Wykład psychiatria 18.11.2010r.

Choroby afektywne:

• Choroba afektywna jednobiegunowa – występuje przeważnie po 40 rż przebiega z nawracającymi długimi stanami depresyjnymi; cechy osobowości często melancholia, anankastyczna, neurotyczna, introwertywna, częściej u kobiet, cechy kliniczne: lęk, niepokój, pobudzenie ruchowe, bezsenność

• Dwubiegunowa – rozpoczyna się najczęściej w 20-35 rż; zespoły depresyjne i maniakalne lub hipomaniakalne, cechy osobowości: często cyklotymiczna, syntoniczna, ekstrawertyczna, cechy kliniczne: niezbyt duże nasilenie lęku, hipersomia, nagły początek i koniec nawrotu

Zespół depresyjny:

• Obniżenie nastroju – chory utracił zdolność przeżywania radości, przeżywa smutek, zobojętnienie, ujemnie ocenia swoją przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, uważa sięga winnego, grzesznego

• Zmniejszona aktywność – chory skarży się na niesprawność psychiczną i fizyczną, utratę energii życiowej, zainteresować, trudności z wykonywaniem pracy i prostych czynności, męczliwość

• Zahamowanie myślenia – chory ma kłopoty ze skupieniem uwagi i poczucie utraty pamięci, skarży się, że jego myśli płyną wolno i są przykre, ciężkie, czarne

• Lęk – chory odczuwa nieokreślony lęk, niepokój zlokalizowany w okolicy serca, żołądka, przeżywa uczucie zagrożenia oczekuje czegoś przykrego

Zespoły depresyjne występują, jako zespoły:

1. Typowe,

2. Poronne i maskowane,

3. Łagodne, średnio nasilone i o ciężkim przebiegu

Mają różny przebieg:

• Typowy

• Z zahamowaniem

• Z urojeniami

• Z lękiem

• Z zaburzeniami hipochondrycznymi

• Z natręctwami

• Z depersonalizacją

• Z objawami psychotycznymi

• Mieszane

Zaburzeniach te różnią nasileniem objawów podstawowych

Zespół maniakalny:

• Podwyższenie nastroju – chory stale wesoły, zadowolony, przecenia swoje możliwości, uważa sięga człowieka sukcesu

• Wzmożenie napędu – psychoruchowego – chory jest wielomówny, stale zajęty, na nic nie ma czasu

• Zaburzenia ośrodkowej regulacji rytmów biologicznych – chory prawie lub zupełnie nie zasypia, nie czuje potrzeby jedzenia, czasami je łapczywie, niechlujnie, pobudzenie seksualne

• Zaburzenia emocji – chory z byle powodu doprowadza do konfliktów, wybucha złością, agresją w przypadku niespełnienia jego żądań i zachcianek, może by wulgarny, opryskliwy

W międzynarodowej klasyfikacji wyodrębniono trzy stopnie nasilenia zaburzeń maniakalnych czyli trzy stopnie zespołów maniakalnych

• Hipomania

• Mania bez objawów psychotycznych

• Mania z objawami psychotycznymi

Termin depresja

• W języku codziennym: określenie złego samopoczucia, obniżonego nastroju, przygnębienia, niezależnie od przyczyn tego stanu

• W psychiatrii: zaburzenia nastroju i emocji rozumiane jako zjawiska chorobowe, wymagające leczenia

• Należy pamiętać, że nie jest to zwykła chandra czy objaw słabości woli lub charakteru; nie można się od niej uwolnić, „biorąc się w garść”

Sezonowe zaburzenia afektywne pojawiają się każdego roku około października lub listopada i utrzymuje się przez zimę, aż do całkowitej remisji (czasem wręcz do przejścia w manię) około marca, kwietnia (gdy dni stają się wyraźnie dłuższe).

• Zaburzenie to dotyka cztery razy częściej kobiety niż mężczyzn, cierpią też na nie małe dzieci.

• Badania wykazują, że epizody depresji wiążą się ściśle z ilością światła słonecznego i temperaturą

Dystymia (depresja nerwicowa, depresyjne zaburzenia osobowości, przewlekła depresja z lękiem) charakteryzuje się przewlekłym (trwającym kilka lat) obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej

• Diagnoza dystymii wymaga obecności przynajmniej dwóch z następujących objawów: (zaburzenia łaknienia, zaburzenia snu, uczucie zmęczenia, deficyt uwagi, niska samoocena, trudności decyzyjne, poczucie beznadziejności).

