Preparaty mikroskopowe:
1. Rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy skóry (carcinoma planoepitheliale spinocellulare cutis)
2. Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare Krompercheri)
Raki skóry są najczęściej występującymi nowotworami złośliwymi człowieka, stanowią około 1/3 wszystkich wykrywanych nowotworów.
Raki skóry pojawiają się najczęściej na odsłoniętych powierzchniach ciała, w obrębie skóry narażonej na przewlekłe promieniowanie słoneczne.
Najsilniejszym, naturalnie występującym karcynogenem w rozwoju raków skóry jest promieniowanie UV. Promieniowanie UV powoduje uszkodzenia DNA. Czynnikiem wywołującym większość nowotworów skóry jest promieniowanie UVB
Do czynników mających wpływ na rozwój raków skóry zalicza się środki chemiczne (arsen, smoły, oleje), wirusy (HPV), a także zaburzenia genetyczne (Xeroderma pigmentosum- nadwrażliwość na promieniowanie UV)
W ciągu ostatnich dziesięcioleci tempo wzrostu zachorowalności na raki skóry określa się na 10-15% ( W Polsce wykrywa się rocznie ok. 5000 przypadków raka skóry u obu płci)
Profilaktyka, rozpoznanie:
Brak jest badań przesiewowych w kierunku raka skóry
Skuteczna profilaktyka to unikanie silnego i długotrwałego nasłonecznienia i nadmiernego korzystania z solariów oraz unikanie kontaktu z substancjami rakotwórczymi.
Podejrzenie nowotworu może nasuwać:
Pojawienie się guza na skórze uprzednio niezmienionej
Pojawienie się guza w obrębie skóry napromieniowanej, blizn, przetok
Utrzymujące się owrzodzenie, ulegające okresowemu gojeniu
Krwawienie lub sączenie z istniejących zmian skórnych, zmiana ich barwy, wielkości
W przypadku podejrzenia zmiany skóry obowiązuje dokładne badanie lekarskie przy użyciu lupy.
Rozpoznanie nowotworów skóry opiera się na badaniu histopatologicznym pobranego wycinka.
Rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy skóry (carcinoma planoepitheliale spinocellulare cutis)
Jest najczęstszym nowotworem starszych osób, pojawiającym się w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych. Do czynników ryzyka zalicza się także: kancerogeny przemysłowe, przewlekłe owrzodzenia, zapalenie kości z powstawaniem przetok, stare blizny po oparzeniach, promieniowanie jonizujące, żucie tytoniu.
Występuje w postaci guza, brodawki lub płaskiej plamy, w kolorze skóry z towarzyszącym zaczerwieniem, często owrzodziały, z odczynem ropnym, w miarę głębokości naciekania może pojawić się ból.
Zlokalizowany jest najczęściej na twarzy, szczególnie na nosie, małżowinie usznej, na wardze. Może pojawiać się na prąciu mężczyzn, w części pochwowej szyjki macicy, na powierzchni grzbietowej dłoni.
Rak ten daje przerzuty drogą limfatyczną, głównym czynnikiem rokowniczym jest głębokość naciekania.
Częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet.
Obraz mikroskopowy:
Występuje w postaci ognisk imitujących swoim utkaniem strukturę warstwy kolczystej i rogowej naskórka. Komórki nowotworowe są duże, wielokątne, ich jądra są nadbarwliwe i różnokształtne. Obecne są liczne perły rakowe- kuliste twory o współśrodkowym, cebulkowatym układzie zrogowaciałych komórek rakowych.
Rokowanie
Zależy od wielkości guza, głębokości naciekania, lokalizacji, stopnia zróżnicowania, podłoża na którym rak się rozwinął oraz wystąpienia wznowy.
Raki płaskonabłonkowe skóry wysoko zróżnicowane, małych rozmiarów są radykalnie usuwane i nie dają przerzutów
Gdy komórki rakowe naciekają poniżej warstwy siateczkowatej skóry właściwej prawdopodobieństwo wznowy i przerzutów znacznie wzrasta.
Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare Krompercheri)
Jest powoli rosnącym guzem rzadko dającym przerzuty.
Zwiększone ryzyko rozwoju tego raka występuje u osób o jasnej karnacji, niebieskich oczach i rudych włosach, u osób, które nadmiernie się opalają, narażonych na promieniowanie jonizujące czy związki arsenu.
Najczęstsze lokalizacje to: fałdy nosowo – policzkowe, warga górna, czoło, powieki.
Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Rak podstawno komórkowy rzadko stanowi zagrożenie dla życia, jednak rozwijając powoduje rozległe ubytki tkanek. Nieleczony lub niewłaściwie leczony, rośnie destrukcyjnie, naciekająco.
Obraz makroskopowy:
Często ma postać grudki o strukturze podobnej do perły, często pod naskórkiem zawiera poszerzone naczynia lub jako płaska zmiana. Niektóre guzy zawierają melaninę, upodobniając się do znamion barwnikowych lub czerniaka. Zaawansowane zmiany mogą ulęgać owrzodzeniu. Nieleczone naciekają kości twarzy lub zatok.
Obraz mikroskopowy:
Jest nowotworem zbudowanym z komórek przypominających warstwę podstawną naskórka. Rak podstawnokomórkowy wywodzi się z naskórka lub nabłonka mieszków włosowych, dlatego nie spotyka się go w obrębie błon śluzowych.
Występują 2 formy:
wieloogniskowa – wywodzi się z naskórka i rozwija się na dużej powierzchni
guzkowa – rosnąca w głąb skóry w postaci sznurów lub wysp komórek złożonych z zasadochłonnych komórek o nadbarwliwych jądrach, otoczone limfocytami. Komórki na obwodzie układają się promieniście, równolegle do siebie (palisadowo) – zrąb wokół ognisk nabłonka obkurcza się tworząc szczelinę lub oddzielenie (artefakt)