ASTERACEAE (COMPOSITAE) – ZŁOŻONE Typ łodygi: zielny T.liści: pojedyncze o blaszce całej lub podzielonej Rodzaj ulistni.: skrętoległe lub w rozetce Rodz.bud.kwaitu: drobne, zebrane w koszyczki, dno koszyczka płaskie lub wypukłe, niekiedy z plemnikami (czyli łuskowate przysadki kwiatowe w kontach których mieszczą się pojedyncze kwiaty); niby języczkowate, rurkowate, języczkowate, lejkowate; mogą być promieniste (rurkowate) lub grzbieciste; kwiaty obupłciowe mają po 5 pręcików zrośniętych pylnikami w rurkę, przez którą przeciska się szyjka słupka, słupek jest zawsze z zalążnią obłą Okwiat: kielich słabo rozwinięty lub w postaci puchu kielichowego, składa się z licznych włosków, utrzymuje się na owocu lub służy jako aparat lotny; albo zredukowany do 2-3 szczątkowcyh działek lub zanika Rodz.kwatost.: koszyczek, skupia wiele małych kwiatów siedzących w gęstej spriali na rozszerzonych osadniku kwiatostanowym, okrytymi od spodu wielkolistną okrywą Rodz.owocu: niełupka CHRONIONE: ściśle: aster (gawędka, solny), chryzantema, dziewięćsił (bezłodygowy, popłocholistny), języczka syberyjska częściowo: kocanki piaskowe
ASTERACEAE – ASTROWATE $\mathbf{*}\mathbf{K}_{\mathbf{0 - \infty}}\mathbf{\lbrack C}_{\mathbf{(5)}}\mathbf{A}_{\mathbf{(5)}}\mathbf{\rbrack}\mathbf{G}_{\overset{\overline{}}{\mathbf{(2)}}}$ Inne: brak soku mlecznego Bud. Kwiatu: drobne, promieniste, płodne kwiaty rurkowe o koronach 5-cio ząbkowych, wypełniają koszyczki, w koszyczkach znajdują się albo wyłącznie kwiaty rurkowe, bądź są one tylko w środku, a zewnętrzne to lejkowate lub nibyjęzyczki UŻYTKOWE: ozdobne georginia, chryzantemy, rudbekia, cynia, aster arom.: bylica, estragon lecz.: podbiał posp. spoż.: karczoch zwycz. przem.: słonecznik zwycz. paszowe: topinambur-słonecznik bulwiasty DZIKOROSNĄCE: łąkowe: stokrotka posp., krwawnik posp., złocień właściwy segetalne: rumianek posp., maruna bezwonna, ostrożeń polny, chaber bławatek ruderalne: wrotycz posp., bylica piołun, bylica pospolita CHRONIONE: ściśle: szarotka alpejska, armia górska, ożota zwyczajna
CICHORACEAE – CYKORIOWATE $\mathbf{\downarrow \ }\mathbf{K}_{\mathbf{\infty}}\mathbf{\lbrack}\mathbf{C}_{\left( \mathbf{5} \right)}\mathbf{A}_{\left( \mathbf{5} \right)}\mathbf{\rbrack}\mathbf{G}_{\overset{\overline{}}{\mathbf{(2)}}}$ Bud.kwiatu: w koszyczek wszystkie kwiaty grzbieciste, języczkowate obupłciowe Rodz.owoców: niełupki, często osadzone na szczytkowym Dziubku UŻYTKOWE: spoż.: cykoria warzywna, endymia, sałata siewna, salsefia, wężymord czarny korzeń inne: cykoria korzeniowa DZIKOROSNĄCE: ruderalne: mniszek posp., cykoria podróżnik segetalne: mlecz (polny, kolczasty, zwyczajny)łąkowe: kozibród łąkowy, jastrzębiec, brodawnik jesienny CHRONIONE: ściśle: wężymord stepowy
POACEAE - TRAWY ↓P(2)+2A3G(2) T.łodygi: zielna (źdźbło), walcowata, podzielona na pełne węzły i puste międzywęźla, rzadko pełne T.liści: pochwiaste, równowąskie z kolankiem u nasady pochwy i języczkiem na granicy blaszki Rodz.ulistn.: w dwóch prostnicach Bud.kwiatu: niepozorne, wiatro lub samopylne, trójkrotne, przeważnie obupłciowe, bardzo uproszczone, kłoski 1-2 lub wielokwiatowe, u nasady osi kłoska podsadki osłaniają kwiaty siedzące na osi kłoska Okwiat: silnie zredukowany, pozostałości kwiatu