Globalizacja i nowe zjawiska kulturowe
Globalizacja – jest to proces odterytorialnienia, tworzenia się transnarodowej przestrzeni społecznej, przekraczania granic a nawet ich zanikania. Chodzi w niej o wzajemne uwarunowanie tego, co globalne i lokalne, intensyfikacje migracji i wielokulturowość.
Globalizacja w sferze kultury charakteryzuje się tym, że kontakty z innymi kulturami nie mają charakteru jednostkowego, lokalnego. Zanikają bariery komunikacyjne, granice przestają być problemem. Nie oznacza to kulturowej homogenizacji czy uniwersalizacji. W procesie globalizacji dochodzi do przepływu wartości niematerialnych: norm, wzorców, zachowań. Wynikiem tego jest formuowanie nowych i nieznanych więzi kulturowych, które różnią się od dotychczasowych. Napływ elementów innej kultury tworzy nową kulturę.
Kultura globalna – forma dyfucji cywilizacyjno-kulturowej. Tworzeniem i upowszechnianiem kultury globalnej rządzi komercjalizacja, liberalizacja, prywatyzacja, kreacja nowych potrzeb. Jest to kultura konsumencka. (R. Barber – rozprzestrzenianie się McŚwiata). Kultura nabiera wartości rynkowej i łatwo się sprzedaje. Powstał rynek kultury, który przyczynił się do likwidacji granic. Wiąże się z tym również proces modernizacji, industrializacji, upodabnianie się do społeczeństw nowoczesnych.
Czy istnieje kultura, która mogłaby być określona jako uniwersalna?
Kultura technologiczna – uniwersalizuje się najszybciej, jednocześnie ujednolicając wzory zachowań ludzi, którzy posługują się podobnymi narzędziami
Międzynarodowa kultura polityczna – decyduje o kształcie i jakości SM
Światowa kultura społeczna – określa wewnętrzną organizację społeczeństw, a więc ideaologie, wartości moralne, istytucje, prawa, itp.
Elementy mogące tworzyć kulturę uniwersalną:
Elementy wartości
Elementy wspólne cywilizowanym społeczeństwom – miasta, umiejętność czytania i pisania
Przekonania, wartości i doktryny - przymowane przez wielu ludzi z kręgu kultury zachodniej
Rozpowszechnianie się podobnych wzorców konsumpcji oraz kultury masowej
Wartość uniwersalna to taka, którą ludzie gdziekolwiek na świecie będą uważać za wartościową.
Uniwersalizm praw człowieka:
Przysłagują każdej osobie ludzkiej z racji bycia człowiekiem
Nie zależy od kręgu cywilizacyjno-kulturowego
Trwają mimo ewolucji społeczeństw i narodów
Krytyka uniwersalizmu Praw Człowieka:
Wartości i normy zachowań są relatywne wobec systemów społecznych
Deklaracja wyrastająca ze standardów społecznych europejskich nie może być skierowana i narzucona całemu światu
Koncepcja praw człowieka promowana przez Zachód jako uniwersalna tak naprawdęjest przynależna wyłącznie jego kulturze
Jest skrajnie indywidualistyczna
Różnorodność kulturowa w badaniach antropologów
Koncepcja relatywizmu kulturowego:
Kultury są nieporównywalne
Nie można, i nawet nie powinno się ich zestawiać czy porównywać w celu ich wartościowania
Kultury są obiektywne w tym sensie, że obywaje i zwyczaje danej kultury w odniesieniu do innej kultury nie są ani gorsze, ani lepsze, po prostu są, i jako takie należy je badać, a nie dokonywać ocen z perspektywy własnego systemu wartości
Różne rodzaje relatywizmu:
Relatywizm deskryptywny – kultura sama w sobie reguluje sposoby postrzegania świata przez ludzi
Normatywny – każda kultura wytwarza własne standardy oceny
Epistemologiczny – wszystkie społeczne i psychiczne cechy determinuje kultura
Franz Boas – klasyczny relatywizm kulturowy powstał na bazie prac Faza Boasa i jego uczniów. Był to dominujący paradygmat antropologii amerykańskiej. Prowadził badania terenowe wśród Eskimosów. Wkrótce zdał sobie sprawę z doniosłości kultury jako siły determinującej postrzeganie.
To co jest normalne w jednej kulturze, nie jest normalne w innej. Nawet stany psychiczne są zdeterminowane kulturowo (Ruth Benedict, „wzory kultury”).
Regionalne koncepcje praw człowieka:
Prawa człowieka w systemie Rady Europy czy OBWE
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950r.), Europejska Karta Socjalna (1961r.)
Prawa człowieka w Organizacji Jedności Afrykańskiej/Unii Afrykańskiej
Powszechna Islamska Deklaracja Praw Człowieka (1990r.)
UNESCO
Jednym z celów jest ochrona różnorodności kulturowej świata. Pierwsze projekty dotyczyły tradycyjnych sfer kultury (Międzynarodowa Rada Muzeów, Międzynarodowa Rada Muzyki). W 1966r. Konferencja Generalna przyjęła „Deklarację Zasad Międzynarodowej Współpracy Kulturowej” – każda kultura ma swoją wartość.
Przykłady działań: 10-letni plan badań nad niepisanymi tradycjami Afryki i promowania języków afrykańskich; Festiwal Sztuki Pacyfiku.
Filozofia UNESCO: popieranie różnorodności kulturowej, doktryna relatywizmu kulturowego (kultura kulturze nierówna).
Zmiana stanowiska UNESCO wobec równości kultur: upowszechnienie uniwersalnej koncepcji praw człowieka, zwłaszcza po końcu Zimnej Wojny; włączenie do wspólnoty międzynarodowej krajów rozwijających się; rozwój mediów – informacje o innych kulturach i praktykach kulturowych.