Metody dezodoryzacji

Zmniejszanie emisji zapachowo uciążliwych zanieczyszczeń polega na zapobieganiu emisji odorantów oraz dezodoryzacji gazów odlotowych. Dezodoryzacja gazów może polegać na:

• usuwaniu zanieczyszczeń uciążliwych zapachowo (często występujących w ilościach śladowych obok dominujących zanieczyszczeń),

• przekształcaniu zanieczyszczeń zapachowo uciążliwych w bezwonne lub charakteryzujące się wysokimi progami węchowej wyczuwalności,

• wprowadzaniu domieszek, zmieniających charakter zapachu lub zmniejszających jego intensywność (środki maskujące i neutralizujące).

Wybór najskuteczniejszej metody dezodoryzacji opiera się zwykle na przeglądzie piśmiennictwa dotyczącego efektywności różnych technik stosowanych w zakładach o podobnym profilu.

Absorpcja w wodzie jest stosowana na przykład do usuwania fluorowodoru, czterofluorku krzemu oraz części innych zanieczyszczeń z gazów emitowanych z wytwórni kwasu fosforowego metodą ekstrakcyjną oraz z innych źródeł, takich jak: produkcja aluminium – elektroliza Al2O3 w stopionym kriolicie AlF3×NaF, przemysł szklarski – np. zdobnicze trawienie szkła i porcelany kwasem fluorowodorowym i inne. Najczęściej stosowanymi absorberami są kolumny rozpyłowe, skrubery cyklonowe lub kolumny z wypełnieniem ruchomym.

Przyczyną bardzo licznych skarg ludności jest zapach gazów emitowanych z zakładów mięsnych, oczyszczalni ścieków lub wytwórni mączki rybnej i mięsno-kostnej. Występujące w tych gazach związki chemiczne charakteryzują się bardzo niskimi progami węchowej wyczuwalności i nieprzyjemnym zapachem. Występują wśród nich zarówno składniki kwaśne (siarkowodór, tiole, kwasy karboksylowe), jak zasadowe (amoniak, dimetyloamina, trimetyloamina i inne) i obojętne (węglowodory, CO, aldehydy). Skuteczność absorpcji w wodzie jest mała ze względu na niewielką rozpuszczalność większości zanieczyszczeń. Poprawę efektów dezodoryzacji można osiągnąć stosując jako ciecze absorpcyjne rozwory utleniaczy i zmieniając pH roztworów.

Filtry węglowe są powszechnie stosowanym elementem urządzeń klimatyzacyjnych. Innym przykładem zastosowania procesu adsorpcji może być dezodoryzacja gazów odlotowych z produkcji włókien wiskozowych (usuwanie CS2 , H2S i innych związków siarki). Przyczyną trudności są zachodzące na powierzchni sorbentów reakcje utleniania siarkowodoru do siarki elementarnej i kwasu siarkowego, które powodują samozapłony.

Metodą dezodoryzacji najbardziej radykalną jest spalanie zanieczyszczeń gazów odlotowych. Produkty spalania to zwykle zanieczyszczenia nieszkodliwe lub mało szkodliwe dla zdrowia i środowiska, należy jednak pamiętać, że proces musi być prowadzony w ściśle kontrolowanych warunkach. W niektórych sytuacjach powstają produkty bardziej uciążliwe zapachowo. W innych przypadkach można spodziewać się, że produkty niepełnego spalania będą łatwiejsze do usunięcia w kolejnych etapach oczyszczania.

Biofiltracja polega na powolnym przepuszczaniu gazów przez warstwę materiału porowatego zasiedlonego przez mikroorganizmy. Funkcję nośnika warstwy biologicznej najczęściej spełniają materiały organiczne: kompost, torf, kora drzew, słoma, spulchniona gleba itp. Pielęgnacja złoża polega na okresowym spulchnianiu i przekładaniu materiału, wprowadzaniu dodatków chrustu, kory drzew lub niewielkich ilości węgla aktywnego. Konieczne jest zwilżanie z intensywnością dostosowaną do sytuacji meteorologicznej oraz sprawne odprowadzanie nadmiaru wody opadowej. Oczyszczanie 10000 m3/h gazu wymaga powierzchni 25–100 m2. Powierzchnię niezbędną do uruchomienia biofiltru można zmniejszyć stosując konstrukcje kilkuwarstwowe, na przykład instalowane w piętrowo ustawianych kontenerach. Urządzeniami zajmującymi mniejszą powierzchnię są biopłuczki. Biofiltry są zalecane jako urządzenia do dezodoryzacji gazów wentylacyjnych z budynków ferm hodowlanych, małych warsztatów rzemieślniczych, oczyszczalni ścieków itp. Koszty dezodoryzacji są bardzo małe. Strumień oczyszczanego powietrza ma zwykle temperaturę i wilgotność sprzyjającą rozwojowi bakterii. Pielęgnacja materiału filtracyjnego jest mało kłopotliwa.

