ROZDZIAŁ II
Gospodarstwa domowe są to pojedyncze osoby, albo grupy osób, których głównym celem jest najpełniejsze zaspokojenie potrzeb, określane jako maksymalizacja ich dobrobytu. Funkcje :
Dysponują i są właścicielami zasobów gospodarczych
Udostępniają posiadane zasoby gospodarcze za co otrzymują dochód ( w postaci renty gruntowej, czynszu dzierżawnego, płace, zysk, procent).
Nabywanie dóbr i usług konsumpcyjnych
Przedsiębiorstwa są to pojedyncze osoby, albo grupy osób, których głównym celem jest maksymalizacja zysku. Funkcje:
Przetwarzanie otrzymanych zasobów w wyroby i usługi konsumpcyjne
Sprzedaż wytworzonych dóbr i usług
| OBIEG OKRĘŻNY DOCHODÓW W GOSPODARCE DWUPODMIOTOWEJ |
|---|
Państwo złożona instytucja publiczna, inaczej mówiąc zbiór instytucji publicznych, spójnych i wzajemnie powiązanych. Funkcje:
Tworzenie warunków zapewniających prawidłowe funkcjonowanie wszystkich pozostałych podmiotom w gospodarce
Zapewnienie bezpieczeństwo wewnętrznego i zewnętrznego
Zapewnienie powszechnej oświaty i podstawowej opieki zdrowotnej
Zapewnienie stabilnego systemu pieniężnego
Stabilizowanie gospodarki i przeciwdziałanie negatywnym skutkom wahań koniunkturalnym
Ochronę środowiska naturalnego
Zapewnienie bezpieczeństwo dochodów i ich redystrybucja
Wydatki rządowe – wydatki na nabycie w gospodarce dóbr.
Podatki –to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenia pieniężne podmiotów na rzecz państwa.
Płatności transferowe – wypłaty z budżetu państwa na rzecz określonych osób fizycznych i prawnych, w zamian za które nie wymaga się produkowania dóbr, świadczenia usług czy dostarczania zasobów; renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki socjalne, stypendia dla studentów itp.
Podatki bezpośrednie które obciążają bezpośrednio dochody otrzymane, po ich odtrąceniu gospodarstwa domowe dysponują mniejszym dochodem; podatek dochodowy od osób fizycznych lub prawnych.
Podatki pośrednie – pośrednio obciążające dochody za udostępnione zasoby; podatek VAT, akcyza, podatek od gier.
Podatki netto – są różnicą pomiędzy całością wpływów podatkowych a płatnościami transferowymi.
Budżet państwa – zestawienie dochodów państwa i kierunków ich wydatkowania w danym czasie . Możemy mieć do czynienia z deficytem budżetu państwa, gdy wydatki są większe od uzyskanych przychodów, nadwyżką budżetu państwa wtedy gdy uzyskane przychody są większe od poniesionych wydatków, oraz z równowagą budżetu państwa, gdy przychody=wydatkom.
Dochód do dyspozycji – dochód, którym mogą rozporządzać gospodarstwa domowe, który ustala się odejmując od dochodu sumę podatków i powiększa się o płatności transferowe.
| RUCH OKRĘŻNY W GOSPODARCE TRZYPODMIOTOWEJ ZAMKNIĘTEJ |
|---|
Rynek zasobów (ziemia, praca, kapitał)
Rynek towarowy, na którym podmioty zgłaszają popyt lub oferują podaż produktów.
Rynek finansowy – na którym gospodarstwa domowe (dawcy kapitału) alokują czasowo wolne środki pieniężne (oszczędności)
Konsumpcja – realizacja swoich potrzeb.
Oszczędności – to czasowo wolne środki pieniężne, które mogą być udostępnione przedsiębiorcom . Mogą być:
Zamierzone mówimy o nich gdy gospodarstwa domowe z góry planują, że w danym okresie nie wydadzą całości osiągniętego dochodu.4
Niezamierzone – powstają na przykład wówczas, gdy gospodarstwa domowe z różnych przyczyn nie dokonały wydatków konsumpcyjnych mimo ich zaplanowania.
