1. Dydaktyka (z grec. "didasko" - uczę, "didaktikos" - pouczający) stanowi podstawową dyscyplinę pedagogiczną, której przedmiotem zainteresowania jest proces kształcenia. Po raz pierwszy termin "dydaktyka" został użyty w XVII wieku w Niemczech, przez Joachima Junga i Krzysztofa Helwiga, autorów książki pt. Krótkie sprawozdanie z dydaktyki, czyli sztuki nauczania Ratychiusza.
2. Dydaktyka ogólna posiada następujące subdyscypliny: 1) dydaktykę medyczną, której przedmiotem zainteresowań jest specyfika kadr w szkołach medycznych oraz praca z pacjentem 2) dydaktykę szkoły wyższej, zajmującą się specyfiką procesu kształcenia na poziomie szkoły wyższej oraz pracą ze studentami 3) dydaktykę wojskową, której celem jest przygotowywanie kadr oraz praca z żołnierzami odbywającymi zasadniczą służbę wojskową 4) neurodydaktykę, czyli dydaktykę XXI wieku wykorzystującą maksimum możliwości ludzkiego mózgu w procesie nauczania; zdaniem neurodydaktyków metody muszą być adekwatne do możliwości mózgu 5) ontodydaktykę,która stanowi dydaktykę treści zajmującą się teorią doboru treści kształcenia 6) teleologię, czyli naukę zajmującą się celami kształcenia
3. Do głównych funkcje dydaktyki ogólnej zaliczamy: funkcję teoretyczno-poznawczą - ma ona charakter diagnostyczny (odpowiada na pytania co jest i jak jest) i prognostyczny (odpowiada na pytania co będzie, jak będzie i jak powinno być) funkcję praktyczno-instrumentalną (utylitarną) - wskazuje na konkretne metody, środki i formy organizacyjne stanowiące pomoce w pracy dydaktycznej
4. Uczenie się jest procesem aktywnego nabywania wiedzy, umiejętności i nawyków w toku poznawania rzeczywistości (bezpośredniego oraz pośredniego), ćwiczeń, myślenia oraz gromadzenia doświadczeń, zarówno indywidualnych jak i społecznych. Wynikiem procesu uczenia się jest poznanie rzeczywistości (czyli wiedza) wraz z nabyciem umiejętności jej przekształcania, jak i modyfikacja zachowań uczącego się podmiotu. Właściwości procesu uczenia się mają swoje źródło w definicji, zatem uczenie się ma następujące cechy:
aktywność podmiotu uczącego się , procesualny charakter - zakładający pewną ciągłość i planowość, systematyczność, wewnętrzną spójność poszczególnych czynności, dynamizm oraz świadomą organizację , ukierunkowanie całego procesu na jego wynik, czyli dążenie do założonych celów
5.Według kryterium stopnia uszeregowania wyróżniamy cele:
ogólne (funkcje) wyrażające co ma stanowić produkt końcowy procesu kształcenia; określane są mianem celów instytucjonalnych szkoły; mają długoterminowy charakter - realizowane są małymi krokami
pośrednie (czynności) otrzymywane są w wyniku podziału celów ogólnych na ich poszczególne składniki (czynności)
szczegółowe (zadania) wyrażają cechy ogólne w języku konkretów, stanowią one opis spodziewanych po zakończeniu lekcji zachowań uczniów, szczegółowo określają, co będą oni umieć
Przekładanie celów ogólnych na cele szczegółowe nazywa się ich operacjonalizacją; narzędziem operacjonalizacji jest taksonomia, czyli hierarchiczny układ celów kształcenia. Według Gallowaya, cele szczegółowe posiadają następujące właściwości:
są formułowane z punktu widzenia ucznia, a więc określają, iż to właśnie on potrafi zrobić konkretną rzecz jeśli go jej nauczymy
stanowią one konkretny opis zachowań ucznia
mogą one zawierać pewne warunki ograniczające, czyli warunki, które muszą być spełnione przez określone zachowania (np. ograniczenie czasu czy liczby błędów)
reprezentują one różne rozdaje zachowań; w zależności od typu zachowania opisywanego przez cele, wyróżnia się:
