Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, MKCK
Jest niezależną, neutralną organizacja międzynarodową, zapewniająca ochronę i pomoc humanitarną ofiarom wojny i przemocy.
Siedziba: Genwea
Cel: pomoc poszkodowanym w wyniku konfliktów zbrojnych.
trzykrotny laureat Pokojowej Nagrody Nobla
Pomysł utworzenia organizacji – Henryk Duant po bitwie pod Solferino z 1859 r., kiedy to wstrząsnęły nim tragiczne warunki – ranni nie byli przenoszeni z pola bitwy, umierali leżąc obok ciał zabitych, brak wyszkolonej i dostatecznej pomocy medycznej
MKCK powstał w 1863 r pierwotnie jako Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym; a swoją obecną nazwę uzyskał w 1876 r.
Znak to Czerwony Krzyż zwany również Krzyżem Genewskim (jeden z najlepiej rozpoznawalnych symboli na świecie), utworzony poprzez odwrócenie barw flagi szwajcarskiej.
Na czele Komitetu stoi Przewodniczący, (funkcję tę sprawuje od 2000 r. Jakob Kellenberger), piastujący równocześnie funkcję Przewodniczącego Zgromadzenia, zwierzchniego organu ICRC. Organem wykonawczym Komitetu jest wyłaniany przez Zgromadzenie Dyrektoriat, kierowany przez Dyrektora Generalnego ( od 2002 r. jest nim M. Angelo Gnaedinger).
Celem działalności ICRC jest
zapobieganie i łagodzenie cierpienia ludzkiego oraz ochrona ludzkiej godności, bez jakiejkolwiek dyskryminacji
zapewnianie ochrony i humanitarnego traktowania ofiar wojen i przemocy zbrojnej.
pomoc ofiarom klęsk żywiołowych, wypadków i epidemii w okresie pokoju
szerzenie oświaty zdrowotnej i organizowanie krwiodawstwa
Komitet ma stały mandat międzynarodowy do podejmowania interwencji w sprawie więźniów i jeńców wojennych, rannych i chorych, w tym cywilów dotkniętych konfliktem.
W kryzysowych sytuacjach Komitet działa w ścisłej kooperacji z Międzynarodową Federacja Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Do zadań Komitetu należą m.in.
nadzór nad przestrzeganiem postanowień Konwencji Genewskiej z 1864 r. "o polepszeniu losu rannych w armiach czynnych" i innych norm prawa humanitarnego,
popieranie rozwoju tego prawa i upowszechnianie wiedzy na jego temat; prace nad rozwojem i doskonaleniem międzynarodowego prawa humanitarnego
pomoc ofiarom konfliktów
poszukiwanie zaginionych osób,
mediacje w konfliktach zbrojnych
W 1949 dzięki działaniom Komisji doszło do podpisania czterech Konwencji Genewskich o ochronie ofiar konfliktów zbrojnych, a także do przyjęcia w 1977 dwóch Protokołów Dodatkowych do tych Konwencji. Trzeci Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich dot. nowego znaku dla Ruchu Czerwonego Krzyż i Czerwonego Półksiężyca został przyjęty 8 grudnia 2005 r.
Działalność Komitetu finansowana jest z dobrowolnych składek wnoszonych przez rządy państw będących stroną Konwencji Genewskich, Narodowe Komitety Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca; organizacje regionalne, jak np. Komisja Europejska, oraz z innych publicznych i prywatnych źródeł.
Komisja ds. Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego w PL
Działa w Zarządzie Głównym PCK od 1979 roku, początkowo jako Rada Programowa Ośrodka Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Od 1999 r. przewodniczącą Komisji Upowszechniania jest dr Elżbieta Mikos-Skuza.
W skład Komisji wchodzą:
wysokiej klasy specjaliści - prawnicy prowadzący badania naukowe i działalność dydaktyczną z zakresu prawa międzynarodowego publicznego;
stali przedstawiciele resortów: obrony narodowej, spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych, zdrowia, kultury i edukacji narodowej oraz straży pożarnej i straży granicznej;
pracownicy i wolontariusze Polskiego Czerwonego Krzyża.