Wymienione techniki likwidacji odorantów nieznacznie różnią się od ogólnie znanych i wykorzystywanych technik usuwania innych zanieczyszczeń powietrza i gazów odlotowych. Różnice wynikają ze specyficznego przeznaczenia instalacji dezodoryzujących. Zadowalające osłabienie zapachu można osiągnąć bez zmniejszenia stężenia zanieczyszczeń ilościowo dominujących. Niekiedy wystarcza usunięcie tych, które mają nieprzyjemny lub zbyt mocny zapach. Jest to jednak ryzykowne. Często usunięcie nawet > 90% zanieczyszczeń nie oznacza likwidacji lub osłabienia zapachu. Możliwe są nawet efekty przeciwne – nieoczekiwany wzrost intensywności zapachu mieszaniny. W niektórych przypadkach korzystne okazuje się wykorzystanie zjawiska „kompensacji zapachu”. Techniki kompensacji są wykorzystywane od ponad czterdziestu lat w takich gałęziach gospodarki jak oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, papiernie, przetwórnie ryb i odpadów rybnych, zakłady mięsne i tłuszczowe.

Biodegradacja według definicji jest to proces wywołany przez enzymatyczne działanie bakterii i grzybów, w którym następuje rozpad materiału opakowaniowego.

Wyróżnia się trzy podstawowe mechanizmy rozkładu:

• fotodegradacja - materiał rozkłada się pod wpływem promieniowania UV co prowadzi ostatecznie do zmniejszenia ciężaru cząsteczkowego, (fotodegradacji ulegają polimery syntetyczne)

• degradacja chemiczna – pod wpływem reakcji chemicznych pękają wiązania łańcucha polimerowego co prowadzi do zmniejszania ciężaru cząsteczkowego. Proces rozkładu rozpoczyna się dopiero po pewnym czasie, zależnym od rodzaju i ilości dodanych modyfikatorów.

• degradacja mikrobiologiczna, w której mikroorganizmy, takie jak grzyby i bakterie, rozkładają materiał tworzywa.

Aluminium

Opakowania aluminiowe (puszki, pudełka, folie itp) wrzucamy do pojemnika żółtego.

JAK ALU-PUSZKI WRACAJĄ DO HUT?

Zanim aluminiowa puszka "powędruje" do huty poddawana jest kilku zabiegom.

Jeszcze w punkcie skupu puszki są sprawdzane magnesem, by oddzielić od aluminiowych te wykonane ze stali. Także w punkcie dokonuje się oczyszczenia puszkowego złomu z odpadów.

Po sprawdzeniu i oczyszczeniu, część skupów dostarcza puszki bezpośrednio do przetwórców. Inne korzystają z usług pośredników.

Tak eksporterzy, jak zakłady przerabiające puszki, po raz kolejny poddają aluminiowy złom testowi elektromagnesem. Często puszki "doczyszcza" się na specjalnych sitach, usuwając z nich drobniejsze zanieczyszczenia (np. piasek). Tak sprawdzony złom jest następnie brykietowany i w takiej formie trafia do hut i odlewni.

Większość polskich puszek aluminiowych jest eksportowana za granicę. Wynika to z jednej strony z korzystnej ceny, jaką oferują odbiorcy w Europie Zachodniej, a z drugiej - z funkcjonowania tam wyspecjalizowanych zakładów przerabiających zużyte puszki na nowe.

W Polsce taki "zamknięty obieg" puszek będzie możliwy, gdy ich konsumpcja jeszcze bardziej wzrośnie i na razie złom puszkowy przetapiany jest razem z innym złomem aluminiowym. Już dziś trwają jednak przygotowania do uruchomienia pierwszej linii, przerabiającej same puszki.

W Polsce funkcjonuje profesjonalny odbiorca złomu aluminiowych puszek po napojach, oferujący bardzo dobre warunki współpracy

Działania obejmujące odzysk odpadów z aluminium.