cele szczegółowe typu poznawczego - uczeń potrafi przekładać wiadomości, objaśniać je, stosować czy analizować)
cele szczegółowe typu emocjonalnego - uczeń uważa, reaguje, wartościuje, przeżywa, charakteryzuje
cele szczegółowe typu psychomotorycznego - uczeń pisze, skacze, szyje, wykonuje ruchy ekspresyjne
Realizacja celów kształcenia wymaga również zdefiniowania treści kształcenia, czyli całokształtu podstawowych wiadomości oraz umiejętności z zakresu różnych dziedzin, które są przewidziane do realizacji w trakcie procesu kształcenia. Treści zapisywane są w dokumentach, takich jak: plany nauczania , podręczniki, podstawy programowe, programy nauczania
7. DYDAKTYKA WSPÓLCZESNA CHARAKTERYZUJE SIĘ:
opiera się na idei podmiotowości- wyrosła na grupie pedagogiki i psychologii współczesnej
zaczęła się rozwijać po roku 1989
IDEA PODMIOTOWOŚCI- wywodzi się z koncepcji niemieckiego filozofa Max′a Sheller′a- modelizm genetyczny
MODELIZM GENETYCZNY- charakteryzuje się tym, że człowiek jest realnym podmiotem życia społecznego, który doświadcza istnienie „ja” i „my”
Opiera się ona na idei podmiotowości, gdyż musi mieć odbicie w rzeczywistości szkolnej XXI w.
W dydaktyce współczesnej rozróżniamy następujące podmioty:
*podmiot- uczeń, nauczyciel, rodzice
w procesie edukacyjnym uczeń jest podmiotem, dlatego nauczyciel traktuje go jako osobę, która ma swoją tożsamość, jest wyróżniony
*uczeń jest podmiotem w procesie edukacyjnym tzn. nauczyciel musi uwzględnić możliwości aspiracyjne (twórcze) ucznia, a także odrębność zainteresowań.
*uczeń jest podmiotem tzn. nauczyciel przyjmuje go takiego jakim jest. Nauczyciel musi się z nim liczyć i patrzeć co wpływa na zmianę procesu dydaktycznego.
*uczeń jest podmiotem to oznacza, że w szkole jest realizowana idea podmiotowości.
dydaktyka współczesna odwołuje się do aksjologii (nauka o wartościach)
cele edukacji mają źródło w wartościach ideologicznych (normy, drogowskazy z którymi człowiek się identyfikuje).
dydaktyka współczesna mówi, że przedmiotem poznania jest świat, bliższa i dalsza rzeczywistość (przyrodnicza, społeczna, kulturowa, techniczna).
dydaktyka współczesna mówi, że uczeń tą rzeczywistość (przyrodniczą, społeczną itd.) poznaje w sposób bezpośredni przy pomocy wszystkich zmysłów i w sposób pośredni (słowo mówione, pisane).
dydaktyka współczesna mówi, że poznanie świata, rzeczywistości jest prawdziwe jeżeli wyrażające je uogólnienia są z rzeczywistością.
dydaktyka współczesna mówi, że uczniowie powinni przyswoić wiedzę o świecie oraz przyswoić określone umiejętności i kompetencje.
dydaktyka współczesna mówi, że wiedzę i umiejętności uczniowie zdobywają poprzez aktywność oraz rozwiązywanie problemów jak również nauczyciel przekazuje określone wiadomości, informacje.
dydaktyka współczesna mówi o kryteriach doboru treści kształcenia- powinny być zgodne z kryteriami naukowości
dydaktyka współczesna mówi, iż treści muszą być zgodne z kryterium społeczno- politycznym
dydaktyka współczesna mówi, że treści muszą być zgodne z kryterium kultury (jej aktualne osiągnięcia)
dydaktyka współczesna mówi, że treści muszą być zgodne z kryterium psychologicznym (dostosowane do możliwości psychofizycznych)
dydaktyka współczesna mówi, że treści muszą być zgodne z kryterium aksjologiczno- teologicznym (nauka o celach)
dydaktyka współczesna mówi, że treści muszą opierać się, uwzględniać kryteria, co znajduje odbicie w podstawie programowej- jakie treści kształcenia o przyrodzie uczeń powinien przyswoić.
