Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Logistyka
w przedsiębiorstwie
Autorzy:
Agnieszka Ciak
Magdalena Kaczor
Dębica, 9.04.2011
Spis treści
2. Pojęcie i istota logistyki 3
4. Infrastruktura logistyczna 5
6. Transport, dystrybucja, spedycja 8
7. Nowoczesne systemy logistyczne 8
8. Logistyka, spedycja, transport - różnice . 10
Do gospodarki pojęcie logistyka zostało wprowadzone w latach 50 XX wieku. Nie znaczy to jednak, że procesy i zjawiska typowe dla logistyki nie występowały już wcześniej
w gospodarce i w poszczególnych jej ogniwach. W polskiej literaturze ekonomicznej termin ten został upowszechniony dopiero na przełomie lat 80 i 90. Wiele elementów logistyki było jednak poruszanych o wiele wcześniej. W zarządzaniu przedsiębiorstwem logistyka w krajach wysoko rozwiniętych odgrywa znaczącą rolę. Jest jednym z najszybciej rozwijających się obszarów zarządzania. Ważne jest dla przyszłości firmy, aby wybrać właściwą drogę rozwoju systemu logistycznego przedsiębiorstwa oraz wprowadzać na czas odpowiednie do wymogów rynku i możliwości firmy zmiany w procesach logistycznych. Rozwój logistyki we współczesnych warunkach gospodarki rynkowej następuje nie tylko w pojedynczych przedsiębiorstwach. Obejmuje również procesy przepływów w skali krajowej i globalnej. Sprawą kluczową dla logistyki jest kombinacja kosztów i cech jakościowych, które określają poziom obsługi rynku. Koszty systemu logistycznego wraz z poziomem obsługi rynku gwarantowanym przez ten system wskazują podobne zależności z innymi podstawowymi elementami firmy. Zależności te łączą system logistyczny z produkcją, zaopatrzeniem, zbytem, marketingiem itd. Istnienie tych powiązań oznacza, że zarządzanie logistyczne nie może ograniczać się do spraw dotyczących wewnętrznego funkcjonowania firmy i obsługi jej wejść i wyjść. Istotna jest też rola logistyki na szczeblu całego przedsiębiorstwa i korporacji
Logistyka jest terminem opisującym proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i ekonomicznie efektywnego przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta. Działania logistyczne mogą obejmować, (ale nie muszą się do nich ograniczać) obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, czynności reparacyjne
i zaopatrywanie w części, lokalizację zakładów produkcyjnych i składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, transport
i składowanie.1
Typy logistyki:
Logistyka zaopatrzeniowa- obejmuje transfer surowców, materiałów i podzespołów wpływających do danego podmiotu gospodarczego wraz z ich przepływem przez ogniwa zasilające
Logistyka produkcji- transfer stopniowo przetwarzanych materiałów przez wydziały
i taśmy produkcji oraz magazyny międzyoperacyjne, aż do ostatniej operacji, w której staje się wyrobem gotowym
Logistyka dystrybucji- przepływ produktów gotowych przedsiębiorstwa przez ogniwa kanału dystrybucyjnego do ostatecznego nabywcy
Logistyka procesu zagospodarowania odpadów- obejmuje ich wewnętrzny
i zewnętrzny transfer do miejsc utylizacji lub powtórnego użytku2
Zarządzanie logistyczne to proces realizowany przez cztery podstawowe funkcje,
tj. planowanie, koordynowanie, motywowanie i kontrolę. W warunkach postępującej globalizacji rynku obserwowany jest bardzo ważny wzrost zainteresowania przedsiębiorstw zasadami zarządzania logistycznego, ukierunkowanego na lepsze, elastyczne dostosowanie oferty firmy do wymagań dynamicznego rynku.3
Efektem zarządzanie logistycznego jest przede wszystkim sprawne zaspokajanie potrzeb klientów. Sprawność procesów logistycznych ma, więc wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstwa.
Odpowiednio umiejscowiona logistyka otwiera nowe możliwości nie tylko rozwiązywania problemów, ale również podnoszenia sprawności operacyjnej i strategicznej przedsiębiorstwa.
Wyróżnia się siedem celi zarządzania logistycznego:
W odpowiednie miejsce;
W odpowiedniej ilości;
Odpowiedniemu klientowi;
W odpowiednim momencie(czasie);
Zachowując odpowiednią jakość;
Przy odpowiednim koszcie;
Odnoszą się one do technicznych usług publicznych takich jak: transport, gospodarka wodna, energetyka, gospodarka odpadami, cmentarnictwo, telekomunikacja itp.