W kraju brak jest wyspecjalizowanej linii przerabiającej puszki do napojów na nowe puszki (nie produkuje się blachy aluminiowej do głębokiego tłoczenia). Polskie odlewnie wykorzystują wysokiej jakości aluminiowy złom puszkowy do wytopu stopów odlewniczych przetwarzanych na artykuły budowlane, odlewy dla przemysłu motoryzacyjnego itp. Odpady w postaci puszek poużytkowych dostarczane są do przetwórstwa luzem lub w postaci sprasowanej. W wielu przypadkach odpady są zawilgocone i zanieczyszczone metalami obcymi (Pb Zn, Cu, Fe), piaskiem, substancjami palnymi. Na stanowiskach prasowania puszek powinien być zainstalowany separator magnetyczny oraz skaner rentgenowski do ostatecznej kwalifikacji jakościowej.

Za celowością wtórnego przetwórstwa aluminium z opakowań przemawiają następujące dane:

wykorzystanie odpadów aluminiowych zmniejsza dziesięciokrotnie koszty produkcji aluminium w porównaniu z produkcją tego metalu z rudy, użycie aluminium z recyklingu pozwala zaoszczędzić około 95% energii niezbędnej do wytworzenia aluminium z boksytów, szacuje się, że 1 tona aluminium z „recyklingu” umożliwia zaoszczędzenie 4 ton boksytów i 700 kg paliwa, a także uniknięcie emisji do atmosfery około 35 kg fluorków aluminium.

Odzyskiwanie opon

W Polsce odzysk zużytych opon odbywa się przede wszystkim w zakresie odzysku energetycznego. Około 60 proc. wyprodukowanego tonażu opon trafia w postaci zużytego ogumienia do pieców cementowni i w znacznie mniejszym stopniu, ciepłowni. Cementownie tworzą główną stronę popytową na alternatywne paliwo, jakim jest guma, ponieważ technologie produkcji w tych zakładach wymagają stosowania w piecach najwyższych temperatur. Są one znacznie wyższe od tych, jakie powstają w piecach ciepłowni. Stąd spalanie opon w cementowniach jest ekonomicznie bardziej uzasadnione - mogą być one bowiem spalane w całości. Trzeba jednak podkreślić, że opony w piecach cementowni stanowią zazwyczaj 10 do 20 proc. ogółu spalanego paliwa.

Oczywiście, wszystkie zakłady produkcyjne muszą spełniać restrykcyjne normy w zakresie emisji szkodliwych gazów, a to wiąże się z koniecznością inwestycji w odpowiednią infrastrukturę, która powstrzymuje wydalanie do atmosfery produktów spalania opon.

Opony, w zależności od technologii jaką dysponuje cementownia, spalane są w częściach - po ich uprzednim rozdrobnieniu - lub w całości. Dla tej gałęzi przemysłu to bardzo cenne paliwo, ponieważ opony mają wyższą kaloryczność w porównaniu do węgla kamiennego. Poza tym, w efekcie ich spalania w piecu cementowni nie powstaje popiół, a w porównaniu z węglem emitowanych jest mniej szkodliwych gazów - głównie dwutlenku węgla i dwutlenku siarki.

R15- przetwarzanie odpadów, w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu

Część całego procesu przetwarzania zużytych opon, w wyniku wstępnego ich rozdrobnienia powstają kawałki gumy w uziarnieniu 20-30 mm, które w takiej formie stanowią odpad o kodzie 19 12 10-paliwo alternatywne, które zostaje przekazane do spalania w celu uzyskania energii.

Bariery odzysku tworzyw sztucznych

W poważnym stopniu realizację celów w zakresie odzysku i recyklingu odpadów utrudniają występujące w tym zakresie bariery, które można podzielić na systemowe, technologiczne i organizacyjne. Poniżej przedstawiono charakterystykę poszczególnych barier.

1. Selektywna zbiórka odpadów

Niezbędnym warunkiem jest rozwój selektywnej zbiórki prowadzony jak najbliżej źródła powstawania odpadów. Potencjał zbiórki zadecyduje, czy od 2008 r. zostaną zrealizowane limity odzysku i recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych. Do tej pory maksymalnie wykorzystano istniejące rezerwy i możliwości zbiórki oraz zagospodarowania tworzyw odpadowych z procesów produkcyjnych oraz z centrów handlowych. Dalszy wzrost zbiórki odpadów z tworzyw sztucznych winien opierać się na istotnym rozwoju selektywnej zbiórki odpadów znajdujących się w strumieniu odpadów komunalnych. Obecnie w ten sposób pozyskuje się głównie butelki i kanistry (w tym przede wszystkim butelki PET).