dokumentem obowiązującym jest podstawa programowa (kształceń zintegrowanych jest ponad 100)
nauczyciel w szkole zintegrowanej może opracować własny program, ale musi mieć podstawę programową. Ten autorski program musi być zrecenzowanym przez dwóch dyplomowanych nauczycieli. Jeżeli rada pedagogiczna zatwierdzi to, można wtedy wprowadzić swój program
z treścią programową związane są też podręczniki jak i również dziennik lekcyjny
w podręczniku powinny być zawarte informacje łatwe do przyswojenia przez ucznia
ilustracje w podręczniku winny być zgodne z treścią- tekstem
musi wystąpić harmonia treści i formy np. ramka, wykres, tabela
(Czesław Kupisiewicz - „Podstawy dydaktyki ogólnej” ; PWN , Warszawa 1988)
Plan nauczania dla danego typu szkoły obejmuje pełny rejestr realizowanych w niej przedmiotów , ich rozkład na poszczególne lata nauki , a także liczbę godzin nauczania przeznaczoną dla każdego przedmiotu zarówno w pełnym cyklu pracy szkoły , jak i w określonych klasach . Tego rodzaju plan stanowi podstawę do opracowania programów nauczania –poszczególnych przedmiotów .
Przedmioty objęte planem nauczania dzieli się przeważnie na :
obowiązkowe - zawierają podstawy wiedzy o przyrodzie , społeczeństwie , technice i kulturze ; stanowią wspólny dla wszystkich uczniów kanon wykształcenia ;
fakultatywne - dotyczą zagadnień bardziej szczegółowych i wiążą się głównie z dążeniem szkoły do zaspokojenia indywidualnych potrzeb i zainteresowań uczniów ; liczba ich wzrasta w miarę przechodzenia uczniów na wyższe szczeble nauki ; występują jako zajęcia pozalekcyjne i lekcyjne .
Program nauczania ustala , jakie wiadomości , umiejętności i nawyki o trwałych walorach poznawczych i wychowawczych oraz w jakiej kolejności uczniowie mają sobie przyswoić . Na program nauczania składają się zazwyczaj :
uwagi wstępne , w których określa się cele nauczania danego przedmiotu ;
materiał nauczania , obejmujący podstawowe informacje , pojęcia , prawa , teorie i ważniejsze hipotezy , zasady , metody , techniki pracy , algorytmy , reguły postępowania itp. z zakresu dyscypliny naukowej odpowiadającej danemu przedmiotowi ;
uwagi o realizacji programu oraz wskazówki na temat metod , form organizacyjnych i środków umożliwiających skuteczną realizację materiału nauczania objętego programem .
(Wincenty Okoń - „Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej” ; ŻAK , Warszawa 1995)
Szkoła jest systemem działającym , jest całością , którą tworzą takie elementy , jak : nauczyciele , uczniowie , treść kształcenia i środowisko szkolne . Działanie tego systemu jako całości jest działaniem wszystkich jego składników i związków między nimi , ukierunkowanym przez cele kształcenia . Przy tym każdy z tych składników tworzą również jego własne elementy , odpowiednio ze sobą powiązane .
W tym rozumieniu i treść kształcenia powinna być taką uporządkowaną całością , złożoną z właściwych dla siebie składników , wchodzących w odpowiednie związki ze sobą i z innymi podstawowymi składnikami szkoły jako całości . Inaczej mówiąc : treść kształcenia jest w programach szkolnych poddawana jakiejś systematyzacji . Systematyczność w nauce szkolnej wymaga respektowania następujących warunków :
szerokiego stosowania strukturyzacji w treści kształcenia i w procesie uczenia się ;
przechodzenia od układów i struktur prostych do złożonych , od bardziej szczegółowych do ogólnych i odwrotnie ;
możliwie szerokiego uwzględniania struktur wspólnych dla wielu przedmiotów nauczania lub - w przypadku rezygnacji z systemu przedmiotowego - dla różnych działów programu kształcenia .
