PRĄDY ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

            W ostatnich latach w elektroterapii coraz częstsze zastosowanie znajdują prądy średniej częstotliwości, w granicach 4000-5000 Hz. Ich wykorzystanie uzasadnione jest słabszym oddziaływaniem na receptory czuciowe skóry, co czyni zabieg przy ich wykorzystaniu mniej przykrym, ograniczonym wpływem elektrochemicznym na tkanki, co wyraża się również ograniczeniem występowania uszkodzeń elektrolitycznych skóry, lepszym przenikaniem tych prądów w głąb tkanki, co związane jest z pojemnościowym charakterem oporności tkanek, jaką stawiają one przepływającemu prądowi przemiennemu. Ze wzoru na oporność pojemnościową wynika, że oporność pojemnościowa tkanek w przypadku stałej ich pojemności elektrycznej zmniejsza się w miarę zwiększania częstotliwości prądu.

            W praktyce stosuje się zwykle prądy średniej częstotliwości modulowane w amplitudzie w dwojaki sposób, a mianowicie unipolarnie i bipolarnie. Częstotliwość modulacji waha się w granicach 0-150 Hz. Na tkanki zatem oddziałują serie impulsów o małej częstotliwości, uformowane z prądu średniej częstotliwości. Z tego powodu wskazania do stosowania tych prądów są zbliżone do obowiązujących w terapii prądami małej częstotliwości. Modulacji prądów średniej częstotliwości dokonuje się elektronicznie lub przez interferencję w tkankach dwóch tych prądów płynących w odrębnych obwodach.

 

PRĄDY INTERFERENCYJNE (PRĄDY NEMECA)  

Prądy interferencyjne są to prądy średniej częstotliwości modulowane w amplitudzie z małą częstotliwością. Powstają w wyniku interferencji w tkankach dwóch prądów przemiennych średniej częstotliwości o przebiegu sinusoidalnym, których częstotliwości mało różnią się od siebie. W leczeniu wykorzystuje się prądy ok. 4000 Hz. Interferencję uzyskuje się przez zastosowanie dwóch niezależnych obwodów zabiegowych, przy użyciu dwóch par elektrod umiejscowionych w taki sposób, aby interferencja zachodziła w głębi tkanek, w okolicy umiejscowienia procesu chorobowego. Powstawanie prądów interferencyjnych można wytłumaczyć przykładem znanego z akustyki zjawiska dudnienia, w którym w wyniku nakładania się dwóch drgań harmonicznych powstaje drganie wypadkowe.

W wyniku interferencji w głębi tkanek powstaje elektryczny bodziec leczniczy, którego częstość występowania mieści się w granicach małej częstotliwości. Bodziec ten, nazywany inaczej wektorem interferencji, wykazuje bardzo złożoną strukturę przestrzenną. Jest ona uwarunkowana nie tylko skomplikowanym charakterem interferencji, ale również innymi czynnikami, jak np. warstwowe ułożenie tkanek o różnych właściwościach elektrycznych, zależnych od rodzaju tkanki i wpływu interferencyjnego bodźca elektrycznego na stan funkcjonalny ich naczyń krwionośnych. Rozkład przestrzenny omawianego bodźca elektrycznego jest również uwarunkowany sposobem aplikacji składowych prądów średniej częstotliwości, który może być statyczny i dynamiczny. Wyróżnia się zatem statyczne i dynamiczne interferencyjne pole elektryczne.

Statyczne interferencyjne pole elektryczne jest to pole powstałe w warunkach wyidealizowanych, nie występujących w rzeczywistości. Założono bowiem, że powstaje ono w ośrodku o jednorodnych właściwościach elektrycznych w wyniku przepływu prądów składowych między dwoma parami elektrod punktowych, usytuowanych w taki sposób, że łączące je linie krzyżują się pod kątem 90°.W takich warunkach prąd płynący w tkankach między elektrodami jest kombinacją prądu przewodzenia oraz prądów przemieszczania. Prąd przewodzenia można w danym przypadku pominąć i wówczas można omawiane pole traktować jako powoli zmienne pole elektryczne, w którym rozkład potencjału jest w przybliżeniu taki sam, jak w polu elektrostatycznym.

