41. Naród polityczny

Wg Naród a idea narodowa, J. Kilias, Naród… M. Waldenberg i Narody i nacjonalizm, E. Gellner

Naród polityczny- swego rodzaju wyobrażona wspólnota o charakterze politycznym. Koncepcja ta pojawiła się w XVII wieku podczas rewolucji angielskiej, a „siłę” uzyskała podczas rewolucji francuskiej., kiedy to przybrała postać wzorca.

Kategoria narodu politycznego konstruowana jest za pomocą abstrakcyjnych kategorii pojęciowych, jest wytworem teoretyków którzy nieustannie muszą podtrzymywać w społeczeństwie tendencje nacjonalistyczne, a także dokonują ciągłej reinterpretacji tego terminu. Łatwo też może uzyskać status ideologii.

Twórcy narodu politycznego mogą bardzo łatwo przechodzić od ról teoretyków do ról praktyków władzy, a nawet łączyć je ze sobą. Teoretycy w swej koncepcji określają czym w istocie ma być naród, przedstawiają zestaw konsekwencji (w tym politycznych), które są rezultatem jego natury.

Do powstania narodu niezbędne jest pozyskanie członków, dlatego idea narodu politycznego musi budzić zainteresowanie w szerokich kręgach społecznych. Naród polityczny opiera się na polityce, a jego podmiotami są obywatele danego państwa, których nie dzieli się ze względu na pochodzenie etniczne lub inne. Lojalność wobec państwa ma być silniejsza od tej wobec narodu etnicznego, stanowi więc ogół obywateli, którzy silnie się identyfikują z państwem. Czasami systemy prawne np. Francji nie odzwierciedlają stanu faktycznego, bo przybywający do kraju cudzoziemcy, którzy uzyskują obywatelstwo nie zawsze chcą być członkami danego narodu.

Termin „naród polityczny” służy też historykom do kwestii chronologii (wiele procesów narodowotwórczych jest odległa i sięgają nawet czasów przedfeudalnych) i do utrzymywania, że nawet przed XIX wiekiem istniały narody polityczne, a nie takie w nowoczesnym znaczeniu. Były to wtedy narody składające się z warstw uprzywilejowanych uczestniczących we władzy. Cechowała go różnorodność etniczna, a najważniejszym spoiwem pozostawała więź polityczna. Rozszerzenie praw politycznych prowadziło do identyfikacji narodu politycznego z narodem nowoczesnym.

Wg woluntarystycznej definicji narodu, zbiór osób staje się narodem wtedy, gdy wszystkie osoby są przekonane o współprzynależności do tego zbioru i mają wobec siebie pewne obowiązki i prawa. Wzajemne uznanie rodaków czyni z nich naród, a nie jakakolwiek inna cecha.

Bardziej ogólnie: powstanie narodu odbywa się poprzez konstruowanie go w oparciu o niektóre zróżnicowane, dostępne „tematy”. Jednym z nich (najpopularniejszym) jest język, a także wszelkie inne zjawiska, które dotyczą kultury. Symbolami narodu mogą być też instytucje polityczne, terytorium tworzące „ojczyznę” czy cechy wyglądu zewnętrznego. Dany „temat” może pochodzić z rozmaitych sfer społecznej rzeczywistości, a nawet może być wymyślony od podstaw.

Natomiast „formuła” ma na celu uzasadnienie tematów w kontekście powstawania narodu, a także określa narodowe cele i definiuje co dla narodu ma być dobrem, a co złem. Określa interes narodowy oraz formy narodowej polityki.