ROZDZIAŁ I

1. Ekonomia jest nauką społeczną zajmującą się racjonalizacją procesów gospodarczych. Bada jak ludzie gospodarują rzadkimi zasobami gospodarczymi.

2. Produkcja – kluczowe działanie gospodarcze, które w sposób świadomy przekształca dobra dostarczane przez naturę w dobra ekonomiczne, czyli dobra użytkowe zaspokajające potrzeby nabywców.

3. Zasoby (czynniki) produkcji – są wykorzystywane w procesie produkcji. Dzieli je na:

Zasoby naturalne	Zasoby ludzkie	Zasoby kapitałowe
To Ziemia i wszystko to, co znajduje się na jej powierzchni i w jej wnętrzu, jest użyteczne dla człowieka, ale nie jest wytworem jego pracy; woda, wiatr, surowce.	To wiedza i umiejętności człowieka, poparte indywidualnymi predyspozycjami psychofizycznymi do podejmowania określonych decyzji i działa.	Mogą mieć charakter rzeczowy i finansowy. Rzeczowe to dobra produkcyjne np. budynki, maszyny, wyposażenia, urządzenia itp. Finansowe to natomiast pieniądze czy papiery wartościowe.

1. Produkcja całkowita to całkowita ilość dóbr wytworzonych w krótkim okresie z poniesionych nakładów na zmienne czynniki produkcji. ( Okres krótki to taki, w którym nie zmienia się technologia produkcji a jedynie tzw. Zmienne czynniki produkcji, natomiast Okres długi to taki, w którym zmienia się technologia produkcji, a więc zmieniają się wszystkie czynniki produkcji.

2. Krzywa możliwości produkcyjnych (KMP) jest to zbiór kombinacji produkcji dwóch dóbr, które mogą być produkowane w danym przedsiębiorstwie w określonym czasie pod warunkiem pełnego i najlepszego wykorzystania posiadanych czynników produkcji.

KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH

1. Rzadkość – to taki stan, w którym nasze chęci posiadania pewnych dóbr przekraczają nasze możliwości nabycia.

2. Potrzeba – taki stan człowieka, w którym odczuwa on brak czegoś, jakieś niespełnienie czy niezaspokojenie.

3. Proces gospodarowania to ciągłe przekształcanie się czynników produkcji i zasobów w dobra i usługi i ciągłe zużywanie się ich (produkcja, dystrybucja, konsumpcja).

4. Rachunek ekonomiczny - porównanie nakładów związanych z podejmowanymi działaniami i efektów, jakie jednostka zamierza osiągnąć. Ułatwia on wybór takiego wariantu postępowania, który pozwala osiągnąć maksymalne korzyści.

• Wariant I – zasada największego efektu/największej wydajności

• Wariant II – zasada najmniejszego nakładu/oszczędności środków

1. Racjonalne gospodarowanie – podmiot dokonuje takiej alokacji ograniczonych zasobów, które optymalizują korzyści, jakie z tego czerpie.

2. Koszt alternatywny – to wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku określonego wyboru (koszt utraconej korzyści, możliwości czy okazji). Inaczej możemy powiedzieć, że jest to wartość najbardziej preferowanej lecz nie wybranej korzyści.