Dynamiczne pole interferencyjne. Sposób wytwarzania w tkankach tego rodzaju pola elektrycznego może być dwojaki. Pierwszy polega na zamianie pola interferencyjnego na dynamiczne przez ciągłą zmianę położenia elektrod. Jest to jednak bardzo trudne, ze względu na konieczność utrzymania właściwego kontaktu ze skórą w czasie całego zabiegu. Połowiczne rozwiązanie stanowi tzw. kinetyczna metoda stosowania prądów interferencyjnych, zwana również elektrokinezyterapią, w której jedna z każdej pary elektrod jest w postaci elektrody — rękawicy, umożliwiającej przesuwanie jej po powierzchni skóry w danej okolicy ciała. Drugi sposób opiera się na oddziaływaniu na rozkład potencjałów elektrycznego pola interferencyjnego. Problem ten rozwiązuje się technicznie w ten sposób, że natężenie prądów na elektrodach zmienia się przeciwstawnie, tak aby ogólna wartość natężenia nie ulegała zmianie, a tym samym nie wywoływała niepożądanych sensacji czuciowych. Tak więc do elektrod zostaje doprowadzony prąd modulowany w amplitudzie, przy czym głębokość modulacji waha się od 30 do 50%. W efekcie w tkankach powstaje wysoce złożone elektrycznie pole interferencyjne, w którym zmienia się rytmicznie wartość wektora interferencji.

Podstawowa różnica w działaniu statycznego i dynamicznego pola interferencyjnego polega na tym, że jeśli w polu statycznym „uprzywilejowane" kierunki stuprocentowej interferencji są stałe, to w polu dynamicznym są one zmienne. W związku z tym większa objętość tkanek zawartych między elektrodami podlega oddziaływaniu w miarę intensywnego zmiennego bodźca elektrycznego.

a) b)

Rys. 11. Wektor maksymalnej interferencji w a) statycznym i b) dynamicznym polu interferencji. [1]

 

Prądy interferencyjne są w istocie przemiennymi prądami średniej częstotliwości, modulowanymi sinusoidalnie z małą częstotliwością, a zatem ich działanie na ustrój jest analogiczne i wywołuje efekty istotne ze względów terapeutycznych, a mianowicie działanie przeciwbólowe, będące wynikiem podwyższenia progu bólu, pobudzenie do skurczu mięśni szkieletowych, rozszerzenie naczyń krwionośnych, a w związku z tym usprawnienie krążenia obwodowego, wpływ na autonomiczny układ nerwowy, usprawnienie procesów odżywczych i przemiany materii tkanek.

Do dodatnich stron omawianej metody należy zaliczyć wytworzenie w głębi struktur tkankowych czynnego biologicznie bodźca elektrycznego małej częstotliwości, zwykle w granicach 0-100 Hz, możliwość celowego oddziaływania prądów przy właściwym ułożeniu elektrod oraz oddziaływanie na duże objętości tkanek.

Jako zasadę przyjąć można, że w warunkach statycznego działania, to znaczy nie zmieniającej się w czasie częstotliwości, prąd 100 Hz wywołuje silnie wyrażony efekt przeciwbólowy, zaś prąd 50 Hz intensywnie pobudza do skurczu mięśnie szkieletowe.

Stosowany w sposób dynamiczny prąd interferencyjny, którego częstotliwość zmienia się rytmicznie, zgodnie z przyjętymi poglądami, działa następująco, w zależności od zakresu zmiany częstotliwości:

0-10 Hz - wywołuje skurcze mięśni szkieletowych,

25-50 Hz - intensywnie pobudza mięśnie do skurczu i usprawnia krążenie obwodowe,

50-100 Hz - wywołuje efekt przeciwbólowy i usprawnia procesy odżywcze tkanek,

90-100 Hz powoduje efekt przeciwbólowy oraz zmniejsza napięcie współczulnego układu nerwowego,

0-100 Hz - ze względu na znaczną zmianę przestrzenną wektora maksymalnej interferencji, sumuje niejako efekty działania wymienionych częstotliwości, które sprowadzają się do efektu przeciwbólowego, przekrwienia tkanek, usprawnienia krążenia chłonki oraz usprawnienia procesów odżywczych i przemiany materii.

