ćwiczenia 1.-2. Marca
Epiderma - w korzeniu ryzoderma. Powierzchniowa warstwa komórek w organach o budowie pierwotnej o grubszej ścianie zewnętrznej pokrytej kutykulą, zabezpieczenie przed nadmierną utrata wody. W jej skład wchodzą: właściwe komórki epidermalne, które są najmniej wyspecjalizowane, pary komórek szparkowych tworzące szparki, umożliwiające wymianę gazową oraz transpirację, komórki gruczołkowate, pęcherzykowate, soczewkowate. Często wytwarza trichomy.
Kutyna - występuje na powierzchni epidermy, tworzy kutykulę, substancja zbliżona do suberyny, główny składnik rodziny C16 to kwas palmitynowy a C18 kwas stearynowy
Kutykula - wosk epikutykularny, występuje na powierzchni całego pędu, łącznie z wierzchołkiem, ma zróżnicowaną grubość nawet do 100 um, jest ciągła, a przerwy występują tylko w miejscu porów. Warstwa kutyny która od strony ściany komórkowej posiada szkielet celulozowej-
Leukoplast - plastyd, bezbarwny.
Ściana wtórna - pokład tworzony na powierzchni ściany pierwotnej, posiada większą zawartość celulozy niż pierwotna.
Komórka szparkowa - występują po dwie tworząc szparkę, posiada kształt nerkowaty, występują na nich dwie listwy szparkowe, które po zamknięciu poru zachodzą na siebie, komórki te posiadają znaczne ilości plastydów oraz stosunkowo dobrze wykształcone chloroplasty.
Aparat szparkowy - dwu lub wielokomórkowe struktury znajdujące się w epidermie pędów,
mające za zadanie wymianę gazową oraz transpirację.
Wymiana gazowa - jest to proces mający na celu dyfuzję i wymianę gazów pomiędzy organizmem a otoczeniem.
Komórka wydzielnicza - inaczej wewnętrzne trichomy wydzielnicze,
Włosek – Trichom - utwór pochodzenia epidermalnego wyniesiony ponad powierzchnię skórki, zbudowany z komórek wzdłużnych jednokomórkowe lub wielokomórkowe z rozgałęzieniami lub proste, gęste włoski tworzą kutner.
Endoreduplikacja – wielokrotna replikacja DNA bez podziału mejotycznego prowadzi do podwyższania poziomów ploidalności .
budowa pierwotna – charakterystyczna dla młodych pędów roślin zielnych drzew i krzewów, różnicują się z niej budowa wtórna.
Peryderma – wtórna tkanka okrywająca. Składa się z trzech części: fellogenu, felemu, fellodermy. Charakteryzuje się zwartym układem komórek , znajdują się w niej luźne układy komórek tzw. przedchlinki
Felem – korek – składa się z komórek wytworzonych przez fellogen któte obumierają w sposób zaprogramowany PCD, wtórna tkanka okrywająca starsze części rośliny powstała z komórek wytworzonych przez różnicowanie się felogenu po stronie zewnętrznej; są to komórki martwe, ściśle ze sobą złączone i wypełnione powietrzem
Suberyna – Polimer nasyconych pojedynczych i podwójnych kwasów tłuszczowych, składnik ścian skorkowaciałych, zapobiega przenikaniu wody i pasożytów, Adkrustacja suberyną nazywana jest korkowaceniem
programowana śmierć komórki – PCD programmed cell death, jest to proces fizjologiczny prowadzący albo do selektywnej eliminacji protoplastu w komórkach które funkcjonują potem jako martwe albo eliminacja komórek niechcianych.
