FUNKCJE PRAWA: *odstraszająca, *sprawiedliwości, *ochronna *gwarancyjna. Co składa się na prawo karne: 1.prawo materialne- zasady odpowiedzialności karnej, typy przestępstwa- zagrożenie karą, kary. 2. Prawo procesowe-zespół norm regulujących uprawnienia i obowiązki uczestników procesu, etapy, przebieg procesu 3. Prawo wykonawcze- kwestia wykonania kar, środków karnych. Zasady: *winy- odpowiedzialność nie tylko za skutek, ale za stosunek psychiczny, czy chciał to zrobić *odpowiedzialności karnej za czyn *humanitaryzmu- nie stosować tortur, pomagać *odpowiedzialności indywidualnej i osobistej (tylko sprawca odpowiada za czyn, osobiście) ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO: konstytucja, ustawy, kodeksy(tylko one mogą zmienić typy przestępstw i kary), ratyfikowane umowy międzynarodowe(konstytucja). Nie ma przestępstwa bez ustawy napisanej, prawo karne musi być zapisane w ustawie, przepisy karne muszą opisywać przestępstwa dokładnie. Niedopuszczalne stosowanie analogii na niekorzyść oskarżonego(podciąganie d podobnych przestępstw). Ustawa karna wprowadzająca odpowiedzialność karną lub ją zaostrzająca nie może działać wstecz(gdy działa na niekorzyść. Kara za przestępstwo musi być przewidziana i opisana w ustawie karnej. PRZESTĘPSTWO— czyn zewnętrzne zachowanie, które zaobserwowaliśmy. Sprawcą może być osoba fizyczna *przymus bezwzględny- wstrzykniecie; nie wie że [popełnił czyn *przymus względny- ktoś grozi; osoba działa pod przymusem bojąc się. To jest czyn, ale nie będzie odpowiadał sprawca. KLASYFIKACJA PRZESTĘPSTW: 1ze wzgl na wagę przestępstwa *zbrodnie- czyn zagrożony karą pozbawienia wolności; nie krótszy niż 3 lata *występki- czyn zagrożony karą przekraczającą 1mc ograniczenia wolności lub grzywna powyżej 30 stawek dziennych 2. Ze wzgl na formę winy *umyślne *nieumyślne 3. Ze wzgl na formy czynu *z działania- gwałt, zeznania-kłamstwa; czyn *z zaniechania- niezawiadomienie, nie udzielenie pomocy. 4. Ze wzgl na znamiona skutku *formalne/ bezskutkowe- np. nie udzielił pomocy, ale osoba przeżyła *materialne/skutkowe. ZABÓJSTWO- min 8 lat(typ podstawowy). Surowsza kara, gdy: 1.zabija człowieka ze szczególnym okrucieństwem (z motywacją, materiałem wybuchowym) 2. Zabił więcej niż 1 os, był wcześniej karany za zabójstwo, zabił funkcjonariusza podczas akcji. KTO ZABIJA CZŁOWIEKA POD SILNYM WZBURZENIEM SPOWODOWANYM OKOLICZNOŚCIAMI PODLEGA KARZE 1-10 LAT. ZGWAŁCENIE od 2 do 12 lat(kwalifikowany typ). Inne czynności seksualne- 6-8lat; zgwałcił wspólnie z inną osobą podopiecznego/ os poniżej 15 lat; ze szczególnym okrucieństwem- powyżej 5 lat. PODZIAŁ PRZESTĘPSTW ZE WZGL NA TYP ŚCIGANIA *publiczno skargowe- w tym trybie prokurator wnosi akto do sądu *prywatno-skargowe- zniewaga, naruszenie nietykalności- osoba pokrzywdzona występuje ze skargą. W ramach przestępstw publiczno- skargowych mamy grupy przestępstw ściganych na wniosek. Mogą być ścigane pod warunkiem że osoba pokrzywdzona lub opiekun złoży wniosek o ściganie (np. gwałt) Jeżeli nie zgłosi to organy nie mogą ścigać, mimo, że wiedzą o przestępstwie. Jeżeli mamy do czynienia z przestępstwem skutkowym (np. kogoś oszpeca) to trzeba udowodnić, że jest związek przyczynowy między skutkiem a czynem sprawcy. FORMY PRZESTĘPSTW UMYŚLNYCH: 1. zamiar bezpośredni-sprawca chce popełnić czyn zabroniony; wie jakie są znamiona jego czynu i chce je popełnić. 