Wskazania do stosowania prądów interferencyjnych, ogólnie rzecz biorąc, nie odbiegają od przyjętych w terapii prądami małej częstotliwości. Dotyczy to zarówno rodzaju prądów, ich natężenia, powierzchni elektrod zabiegowych oraz czasu trwania i liczby zabiegów w serii.

Przy stosowaniu prądów interferencyjnych obowiązuje przestrzeganie zasad, że nie wolno ich stosować w okolicy serca oraz w okolicy klatki piersiowej i kończyn górnych u osób z wszczepionym rozrusznikiem serca. Elektrody zabiegowe muszą być tak umieszczone na skórze, aby linie łączące środki każdej z dwóch par elektrod krzyżowały się w okolicy umiejscowienia procesu chorobowego. Przy dawkowaniu natężenia prądu interferencyjnego uwzględnić należy osobniczą wrażliwość chorego, tak aby wyraźnie odczuwał on stosowany prąd. Częstotliwość i rodzaj zastosowanego prądu interferencyjnego zależą od rodzaju choroby i metodyki zabiegu. Czas trwania zabiegu wynosi zwykle 6-10 min, maksymalnie 15 min, a wyjątkowo 30 min. Stosuje się je zwykle codziennie, unikając dłuższych przerw. Między dwiema lub trzema seriami zabiegów stosuje się 6-8-dniowe przerwy.

 

PRĄDY STEREOINTERFERENCYJNE

Obecnie wprowadza się do elektrolecznictwa prądy stereointerferencyjne, a ściślej mówiąc prądy interferencyjne stereodynamiczne. Powstają one w wyniku interferencji w tkankach prądów średniej częstotliwości ok. 5 kHz, stosowanych w trzech niezależnych obwodach zabiegowych. Podobnie jak w wypadku prądów interferencyjnych, elektrody umieszcza się w taki sposób, aby linie łączące środki odpowiadających sobie par elektrod krzyżowały się w miejscu lokalizacji sprawy chorobowej. Wprowadzenie trzeciego kierunku przepływu prądu stwarza jeszcze jedną, trzecią płaszczyznę działania biologicznego. W efekcie uzyskuje się przestrzenne i wielomiejscowe oddziaływanie wektora interferencji, co zwiększa jego wpływ na tkanki pozostające między elektrodami. Jest oczywiste, że w obszarze tym powstaje wysoce złożone, dynamiczne pole interferencyjne.

Prądy stereointerferencyjne stosuje się z powodzeniem w leczeniu schorzeń narządów ruchu, głównie pochodzenia urazowego i zwyrodnieniowego, przebiegających z bólem. Właściwości tych prądów wykorzystuje się również w postępowaniu leczniczym, mającym na celu usprawnienie procesów odżywczych i przemiany materii tkanek.

 

MODULOWANE PRĄDY ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

            Są to najczęściej sinusoidalnie modulowane w amplitudzie oraz modulowane w częstotliwości sinusoidalne prądy przemienne, zwykle o częstotliwości 5000 Hz. Modulacja amplitudy prądu odbywa się z małą częstotliwością, zwykle od 0 do 500 Hz. Są one stosowane przy wykorzystaniu jednego obwodu, a zatem jednej pary elektrod. W terapii wykorzystuje się głównie ich wpływ przeciwbólowy i przekrwienny oraz oddziaływanie na normalnie unerwione mięśnie szkieletowe, wywołujące ich skurcz tężcowy. Działają one również pobudzająco na mięśnie gładkie. Wskazania do ich stosowania nie odbiegają od obowiązujących w terapii prądami małej częstotliwości.

Poprzednia strona	Następna strona	Spis treści