Fellogen – warstwa korkotwórczych komórek merystematycznych
merystem wzrostu nieograniczonego – grupa komórek embrionalnych dzielących się przez całe życie organizmu które podczas podziałów różnicują się na komórki różnych tkanek. merystem wzrostu ograniczonego – naturalna powierzchnia wierzchołka pędu
feloderma – warstwa komórek wytworzonych przez felogen
przetchlinka – obszar w perydermie luźno ułożonych komórek wytwarzanych przez felogen , chrakteryzującym się obecnością przestworów międzykomórkowych
przestrzeń międzykomórkowa – powstają zazwyczaj na styku trzech lub więcej komórek z powodu rozdzielenia się blaszki środkowej, zazwyczaj wypełnione powietrzem
kolenchyma – rodzaj miękiszu grubościennego, tkanka wzmacniająca ściany komórek są nierównomiernie zgrubiałe zbudowane głównie z celulozy i pektyn silnie uwodnione do 75 % suchej masy
pierwotna ściana komórkowa – Tworzona podczas wzrostu komórki, jest wiotka mało odporna na ściskanie a odporna na rozciąganie zdolna do nieodwracalnego powiększenia celuloza mniej niż 10 %
floem – łyko, tkanka przewodząca do której wliczają się elementy sitowe oraz komórki miękiszowe.
floem pierwotny – w nim zachodzi różnicowanie i dojrzewanie elementów sitowych
protofloem – część floemu pierwotnego w których elementy sitowe dojrzewają w rosnących częściach organów
metafloem – część floemu pierwotnego w której elementy sitowe dojrzewają po zakończeniu wydłużania organów
kambium – merystem boczny wytwarzający tkanki waskularne, łyko oraz drewno
kambium wiązkowe
ksylem- Drewno – tkanka występująca wewnątrz organów, posiadająca martwe komórki o zdrewniałej ścianie komórkowej tzw. Elementami trechealnymi które są przystosowane do przewodzenia wody oraz pełnią funkcję mechaniczną
ksylem pierwotny -
protoksylem - ksylem dojrzewający wcześniej, zbudowany z nitek trachealnych otoczonych komórkami miękiszowymi,
metaksylem - Ksylem dojrzewający po zakończeniu wydłużania danego organu składa się z elementów trachealnych lepiej przystosowanych do przewodzenia wody niż protoksylem oraz jamkowatą ścianę wtórną otoczenie w znacznym stopniu zdrewniałe
rurka sitowa - żywe komórki przewodzące, szybko transportujące składniki pokarmowe, stanowiące jeden z elementów, pojedynczy ciąg członów - ma postać wydłużonych komórek ułożonych jedna na drugiej, rozdzielonych polami (płytkami) sitowymi znajdującymi się na poprzecznych ścianach
człon rurki sitowej
płytka sitowa - ściana rozdzielająca dwa człony rurki sitowej mająca wyspecyjalizowane pola
kaloza – polimer glukozy, zwinięta helikalnie co powoduje izotropię optyczną, bardzo szybko polimeryzowana w razie potrzeby, silnie pęcznieje w wodzie dzięki czemu stanowi barierę dla przepływu związków rozpuszczonych w wodzie, występuje stale w elementach sitowych,
komórka towarzysząca - współdziałają z członem rurki przewodzącej, pochodzą od jednej komórki macierzystej
miękisz łykowy
włókna łykowe – styczne pasma we floemie
cewka – Tracheid, oprócz przewodzenia pełni funkcję mechaniczną. Mają charakter pasm rzadziej nitek
naczynie – zbudowane z ciągu członów naczyń w postaci rurociągu naczynia stykając się końcami tworzą nitki naczyniowe z jednego naczynia do drugiego woda przechodzi przez jamki lejkowate,
człon naczynia – pojedyncza komórka oddzielona po obu końcach od sąsiadującej wchodzącej w skład naczynia płytką perforacyjną
płytka perforacyjna – rozdziela dwa człony tego samego naczynia, zapewniając przepływ wody, może być w postaci jednego dużego otworu lub kilka – kilkanaście mniejszych.
miękisz drzewny
włókno drzewne – występują w drewnie, rozwinęły się z cewek w wyniku rozdzielenia funkcji przewodzenia wody i funkcji mechanicznych.
wzrost intruzywny – lokalny poślizg przykrawędziowej części komórek sąsiednich
ściana komórkowa wtórna – podkład tworzony na powierzchni ściany pierwotnej po zakończeniu rozrastania się komórki.
jamka prosta - otwór w ścianie wtórnej wraz z fragmentem ściany na jego dnie,
jamka lejkowata – otwór w ścianie wtórnej wraz z fragmentem ściany na jego dnie, której zagłębienie może się zwężać w kierunku do światła komórki.