RTG - technika obrazowania wykorzystująca promieniowanie rentgenowskie (promieniowanie X). Często stosowana w medycynie, głównie w diagnostyce układu kostnego. W metodzie tej wykorzystane jest zjawisko różnego pochłaniania promieniowania rentgenowskiego przez różne tkanki ciała. Szczególnie duża różnica jest między pochłanianiem tkanek miękkich i kości. Przechodzące przez ciało promieniowanie powoduje zaczernienie kliszy fotograficznej w stopniu zależnym od natężenia tego promieniowania. Kość wykazuje znacznie większą zdolność absorpcji (pochłaniania) promieniowania niż otaczające ją tkanki miękkie, dzięki czemu widoczna jest na kliszy jako miejsce niezaczernione. Promieniowanie jonizujące, jakim jest promieniowanie rentgenowskie, ulega rozproszeniu comptonowskiemu. Zjawisko to zmniejsza kontrast obrazu, zacierając granicę między tkanką miękką a kością.
Badań rtg nie można stosować do diagnostyki tkanek miękkich ze względu na zbyt małe różnice ich współczynników absorpcji.
W celu lepszego zobrazowania niektórych struktur stosuje się środki kontrastujące, popularnie zwane kontrastami.
Badania rentgenowskie nie są obojętne dla zdrowia, ponieważ ok. 99% promieniowania jest pochłaniane przez organizm. Dlatego też ogranicza się je do minimum, stosując coraz częściej nowocześniejsze metody diagnostyki, które są bardziej dokładne i - co najważniejsze - bardziej bezpieczne dla pacjenta.
Angiografia - w medycynie badanie diagnostyczne służące zobrazowaniu naczyń krwionośnych. Polega na podaniu do naczynia radiologicznego środka kontrastującego, a następnie obserwacji tego naczynia w czasie fluoroskopii (prześwietlenia) i uwidocznieniu na zdjęciu rentgenowskim. Stopień zaczernienia naczynia na zdjęciu pozwala ocenić jego przebieg, a także światło (przekrój wnętrza naczynia).
Angiografia jest metodą używaną do:
potwierdzania obecności patologii tętnic (arteriografia) - tętniaków, zwężeń i niedrożności (np. zmiany miażdżycowe, pourazowe), szczególną postacią arteriografii jestkoronarografia;
badania żył (flebografia) - (np. zakrzepicy, zespół górnego otworu klatki piersiowej);
anomalii w budowie anatomicznej (przetoki tętniczo-żylne).
Angiografię wykorzystuje się też w diagnostyce guzów nowotworowych w celu uwidocznieniaunaczynienia patologicznego. Dawniej, w niektórych przypadkach stosowano ją do potwierdzenia śmierci mózgu.
Obecnie coraz rzadziej stosowana jako badanie diagnostyczne - wypierana jest przez ultrasonografię dopplerowską, angiografię rezonansu magnetycznego oraz tomografię komputerową.
Angiografia jest podstawą obrazowania w angioplastyce i radiologii zabiegowej.
Obecnie w medycynie stosuje się cyfrową angiografię subtrakcyjną (ang. DSA), która pozwala uzyskać dokładniejszy obraz naczyń przy użyciu znacznie mniejszej ilości środków kontrastowych i dawek promieniowania.
Flebografia – badanie kontrastowe żył. Badanie polegające na podaniu do żyły środka cieniującego (tzw. kontrastu), umożliwiającego uwidocznienie jej światła i zobrazowanie na zdjęciu rentgenowskim ale również może być składową angiografii tomografii komputerowej (angio-TK) i jądrowego rezonansu magnetycznego (angio-MR).
W zależności od drogi podania środka cieniującego, rozróżnia się:
flebografię pośrednią – podczas podania środka cieniującego dotętniczo dochodzi do zakontrastowania obszaru zaopatrywanego przez daną tętnicę, w fazie późnej, zwanej też fazą żylną, krew odpływając w kierunku serca kontrastuje układ żylny, umożliwiając jego obrazowanie
flebografia bezpośrednia, gdy środek cieniujący podawany jest bezpośrednio do układu żylnego. Jeżeli środek cieniujący wstrzykuje się do żyły i wędruje on zgodnie z kierunkiem przepływu krwi (na przykład kontrast wstrzykuje się do żył stopy, aby zakontrastować żyłykończyny dolnej) mówi się o flebografii bezpośredniej wstępującej. Jeżeli natomiast kontrast podaje się w kierunku przeciwnym do kierunku krążenia krwi (podanie kontrastu przez cewnik do żyły głównej dolnej aby uzyskać zakontrastowanie żył nerkowych), mówi się oflebografii bezpośredniej zstępującej.
Obecnie, w dobie rozwoju nowocześniejszych technik diagnostycznych, takich jak ultrasonografia, angiografia tomografii komputerowej czyangiografia rezonansu magnetycznego, wskazania do wykonania flebografii są bardzo ograniczone i wykonuje się ją jedynie przed zabiegami operacyjnymi wewnątrznaczyniowymi układu żylnego.
Arteriografia - diagnostyczne badanie radiologiczne którego zadaniem jest obrazowanie światła naczyń tętniczych. Nazwa tego badania pochodzi od łacińskiej nazwy tętnicy arteria.
Do tętnicy najczęściej tętnicy udowej lub tętnicy ramiennej wprowadza się cewnik naczyniowy przez który do krwi wstrzykuje się rozpuszczalny w wodzie środek kontrastowy, który dociera do regionu organizmu podlegającego badaniu , a następnie wykonuje się serię zdjęć rentgenowskich. Pozwala to na uwidocznienie naczyń, ich odgałęzień i zmian chorobowych w nich występujących. Niekiedy w trakcie badania wykonuje się zabiegangioplastyki lub implantacji stentu w miejscu zmiany chorobowej.
Najczęściej wykonuje się arteriografię: aorty, tętnic nerkowych, naczyń mózgowych i tętnic wieńcowych.
Artrografia, metoda radiograficznego uwidocznienia na zdjęciach stawów, po wprowadzeniu do nich środka cieniującego przez bezpośrednie nakłucie torebki stawowej. Artrografia uwidacznia struktury niewidoczne na zwykłych zdjęciach, np. łękotki, więzadła, śródstawowe wolne ciała chrzęstne. Najczęściej wykonuje się artrografię stawu kolanowego.