zewnętrznego-plewki, zewnętrznego-łuszczki Rodz.kwiatostanu: kłos złożony, wiecha kłosokształtna, kolba Rodz. Owoców: ziarniak, z okrywą owocowo nasienną, u niektórych plewki zrastają się z ziarniakiem UŻYTKOWE: spoż./przem.: zboża, pszenica, owies, jęczmień, kukurydza, trzcina cukrowa paszowe: tymotka, kupkówka, rajgrasy nadwodne: pałka wodna, manmamieliec DZIKOROSNĄCE: segetalne: perz właściwy, miotła zbożowa, chwastnica jednostronna łąkowe: krupkówka pospolita, rajgras wyniosły, wiechlina posp. CHRONIONE: ściśle: kostrzewa amylestowa, jana (piaskowa, powabna, włosowata), portówka siedmiogrodzka, wiechlina granitowa częściowo: turówka leśna, wonna
CYPERACEAE – TURZYCOWATE/CIBOROWATE ↗P0A3G0 + P0A0GlubG T.łodygi: trójkańciasta, zielna, prawie nie podzielona na węzły (brak kolanek) T.liści: trawiaste, równowąskie, niepodzielne, obejmujące łodygę ściśle przylegającymi zamkniętymi pochwami, na brzegu często szorstkie Rodz. ulistn.: w 3 prostnicach Bud.kwaitu: obu lub jednopłciowe, niepozorne wiatropylne Okwiat: szczątkowy lub brak Rodz.kwiatostan.: kłosy lub główki, w nasadzie z liściowymi podsiadkami Rodz.owoców: orzeszek, pęcherzyk-turzyca UŻYTKOWE: paszowe: turzyce-tylko zielące i kiszące DZIKOROSNĄCE: łąkowe/bagienne: sitowie leśne, turzyca wodne/błotne: oczeret jeziorny CHRONIONE: ściśle: kłoć wiechowata, marzyca (ruda, czerwona),ponikło (Krasińskie, wielko łodygowe), przygiełka brunatna, turzyca (bagienna, pchla)
SOLANACEAE – PSIANKOWATE * K(5)[C(5)A5]G Inne: bikolateralne wiązki przewodzące, trująće alkaloidy i glikozydy T.łodygi: zielne, drzewiaste T.liđciŁ pojedyncze, bez przylistków Rodz. ulistenia: skrętoległe, spiralne lub naprzemianległe Bud.kwiatu: pięciokrotne, promieniste Okwiat: wolny lub zrośnięty, barwny Pręciki: 5 pręc, wolnych Słupek: 2-krotny (zalążnia dwukomorowa) Rodz.kwiatostanu: wierzchotka jednoramienna: sierpnik lub skrętek Rodz. owoców: torebka, jagoda UŻYTKOWE: spożywcze: ziemniak (przemysłowy, paszowy), pomidor, papryka, bakłażan przemy.: tytoń ozdobne: petunia, surfinia, miechunka rozdęta, bieluń lecznicze: pokrzyk wilcza jagoda DZIKOROSNĄCE: ruderalne: psianka czarna, bieluń dziędzierzawa, lulek czarny siedlisk wilgotnych: psianka słodkogórz CHRONIONE: ściśle: lulecznica kraińska, pokrzyk wilcza jagoda
Lamiaceae(Labiatae)-wargowe(Jasnotowate)-
t.lodygi-zielny t.lisci-pojed., całkowite, pierzasto wcinane, bez przylistkow Rodz.ulistnienia-naprzeciwlegle, krzyżujące się parami. Bud.kwiat.-przewaznie grzbieciste,o dwuwargowej koronie(kw. Niewarwowe-mieta), w nibyokółkach w katach lisci, w kilku Pietrach, ma miodniki, może być zapylany przez określone owady. Okwiat- korona o długiej rurce, zwykle dwuwargowa (gorna- 2 platki często helmiasto wysklepiona; dolna- 3 platki) kielich często dwuwargowy. Preciki-4 dwusilne, przyrosłe do rurki korony, u niektórych tylko 2 preciki. Słupki-dwukrotny, z 2 owocolistkow, podzielony falszywa przegroda na 4 komory, szyjka zakonczona 2 znamionami. Rodz. Kwiat.stan.-skape wierzchotki prawie siedzących kwiatow, tworza pokazny kwiatostan: pozornie okolkowe grono, wiecha lub glowka, a wlasciwa jest wierzchotka! Rodz. O.-4-dzielna rozluźnia (rozpada się na 4 rozlupki). Roś.uzytko.