Długofalowy program zakłada działanie na rzecz popularyzacji w Polsce prawa humanitarnego poprzez m.in. działalność wydawniczą i szkoleniową.
Posiedzenia Komisji odbywają się przynajmniej trzy razy w roku. Na posiedzenia mogą być zapraszani doraźnie eksperci oraz inne osoby zainteresowane upowszechnianiem międzynarodowego prawa humanitarnego.
Zadania Komisji ds. Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego:
współtworzenie programu działalności PCK w zakresie upowszechniania, inicjowanie działań i uczestniczenie w realizacji programu;
uczestniczenie członków Komisji we wszelkich działaniach szkoleniowych
prowadzenie stałego konkursu prac naukowych im. prof. R. Bierzanka, z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego oraz o tematyce czerwonokrzyskiej;
wspieranie międzynarodowych PCK m.in. opracowywanie i redagowanie dokumentów na sesje Międzynarodowego Ruchu CK i CP a także uczestniczenie w międzynarodowych konferencjach i sympozjach naukowych;
współpraca z instytucjami państwowymi RP, strukturami Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, zwłaszcza Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża, UNHCR, Instytutem Prawa Humanitarnego w San Remo, Amnesty International i innymi organizacjami.
KONWENCJE GENEWSKIE
I Konwencja o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych
Składa się z 10 części, które w swej treści zawierają
Postanowienia ogólne
Decyzje dotyczące
rannych i chorych
formacji i zakładów sanitarnych
personelu
budynków i inwentarzu
transportów sanitarnych
znaku rozpoznawczego
wykonania Konwencji
karania nadużyć i naruszeń
Postanowienia końcowe
I Konwencja ZAKAZUJE:
a) zamachów na życie i nietykalność cielesną, a w szczególności zabójstwa we wszelkiej
postaci, okaleczenia, okrutnego traktowania, tortur i mąk;
Zakaz tortur ma charakter bezwzględny
b) brania zakładników;
c) zamachów na godność osobistą i poniżającego i upokarzającego traktowania
d) skazywania i wykonywania egzekucji bez uprzedniego wyroku, wydanego przez sąd
należycie ukonstytuowany i dający gwarancje procesowe
Konwencja mówi o Obowiązku humanitarnego traktowania co oznacza, że wszystkie bezbronne osoby mają być traktowane w sposób godny bez względu na kolor skóry, płeć, język itp.
Konwencja nakłada na wszystkie Strony konfliktu obowiązek zbierania i leczenia rannych i chorych. Wskazuje tutaj na rolę bezstronnych organizacji humanitarnych, szczególnie Czerwonego Krzyża, które będą mogły ofiarować swe usługi Stronom w konflikcie.
ranni i chorzy jednej ze stron wojujących, którzy wpadli w ręce przeciwnika, stają się jeńcami wojennymi i będą się do nich stosowały przepisy prawa międzynarodowego, dotyczące jeńców wojennych. Osoby spełniające kryterium jeńca wojennego powinny być umieszczane w bezpiecznych miejscach
Władze wojskowe powinny zapewnić ochronę ludności niosącej spontanicznie pomoc chorym i rannym. W tym powinni podjąć niezwłocznie wszelkie możliwe środki w celu ochronienia rannych i chorych przed rabunkiem i złym traktowaniem oraz w celu wyszukania poległych i niedopuszczenia do ich ograbienia. W tym celu winny być zawierane zawieszenia broni.
Ranni i chorzy winni podlegać identyfikacji, w którym to celu Strony zobowiązane są do stałej wymiany informacji. Ponadto reguluje zasady pochówku zwłok m.in. w razie możliwości indywidualny i zgodny z praktykami religijnymi poległego oraz wymiana info na ten temat poległych, ich miejsc pochówki itp.