Strukturyzacja treści kształcenia polega na kształtowaniu i hierarchizowaniu struktur treściowych , to jest na takim porządkowaniu treści , jakie wiąże się z wyodrębnianiem odpowiednich dla danej treści układów , a w nich składników i związków między nimi . Porównywanie tych układów ze sobą służy ich porządkowaniu , przy czym ze względu na zakres i charakter ich składników oraz związków poszczególnym układom (strukturom) różne wyznacza się miejsce w całości programu . Jedne z nich mają charakter bardziej ogólny , tworzą więc treść podstawową , najbardziej istotną dla zrozumienia całości programu , inne , stopniowo coraz bardziej szczegółowe , służą uzupełnianiu i bliższemu wyjaśnianiu układów podstawowych . Powstająca w ten sposób hierarchia składa się z układów kilku rzędów .
Strukturę pojmuje się najczęściej jako zespół związków (relacji) między składnikami danej całości oraz między elementami a całością , koniecznych dla funkcjonowania bądź tylko dla istnienia tej całości .
Układ (system) to rzeczowo lub logicznie uporządkowany zbiór składników oraz związków między nimi , spełniający jako całość właściwe dla siebie funkcje . Obok podziału układów na rzeczowe (relacje są zespołami sprzężeń prostych i zwrotnych) i logiczne (relacje dotyczą wzajemnych zależności logicznych między poszczególnymi składnikami całości) można również stosować podział na układy pełne (zawierające materiał gotowy do przyswojenia) i niepełne (problem o niewystarczających danych) .
10. POJECIA
Dydaktyka - nauka o nauczaniu i uczeniu się, jest to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń, hipotez dot.zjawisk zależności prawidłowości uczenia się i nauczania oraz przekształcania tych zjawisk przez człowieka.
Dydaktyka ogólna obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedm. nauczania i wszystkie szczeble pracy szkolnej.
Dydaktyka szczegółowa (metodyka) to teoria nauczania, uczenia się poszczególnych przedmiotów na określonych szczeblach nauczania.
Przedmiotem bad. dydakt. jest świadoma działalność dydakt. tj. procesy nauczania i uczenia się, ich cele, treść, przebieg, metody, środki i organizacja. Dydakt. spełnia określoną funkcje poznawczą (rozpatruje ona przedmiot swoich badań wszechstronnie, ustala lub odkrywa fakty bezpośrednio z nim związane, uogólnia i systematyzuje je, tłumaczy je, ustala zależności między nimi) oraz funkcję utylitarną, praktyczną, służebną względem życia (dostarcza n-lowi określonych przesłanek i norm, które powinien stosować).
Cele kształcenia są to sensowne, świadome, z góry oczekiwane, planowe, a w miarę konkretne efekty systemu edukacji narodowej. Cele edukacji szkolnej są jednym z najważniejszych motywów aktywności ludzkiej. Takie cele regulują zachowania ludzkie, nadają sens i porządek życiu, pomagają w tworzeniu i uregulowaniu przyszłości i pomagają odkrywać własne możliwości.
Cele nauczania to zbiór ideałów i zamierzeń które programują nauczanie.
Cele operacyjne- operacyjne sposoby wyrażania ogólnych celów kształcenia w postaci zadań, pytań, problemów i poleceń.
Operacyjne cele kształcenia- to opisy zachowań ucznia jakie mają oni przejawiać po ukończeniu lekcji.
Cele operacyjne składają się z 3 elementów:
1) Opis sytuacji w której uczeń będzie manifestował zmiany w swoim zachowaniu.
2) Pojęcia określające planowane zmiany w zachowaniu się ucznia,
3) Pojęcia kwalifikacyjne (normy), które dokładnie określają jakie nawet minimalne zmiany w zachowaniu ucznia można uznać jako etap operacji założonego wcześniej celu. Szczegółowe cele staramy się formułować na podst. konkretnych dających się zaobserwować wskaźników świadczące o zmianach w zachowaniu ucznia.
Cele operacyjne stanowią punkt wyjścia do precyzyjnego określania zakresu wiedzy na określonych zajęciach. Pozwalają także ocenić w każdym procesie etap realizacji założonych celów. Hierarchiczny układ celów kształcenia nazywamy taksonomią (bliższe określenie celów kształc.)- polega na tym że wyższe kategorie mieszczą w sobie niższe kategorie osiągnięcia celu.
11. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
zastosować zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami techniki komputerowej,
posłużyć się binarnym systemem liczenia,
wyjaśnić przeznaczenie podstawowych układów cyfrowych,
wyjaśnić modułową budowę komputera i zasady współpracy poszczególnych urządzeń,
scharakteryzować standardy procesorów stosowanych do budowy komputerów oraz omówić ich podstawowe parametry,
scharakteryzować przeznaczenie i parametry złącz montowanych na płytach głównych,
wyjaśnić organizację i zarządzanie pamięcią operacyjną komputera,
określić funkcje chipsetów płyt głównych,
scharakteryzować standardy płyt głównych oraz dobrać odpowiedni model do procesora uwzględniając przeznaczenie komputera,
wyjaśnić zasadę pracy karty dźwiękowej,
scharakteryzować zasady zapisu i odczytu informacji na nośnikach magnetycznych i optycznych,
określić fizyczną budowę napędów dysków elastycznych, dysków twardych i optycznych,
wyjaśnić zasadę tworzenia obrazów na monitorach CRT oraz wyświetlaczach LCD,
scharakteryzować karty graficzne oraz ich dodatkowe funkcje,
scharakteryzować przeznaczenie interfejsów urządzeń peryferyjnych,
wyjaśnić zasadę działania klawiatury i urządzeń wskazujących,
scharakteryzować budowę i zasadę działania drukarek atramentowych, igłowych i laserowych,
dobrać odpowiedni typ drukarki do charakteru wydruków,
scharakteryzować budowę i zasadę działania skanera,
scharakteryzować działanie modemów oraz zasadę transmisji danych przez kanał telefoniczny,
scharakteryzować budowę karty sieciowej oraz jej zadania,
scharakteryzować topologie i zaprojektować sieć komputerową,
scharakteryzować dodatkowe urządzenia wykorzystywane przy rozbudowie sieci komputerowych,
zinterpretować parametry katalogowe podzespołów komputerowych,
posłużyć się oprogramowaniem diagnostycznym i narzędziowym,
posłużyć się instrukcjami dołączanymi do urządzeń,
posłużyć się angielską terminologią zawodową,
przetłumaczyć angielskie teksty dotyczące problematyki zawodowej.
12. Na podstawie powyższych elementów w dydaktyce powstał, tak jakby,uniwersalny model lekcji:
1. część wstępna – organizacyjne i psychiczne przygotowanie klasy do pracy, sprawdzenie obecności, sprawdzenie pracy domowej (dokładne 1-2 osób lub samo zweryfikowanie posiadania pracy domowej)
2. pogadanka wstępna - podanie tematu lekcji (zgodny z planem realizacji treści kształcenia), podanie i uświadomienie celu lekcji
3. opracowanie nowego materiału
4. powtórzenie - usystematyzowanie i utrwalenie zagadnień – integrowanie nowych treści z nabytymi poprzednio – inaczej podsumowanie (wykonane przez nauczyciela lub ucznia)
5. zadanie i objaśnienie pracy domowej.
13. Edukacja Alternatywna to swoistego rodzaju
forma opozycji wobec państwowego i sformalizowanego systemu szkolnego.
O Edukacji Alternatywnej mówimy
wtedy, gdy stwarza ona wybór pomiędzy co najmniej dwiema możliwościami w sferze uczenia
się człowieka.
Charakterystyczną cechą omawianej edukacji jest odrzucenie pewnych elementów tradycyjnej szkoły
np.:
- odejście od
demokratyzacji państwowego systemu szkolnego na rzecz autentycznej humanizacji edukacji- stworzenie szkoły
ujmowanej całościowo i wspierającej wielokierunkowy rozwój aktywności dzieci zamiast tradycyjnego modelu opartego na „sumie
przedmiotów szkolnych”
14 W codziennych osobistych, „prywatnych” sądach uczniów, wychowanków, studentów, nauczycieli, kadry kierowniczej, pracowników administracyjno - obsługowych, rodziców, nie wypowiadanych publicznie, lecz „w kuluarach”, podczas przerwy, na korytarzu szkolnym, uczelnianym, w pokoju nauczycielskim, w domu rodzinnym, często zawarte są poglądy moralne i motywy działań sprzeczne z oficjalnie deklarowanymi i zapisanymi w dokumentacji szkolnej. W wielu zdarzeniach, zachowaniach i postawach członków szkolnych i akademickich społeczności ujawnia się to, co naprawdę oni czują i myślą. Bowiem niezależnie od orientacji, stanowiska i zadowolenia „góry”, pracownicy i klienci (współudziałowcy) szkoły „swoje” wiedzą, swoje mówią i swoje czynią.
