Charakterystyka prędkościowa przedstawia graficzną zależność podstawowych parametrów pracy silnika, takich jak , moc efektywna, moment obrotowy, i jednostkowe zużycie paliwa, od częstotliwości obrotów silnika przy ustalonych położeniach organu sterującego zasilaniem siknika w paliwo.
Parametrami, które można określić są:
- moment obrotowy, moc użyteczna, sekundowe zużycie paliwa, jednostkowe zużycie paliwa, współczynnik napełnienia, współczynnik składu mieszanki, kąt zapłonu lub wtrysku paliwa, skład spalin, ciśnienia w komorze spalania, temperatury spalin i inne. Natomiast ograniczeniem jest stałe położenie przepustnicy dla silnika z zapłonem iskrowym lub listwy sterującej dawką paliwa dla silnika z zapłonem samoczynnym. Dla silników z zapłonem iskrowym wyróżnia się następujące rodzaje charakterystyk:
- charakterystykę zewnętrzną maksymalnej mocy, sporządzana jest dla całkowitego otwarcia przepustnicy z równoczesną w każdym punkcie pomiarowym regulacją składu mieszanki i kąta zapłonu, zapewniającą największą moc silnika,
- charakterystykę eksploatacyjną, sporządzana jest ona analogicznie jak charakterystyka zewnętrzna, tylko przy eksploatacyjnych, zgodnych z zaleceniami wytwórcy silnika, regulacjach składu mieszanki oraz kąta zapłonu,
- charakterystykę mocy częściowej, która sporządzana jest przy częściowo otwartej przepustnicy oraz niezmiennych, eksploatacyjnych regulacjach składu mieszanki i kąta zapłonu.
Charakterystyka prędkościowa pełnej mocy – sporządza się ją przy całkowicie otwartej przepustnicy mieszanki oraz równoczesnej regulacji składu mieszanki i kąta wyprzedzenia zapłonu, zapewniających każdorazowo największą moc silnika.
Charakterystyka prędkościowa eksploatacyjna – sporządza się ją przy całkowicie otwartej przepustnicy mieszanki , i przy normalnych regulacjach eksploatacyjnych gaźnika i zapłonu, niezmiennych w całym zakresie częstotliwości obrotów silnika.
Charakterystyka prędkościowa mocy częściowej- sporządza się ją przy częściowo otwartej przepustnicy mieszanki oraz niezmiennych regulacjach eksploatacyjnych gaźnika i zapłonu.
W przypadku silników o ZS ustawienia pompy wtryskowej na największe dawkowanie jest umowne, gdyż dawka paliwa ograniczona jest przyjętą dopuszczalną granicą zadymienia spalin.
Charakterystyka prędkościowa eksploatacyjna - sporządza się je przy takim położeniu organu sterującego dawkowaniem które odpowiada mocy znamionowej przy znamionowej częstotliwości obrotów silnika oraz przy eksploatacyjnej regulacji kąta wyprzedzenia wtrysku.
Charakterystyka prędkościowa granicy dymienia – sporządza się ją przy takim położeniu organu sterującego dawkowaniem , które dla każdej częstotliwości obrotów silnika odpowiada dymieniu przyjętemu umownie za graniczne, każdorazowo ustala się też optymalną wartość kąta wyprzedzenia wtrysku
Jednostkowe zużycie paliwa - specyfikuje wagową lub objętościową ilość paliwa potrzebną do wykonania określonej pracy.