Zasadą jest, iż personel medyczny cywilny i wojskowy jest uprawniony do szczególnej ochrony. Oznacza to, iż nie może być atakowany, a także nie powinno im się zabraniać wykonywać ich funkcji Osoby należące do personelu medycznego nie są pojmane, a jedynie zatrzymane. Zatrzymany personel powinien wykonywać swoje funkcje najlepiej wobec jeńców wojennych „własnych”. Personel medyczny może być uzbrojony w zakresie służącym do własnej obrony.
Konwencja przewiduje ochronę miejsc stacjonowania pomocy sanitarnej oraz ochronę transportu medycznego, statków i lotnictwa medycznego Nie mogą oni stać się w żadnych okolicznościach przedmiotem ataku. Ruchomości i nieruchomości stowarzyszeń pomocy korzystających z przywilejów Konwencji będą traktowane jak własność prywatna.
Konwencja reguluje znak wojskowej służby sanitarnej którym pozostaje krzyż używany przez Czerwony Krzyż. Dopuszczalne są również czerwony półksiężyc lub czerwone lew i słońce na białym polu.
Wysokie Umawiające się Strony zobowiązują się do wydania niezbędnych przepisów
ustawodawczych w celu ustalenia odpowiednich sankcji karnych w stosunku do osób, które
popełniły albo wydały rozkaz popełnienia jakiegokolwiek z ciężkich naruszeń niniejszej
Konwencji,
IV Konwencja genewska o ochronie osób cywilnych podczas wojny
Składa się z 5 części:
Postanowienia ogólne
Ogólna ochrona ludności przed niektórymi skutkami wojny
Sytuacja prawna i traktowanie osób podlegających ochronie w tym
Postanowienia wspólne dla terytoriów stron w konflikcie i terytoriów okupowanych
Cudzoziemcy na terytorium jednej ze stron w konflikcie
Terytoria okupowane
Zasady traktowania internowanych
Biura informacji i Centralne Biuro Informacji
Wykonanie konwencji
Konwencja obowiązuje podczas wojny, konfliktów zbrojnych i okupacji terytorium.
Konwencja określa minimum, które musi być przestrzegane nawet gdy konflikt zbrojny
nie posiada charakteru międzynarodowego.
Konwencja ustanawia, że pod ochroną znajdują się:
osoby, które znajdują się na terenie konfliktu lub okupacji i nie są obywatelami Strony
Obywatele Państwa neutralnego
Z ochrony konwencją wyłączeni są Obywatele Państwa, które nie jest związane Konwencją oraz Obywatele Państwa neutralnego dopóki Państwo, którego są oni obywatelami, posiada normalne przedstawicielstwo dyplomatyczne w Państwie, w którego władzy się znajdują. Z pod ochrony konwencji wyłączone są również osoby słusznie podejrzane o bądź też uprawiające na jej terytorium działalności szkodliwej dla bezpieczeństwa Państwa
Określa zasady ochrony całej ludności krajów w konflikcie bez żadnej różnicy ze względu na rasę, narodowość, religię lub przekonania polityczne i zmierzają do złagodzenia cierpień wywołanych przez wojnę. Szczególny nacisk kłaądzie na ochronę rannych i chorych, kalek, starców i dzieci, kobiety ciężarne i matki
Określa zasady tworzenia stref i miejscowości sanitarnych oraz neutralnych gdzie może znaleźć schronienie ludność cywilna.
Nakłada obowiązek Ochrony szpitali cywilnych, Transportów rannych i chorych cywilnych i zakaz atakowania ich;
Ochronie podlega personel przydzielony na stałe i wyłącznie do prowadzenia i administracji szpitali cywilnych
Zezwala się na wolny przewóz wszelkich przesyłek zawierających lekarstwa i materiały sanitarne, jak również przedmiotów potrzebnych do wykonywania praktyk religijnych oraz wolny przewóz wszelkich przesyłek zawierających niezbędną żywność, odzież i środki wzmacniające przeznaczone dla dzieci poniżej lat 15, dla kobiet ciężarnych lub położnic.