-spozywcze: czysciec bulwiasty lecznicze/przyprawowe-szalwia lekarska, melisa l., rozmaryn l., tymianek, majeran ogrodowy, czaber o. perfumeryjne: hyzop lekarski, lawenda waskolistna przemysłowe: mieta pieprzowa, ozdobne: szalwia ogrodowa Roś.dzikie- łakowe: mieta, głowienka pospolita, szalwia okregowa, dabrowka rozlogowa segetalne: jasnota, poziewnik polny, ruderalne: bluszczyk kurdybanek, mierznica czarna, kocimietka wlasciwa leśne: gakowiec zolty, siedlisk suchych: macierzanka piaskowa Roś. Chronione: miodownik melisowaty, pszczelnik wąskolistny Inne: *czterokanciasta łodyga z pasmami kolenchymy w krawędziach *obfita zawartość olejkow eterycznych wydzielanych przez wloskowate lub łuskowate gruczolki (przemysl: perfumeryjny, spożywczy, farmaceutyczny) *brak trucizn i znaczenia paszowego
Boraginaceae-szorstkolistne (ogorecznikowate)t.lodygi-zielny t.lisci:pojedyncze, zbiegające po lodydze, całobrzegie, ,ez przylistkow. Rodz.Ulistn.-skretolegle. Bud.kw.-promieniste, rzadziej grzbieciste(żmijowiec). Okwiat: pięciokrotny, w koronie wyst. Osklepki (wyrostki płatków), chroniące przed deszcze preciki i miodniki ukryte w rurce korony. Preciki: 5, jednakowe, zrośnięte z korona. Slupki: gorny, dwukrotny, podzielony na 4 komory z falszywa przegroda. Rodz.kwiat.stan: spiralne sierpiki lub skretki. Rodz. O.-czterodzielna rozlupnia (ropada się na 4 rozlupki). Roś.uzytk.- lecznicze: żywokost lekarski przemysłowe: alkanna barwierska przyprawowe: ogórecznik lekarski Rośl.dzikie: segetalne:nawrot polny lakowe: niezapominajka lesne: miodunka suche:żmijowiec zwyczajny Chronione: żmijowiec czerwony Inne: *szorstko owłosione liscie i lodygi
Scrophulariaceae – trędownikowate t.lodygi-zielny: krzewy, drzewa, liany. T.lisci-pojedyncze, cale, pierzasto wcinane, klapowane, bez przylistkow. Rodz.ulistn.-naprzeciwlegle, naprzemianlegle, skretolegle, Wyjatkowo okolkowe. Bud.kw:cala gama przejść od kwiatow promienistych do grzbiecistych, polaczona z redukcja pręcików i zmiana kwiatu 5-krotnego na 4-krotny (korona promienista lub prawie-dziewanna) u przetacznikow kwiaty4-krotne. Okwiat:4 lub 5-krotny, geste kwiaty z dwuwarstwowa korona i ostroga, barwny, korony poczwarkowate (dolna warga z z wydętymi faldami, którymi przylega do gornej) kielich-zwykle 5-dzialkowy. Preciki:4-5 slupki: dwukomorowy. Rodz.Kw.stan: kłosokształtny(dziewanna), grono(lnica, naparstnica); wierzchotkowy, wiechokształtny (trędownik). Rodz.o: torebka (dwukomorowa). Roś.uzytk. lecznicze: naparstnica purpurowa (digitalna, świetlik lekarski (Eufrazyna) ozdobne: naparstnica, dziewanna. Roś.dzikie: lakowe: szelezik mniejszy, świetlik pospolity, pszeniec, konitrut blotny, przetacznik. Segetalne: szelężnik wiekszy, lnica pospolita, przetacznik ruderalne:lnica pospolita leśne: trędownik bulwiasty suche: dziewanna Roś. Chronione: gnidosz(blotny, krolewski, rozeslany, sudecki) torfowiskowe, konitrut blotny, lnica wonna, lindernia mulowa, naparstnica zwyczajna, tocja alpejska. Inne: *liczne chasty lakowe i polne *wiele roś. Trujących , półpasożytów (ros. Jednoroczne, zielone i asymilujące, przyrastające ssawkami korzeniowymi do innych ros. I pobierające z nich roztwory wodne - szelężnik, świetlik, pszeniec, gnidosz) i pasożytów (łuskiewnik rozowy – ros. Bezzieleniowa, korzenie drzew i krzewow) *zawieraja trujacy glikozyd rinantyne szczególnie w nasionach.