzi do pobudzenia lub popędu.
Baron-> w przypadku obecności audytorium badani doznają rozproszenia uwagi z powodu obserwatorów.
3). Niepewność i obserwacja społeczna
Zajonc rozwinął swoje wcześniejsze stanowisko ->społecznie wywołany popęd może być produktem niepewności. Obecność innych zakłada możliwość działania z ich strony. Dlatego dana osoba musi stale śledzić możliwe zmiany w otoczeniu. Takich działań często nie da się przewidzieć, dlatego mogą wywoływać niepewność.
Guerin i Innes -> włączyli do tego proces społecznej obserwacji – skoro inni przez swoją obecność mogą wywoływać niepewność, dana osoba musi ich od czasu do czasu obserwować, próbując przewidzieć ich działania. Osoby obecne wywołują mniejsze pobudzenie, kiedy mogą być obserwowane.
Guerin-> doszedł do wniosku, że w każdym z badań efekty obecności innych można było przypisać albo niepewności, albo brakowi możliwości obserwacji.
WPŁYW UWAGI NA OBECNOŚĆ SPOŁECZNĄ
Przeciążenie poznawcze
Baron -> oderwanie od zadania spowodowane obserwacją ze strony innych powoduje przeciążenie bodźcami. Podczas gdy popęd wzbudza wszystkie reakcje w danej sytuacji, przeładowanie poznawcze prowadzi do selektywności i zawężenia uwagi.
- konflikt wywołany przez rozproszenie stawia daną osobę w sytuacji, której sprostanie może przekraczać pojemność jej uwagi.
Bruning, Capage, Kozuh, Young i Young –> obserwowani przez eksperymentatora badani, którym wcześniej dano oderwane informacje na temat zadania, lepiej je wykonywali niż ci, których nie obserwowano. Dodatkowo zauważono, że bycie pod nadzorem przeszkadza tym badanym, którym dano dodatkowe, oderwane informacje. Bycie obserwowanym sprawia, iż badani w mniejszym stopniu ulegają wpływowi dodatkowych informacji niż pozostałe osoby.
Przeładowanie poznawcze spowodowane obserwacją może się pogłębić pod wpływem lęku przed oceną.
Automatyczne i kontrolowane przetwarzanie
Manstead i Semin -> przetwarzanie automatyczne rozwija się wraz ze wzrostem znajomości zadania i towarzyszącej temu zmniejszającej się potrzebie utrzymania uwagi( wykonanie rutynowe). Przetwarzanie kontrolowane pojawia się, gdy wykonanie nie jest jeszcze rutynowe i wymaga ciągłej uwagi.
- wykonanie nowych lub skomplikowanych zadań, wymagające znacznego przetwarzania kontrolowanego, jest osłabione przez obecność innych, którzy również wymagają poświęcenia uwagi.
OBAWY ZWIĄZANE Z AUTOPREZENTACJĄ A FACYLITACJA SPOŁECZNA
Samoświadomość
Carver i Scheier-> wysunęli wniosek, że efekt obecności innych wzmacnia poczucie samoświadomości, czyniąc daną osobę bardziej świadomą nie tylko własnego zachowania, ale też idealnego standardu wykonania powierzonego zadania.
Decyzja o podjęciu działań zależy od dostrzeżonej możliwości udanego dorównania ideałom. Kiedy zadanie jest łatwe, a prawdopodobieństwo udanego dorównania duże, osoba przystępuje do wykonania zadania. Wtedy obecność innych ułatwia wykonanie. Kiedy zadanie jest trudne, osoba częściej uznaje, że prawdopodob. sukcesu jest zbyt małe i rezygnuje z działania. Obecność innych powoduje minimalne wysiłki.
Zarządzanie wywieranym wrażeniem
Ludzie starają się przedstawić siebie z jak najlepszej strony, by wzbudzić korzystne wrażenie. Obserwatorzy i współdziałający mogą nie tylko motywować osoby do dużego wysiłku, ale też wzmacniać poczucie zakłopotania, kiedy wykonanie zadania zakończy się porażką. Zakłopotanie taką porażką może powodować stres i przeszkody poznawcze, które psują jakość wykonania.
Lęk przed oceną odgrywa także ważną rolę w prezentacji „ja”.
Baumeister-> pragnienie zrobienia dobrego wrażenia jest fundamentalnym motywem i lęk przed oceną pojawia się za każdym razem, kiedy dana osoba martwi się, czy zdoła właściwie zaprezentować swoje „ja”.
Kiedy człowiek doznaje porażki tuż przed przystąpieniem do zadania, wykonanie przed obserwatorami jest słabsze, niż gdy nie doświadcza wcześniej żadnych porażek
Geen-> kiedy zadanie poprzedzał sukces, wykonanie było lepsze w porównaniu z tymi, którzy wcześniej nie doświadczyli ani sukcesu ani porażki. Badani, których obserwowano, kiedy odnosili sukces, są bardziej wytrwali przy drugim zadaniu, niż ci, którzy pracują sami. Potrzeba autoprezentacji zwiększa motywację, by odnosić sukcesy.