Procesy fizyczne przepływu produktów, utrzymywania zapasów, a także procesy informacyjne logistyki wymagają zastosowania rozmaitych środków technicznych. Środki te, sposoby ich użycia a także systemy ich wykorzystania tworzą swego rodzaju infrastrukturę procesów logistycznych. Infrastruktura ta powinna umożliwić sprawny i ekonomicznie efektywny przebieg wszystkich podstawowych funkcji logistyki – transportowych, manipulacyjnych, ochrony zapasów.4
Dobrze zaprojektowana infrastruktura logistyczna powinna zapewnić szybki i sprawny przepływ towarów, ochronę zapasów i wyrobów gotowych przed utratą właściwości użytkowych oraz gromadzenie, przetwarzanie i przesyłanie informacji zapewniających optymalne sterowanie procesami logistycznymi.
Infrastruktura procesów logistycznych
1. Pięć gałęzi transportu: kolej, samochód, statek, samolot, rurociąg, itp.
2. Magazynowanie (otwarte, półotwarte, zamknięte, specjalistyczne)
3. Transport wewnętrzny (wózki widłowe, taśmociągi, dźwigi)
4.Opakowanie i jego funkcje logistyczne: ochronne, magazynowe, transportowe, manipulacyjne, informacyjne, utylizacyjne.
Procesy logistyczne obejmujące zarówno procesy rzeczowe, informacyjne, jak i pewne elementy procesów finansowych, powodują powstanie określonych kosztów, nie zawsze
w praktyce gospodarczej identyfikowanej z kosztami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Mają one wpływ na ogólny rezultat działalności przedsiębiorstwa przez kształtowanie jego wyniku finansowego.
Możemy wyróżnić następujące kompleksy zdarzeń gospodarczych, związanych z procesami logistycznymi, które znajdują ostateczne odzwierciedlenie w kształtowaniu wyniku finansowego przedsiębiorstwa.
Zużycie pracy żywej oraz środków i przedmiotów pracy, a także usług obcych (względem przedsiębiorstwa), związanych z realizacją procesów logistycznych.
Wydatki pieniężne przedsiębiorstwa stanowiące część produkcji dodanej, a będące składnikiem kosztów działalności bądź elementem podziału zysku. Do wydatków tych możemy zaliczyć np.:
Podatki od nieruchomości od środków transportowych,
Opłaty wynikające z korzystania przez przedsiębiorstwo ze środowiska
Koszty zamrożonego kapitału ( przejawia się to zwłaszcza w oprocentowaniu obcych kapitałów finansujących majątek przedsiębiorstwa).
Nadzwyczajne ubytki majątku przedsiębiorstwa wynikające z niesprawności procesów logistycznych. Możemy tu wyróżnić następujące składniki tej grupy:
Kary nałożone przez dostawców i odbiorców wynikające z niedotrzymania określonych parametrów procesów logistycznych, np. kary umowne z tytułu nieterminowych dostaw, kary z tytułu nieterminowego regulowania zobowiązań
Straty z tytułu złej, jakości produkcji wynikającej z wadliwości procesów przepływu,
Straty z tytułu starzenia się zapasów ( ubytki naturalne, cząstkowa lub całkowita utrata wartości użytkowej produktów), przeceny i przeszacowania zapasów itp.
Utracone potencjalne przychody wynikające z niesprawności procesów logistycznych np. braku zapasów wyrobów, na które jest popyt, bonifikaty i opusty cenowe, mające swe źródło w procesach logistycznych (nieterminowa dostawa, nieodpowiednia, jakość lub asortyment).
Wymienione składniki kosztów logistycznych oraz skutki finansowe procesów logistycznych mają oczywiście różną treść ekonomiczną, znajdują zróżnicowane odzwierciedlenie
w ewidencji, a także w rachunkach kosztów i wyników przedsiębiorstwa.
Możemy wyróżnić trzy podstawowe ujęcia tych kosztów i skutków finansowych w rachunku przedsiębiorstwa, które obrazuje rysunek poniżej.