• Objawy dystymii mają tendencje do nasilania się w godz. Popołudniowych

• Zachorowanie następuje najczęściej pomiędzy 20 a 30r.ż.

• Dystymia występuje niekiedy z zaburzeniami osobowości i zespołem natręctw

Cyklotymia - utrzymujące się przez dłuższy czas wahania nastroju, i aktywności w postaci łagodnych stanów subdepresyjnych oraz hipomanii występujących naprzemiennie, niekiedy oddzielone dłuższymi okresami normalnego samopoczucia.

Krótkotrwałe nawracające zaburzenia depresyjne – polegające na regularnym występowaniu (raz w miesiącu) zespołów depresyjnych utrzymujących się nie dłużej niż 2 tyg., najczęściej 2-4dni, oddzielone są okresem normalnego samopoczucia.

Choroby afektywne – leki

Leki p/depresyjne

Leki przeciwpsychotyczne o jednoczesnym wpływie przeciwdepresyjnym

Leki p/psychotyczne o jednoczesnym wpływie przeciwmaniakalnym

Sole litu

Leki normotymiczne

Leki anksjolityczne

Elektrowstrząsy

Fototerapia

Psychoterapia (kognitywna, indywidualna, grupowa, rodzin)

Zasady kontaktu z chorym

Nie podzielać z chorym jego poczucia beznadziejności ani wiary w cudowne uzdrowienie

Przypomnieć pacjentowi o zasadniczym znaczeniu farmakoterapii (poprawa po 3-4tyg.)

Zachęcać do podejmowania działań, które wcześniej sprawiały mu przyjemność

Nie okazywać niezadowolenia z powodu niewykorzystania propozycji (prawdopodobnie zadania w danym momencie zbyt trudne dla chorego)

Pielęgnowanie chorych z depresją

• Utrata poczucia sensu życia, brak nadziei, zadowolenia, myśli samobójcze

• Cel: uzyskanie u pacjenta postawy chęci życia

• Tzw. ścisła obserwacja, pielęgniarka powinna wiedzieć gdzie przybywa i co robi pacjent

• Częsta obecność, chory potrzebuje drugiego człowieka, cichej życzliwości, bezpieczeństwa

• Zastosowanie milczenia, oczekuje się na słowa pacjenta, zakomunikowanie tego, co istotne,

• Wysłuchanie chorego, który szuka możliwości swobodnego wypowiadania się o problemie cierpliwość, akceptacja i empatia umożliwia dowartościowanie pacjenta, poprawę jego samooceny

• Podawanie leków zgodnie ze zleceniem lekarski i dyskretna kontrola

• Usunięcie przedmiotów mogących stanowić narzędzie samobójstwa

• Uniemożliwienie dostępu do miejsc odosobnionych trudnych do obserwacji zwłaszcza nocą

• Ocena intensywności myśli samobójczych

• Ocena czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia próby samobójczej

• Ocena samokontroli pacjenta nad doznawanymi emocjami oraz zamiarami

• Ocen stanu pacjenta (lęku, nastroju drażliwego, pobudzenia psychoruchowego, przejścia z zahamowania w pobudzenie) – może być przyczyną nieoczekiwanych zachowań

• Odwracanie uwagi od myśli i negatywnych przeżyć – techniki rozpraszania

• Wyjaśnienie związku myśli z nastrojem i tendencjami „s”

• Motywowanie pacjenta do życia poprzez unaocznienie pozytywów z życia pacjenta (osiągnięć, znaczenia dla innych)

• Ocena stosunku chorego do życia

• Ocena dysymulacji

• Przeżywanie urojeń depresyjnych

• Cel: zapewnienie bezpieczeństwa i uzyskanie prawidłowego interpretowania rzeczywistości

• Przekazywanie prostych obiektywnych komunikatów o rzeczywistości

• Odwracanie uwagi od treści urojeniowych pacjenta (na praca w oddziale)

• Rozpoznawanie rodzaju urojeń i ich treści oraz nasilenia

• Nie przeciwstawianie się pacjentowi, gdy werbalizuje treści urojeń

• Brak poczucia własnej wartości (wszyscy wokół wydają się kimś, a ja jestem…)

• Cel: wzrost poczucia własnej wartości i samoakceptacja

• Rozmowy, wskazywanie pozytywnych faktów w życiu pacjenta, jego szczególnych osiągnięć

• Uświadamianie choremu jego możliwości, znaczenia dla innych, roli w rodzinie, grupie zawodowej