2. Zamiar ewentualny (winy umyślnej) występuje obok jakiegoś czynu; zachodzi gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu i na to się godzi, np. 2 sprawców włamuje się do sklepu i nie są pewni czy będzie ktoś z ochrony. FORMY PRZESTĘPSTW NIEUMYŚLNYCH: 1. Lekkomyślność- sprawca przewiduje jest świadomy że narusza zasady, ale przypuszcza, że uniknie skutków 2. Niedbalstwo- nie przewiduje skutków, chociaż może je przewidzieć.. GRANICA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ-17 LAT.; wyjątek- kiedy ukończone 15 lat. Co najmniej 1 czyn: zabójstwo, zamach, piractwo, niebezpieczne zdarzenie, gwałt, rozbój. PRZESŁANKI OCENNE: stopień rozwoju sprawy, okoliczności, warunki, właściwości osobiste, poprzednie środki wychowawcze, poprawcze- nieskuteczne, nie zadziałały. 15LATKI DOSTAJĄ 2/3 KARY!!! WSPÓŁSPRAWSTWO- dokonanie czynu zabronionego przez co najmniej 2 osoby obiektywne- działanie tych osób jest objęte jakimś porozumieniem. Subiektywne- uzgodniono jakiś plan, ustalono role. SPRAWSTWO KIEROWNICZE- bezpośredni wykonawcy w określnym miejscu, czasie, a w drugim miejscu osoba, która zaplanowała ten czyn nadzoruje. Podporządkowanie wykonawców osobie rozkazującej, której nie ma w miejscu przestępstwa. SPRAWSTWO NA POLECENIE- zależność między polecającym a wykonującym; zostaje wydane polecenie (np. dyr. Każe księgowemu napisać nieprawdę w celu zaciągnięcia np. kredytu), albo „idź coś zrób, w zamian dam ci coś , np. działkę. Głód narkotykowy zwycięża. PODRZEGANIE- umyślne nakłanianie osoby do przestępstwa (zamiar bezpośredni- chcę) POMOCNICTWO- *w formie działania * w formie zaniechania. Ułatwienie innej osobie dokonania czynu. Charakter *fizyczny (dostarczenie narzędzi, auta) *psychiczny (przekazywanie info). POPLETNICTWO- utrudnia, zaciera ślady PASERSTWO- kradnie drogie zegarki, sprzedaje po taniości. ETAPY POPEŁNIANIA PRZESTĘPSTWA: 1. Przygotowanie przestępstwa (za to się nie karze, ale są wyjątki) 2. Usiłowanie- sprawca w zamiarze bezpośrednim dąży do dokonania przestępstwa, ale nie dokonuje. Zamiar dokonania, bezpośrednie zachowania. Usiłowanie nieudane- z góry wiadomo że popełnienie czynu jest niemożliwe. Nieświadomość sprawcy (np. chce ukraść portfel pijakowi, ale on już go dawno nie ma) bądź narzędzie nie nadaje się do przestępstwa (mąż kupił złą truciznę, żeby zabić żonę) PODSTAWY ZŁAGODZENIA KARY: niepoczytalność, młodociany, szczególne uzasadnienie wypadku. NADZWYCZAJNE ZAOSTRZENIE KARY: 1.recydywiści już karani *recydywa ogólna- czy już był karany; sposób życia przed przestępstwem. Nie ma podanego okresu który minął od 1 do 2 skazania, przestępstwa *recydywa specjalna- jaki czas upłynął od poprzedniego skazania. 