Rys. Zakres kosztów logistycznych
Pierwsza grupa to koszty logistyczne sensu stricte, znajdujące wyraz w rachunku kosztów przedsiębiorstwa, aczkolwiek ich pełne wyodrębnienie wymaga dodatkowych zabiegów ewidencyjnych i rachunkowych
Druga grupa to w większości przypadków koszty zdarzeń nadzwyczajnych, które są odnoszone do pozycji kształtujących wynik finansowy.
Grupa trzecia to utracone potencjalne przychody pieniężne przedsiębiorstwa, które nie znajdują w ogóle odzwierciedlenia w rachunku wyników przedsiębiorstwa.
Zakres kosztów logistycznych może być traktowany elastycznie. Zależy on przede wszystkim od celów grupowania i wykorzystywania informacji o kosztach.
Reasumując koszty logistyczne to wyrażone w pieniądzu użycie pracy żywej, środków
i przedmiotów pracy, wydatki finansowe oraz inne ujemne skutki zdarzeń nadzwyczajnych, które są powodowane przepływem dóbr materiałów w firmie i między firmami, a także utrzymanie zapasów. Koszty te są składnikiem kosztów działalności firmy.5
Z punktu widzenia ekonomii transport polega na odpłatnym świadczeniu usług, których rezultatem jest najczęściej przemieszczenie osób i ładunków. Stąd też bierze się podstawowy podział transportu na transport pasażerski (komunikację) i transport towarowy (ładunków)6
Dystrybucja obejmuje wszelkie decyzje i czynności związane z udostępnianiem wytworzonych produktów ich finalnym nabywcom. Celem dystrybucji jest zapewnienie nabywcom możliwości nabywania pożądanych przez nich produktów w odpowiadającym im miejscu, czasie warunkach i po akceptowanej przez nich cenie. Wybór drogi i sposobu dostarczania produktu przesądza o tym jak szybko, kiedy, gdzie, jakim kosztem i jakich warunkach będą one przez nich kupowane. Sprawność i efektywność systemu dystrybucji decyduje o stopniu penetracji rynku, szybkości zbytu wytworzonych produktów, wielkości zrealizowanej sprzedaży, zwrocie poniesionych nakładów. Dobrze zrealizowany system dystrybucji może być źródłem przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa.7
Spedycja – to działalność polegająca na organizowaniu przewozu towaru.
Do wyodrębnienia działalności spedycyjnej, w ramach działającego systemu transportowego przyczyniły się dwie przesłanki:
Handlowa – sprowadzająca się do efektu rozdzielenia się praw własności towaru od podjęcia się wykonawstwa usługi jego dystrybucji;
Czynnościowa – doprowadzająca do powstania funkcji przewoźnika, reprezentującego struktury podażowe rynku usług transportowych, oraz funkcji zamawiającego usługę przewozu, który reprezentuje struktury popytowe rynku usług spedycyjnych.8
System logistyczny przedsiębiorstwa jest konsekwencją wdrażania systemowej koncepcji
w logistyce oraz przejawem integracji wszystkich funkcji logistycznych w przedsiębiorstwie. System logistyczny w przedsiębiorstwie można określić ogólnie, jako zbiór elementów logistycznych, między którymi występują określone zależności i jako taki opiera się na całościowym sposobie rozpatrywania 9
Nowoczesne systemy logistyczne WMS (Werehouse Menagment System) pozwalają na znaczne usprawnienie wszelkich procesów logistycznych zachodzących w firmie produkcyjnej czy dystrybucyjnej. Dobry produkt WMS to jednak dopiero połowa sukcesu. Drugą częścią jest wdrożenie systemu logistycznego w skład, którego wchodzą:
Analiza logistyki - obejmująca wszystkie procesy łańcucha logistycznego przedsiębiorstwa od zaopatrzenia poprzez magazynowanie, produkcję, dystrybucję aż po sprzedaż
Projekt systemu - przygotowanie projektu systemu dostosowanego do możliwości finansowych klienta, jego specyficznych potrzeb wynikających z przeprowadzonej analizy logistyki i dodatkowych potrzeb klienta poparty profesjonalnym doborem sprzętu, który uwzględnia wszelkie czynniki warunków środowiska pracy pomiary wartości charakterystycznych dla systemów radiowych.
Parametryzacja systemu - czynność wykonywana po podpisaniu kontraktu polegająca na przygotowaniu systemu WMS do wymagań klienta sprecyzowanych w projekcie systemu (zakres prac obejmuje dostosowanie architektury bazodanowej, parametryzacja algorytmów sterowania, przygotowania niezbędnych raportów, interfejsów z systemami ERP, MRP)
Instalacja - szczegółowa konfiguracja i instalacja sprzętu u klienta, instalacja programów i uruchomienie serwerów programowych, ew. integracja z istniejącymi systemami.