Zjawisko to nosi nazwę ukrytego programu. Wiąże się ono z problematyką wiedzy potocznej, będącej konsekwencją własnego doświadczenia życiowego i zawodowego i wyciąganych stąd wniosków, rezultatem opinii i sądów przyjętych od innych osób. Sformułowanie ukryty program nie jest pojęciem nowym. Pojawiło się ono w europejskiej refleksji pedagogicznej już w 1968 roku. W literaturze zwracana jest uwaga, iż nie jest to oddziaływanie uboczne, gdyż dotyczy spraw ważnych, wpisanych pośrednio w model edukacyjny.
Ukryty program to wszelkie pozadydaktyczne, lecz wychowawczo ważne konsekwencje uczęszczania do szkoły, które pojawiają się systematycznie, ale nie są zawarte w żadnym zestawie celów i uzasadnieniu działań oświatowych. Program ten wiąże się z tym, co uczniowie wynoszą ze szkoły oraz z ich funkcjonowaniem w grupach rówieśniczych. W jego tworzeniu biorą udział nauczyciele, choć nie zawsze zdają sobie z tego sprawę. Czynnikiem go kształtującym jest charakter współdziałania nauczycieli z rodzicami. Ukryty program posiada całościowy charakter, podobnie jak oficjalny program szkoły (placówki), i odzwierciedla „drugie życie” społeczności, wywierając w szczególności wpływ na szkolne wychowanie. Poprzez organizację trybu życia w szkole kształtuje postawy uczniów wobec niej w stopniu większym niż świadome i zamierzone działanie nauczycieli.
15. System oświaty w Polsce – ustanowiona przez państwo polskie struktura organizacyjna zapewniająca w szczególności realizację prawa do kształcenia, wychowania i opieki[1]. Obejmuje ona przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, policealne, artystyczne oraz inne placówki oświatowe.
Do przedszkola uczęszczają dzieci w wieku od 3 do 6 roku życia, a w szczególnych przypadkach od 2,5 roku Dzieci 5-letnie i 6-letnie są objęte obowiązkowym wychowaniem przedszkolnym. Oddziały do których uczęszczają dzieci 5 i 6-letnie nazywane są zwyczajowo „zerówkami”. Obok przedszkoli funkcjonują również oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych oraz punkty przedszkolne i zespoły wychowania przedszkolnego. Ostanie dwie formy wychowania przedszkolnego przeznaczone są dla niewielkich grup dzieci i tworzone są w miejscowościach odległych od przedszkoli i szkół podstawowych.
Sześcioletnia szkoła podzielona jest na dwa trzyletnie etapy. Na pierwszym etapie – w klasach I-III przeznaczona dla dzieci w wieku (7-10 lat) – realizowana jest edukacja wczesnoszkolna. Obecnie na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) może zostać przyjęte do szkoły podstawowej również dziecko 6-letnie. Zajęcia odbywają się w formieedukacji wczesnoszkolnej, czyli bez podziału na przedmioty, a ich prowadzenie powierza się jednemu nauczycielowi-wychowawcy, choć naukę języka obcego, edukację muzyczną, edukację plastyczną, wychowanie fizyczne i zajęcia komputerowe można powierzyć nauczycielowi-specjaliście. Na tym etapie nauczyciel nie musi przestrzegać lekcyjnego czasu pracy, tj. dzielić czasu pracy uczniów na 45-minutowe jednostki lekcyjne, tak jak to się robi w klasach wyższych. Uczniowie uczestniczą również w zajęciach religii lub etyki, chociaż te ostatnie – na skutek małej liczby chętnych – są rzadko organizowane w polskich szkołach. O uczestnictwie dziecka w zajęciach religii decydują ich rodzice. Oprócz obowiązkowych zajęć lekcyjnych, szkoła musi również zapewnić dzieciom pozalekcyjne zajęcia służące zarówno rozwijaniu talentów, jak i wyrównywaniu szans.