• Stopniowe aktywizowanie, powierzanie do wykonania zadań adekwatnych do możliwości, pochwały

• Zachęcanie rodziny do odwiedzin i rozmów z pacjentem

• Lęk depresyjny

• Cel: zmniejszenie i niwelowanie lęku

• Obecność, rozmowa, wysłuchanie i próba zrozumienia pacjenta działają psychoterapeutycznie

• Zachęcanie do udziału w zajęciach nie wymagających skupienia, aktywność rozładowuje napięcie

• Udział pielęgniarki w farmakoterapii, leki anksjolityczne wg zlecenia

• Trudności w nawiązywaniu kontaktu z otoczeniem, odosobnienie

• Cel: brak osamotnienia i nawiązywanie właściwych relacji społecznych

• Rozmowa, udzielanie wyjaśnień, dodanie otuchy, jeżeli kontakt jest niemożliwy – pamiętać, że świadomość jest zachować i pacjent odbiera dochodzące do niego bodźce

• Zachęcanie do czytania czasopism, książek, słuchania radia, TV

• Zachęcanie innych pacjentów do nawiązywania kontaktu z chorym

• Skoncentrowanie się na tym, co przeżywa pacjent

• Zachęcanie do opisu przeżyć

• Dostrzeganie zmian, odwracanie uwagi od negatywnych przeżyć i myśli

• Identyfikowanie mocnych stron pacjenta

• Budowanie nadziei

  Trudności z zasypianiem, budzenie się w nocy i wcześnie rano, sny o ponurej treści

  Cel- optymalna jakość rytmu dobowego

  Obserwacja i identyfikacja przyczyn zaburzeń oraz zapoznanie się z dotychczasowymi sposobami radzenia sobie

  Zastosowanie technik relaksacyjnych

  Stworzenie warunków do sny: wietrzenie sal, kąpiel, rozmowa, zapewnienie o bezpieczeństwie

  Leki nasenne wg zaleceń Lekarza, sprawdzanie czy pacjent śpi w nocy

Agrawacja- wyolbrzymianie objawów

Niechęć do przyjmowania posiłków

Cel: właściwe odżywienie pacjenta

Obserwacja pacjenta oraz ocena przyczyn problemów z przyjmowaniem posiłków

Ustalenie z pacjentem rodzaju i ilości posiłków

Kontrolowanie masy ciała pacjenta oraz wypróżnień

Zachęcenie do jedzenia, towarzyszenie w czasie posiłków, karmienie w razie konieczności

Podawanie jedzenia przez sondę żołądkową, jeśli chory przez kilka dni zdecydowanie odmawia

Zaparcie stolca

Stosowanie środków naturalnych – kwaśne mleko, razowe pieczywo, owoce, chłodna woda na czczo

Zachęcenie do udziału w porannej gimnastyce, aktywność w ciągu dnia

Udział pielęgniarki w farmakoterapii

Niechęć do dbałości o higienę, wygląd zewnętrzny i wygląd otoczenia

Rozpoznanie przyczyn takiego stanu

Rozmowa na temat znaczenia dbałości o higienę i wygląd dla poprawy własnego samopoczucia

Obserwacja pacjenta w codziennych czynnościach (utrzymanie higieny)

Dopilnowanie wykonania toalety, pomoc w utrzymywaniu higieny włosów, fryzur, częsta kąpiel

Zauważenie i pochwalenie wysiłków pacjenta

Trudności w podejmowaniu aktywności ruchowej:

Poznawanie możliwości chorego oraz obserwacja

Planowanie aktywności w ciągu dnia razem z pacjentem

Motywowanie pacjenta poprzez zauważanie wszystkich prób aktywności

Zachęcanie do zaangażowania w dawne zajęcia (hobby)

Prowadzenie rozmów na temat doznań pacjenta, potrzeb

Wspieranie pacjenta w obliczu zniechęcenia

Zaangażowanie większej grupy pacjentów do współpracy

Brak poczucia wsparcia:

Uważne słuchanie chorego

Werbalizacja uczuć

Rozpoznanie przyczyn takich odczuć

Udzielanie informacji o chorobie

pomoc w radzeniu sobie

Zaangażowanie rodziny w opiekę

Motywowanie pacjenta do kontynuacji terapii

Obiektywne (pozytywne) przedstawienie dotychczasowych form i podmiotów wsparcia

Brak wiary w wyleczenie, niechęć do przyjmowania leków

Podtrzymywanie wiary w leczenie, przekonanie o konieczności farmakoterapii

Edukacja pacjenta (zasady leczenia)