Rozdział 6. Władza Państwowa
Władza państwowa stanowi czynnik który warunkuje ludzkie działania, istnienie władzy jest związane z bytem społeczeństwa i żadna struktura nie może bez niej istnieć.
Trzy grupy dotyczące problemu władzy według G.L Seidlera
-realistyczne - zaliczamy do nich teorie psychologiczną, solidarystyczną, materializmu dziejowego
-juryczno - formalne są one reprezentowane przez teorię dogmatyczno prawną oraz normatywistyczną
-idealistyczne przykładem są koncepcje Platona i Hegla.
We współczesnych czasach władza traktowana jest jako rodzaj stosunku społecznego, gdzie występują co najmniej dwa podmioty , jeden – nadrzędny (oddziałuje zazwyczaj w sposób uprawniony i trwały) na drugi – podporządkowany (podległy) zmierza do wymuszenia określonego zachowania się tego drugiego podmiotu.
Władza pojmowana jest również jako zjawisko dające o sobie znać w procesie podejmowania decyzji, w którym występują nie równorzędne podmioty spełniające odmienne role społeczne.
O władzy możemy również mówić w znaczeniu podmiotowym np. mam władzę, ktoś ma władze. Tak jakby była ona obiektem posiadania, oraz w znaczeniu podmiotowym np. władze partii politycznej, akcentuje się tu fakt, że istnieje podmiot który może skutecznie wydawać rozkazy i polecenia innym podmiotom.
Niezależnie od różnic w traktowaniu władzy można, wskazać pewne cechy wspólne dla wszystkich stosunków władzy występujących w różnych strukturach społecznych.
Władza jest stosunkiem miedzy ludźmi
Władza ma zawsze społeczny charakter
Władza ma zazwyczaj charakter zorganizowany
Istnienie władzy oznacza wyróżnienie w strukturach społecznych rządzących i rządzonych
Władza polityczna.
-odmiana władzy, bywa przedmiotem zainteresowania nauki zwłaszcza o polityce, jest sprawowana w różnych strukturach organizacyjnych systemu politycznego,
-władza publiczna jest to rodzaj władzy politycznej , jest sprawowana przez organy państwowe i instytucje samorządowe, jest realizowana na podstawie norm prawnych
Cechy władzy państwowej:
Charakter pierwotny
Jest sprawowana na określonym terytorium państwa
Jest niepodzielna
Ma charakter trwały
Realizowana na podstawie norm prawnych
Urzeczywistniana wyłącznie w sposób zorganizowany
Można stosować legalnie zgodnie z prawem środki przymusu w tym przymusu bezpośredniego
Definicja władzy państwowej- kompleks terytorialnie zorganizowanych stosunków nadrzędności i podporządkowania, ujęty w ramy organizacji działającej na podstawie prawa i posługującej się prawem oraz dysponującej legalną możliwością użycia przymusu.
Funkcja władzy państwowej
Pojęcie funkcja, jest używane w odniesieniu do władzy państwowej jest jednoznaczne. W naukach społecznych może oznaczać zarówno działanie jak i stanowisko.
Cztery funkcje władzy państwowej
funkcja integracyjna władza państwowa realizuje ta funkcję w pluralistycznym społeczeństwie oddziałując integracyjnie na grupy społeczne i organizacje społeczne, a także na elementy gospodarcze zwłaszcza w gospodarce rynkowej
Funkcja dystrybucyjna władza państwowej urzeczywistnia tę funkcje regulując dostęp jednostek, grup społecznych i organizacji społecznych do różnego rodzaju dóbr, zwłaszcza do tych dóbr gdzie zasoby są ograniczone.
Funkcję zapewnienia bezpieczeństwa ten kto sprawuje władze w państwie musi chronić podmioty jednostki, poddane jego władzy , gdyż w innym przypadku nie miałby wobec kogo tej władzy sprawować
Funkcję strukturotwórczą (dostęp do władzy jest domeną wąskich grup społecznych)
Sprawowanie władzy państwowej
W procesie podejmowania i realizacji decyzji aktualizują się wciąż na nowo stosunki władzy. Można uznać ze sprawowanie władzy państwowej to uczestnictwo w procesach podejmowania i realizacji decyzji państwowych przez zajmowanie w tych procesach pozycji centralnej. Sprawowanie władzy państwowej jest procesem rozwijającym się w czasie historycznym w określonych granicach terytorialnych oraz w konkretnej przestrzeni politycznej i społecznej. Wyróżniamy trzy aspekty tego procesu:
1) podmiotowy na pytanie kto sprawuje władze państwową udzielane są niejednakowe odpowiedzi przez przedstawicieli rożnych dyscyplin naukowych
2) przedmiotowy wskazującym czym jest proces sprawowania władzy
3) instrumentalny obejmujący środki służące do sparowania władzy państwowej
Teoretycy w demokratycznych państwach traktują rządzenie jako podstawową postać sprawowania władzy państwowej.