2. Recydywiści wielokrotni- kara musi być powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia i może od max zwiększyć o połowę. 3, sprawcy zawodowi- przestępstwo to źródło dochodu. 4działający w ograniczonej grupie 5 przestępstwa o char terrorystycznym. ZATARCIE SKAZANIA- może być wyjęta karta w instytucji i jest traktowany jaki nigdy nie skazany. PROCES KARNY-PRZEBIEG 1. postępowanie przygotowawcze- zebranie i utrwalenie dowód na użytek przyszłej rozprawy: 2 formy: * śledztwo- w sprawach poważnych, prowadzi prokurator(powierzono policji) * dochodzenie- mniejsze występki; prowadzi policja, ABW.. w większości nie jest jawna. Sąd wpływa np. czy tymczasowe aresztowanie, kieruje na obserwację psychiatryczną. 3FAZY ŚLEDZTWA I DOCHODZENIA: *postępowanie w sprawie (wszczęście dochodzenia i śledztwa w sprawie, a nie dco do osoby) * postępowanie przeciwko podejrzanemu (od chwili przedstawienia zarzutów- czyn, typ przestępstwa. *sporządzenie aktu oskarżenia. 2. Postępowanie główne- najważniejszy etap. Orzeczenie przez sąd czy oskarżony jest winien(musi ponieść konsekwencje, karę). Rozpoczyna się od wstępnej chwili, kontroli oskarżenia- czy są wystarczające dowody, czy może być już rozpatrywana przez sąd ta sprawa. Rozprawa główna- najważniejszy etap przed sądem instancji; jest jawna. Samo wyrokowanie jest tajne, po ukończeniu głosowania sąd sporządza na piśmie, ogłasza go publicznie przewodniczący. Ustne powody podjętej decyzji (dlaczego tyle lat a nie tyle). Pouczenie strony o możliwości zaskarżenia wyroku (w jaki sposób można się powoływać) sporządzenie wyroku jeśli strona ma interes prawny. Gdy strona do 7 dni złożyła wniosek i sporządzenie i uzasadnienie na piśmie wyroku- to sygnał, że strony chcą się odwoływać. POSTĘPOWANIE MIĘDZYINSTANCYJNE- odwołanie, apelacja do 14 dni od daty wręczenia wyroku z uzasadnieniem, przyjmuje prezes sądu I instancji- jeżeli nam przyjmie, to przysługuje nam zażalenie. 3. Postępowanie odwoławcze- muszą być co najmniej 2 instancje; 2 formy odwoławcze *apelacyjne. *zażaleniowe (ma się dalej nie toczyć- któraś ze stron uważa że jest źle rozstrzygnięta- adwokat, prokuratura. Cel: skorygowanie wadliwego orzeczenia sądu. APELACJA I ZAŻALENIE-zwykłe środki odwoławcze, przysługują stronom. APELACJA- skierowana przeciwko nieprawomocnemu orzeczeniu, wyrokowi sądu; uruchamia kontrolę nad uchybieniem. ZASADA: niepogarszanie sytuacji oskarżonego (dlatego nie boją się odwoływać) SĄD ODWOŁAWCZY może *uchylić * zmienić wyrok. NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻAJĄCE: *wznowienie postępowania- usunięcie uchybień nie zależących od sądu. *kasacja- zaskarżenie prawomocnego orzeczenia sądu, sporządzona i podpisana przez adwokata, prokuratora, radcę prawnego. Kasacja *zwyczajna- nie można zaskarżyć orzeczenia prawomocnego sądu I instancji *nadzwyczajna- tylko prokurator generalny i rzecznik praw obywatelskich – od prawomocnego osądu kończącego postępowanie. Dotyczy rażącego przekroczenia prawa.