Strony mają obowiązek ochrony sierot i dzieci rozdzielonych z rodzicami, zapewnienie im bytu i wychowania.
Strony mają obowiązek zapewnić kontakt osób cywilnych na terenie konfliktu z rodziną oraz
pomóc w poszukiwaniu rozdzielonych członków rodzin.
Osoby podlegające ochronie mają we wszelkich okolicznościach prawo do poszanowania ich
osoby, honoru, praw rodzinnych, przekonań i praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów. Będą one zawsze traktowane w sposób humanitarny i chronione, zwłaszcza przed aktami gwałtu i zastraszania, przed zniewagami i ciekawością publiczną.
Kobiety będą specjalnie chronione przed wszelkimi zamachami na ich cześć, zwłaszcza przed
zgwałceniem, zmuszaniem do prostytucji i wszelką obrazą wstydliwości
Zabrania się rabunku, brania zakładników i stosowania środków odwetowych.
Osoby podlegające ochronie, a nie będące obywatelami Mocarstwa, którego terytorium jest okupowane, będą mogły skorzystać z prawa opuszczenia tego terytorium.
zakaz przymusowego przesiedlania i deportacji ludności cywilnej z terytoriów okupowanych i na terytorium okupowane.
zakaz zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika,
ochrona majątku ruchomego lub nieruchomego prywatnego i publicznego
Obowiązek do zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia), dostępu do służb medycznych,
poszanowania godności, honoru, praw rodziny, przekonań, praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów ludności cywilnej.
Zezwolenie uznane krajowe stowarzyszenia Czerwonego Krzyża na wykonywanie działalność zgodną z zasadami Czerwonego. Inne stowarzyszenia pomocy powinny mieć możność prowadzenia swej działalności humanitarnej w podobnych warunkach;
Określa zasady na jakich osoby cywilne i chronione mogą być poddane pod sąd.
Strony mają obowiązek utworzyć urzędowe Biuro Informacji w celu wymiany wszelkich niezbędnych informacji dot. m.in. wiadomości o osobach podlegających ochronie, a znajdujących się w jej władzy.
nie wolno używać jednostek medycznych do ochrony celów wojskowych przed atakiem.
Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich
z dnia 12 sierpnia 1949 r., Dotyczący Ochrony Ofiar Międzynarodowych
Konfliktów Zbrojnych (Protokół I)
sporządzony w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r.
Dotyczy konfliktów zbrojnych, w których ludy walczą przeciw panowaniu kolonialnemu i obcej okupacji oraz przeciw reżimom rasistowskim, wykonując swe prawo do samostanowienia zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych.
obowiązkiem stron jest zapewnienie poszanowania i stosowania Konwencji i niniejszego protokołu poprzez system Mocarstw Opiekuńczych, tj. państw neutralnych lub innych państw nie będących stroną konfliktu, które zostały wyznaczone przez stronę konfliktu i uznane przez stronę przeciwną i które zgodziło się na wykonywanie funkcji przypadających Mocarstwu Opiekuńczemu.
Nakłada na Strony obowiązek wyszkolenia wykwalifikowanego personelu w celu ułatwienia stosowania Konwencji, przy współudziale krajowych stowarzyszeń Czerwonego Krzyża.
Protokół wprowadza definicje:
"ranni" i "chorzy" oznaczają osoby zarówno wojskowe, jak i cywilne, które z powodu urazu, choroby albo innej ułomności lub zakłócenia czynności fizycznych czy umysłowych potrzebują opieki lub pomocy medycznej i które powstrzymują się od jakichkolwiek działań wrogich
rozbitkowie" oznacza osoby zarówno wojskowe, jak i cywilne, które w wyniku wypadku, jaki spotkał ich samych lub przewożący je statek wodny lub powietrzny, znajdują się w niebezpieczeństwie na morzu lub na innych wodach i które powstrzymują się od jakichkolwiek działań wrogich.