Powstrzymywanie reakcji
Lęk przed oceną powstający pod wpływem obecności innych może również wpływać na wykonanie, motywując jednostkę do powstrzymania się od zachowań społecznie niepożądanych.
Matlin i Zajonc-> badanie: badani podawali więcej prostych skojarzeń z danym wyrazem, kiedy ich obserwowano, niż gdy byli sami.
Blank, Staff i Shaver-> podobne badanie. Obserwowani powstrzymywali się od osobliwych, dziwacznych wypowiedzi po to, aby nie wzbudzać zdziwienia u obserwatora.
Berger-> obecność audytorium motywuje badanych do powstrzymywania jawnych zachowań podczas wykonywania zadania. Ponieważ te strategie towarzyszą uczeniu się, ich tłumienie może hamować wykonanie trudnych zadań.
Geen-> kiedy ludzie czują lęk w sytuacji oceniania i nie mogą fizycznie opuścić danego miejsca, powstrzymują się lub tłumią swoje reakcje, próbując uniknąć popełnienia błędów. Jeśli obecność innych wzbudza lęk przed oceną, jedną z reakcji może być zachowanie ostrożności przy odpowiedziach, co znajduje odzwierciedlenie w małej ich liczbie.
Bycie obserwowanych przez osobę oceniającą stwarza stan lęku, a on prowadzi do obniżenia tempa reakcji związanej z zadaniem.
PRÓŻNIACTWO SPOŁECZNE !!!
Czyli zjawisko wyraźnej utraty motywacji w grupie. Zbadał je Ringelman, a później Latane -> nadał mu nazwę społecznego próżniactwa.
Natężenie wysiłku maleje wraz ze wzrostem liczebności grupy
kiedy dana osoba jest członkiem grupy poddanym wpływom społecznym, wpływ tych sił na każdą z osób zmniejsza się odwrotnie proporcjonalnie między innymi do liczby osób w grupie
Wyjaśnienia próżniactwa społecznego:
„Darmowa jazda” i efekt „frajera”
Darmowa jazda-> gdy każdy członek grupy zauważa, że istnieje duże prawdopod., iż kto inny rozwiąże problem, a korzyści odniosą wszyscy członkowie grupy. W rezultacie osoby dochodzą do wniosku, że ich praca jest zbędna i wkładają w nią mało wysiłku.
Efekt frajera-> jeśli badani w grupie spodziewają się, że ich partnerzy będą „jeździć na gapę”, to mogą reagować biernością, by wyrównać wysiłku wkładane w to, co uważają za niesprawiedliwą sytuację. Postępując w ten sposób, badani nie chcą wyjść w oczach reszty na „frajerów”, którzy ciężko pracują dla grupy, podczas gdy inni wokół odpoczywają!
Lęk przed oceną
Próżniactwo tłumaczono też jako normalną reakcję na zadania trudne, nieciekawe i inne, które nie wzbudzają zaangażowania u osoby badanej.
Kerr i Bruun -> zadania są nudne i nie chcemy ich wykonywać, dopóki nie zostanie wprowadzony społeczny przymus- strategia „chowania się w tłumie”. Członkowie grupy dostarczają anonimowości osobie, która nie czuje motywacji do działania.
Badani zaczynają się obawiać, że zostaną ocenieni przez eksperymentatora i dlatego w warunkach braku anonimowości przestają próżnować.
Harkins i Jackson-> próżniactwo społeczne zdarza się w grupie najrzadziej, kiedy można zidentyfikować wyniki każdego z członków i kiedy wszyscy pracują nad tym samym zadaniem.
Dorównywanie do standardu
Lęk związany z możliwością bycia ocenianym przez eksperymentatora powoduje, że dana osoba stara się dostosować swoje wykonanie do ustalonego przez niego standardu.
Harkins i Szymanski-> samo przypominanie członkom grupy o osobowych normach wykonania dotyczących badanego zachowania wystarczyły, by wyeliminować próżniactwo.
POTRZEBA PRZYNALEŻNOŚCI DO GRUPY
Lęk społeczny- stan spowodowany przez motywację w celu wywołania odpowiedniego wrażenia na innych oraz wątpliwości, czy uda się to zrobić.
Aby go uniknąć dana osoba przyjmuje różne strategie autoprezentacji, w nadziei na stworzenie pożądanego wizerunku i w konsekwencji utrzymanie Wysokiem samooceny.
lęk przed śmiercią
Jednym z powodów potrzeby przyjęcia do zbiorowości może być to, że kultura, którą reprezentuje dane społeczeństwo, chroni przed skutkami uświadomienia sobie własnej kruchości i śmiertelności.
Spełnienie standardów społecznych przynosi aprobatę, akceptację i zwiększa poczucie wartości, natomiast niepowodzenie w spełnieniu społecznych oczekiwań prowadzi do odrzucenia.
lęk przed odrzuceniem
Lęk społeczny może służyć jako sygnał ostrzegawczy, że jeśli dane zachowanie nie zostanie zmienione, dojdzie do społecznego odrzucenia. Lęk powstrzymuje zatem zachowanie, skupia uwagę na tym, co zrobiono źle, oraz motywuje osobę do szukania innego kierunku aktywności.