3. Dobra – środki zaspakajania potrzeb człowieka. Podział dóbr:

Według kryterium odpłatności za ich nabywanie	Według kryterium stopnia związania z konsumpcją	Według kryterium wzajemnych zależności	Według kryterium stopnia przekształcenia dóbr
Dobra wolne – występują w ilości nieograniczonej i w formie nadającej się do bezpośredniego użytku; powietrze, ciepło, światło słoneczne.	Dobra konsumpcyjne – zaspakajają one potrzeby człowieka podczas konsumpcji; jednokrotnie np. spożycie owoców lub wielokrotnie np. jazda samochodem.	Dobra niezależne – to takie dobra, między którymi nie można znaleźć zależności w zaspokajaniu danej potrzeby; komputer i wycieraczka	Dobra finalne – nabywane przez ostatecznych użytkowników, nie podlegają dalszej obróbce.
Dobra publiczne- mogą być użytkowane przez ogół, i z tego użytkowania z reguły nie można nikogo wykluczyć; bezpieczeństwo narodowe(nieodpłatne), spektakl w teatrze(odpłatne).	Dobra produkcyjne – służą do wytwarzania dóbr konsumpcyjnych lub innych dóbr produkcyjnych; maszyny, urządzenia	Dobra komplementarne- dobra, które wzajemnie się uzupełniają w celu zaspokojenia określonej potrzeby; płyta CD i odtwarzacz CD	Dobra pośrednie – nie są nabywane przez ostatecznych użytkowników, a ich nabywca wykorzystuje je w dalszym etapie produkcji.
		Dobra substytucyjne – dobra zastępcze, takie które można używać zamiennie; długopis i pióro
Dobra prywatne – w tym przypadku dana jednostka ma względem takiego dobra prawo własności i może korzystać z niego dla własnych celów

1. Rynek – to nieprzerwany proces przepływu informacji pomiędzy kupującymi i sprzedającymi oraz proces wymiany dóbr , dokonywanej poprzez akt kupna- sprzedaży.

Według kryterium przedmiotu obrotu	Według kryterium zasięgu	Według kryterium stopnia zrównoważenia
Rynek dóbr – przedmiotem obrotu towary konsumpcyjne i produkcyjne	Rynek lokalny – Rynek regionalny- Rynek krajowy – Rynek międzynarodowy – Rynek światowy	Rynek producenta – sytuacja rynkowa, gdy wielkość zapotrzebowania na towary, przewyższa wielkość oferty sprzedaży.
Rynek pracy – przedmiotem obrotu to zasób pracy		Rynek konsumenta- sytuacja rynkowa, gdy wielkość zapotrzebowania na towary jest mniejsza od wielkości oferty sprzedaży.
Rynek finansowy – przedmiotem obrotu na nim jest kapitał, występujący pod postacią pieniądza gotówkowego, akcji, obligacji i innych papierów wartościowych.

1. Popyt – to wielkość zapotrzebowania na dobro zgłaszane przez kupujących na rynku w danym okresie i przy określonym poziomie jego ceny. Prawo popytu – wraz ze wzrostem poziomu ceny dobra zmniejsza się wielkość zapotrzebowania na nie, natomiast wraz ze spadkiem poziomu ceny dobra, wielkość zapotrzebowania rośnie.

1. Czynniki wpływające na popyt

• Efekt dochodowy polega na tym że przy danym poziomie dochodu nominalnego wzrost cen obniża dochód realny.

• Efekt substytucyjny – który polega na tym, że jeżeli rośnie cena jednego z dóbr nabywanych przez konsumenta, to zacznie on nabywać inne dobro substytucyjne.

• Efekt Veblena polega ona on na tym, że konsumenci nabywają tym większe ilości danego dobra im jest ono droższe, demonstrując w ten sposób swoje możliwości nabywcze.

• Efekt snobizmu polega ona na ograniczeniu lub całkowitym zaniechaniu zakupu pewnych dóbr, ponieważ są one nabywane przez inne gospodarstwa domowe.

• Efekt „owczego popędu” nabywanie dóbr przez dużą grupę konsumentów wyzwala u niektórych zachowanie nazywane „owczym popędem” – kupują oni jeszcze więcej tych dóbr.

• Efekt spekulacyjny – polega on na tym, jeżeli ceny rosną to nadal kupujemy dobra mając przeświadczenie o tym, że w przyszłości cena będzie wyższa. Tak samo jeżeli cena danego dobra spada to powstrzymujemy się od zakupu tego dobra sądząc, że będzie jeszcze niższa.