personel medyczny" oznacza osoby wyznaczone przez stronę konfliktu do celów medycznych, lub do kierowania formacjami medycznymi albo do zarządzania lub kierowania transportem medycznym. Takie wyznaczenie może mieć charakter stały lub czasowy
"personel duchowny" oznacza osoby wojskowe lub cywilne, takie jak kapelani, które poświęcają się wyłącznie swej działalności duszpasterskiej
"jednostki medyczne" oznacza zakłady i inne formacje wojskowe lub cywilne, organizowane dla celów medycznych, takich jak poszukiwanie, zbieranie, przenoszenie, badanie i leczenie - włącznie z pierwszą pomocą - rannych, chorych i rozbitków, jak też do zapobiegania chorobom
transport medyczny" oznacza przenoszenie na lądzie, na wodzie lub w powietrzu chronionych przez Konwencje i niniejszy protokół rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego i duchownego, a także wyposażenia i zaopatrzenia medycznego
Protokół wyszczególnia, że ochronie podlega zdrowie fizyczne i umysłowe oraz integralność osób. Zakazuje w szczególności okaleczeń fizycznych; doświadczeń medycznych lub naukowych; pobierania tkanki lub organów do transplantacji
zabrania się atakowania ludności cywilnej
zabrania się atakowania szpitali i innych urządzeń służących opiece nad rannymi i chorymi
zabrania się atakowania obiektów bez ich rozróżnienia oraz niszczenia dóbr niezbędnych do przetrwania ludności
Reguluje zasady poszukiwania osób zaginionych w wyniku konfliktu oraz wszelkie kwestie związane ze szczątkami osób zmarłych.
Konwencja określa METODY I ŚRODKI PROWADZENIA WOJNY.
prawo stron konfliktu do doboru metod i środków prowadzenia wojny nie jest nieograniczone.
Zakaz metod i środków prowadzenia wojny które mogą powodować zbędne cierpienia lub których celem jest wywoływanie rozległych, długotrwałych i poważnych szkód w środowisku naturalnym lub po których można oczekiwać, że takie szkody wywołają.
Potępienie działań wiarołomnych tj. działania odwołujące się do dobrej wiary przeciwnika w celu wprowadzenia go w błąd
Zabronione jest wydanie rozkazu, by nikogo nie zostawiać przy życiu
Ochrona nieprzyjaciela wyłączonego z walki
Konwencja definiuje i określa status kombatantów i jeńców wojennych.
Członkowie sił zbrojnych strony konfliktu są kombatantami, to jest mają prawo bezpośredniego uczestniczenia w działaniach zbrojnych. Każdy kombatant, który znajdzie się we władzy strony przeciwnej, staje się jeńcem wojennym.
Status jeńca wojennego nie przysługuje członek sił szpiegom i kombatantom złapanym na uprawianiu działalności szpiegowskiej.
Konwencja definiuje status najemników. Najemnik nie ma prawa do statusu kombatanta lub jeńca wojennego.
W celu zapewnienia poszanowania i ochrony ludności cywilnej oraz dóbr o charakterze cywilnym strony konfliktu powinny zawsze odróżnić ludność cywilną od kombatantów oraz dobra o charakterze cywilnym od celów wojskowych i w związku z tym kierować swoje operacje jedynie przeciwko celom wojskowym.
Konwencja zakłada Ochronę dóbr o charakterze cywilnym, dóbr kultury i miejsc kultu religijnego, dóbr niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej, środowiska naturalnego
Konwencja określa MIEJSCOWOŚCI I STREFY POD SZCZEGÓLNĄ OCHRONĄ. Są to: Miejscowości nie bronione i Strefy zdemilitaryzowane.
Organizacje cywilne obrony cywilnej, jak też ich personel powinny być szanowane i chronione.
"obrona cywilna" oznacza wypełnianie zadań humanitarnych mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych, i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania.