BUDOWA SKÓRY I JEJ PRZYDATKÓW
1. Cechy zdrowej skóry
gładka
Sprężysta
równomiernie zabarwiona
napięta
wolna od uszkodzeń
dobrze toleruje zmiany temperatury, wilgotności
prawidłowo reaguje na większość produktów pielęgnacyjnych
Aby poznać potrzeby skóry
zadawać dużo pytań
przeprowadzić testy przy użyciu specjalistycznej aparatury
obejrzeć skórę oświetlając ją różnym światłem
skóra normalna - w kolorze niebiesko-fioletowym,
skóra sucha, odwodniona - słaba fluorescensja
skóra zawierająca odpowiednią ilość wody - ciemnoniebieskie
skóra tłusta - prawie czarne
nadmierne rogowacenie skóry – białe
Skóra składa się z 3 warstw
-naskórek
- skóra właściwa
- tkanka podskórna
NASKÓREK
Warstwa rogowa
warstwa jasna (tylko w grubym naskórku)
warstwa ziarnista
warstwa kolczysta
warstwa podstawna
A)Warstwa rogowa
Zbudowana z korneocytów – terminalnie zróżnicowanych keratynocytów, martwych, spłaszczonych, bez jądra. Głębsze warstwy zespolone, w wyższej części luźno ułożone. W warstwie rogowej występuje cement międzykomórkowy, w którym zanurzone są korneocyty połączone między sobą korneodesmosomami.
Budowa korneocytu
Wypełniony keratyną i NMF (Naturalny Czynnik Nawilżający). W skład NMF wchodzą:
- aminokwasy 40%
- kwas PCA
- mocznik
- mleczany
Funcja NMF – związanie i zatrzymywanie wody wewnątrz korneocytu
Skład cementu międzykomórkowego
- ceramidy (wymiana informacji między komórkami, tworzenie bariery naskórkowej, regulacja różnicowania, wzrostu, przylegania, złuszczania keratynocytów, wyróżniamy ceramidy od 1 do 6)
-sterole i ich podchodne
- wolne kwasy tłuszczowe
- węglowodory
e) Warstwa podstawna
- najbardziej wewnętrzna warstwa
- zakotwiczona w błonie podstawnej za pomocą hemidesmosomów
- w niej zachodzą liczne podziały mitotyczne, od których zależy szybkość wymiany komórek naskórka ( czas TOT – czas przejścia komórek z warstwy podstawnej do złuszczenia się, wynosi 28 dni)
- keratynocyty posiadają duże wydłużone jądro
Komórki wchodzące w skład naskórka
- keratynocyty
- melanocyty – komórki barwnikowe
- komórki Merkla – detekcja bodźców o niewielkim natężeniu
- komórki Langerhansa–funkcja odpornościowa
Granica skórno – naskórkowa – struktura falista, obecność sopli i brodawek
BŁONA PODSTAWNA
Amorficzna struktora złożona z białek i proteoglikanów
Blaszka jasna
Część górna błony podstawnej, przylega do korneocytów, zbudowana z laminin
Blaszka ciemna
Zbudowana z kolagenu IV – mechaniczna wytrzymałość błony
Strefa pod blaszką ciemną
Zbudowana z kolagenu VII – mocuje błonę podstawną do skóry właściwej i naskórka
Funkcje błony podstawnej
- odżywienie naskórka
- łączy naskórek ze skórą właściwą
SKÓRA WŁAŚCIWA
Warstwa brodawkowata – funkcja odżywienie naskórka, odbiera bodźce
Warstwa podbrodawkowata – podskórny splot naczyń krwionośnych, regulacja termiczna
Warstwa siateczkowa – grube włókna kolagenowe, odporność na bodźce mechaniczne, umocowanie przydatków skóry
Komórki skóry właściwej
- fibroblasty – odpowiadają za produkcję kolagenu, remodeling skóry
- makrofagi
- komórki tuczne
- limfocyty
Włókna skóry właściwej
- włókna kolagenowe
- włókna elastynowe
- włókna siateczkowe (retikulinowe)
Kolagen
Główny komponent skóry właściwej, odpowiada za wytrzymałość skóry na urazy mechaniczne, 20 typów, w skórze występuje kolagen I, III, IV, V, VI, VII, 80 – 90% stanowi kolagen I (odporność na rozciąganie), ok 10% kolagen III (zachowanie struktury narządów)
Elastyna
Duża sprężystość i podatność na rozciąganie, odporna na działanie kwasów, zasad, produkowana w postaci cząstek prekursorowych–tropoelastyny
Mukopolisacharydy
Glikozaminoglikany (GAG) – długie łańcuchy polisacharydowe, składające się z powtarzających się jednostek, mają zdolność utrzymywania znacznej ilości wody. Przykłady – siarczan chondroityny, siarczan dermatanu, heparyna, siarczan heparanu, kwas hialuronowy
Proteoglikany (PG) – GAG połączony z białkiem
PRZENIKANIE PRZEZ SKÓRĘ
Dwie drogi przenikania przezskórnego:
Przeznaskórkowa (transepidermalna)
- Przezkomórkowa – przez korneocyty
- Międzykomórkowa – między lipidami cementu międzykomórkowego
Przez przydatki skórne – gruczoły łojowe, potowe, mieszki włosowe – jedyna droga przenikania substancji o dużej cząsteczce
Przenikanie związku zależy od
właściwości warstwy rogowej
właściwości fizykochemicznych związku penetrującego (wielkość, ciężar, charakter chemiczny – amfifilowe substancje mają największą wchłanialność)
czynników biologicznych (grubość skóry, wiek, obszar skóry, stopień uwodnienia)
czynników chemicznych
czynników środowiskowych
układu, w którym znajduje się związek
obecności promotorów wchłaniania
Promotory wchłaniania – związki przyśpieszające przenikanie
substancje powierzchniowo czynne
kwasy tłuszczowe i ich estry
alkohole, polialkohole
mocznik
amidy, aminy
olejki eteryczne
mentol
UKŁAD IMMUNOLOGICZNY SKÓRY
Skóra stanowi nie tylko barierę fizyczną dla drobnoustrojów chorobotwórczych, ale pełni funkcje aktywnego posterunku układu immunologicznego.
SIS – skin immune system
SALT – wyspecjalizowane komórki układu odpornościowego odpowiedzialne za miejscowe reakcje immunologiczne
Do najważniejszych komórek SALT należą;
keratynocyty
komórki Langerhansa
limfocyty T
makrofagi
komórki tuczne