2. Ekonomika procesu zbiórki i przygotowania odpadów z tworzyw sztucznych

Selektywna zbiórka odpadów w porównaniu ze składowaniem jest obecnie ekonomicznie nieuzasadniona (nieopłacalna). Nie udało się wprowadzić mechanizmów rynkowych stymulujących rozwój selektywnej zbiórki i recyklingu kosztem składowania odpadów. System opłat produktowych został sprowadzony do handlu kwitami i marginalnego wpływu na budowę i rozwój infrastruktury służącej selektywnej zbiórce odpadów. Dzisiaj dla zapewnienia opłacalności tego procesu brakuje od 400 do 800 zł do każdej tony zbieranych selektywnie odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. Brakuje jednak chętnych do pokrycia tej kwoty i pomimo stosunkowo klarownego systemu prawnego nie podejmuje się żadnych decyzji w tej sprawie.

3. Zbyt mały potencjał przetwórczy branży

Obecnie na rynek krajowy wprowadza się rocznie ok. 700 tys. ton opakowań z tworzyw sztucznych z różnego rodzaju wyrobami (w tym ok. 150 tys. ton opakowań z PET). Poziom recyklingu w 2007 r. wyniesie 25%, czyli należy zebrać i przetworzyć co najmniej 175 tys. ton opakowań. Do tej masy należy doliczyć konieczny odzysk (do poziomu 50% ogólnej masy opakowań wprowadzanych), czyli z pewnym uproszczeniem należy przetworzyć następne 175 tys. ton. Pomimo że w ostatnich latach bardzo dynamicznie rozwija się przetwórstwo tworzyw sztucznych, to jednak łączna wydajność istniejących przemysłowych instalacji do przetwórstwa odpadowych tworzyw nie pozwala na przerobienie nawet połowy potrzebnej masy. Ponadto należy brać pod uwagę ograniczenia związane z zaliczaniem do recyklingu wyłącznie recyklingu materiałowego.

4. Jakość istniejących instalacji technologicznych

W kraju istnieje kilkaset zakładów zajmujących się przetwórstwem tworzyw sztucznych, w tym znaczna część z nich (co najmniej 100) przyjmuje odpady do ich przetwarzania. Tylko niewielka liczba zakładów (ok. 20) jest nastawiona wyłącznie na przetwarzanie odpadowych tworzyw sztucznych i posiada niezbędne do tego instalacje. Spośród tych dwudziestu zakładów, połowa ma nowoczesne instalacje, których działanie jest w pełni zgodne z wymaganiami ochrony środowiska. Niestety, większość instalacji używanych do procesu recyklingu (w tym w szczególności tych małych) nie jest do tego przystosowana lub zakłady nie są do tego właściwie przygotowane. Tylko w zakresie przetwórstwa odpadów z PET można mówić o kilku nowoczesnych technologiach zastosowanych wyłącznie do odpadów.

5. Jakość surowca dostarczanego z rynku

Zbierany na rynku surowiec odpadowy można z pewnym uproszczeniem podzielić na „dobry” (pochodzący z produkcji, handlu i rzemiosła) i „słaby” (ze strumienia odpadów). Tylko w przypadku opakowań z PET można mówić o wystarczającej przydatności do procesu recyklingu surowca odbieranego z odpadów. W pozostałych przypadkach odbierany surowiec jest na ogół poważnie zanieczyszczony, co poważnie utrudnia jego przerób w istniejących instalacjach. W ostatnich dwóch latach rozwija się zbiórka surowca na składowiskach (np. wybieranie z przywożonych odpadów komunalnych), ale jakość tego surowca czyni go w praktyce nieprzydatnym do recyklingu, bo jeśli nawet instalacja posiada opcje mycia, to koszty mycia i suszenia dyskwalifikują ten odpad.

