W11 Podstawy decyzji ekonomicznych producenta – realizowane na ostatnim wykładzie

1.Krótki czas, długi czas

2.Zmienne i stałe czynniki produkcji

3.Produkt całkowity to całkowita ilość dóbr i usług wytworzona w krótkim czasie z poniesionych nakładów na zmienne czynniki produkcji. Wielkość produkcji przypadająca na jednego pracownika to produkt przeciętny; PP=PC/L PC-produkt całkowity L-liczba zatrudnionych

4.Marginalny produkt pracy oznacza wzrost produkcji osiągany z dodatkowej jednostki czynnika zmiennego.

Zmiany produktu całkowitego, przeciętnego i marginalnego opierają się na prawidłowości zwanej PRAWEM MALEJĄCYCH PRZYCHODZÓW lub Prawem malejącego produktu marginalnego. Prawo to mówi nam, że nie jest możliwe ciągłe dodawanie czynników zmiennych do czynników stałych i osiąganie coraz większej produkcyjności. Zwiększając nakład czynnika zmiennego osiągamy taki punkt po przekroczeniu którego każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji. Przykład:Ziemia jako czynnik stały, gdy coś uprawiamy i jak sypniemy sztuczny nawóz i mamy przyrost jest wysoki, a z roku na rok, coraz więcej nawozu, a coraz mniejszy przyrost. Prawo malejących przychodów odnosi się do okresu krótkiego, natomiast do okresu długiego odnoszą się efekty skali produkcji. Wyróżniamy:

-stałe efekty skali produkcji, jeżeli czynniki zmieniają się proporcjonalnie to produkcja zmienia się tak samo.

-malejące efekty skali produkcji-produkcja zmienia się mniej proporcjonalnie

-rosnące efekty skali produkcji-zmiana produkcji jest bardziej niż proporcjonalna

Zależność pomiędzy wielkością produkcji, a czynnikiem produkcji prezentuje funkcja produkcji. Jest to zależność między ilością różnych nakładów na wytworzenie produktu, a maksymalną jego ilością wytworzoną w danym czasie. Ten sam efekt wytwórczy można osiągnąć stosując różne kombinacje łączenia czynników produkcji. Krzywa obrazująca jednakowy poziom produkcji przy różnych kombinacjach wykorzystanych zasobów nazywa się IZOKWANTĄ. Krzywa OBOJĘTNOŚCI- wobec konsumentów.

W ramach danej izokwanty występuje zjawisko substytucji czynników produkcji(gdy jedno rośnie, drugie spada). Izokwanta to krzywa jednego produktu. Zmiana produkcji=zmiana produktu=zmiana ilości wyprodukowanego produktu

Producent ma ograniczone środki finansowe -IZOKOSZTA- krzywa obrazująca różne kombinacje czynników wytwórczych, które mogą być zaangażowane do produkcji przy danym poziomie cen i danym budżecie. Każdemu wykorzystując IZOKOSZTA i IZOKWANTA możemy utworzyć OPTIMUM producenta, jest to pkt przecięcia się IZOKWANTA z IZOKOSZTĄ. Wyznacza on najbardziej efektywną dla producenta kombinację czynników wytwórczych przy danych cenach, wielkości produkcji i budżecie producenta .Przedsiębiorstwo osiąga maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym, jest to pkt równowagi przedsiębiorstwa. U konsumenta krzywa budżetowa.

Rachunek kosztów i korzyści – bardzo ważny temat!!!

1. Zużyte czynniki produkcji w procesie produkcji i sprzedaży wyrażone w pieniądzu nazywamy kosztami

2. Nakłady są pojęciem szerszym, mają postać rzeczową bądź finansową, najczęściej wyrażone są w jednostkach naturalnych, mogą dotyczyć okresów przyszłych ( koszty dotyczą tylko okresu bieżącego). Nakłady mogą być związane z dodatkową działalnością (socjalną, kulturalną), natomiast koszty związane są tylko z działalnością gospodarczą.

3. Z kosztami wiąże się też pojęcie strat i wydatków. Straty – to np. szkody spowodowane przez osoby fizyczny lub prawne, straty w skutek wypadków losowych, czy szkody postępowania upadłościowego. Straty to uszczerbek w majątku przedsiębiorstwa, strata to także niecelowy nakład oraz ujemny wyniki działalności gospodarczej (koszty są większe od przychodu K>P).

4. Wydatek to rozchód środków pieniężnych przedsiębiorstwa, nie każdy wydatek jest kosztem. - Prywatne koszty producenta - producent nabywa czynniki produkcji, - powstają także społeczne koszty produkcji, to takie które ponosi społeczeństwo (utrzymanie zieleni, dróg)

5. W teorii ekonomii całkowite koszty przedsięwzięcia traktuje się jako sumę kosztów faktycznych i alternatywnych (utracona korzyść).