Praca nadzorowana i szkolenia - przygotowany system WMS by rozpoczął swoje poprawne działanie musi zostać przetestowany pod względem działania algorytmów
i łatwości obsługi i współpracy z dostarczonym sprzętem. Jest to czas wprowadzania rozszerzeń, które nie zostały dokładnie sprecyzowane przez klienta w fazie projektu. Jednocześnie jest idealny czas na przeprowadzenie szkoleń użytkowników systemu, podczas których zbierane są uwagi na temat możliwych usprawnień interfejsu użytkownika.
Oddanie systemu - odpowiednio wdrożony system logistyczny wraz z zainstalowanym sprzętem jest podstawą do oddania systemu. Przeprowadzone wtedy zostają testy akceptacyjne i wydajnościowe oprogramowania i sprzętu na podstawie, których klient ma zapewnienie, że otrzymał to czego oczekiwał.
Serwis - ostatnim etapem każdego wdrożenia jest jego serwisowanie. Rozwój klientów powoduje, że jest to jeden z najbardziej docenianych etapów, podczas którego staramy się zapewniać wsparcie, rozwój i dalszą optymalizację świadcząc przy tym usługi zdalnej administracji. 10
| logistyka | planowanie przewozu towarów | ||||||||||
| magazynowanie | spedycja | przewożenie | planowanie podróży | ||||||||
Tabela . Schemat logistyki
Logistyka to proces złożony. Spedycja jest częścią działań logistycznych, a przewóz towaru jest częścią działań spedycyjnych. W każdym z nich jest miejsce na planowanie, oparte o wiedzy
i kontaktach. Logistyka jest pojęciem zdecydowanie najszerszym. Tylko większe firmy mogą pozwolić sobie na takie działania (zwłaszcza, że często przydatna jest baza magazynowa). Natomiast spedytor musi mieć przede wszystkim kontakty oraz zaufanych ludzi. Gdyby okazało się, że klient dodatkowo chce spełnić zasadę 7W – czyli zapewnienie dostępności właściwego produktu, we właściwej ilości, we właściwym czasie, właściwej jakości, właściwym miejscu, właściwemu klientowi we właściwej cenie, i to wszystko przy optymalnych kosztach – czyli byłoby to raczej procesem ciągłym (nie jednorazowym) to moglibyśmy mówić o logistyce.
Altkorn Jerzy, “Podstawy marketing”, wyd. Instytut marketingu, Kraków 2006
Blaik Piotr, „Logistyka, Koncepcja zintegrowanego zarządzania”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997,2001,2010
Gołembska Elżbieta, Tyc-Szmil Karolina, Brauer Jakub, „Logistyka w usługach”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008
Morrow Jeffrey, „Rób biznes”, Wyd. Morrow Publishing, Warszawa 1991
Obłój Krzysztof, Strategia sukcesu firmy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1993, 1998
Skowronek Czesław, Sarjusz-Wolski Zdzisław, „Logistyka w przedsiębiorstwie”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1995, 1999
http://www.par.pl/2009/files/10-09_artykul1p.pdf, 31.03.2011↩
Skowronek Czesław, Sarjusz Wolski Zdzisław, „Logistyka w przedsiębiorstwie”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1995, 1999, str. 117, 159, 175↩
http://www.puw.pl/art.html?akcja=Zarz%B1dzanie&P%5Baid%5D=418, 31.03.2011↩
Skowronek Czesław, Sarjusz – Wolski Zdzisław, „Logistyka w przedsiębiorstwie”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 1999r., str. 63↩
Skowronek Czesłąw, Sarjusz – Wolski Zdzisław, „Logistyka w przedsiębiorstwie”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999r., str. 228-230↩
http://pl.wikipedia.org/wiki/Transport, 01.04.2011↩
praca zbiorcza pod red. Alktorna Jerzego, „Podstawy marketingu”, wyd. Instytut Marketingu, Kraków 2006r., str.193↩
http://pl.wikipedia.org/wiki/Spedycja, 01.04.2011↩
Blaik Piotr, „Logistyka Koncepcja zintegrowanego zarządzania”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997, 2001, 2010, str. 142↩
http://www.koncept-l.pl/index.php?strona=logistyka.htm, 30.03.2011↩