W klasach IV-VI kształcenie odbywa się w ramach przedmiotów, których prowadzenie powierza się nauczycielom-specjalistom. Jeden z nauczycieli uczących dany oddział klasowy pełni funkcję wychowawcy. Przedmioty realizowane na tym etapie to:
technika (zajęcia techniczne),
informatyka (zajęcia komputerowe),
religia lub etyka (decyzja o uczestnictwie dziecka w zajęciach należy do rodziców),
wychowanie do życia w rodzinie (od klasy V; decyzja o uczestnictwie dziecka w zajęciach należy do rodziców).
W klasie VI uczniowie przystępują do sprawdzianu poziomu wiedzy i umiejętności, który jest jednakowy dla wszystkich uczniów. Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych otrzymują dostosowane arkusze. Mogą oni także zdawać egzamin w indywidualnie przystosowanych warunkach. Sprawdzian organizowany jest przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Sprawdzian ten nie ma wpływu na ukończenie szkoły podstawowej, ani na przyjęcie do gimnazjum rejonowego. W innym przypadku punkty uzyskane przez ucznia brane są pod uwagę w rekrutacji.
Reforma systemu oświaty z 1999 r. wprowadziła trzyletnie gimnazjum jako nowy typ szkoły przeznaczony dla młodzieży w wieku 13-16 lat. Kształcenie na tym etapie ma charakter ogólny i odbywa się w zakresie następujących przedmiotów:
język polski
dwa języki obce nowożytne
muzyka
plastyka
matematyka
informatyka
wychowanie fizyczne
zajęcia artystyczne (przedmiot uzupełniający)
zajęcia techniczne (przedmiot uzupełniający)
W zależności od woli rodziców, uczeń gimnazjum może też uczestniczyć w zajęciach religii lub etyki oraz wychowania do życia w rodzinie.
Zajęcia artystyczne, zajęcia techniczne, edukacja dla bezpieczeństwa i drugi obowiązkowy język obcy nowożytny to przedmioty wprowadzone od roku szkolnego 2009/2010 w wyniku zmiany podstawy programowej.
Kształcenie w gimnazjum kończy się egzaminem gimnazjalnym, który zazwyczaj odbywa się w kwietniu i przystępują do niego uczniowie klas trzecich. Egzamin składa się z trzech części: humanistycznej, matematyczno-przyrodniczej i językowej. Część humanistyczna obejmuje arkusz z pytaniami z zakresu języka polskiego oraz arkusz z pytaniami z historii i wiedzy o społeczeństwie. Na część matematyczno-przyrodniczą składa się arkusz z pytaniami z matematyki i arkusz z pytaniami z geografii, biologii, chemii i fizyki. Część dotycząca języka obcego nowożytnego obejmuje arkusz z pytaniami na poziomie podstawowym (obowiązkowy dla wszystkich zdających) i arkusz z pytaniami na poziomie rozszerzonym (obowiązkowy dla tych uczniów, którzy danego języka uczą się od szkoły podstawowej). Przystąpienie do egzaminu jest warunkiem ukończenia gimnazjum, ale nie określa się minimalnego wyniku, jaki zdający powinien uzyskać, aby egzamin zdać. Wynik egzaminu jest jednak jednym z kryteriów branych pod uwagę przy rekrutacji do szkoły ponadgimnazjalnej.
Istnieją następujące rodzaje szkół ponadgimnazjalnych:
a) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata (od 1 września 2012 r. funkcjonują wyłącznie szkoły o trzyletnim okresie nauczania), których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w lit. e) i f).
b) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego.
c) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego (od 1 września 2012 r. nie jest prowadzony nabór uczniów do tego typu szkoły).
d) czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego.
e) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego (od 1 września 2012 r. nie jest prowadzony nabór uczniów do tego typu szkoły).
f) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego (od 1 września 2013 r. nie jest prowadzony nabór uczniów do tego typu szkoły).
g) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu.
h) trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.