6. Koszty które można dokładnie ująć w księgowości nazywamy kosztami wyraźnymi.

7. Koszty ukryte są to koszty, które nie przechodzą przez rynek, wartość tych kosztów jest szacowana.

8. Suma kosztów całkowitych i ukrytych stanowi koszt ekonomiczny

Klasyfikacja kosztów

1. Trzy układy kosztów:

1. Układ rodzajowy kosztów – grupowanie kosztów wg. rodzaju

2. Układ funkcjonalny kosztów – związany jest z miejscem ich powstania

• Koszty produkcji podstawowej

• Koszty produkcji pomocniczej

• Koszty działalności marketingowej

• Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy

1. Układ kalkulacyjny – z punktu widzenia przeprowadzanej kalkulacji rozróżnia się:

• Koszty bezpośrednie – można je naliczyć

• Koszty pośrednie – które nalicza się wg. określonego klucza

1. Z punktu widzenia reakcji kosztów na zmianę rozmiarów działalności wyróżnia się:

• Koszty stałe – koszty które się nie zmieniają mimo zmiany produkcji

• Koszty względnie stałe, charakterystyczne dla długich okresów

• Koszty zmienne – zmieniają się wraz ze zmianą produkcji, mogą się zmieniać w różny sposób. Mogą rosnąć tak samo jak produkcja, szybciej niż produkcja lub wolniej niż produkcja. Wyróżniamy 3 rodzaje kosztów zmiennych:

- zmienne proporcjonalne ( koszty rosną o 1)

- zmienne progresywne – rosną szybciej niż produkcja (koszty rosną o 1,3)

- zmienne degresywne – koszty które rosną wolniej niż produkcja (koszty rosną o 0,7)

1. Analiza kosztów w krótkim czasie – przez krótki czas rozumiemy taki okres, w którym produkcja opiera się na danej technologii. Niektóre koszty są zmienne, niektóre stałe, w krótkim czasie występują koszty zmienne i stałe. W długim czasie skutkiem inwestycji zmieniają się procesy technologiczne, organizacyjne i wszystkie koszty należy traktować jako zmienne. W krótkim okresie analizie podlegają:

1. Koszt stały całkowity (Ksc) – WYKRES!! Linia prosta)) K do Q

2. Koszt zmienny całkowity (Kzc) – WYKRES!! Linia wzrastająca ku górze)) Rośnie nierównomiernie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji, początkowo wolniej potem szybciej

3. Koszt całkowity (Kc (Ksc + Kzc) – WYKRES!! Połączony wykres Ksc z Kzc + zakreskowanie obszaru pod liniami)) jest to suma kosztów stałych i kosztów zmiennych. Krzywa kosztu całkowitego rozpoczyna się zawsze w punkcie krzywej kosztu stałego całkowitego, następnie krzywa Kc rośnie, tak jak krzywa Kzc.

4. Koszt stały przeciętny (Ksp) – WYKRES!! Półksiężyc z lewej do prawej od góry początek)) Zwany jest też kosztem stałym jednostkowym, powstaje z podzielenia kosztu stałego całkowitego, przez wielkość produkcji (Ksc/Q), koszt ten zmniejsza się wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji. Oznacza to, że na każdy produkt, przypada coraz mniejsza cząstka kosztów stałych.

5. Koszt zmienny przeciętny (Kzp) – WYKRES!! Półksiężyc brzuchem do dołu wypukły ku górze z obu stron)) Obliczymy dzieląc Kzc/Q(wielkość produkcji) Ten koszt zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, następnie po przekroczeniu pewnej wielkości zaczyna rosnąć.

6. Koszt całkowity przeciętny (Kcp) – WYKRES!! To samo co w 5 punkcie tyle że wyżej))To koszt całkowity przypadający na jednostkę produktu. Krzywa kształtuje się podobnie jak krzywa kosztu zmiennego przeciętnego, przy czym w stosunku do tej ostatniej jest przesunięta w górę. Kc/Q

7. Koszt marginalny lub krańcowy (KM) – WYKRES!! To samo co w 5 punkcie tyle że bardziej ku dołowi zagłębiony)) ważny jest dla oceny rentowności decyzji, jest to zmiana Kc, wynikająca ze zmiany Q o dodatkową jednostkę (KM = delta KC/ delta Q) Koszt marginalny można traktować jako zmianę kosztu zmiennego, wynikającą z jednostkowej zmiany produkcji.

ZADANIE:

1. Rysujemy 8 kolumn i 11 wierszy. W kolumnie I wielkość produkcji Q), w Kolumnie II ( koszty stałe całkowite Ksc), w Kolumnie III ( Kzc – koszty zmienne całkowite – 30, 50, 60, 65, 75, 90, 110, 140, 180, 230, 300), w Kolumnie IV (Kc), w Kolumnie V (Ksp), w Kolumnie VI (Kzp), w Kolumnie VII (Kcp), w Kolumnie VIII (KM). Wykreślić krzywe kosztów, na jednym wykresie!! Różnymi kolorami. Dzień egzaminu ostatecznym dniem oddania.

Ważnym parametrem przesądzającym o efektywności działalności przedsiębiorstw jest też cena. Istotny jest sposób ustalania cen. Wyróżnić można:

1. Model popytowo cenowy, w którym cena jest wypadkową kształtowania się popytu

2a. Formuła cenowa „koszt plus”, formuła oparta na kosztach, cenę ustala się kalkulując jednostkowy koszt wyrobu i dodając pewną wielkość procentową, od jednostkowych kosztów wytwarzania (dla okresu krótkiego)

2b. Formuła cenowa oparta na kosztach zmiennych – koszty zmienne wyznaczają cenę, a marża musi być tak ustalona, by pokryła koszty stałe oraz zaplanowany zysk.

1. Podobnie jak u konsumenta

1. Stara koncepcja zakładała, że cena musi pokryć koszt i zabezpieczyć zysk.

2. Nowa koncepcja zakłada, że jest to cena – koszt. Przedsiębiorstwo musi tak obniżać koszty by otrzymać stosowny zysk.