6. Stosowanie niedozwolonych lub niezalecanych materiałów na opakowania

Problem stosowania niewłaściwych materiałów na opakowania jest znany od lat. Dotyczy to w szczególności opakowań wielomateriałowych i opakowań, w których łączy się kilka materiałów z danej grupy. Od pewnego czasu na polskim rynku pojawiają się opakowania z PET z termokurczliwą etykietą z PVC lub z OPS. Etykiety szczelnie przylegają do butelki na całej jej wysokości i praktycznie uniemożliwiają przygotowanie i przemysłowy recykling butelek PET w dostępnych w Polsce instalacjach, w tym nowoczesnych i spełniających wymagania unijne w zakresie BAT. Wydaje się , że zarówno zalecenia polskiej normy, jak i wytyczne zawarte w ustawie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych nie mogą się przebić do świadomości przedsiębiorców i przegrywają z korzyściami ekonomicznymi przy produkcji.

7. Bałagan organizacyjny w zakresie wydawania pozwoleń

Problem dotyczy niespójnego podejścia różnych urzędów do wydawania pozwoleń na prowadzenie odzysku czy recyklingu. Czasami grozę budzi niefrasobliwość urzędników i wydawanie decyzji na nieistniejące instalacje lub na te instalacje i procesy, które ewidentnie nie są recyklingiem, np. słynne przybijanie deski do palety (reperacja) ani odzyskiem – np. składowanie odpadów na wydzielonej kwaterze. Przykłady można mnożyć, ale lepiej byłoby dać urzędnikom wzór jak ma wyglądać prawidłowa decyzja i co należy bezwzględnie sprawdzić, zanim wyda się komus pozwolenie. Oczywiście trzeba też sprawdzić firmę w terenie, a nie tylko rozpatrywać lepiej lub gorzej przygotowane dokumenty.

8. Działanie organizacji odzysku i handel kwitami potwierdzającymi recykling

Handel kwitami (dokumentami potwierdzającymi recykling) stał się zupełnie niezamierzenie jednym z głównych efektów działania organizacji odzysku. Zamiast budowy systemu odzysku i recyklingu często mamy do czynienia z kupowaniem i sprzedawaniem kwitów. Taka sytuacja nie pozwala na stabilne budowanie i sterowanie strumieniem dostaw dobrego surowca do recyklingu, a duża część istniejących organizacji porusza się po rynku metodą skoczka szachowego w poszukiwaniu tanich kwitów, przez co oferowane dopłaty są tak niskie. To dzisiaj poważnie pogarsza opłacalność recyklingu, a w przyszłości zagrozi realizacji obowiązków w skali całego kraju.

9. Powszechna edukacja ekologiczna

Postawy społeczne, nawet te niechętne, można skutecznie zmieniać poprzez szereg działań z zakresu edukacji ekologicznej. Edukacja ekologiczna często kojarzy się z protestami ekologów, a rzetelna informacja – z aferami opisywanymi w mediach. Taka sytuacja musi ulec radykalnym i szybkim zmianom. Potrzebna jest długofalowa polityka w tej dziedzinie, wsparta konkretnymi środkami finansowymi. To nie mogą być dwie czy trzy jednorazowe akcje i festyny, ale to musi być ustawiczna i powszechna praca ze społeczeństwem w tym zakresie. Niestety, dzisiaj ta działalność jest bardzo zaniedbana i wymaga zmiany podejścia zarówno decydentów, działaczy samorządowych, jak i mediów publicznych.

10. Brak skutecznych mechanizmów do kontroli i eliminacji patologii z rynku

Kontrola i egzekucja obowiązującego prawa jest obecnie najbardziej newralgicznym ogniwem wspomagającym budowę systemu. Niestety, obecnie brakuje skutecznego systemu kontroli, a egzekucja prawa pozostawia wiele do życzenia. Budowa systemu monitoringu opakowań i odpadów opakowaniowych dopiero się zaczyna i będzie trwała kilka lat. Obecne doświadczenia Inspekcji Ochrony Środowiska są bardzo cenne, a profesjonalizm pracujących tam specjalistów dobrze postrzegany. Niestety, ogrom prac stojący przed Inspekcją w połączeniu ze skromnymi środkami na ten cel nie pozwala na skuteczną kontrolę tysięcy podmiotów zobowiązanych do przestrzegania szeregu obowiązków ustawowych.

Wykorzystanie PET

• do błon światłoczułych aparatów

• do produkcji opakowań (butelek, słoików, puszek) do wody, napojów gazowanych, soków, drinków alkoholowych, olei jadalnych, środków czyszczących dla gospodarstw domowych oraz innych opakowań przeznaczonych do kontaktu z żywnością, np. woreczki np. do ryżu i nie tylko.

• do produkcji włókien

• do produkcji węgla aktywnego

• membrany hydroizolacyjne