ZMIANA WIELKOŚCI POPYTU I ZMIANA POPYTU

1. Podaż – to ilość dobra zaoferowana do sprzedaży na rynku przez przedsiębiorstwa w danym okresie i przy określonym poziomie ceny. Prawo podaży – wraz ze wzrostem poziomu ceny dobra wzrasta jego ilość zaoferowana do sprzedaży, natomiast wraz ze spadkiem poziomu ceny dobra – spada jego ilość zaoferowana do sprzedaży.

1. Czynniki wpływające na podaż:

• Zamiana poziomu cen czynników produkcji

• Zmiana zastosowanej technologii

• Zmiana warunków kredytowo-finansowych

• Zamiana warunków zaopatrzenia wytwórczego

ZMIANA WIELKOŚCI PODAŻY I ZMIANA PODAŻY

1. Równowago rynkowa – to stan rynku w danym okresie , w którym wielkość zapotrzebowania na dane dobro jest równa ilości tego dobra zaoferowana do sprzedaży przy danym poziomie jego ceny rynkowej (popyt = podaży).

RÓWNOWAGA RYNKOWA

1. Cena minimalna – o cena powyżej poziomu równowagi i określa dopuszczalny poziom ceny bieżącej dla producentów i dostawców.

2. Cena maksymalna – określa górny pułap ceny bieżącej poniżej ceny równowagi .

3. Mikroekonomia – zajmuje się zjawiskami i procesami gospodarczymi zachodzącymi w odrębnych częściach gospodarki. W tym ujęciu analizowane są indywidualne decyzje podmiotów na danych rynkach, pomijając powiązania z resztą gospodarki.

4. Makroekonomia – zajmuje się zjawiskami i procesami zachodzącymi w całej

gospodarce, a zmienne objaśniane i objaśniające ujmowane są w agregaty , czyli sumy wielkości jednostkowych.

1. Ekonomia normatywna – jest dostarczenie pewnych zaleceń czy rekomendacji, które są oparte na wartościujących sądach. W tym przypadku nie szuka się prawdy obiektywnej.

2. Ekonomia pozytywna – jest przedstawienie rzeczywistości gospodarczej lub inaczej objaśnienie danych zjawisk i procesów gospodarczych. Rezygnuje się w tym podejściu z oceny rzeczywistości gospodarczej.

3. Prawa ekonomiczne – prawdziwe twierdzenia, opisujące powtarzające się w pewnych okolicznościach związki między elementami procesu gospodarczego. Mogą mieć one charakter prawa PRZYCZYNOWEGO (po pewnym zdarzeniu następują inne zdarzenia), WSPÓŁISTNIENIA (łączne występowanie dwóch lub więcej zdarzeń) i FUNKCJONALNE ( jeżeli związek między wymiernymi zdarzeniami można przedstawić za pomocą funkcji matematycznych).

4. Teorie ekonomiczne – objaśnienie i interpretowanie rzeczywistości gospodarczej, dostarczając ogólnego obrazu procesów i zjawisk gospodarczych.

5. Modele ekonomiczne – to formalne ustalenie teorii przedstawianej w sposób opisowy, graficzny, w postaci równania lub układu równać, a także ich kombinacji. Modele upraszczają rzeczywistość, rezygnują z mniej istotnych zjawisk i związków ekonomicznych

6. Założenie Ceteris Paribus – przy innych warunkach niezmienionych. Oznacza ono, że jeżeli dana wielkość jest określona przez kilka czynników, a chcemy uchwycić tylko wpływ jednego z tych czynników to przyjmujemy, że pozostałe są niezmienione.

7. Zmienne endogeniczne – (zmienne wewnętrzne) są to wyjaśnienia na podstawie modelu.

8. Zmienne egzogeniczne – objaśnienia lub czynniki zewnętrzne, które oddziałują na badany model.

9. Zmienna nominalna – to zmienna ekonomiczna, której poziom zmierzono pieniądzem o sile nabywczej z okresu, do którego się odnosi.

10. Zmienna realna – są wyrażone w jednostkach pieniężnych o sile nabywczej z jednego, ustalonego okresu.