Odpływ to pomniejszenie obiegu dochodu, dopływ to powiększenie obiegu okrężnego.
Inwestycje – to wydatki przedsiębiorstw na zakup dóbr inwestycyjnych oraz wydatki na finansowanie zapasów. Wyróżniamy:
Inwestycje zamierzone – są sumą wydatków firm na zaplanowane zakupy i tworzenie dóbr kapitałowych oraz finansowanie planowanych zapasów, które w każdym przedsiębiorstwie utrzymywane są w celu zapewnienia ciągłości produkcji.
Inwestycje niezamierzone – są to nieprzewidywane wydatki przedsiębiorstw, następują one na przykład wówczas, gdy dobra wyprodukowane na sprzedaż nie znajdują nabywców w danym czasie i z konieczności są gromadzone w postaci nieplanowanych zapasów.
Inwestycje netto – są to inwestycje przyczyniające się do powiększania rozmiarów działalności gospodarczej w przyszłości oraz majątku produkcyjnego kraju.
Inwestycje odtworzeniowe- inwestycje, które zostają przeznaczone na zastąpienie zużytych składników kapitału, nie powiększają możliwości wytwórczych w przyszłości, jedynie je odtwarzają.
Inwestycje brutto – to suma inwestycji netto i inwestycji odtworzeniowych.
Eksport – polega na sprzedawaniu za granicą dóbr, usług, zasobów oraz przekazywaniu dochodów. Jest dopływem do gospodarki.
Import – polega na kupowaniu z zagranicy dóbr, usług oraz zasobów i sprowadzeniu dochodu.
Eksport netto – różnica między eksportem a importem danej gospodarki.
Zrównoważony bilans handlu zagranicznego – ma miejsce gdy eksport i import produktów mają taką samą wartość.
Nadwyżka bilansu handlu zagranicznego – występuje wtedy, kiedy obliczenie eksportu netto daje wynik dodatni.
Deficyt bilansu handlu zagranicznego – gdy import przewyższa eksport.
Inflacja – zjawisko długotrwałego wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce, lub inaczej zjawiska długotrwałego obniżania się wartości pieniądza w gospodarce.
| OBIEG OKRĘŻNY DOCHODÓW W GOSPODARCE OTWARTEJ |
|---|
Równowaga krótkookresowa – występuje wówczas, gdy rynek towarów i finansowy znajdują się w jednoczesnej równowadze.
Równowaga długookresowa – występuje wówczas, gdy dochodzi do jednoczesnej równowagi trzech rynków, określamy ją jako równowagę globalną, makroekonomiczną albo systemową
Pełne zatrudnienie – oznacza że wszystkie osoby, które chcą pracować za daną płacę realną znajdują zatrudnienie.
Bezrobocie – sytuacja, w której pewna część osób pozostaje bez pracy. Wyróżniamy:
Bezrobocie naturalne – dobrowolne bezrobocie spowodowane niedopasowaniem oczekiwać i możliwości świata praca do warunków oferowanych im przez rynek w okresie, gdy znajduje się on w stadium równowagi.
Bezrobocie dobrowolne - występuje wtedy, gdy jakaś część osób wchodzących w skład zasobu pracy nie akceptuje warunków panujących na rynku pracy, np. poziomu płacy realnej, dlatego dobrowolnie pozostaje bez pracy.
Bezrobocie przymusowe – pojawia się w gospodarce, gdy pomimo akceptowania warunków obowiązujących w danym czasie na rynku pracy, część osób tworzących zasób pracy nie znajduje zatrudnienia. Pojawia się ono wtedy gdy popyt globalny wyznaczający rozmiary bieżącej produkcji, jest mniejszy niż możliwości produkcyjne gospodarki.
Luka produkcyjna – procentowa różnica między produkcją potencjalną a produkcją rzeczywiście wytworzoną.