1 Źródła prawa międzynarodowego
¤ Traktat Ryski- traktat między Polską, Ukrainą, Sowietami o przywrócenie ziem utraconych i , wypłacenie odszkodowania („Cud nad Wisłą”).
Brak jest katalogu źródeł prawa międzynarodowego. Posiłkowo stosujemy art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (quasi katalog).
Hierarchia źródeł:
Pakt Ligi Narodów
Karta Narodów Zjednoczonych
Art. 7 Traktatu północnoatlantyckiego
Konwencja o prawie morza z Jamajki
prawo dyplomatyczne, itd.
Normy ius cogens
- normy powszechnie obowiązujące
- niedookreślone
- brak katalogu norm
Normy erga omnes
- chronią interes wspólny
- dotyczą wszystkich (np. zakaz prób z bronią jądrową)
- źródła w znaczeniu materialnym i formalnym
- źródła miękkiego i twardego prawa międzynarodowego
Niemożliwe do egzekucji możliwe do egzekucji
Np. deklaracje, Np. umowa
komunikaty z obrad
Źródła „pomocnicze”
- art. 38 MTS, stosowanie:
konwencji międzynarodowych
zwyczaju międzynarodowego
ogólnych zasad prawa
orzeczeń sądów
zasad ex aequo et bono (→ zasady słuszności)
Zwyczaj międzynarodowy
- charakterystyczne elementy:
czas
obszar, na którym dane zdarzenie ma miejsce
przekonanie o obowiązywaniu „jak prawo”
- można się na zwyczaj powołać tak jak na umowę międzynarodową (np. wojny dorszowe)
Zwyczaj jest to jakieś zachowanie się, akceptowane przez inne podmioty, mające miejsce od jakiegoś czasu na jakimś terenie z elementem psychologicznym, że dana reguła zwyczajowa jest prawem.
2. Umowa międzynarodowa jako źródło prawa
- do roku 1969 i od roku 1969 (Konwencja wiedeńska o prawie traktatów, nie wyklucza ona zwyczajów, obowiązuje podmiotowo lub przedmiotowo)
Budowa umowy międzynarodowej
1. Tytuł umowy międzynarodowej
Nie wskazuje on na treść, ustalają go strony umowy (np. karta, pakt, porozumienie, traktat, konkordat, konwencja, umowa, statut, protokół, akt wykonawczy, układ, akt kapitulacji)
2. Wstęp do umowy międzynarodowej
Może on zawierać inwokację do Boga, określenie stron umowy (intytulacja), wskazanie motywów, dla których sporządzono umowę (arenga), wskazanie okoliczności w których umowa jest zawierana (narracja).
3. Postanowienia materialno prawne
Opisanie, czego umowa dotyczy, podział na artykuły (zazwyczaj), np. Traktat wersalski (440 artykułów, 15 części, protokoły, mapy itd.).
4. Postanowienia formalno prawne
Klauzule, które umożliwiają „różne rzeczy” :
klauzula wejścia w życie- państwa w inny sposób układają sobie te klauzule;
klauzula dotycząca umowy wielostronnej- wymaga minimum 20 ratyfikacji, klauzula dotycząca umowy dwustronnej- wchodzi w życie po ratyfikacji lub w dniu wymiany dokumentów ratyfikacyjnych;
klauzula prolongacyjna- dotyczy umów zawartych na czas określony, klauzula ta określa kiedy przedłużyć można okres umowy;
klauzula dotycząca sporów- gdy powstał spór co do wykonania umowy i interpretacji tekstu;
klauzula najwyższego uprzywilejowania- sposób najkorzystniejszego zawarcia umowy, przytrafia się w każdym rodzaju umów międzynarodowych. Udzielenie tej klauzuli zależy od dobrej woli drugiej strony, może ona rościć żądania niezwiązane z umową, aby udzielić klauzuli;
klauzula rewizyjna- dotycząca sposobu zrewidowania tekstu umowy (zazwyczaj tak, jak się ją utworzyło). Podzielona na poprawki i rewizje;
klauzula rejestracyjna- rejestr wszystkich umów międzynarodowych- wszystkie one muszą być zarejestrowane w Genewie. Umowa niezarejestrowana jest nieważna (po raz pierwszy w Lidze Narodów, dzisiaj w Karcie Praw Człowieka). Umowy powinny być zarejestrowane w ONZ, na umowę niezarejestrowaną żadna strona nie może się powołać;
klauzula akcesyjna- powiada, jak przystąpić do funkcjonującej umowy wielostronnej (inicjatywa oddolna).
5. Podpisy, pieczęcie, data