Ustawa o systemie oświaty nie zalicza uczelni do systemu oświaty. W art. 4 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym z dnia 30 sierpnia 2005 r. czytamy, iż uczelnie „stanowią integralną część systemu edukacji i nauki”. Stąd też niektórzy zaliczają uczelnie do systemu oświaty, dowodząc że wydzielenie uczelni z tego systemu to tworzenie zbędnych bytów, oparte na wątpliwych i arbitralnych kryteriach[2].
16 Treść kształcenia – to materiał nauczania, zmiany jakie mają zajść w uczniu i czynności wykonywane na materialne nauczanie, dzięki którym zmiana zajdzie.
Treść kształcenia
to zbiór znaczeń wiadomości odebranych przez ucznia i wytworzonych przez niego w trakcie uczenia się.
jest zbiorem planowanych czynności ucznia i wyznaczonych przez materiał nauczania oraz zaplanowaną zmianę psychiczną.
jest układem dynamicznym, zmiennym w trakcie pracy ucznia nad nią i oddającym funkcjonowanie treści poznanych.
17 Klasa jest zespołem składającym się z uczniów wzajemnie na siebie oddziaływujących , którzy różnią się zajmowanymi w nim pozycjami i rolami oraz mają wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie w istotnych dla klasy sprawach (M. Łobocki, wychowanie w klasie szkolnej. Z zagadnień dydaktyki grupowej, Warszawa 1974, WSiP s. 15 )
Zespół klasowy jest też, a może nawet przede wszystkim, środowiskiem wychowawczym - w niej dokonuje się proces przekazywania wzorów zachowań , norm moralnych, kształtowanie postaw.
Andrzej Janowski wymienia następujące specyficzne cechy klasy szkolnej jako grupy społecznej:
- Niedobrowolny przydział uczniów, niejako przymusowa przynależność do określonego zespołu.
- Klasa jest częścią struktury organizacyjnej szkoły. Wiele działań jest w niej z góry określonych poprzez rytm życia i działań szkoły jako całości.
- Struktura nieformalna klasy w dużym stopniu może tworzyć się spontanicznie, w wyniku wzajemnych kontaktów uczniów.
- W zespole klasowym tworzą się mniejsze grupy koleżeńskie, w których porozumiewanie się jest znacznie ułatwione.
Układ miejsc, jakie zajmują poszczególni członkowie grupy względem siebie, nazywamy strukturą grupy. Miejsce jednostki w tej strukturze określamy jako pozycję jednostki.
(A.Janowski, Psychologia społeczna a zagadnienia wychowania.
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s.98-99 )
Środowisko szkolne jest szerokie i złożone. Nauczyciel poznając klasę szkolną musi najpierw skoncentrować się na jej wewnętrznej strukturze. Postawy ucznia wobec rzeczywistości, wobec rówieśników i wobec samego siebie są uwarunkowane wewnętrzną pozycją, jaką każda jednostka posiada. Składają się na nią poprzednie doświadczenia w rodzinie i szkole, wcześniej wytworzone potrzeby, możliwości, oczekiwania, odnoszące się do obiektywnie zajmowanej pozycji w życiu oraz do pozycji, jaką uczeń chciałby zajmować.
18 Sposoby zdobywania informacji o klasie
Im szybciej i im więcej dowiesz się o swoich podopiecznych, tym łatwiej będzie ci nimi kierować. Najwięcej informacji dostarczy ci bezpośredni kontakt z uczniami.
Styl kierowania to sposób postępowania wychowawcy wobec zespołu klasowego. Najbardziej pożądany, a jednocześnie zgodny z wymogami humanistycznej szkoły, jest styl demokratyczny. Niestety, wielu wychowawców popełnia błąd wybierając go na początku pracy z grupą. Rozczarowaniu, że się nie sprawdza, towarzyszy często poczucie „jestem kiepskim wychowawcą”. Wracają zatem do tradycyjnych metod wychowawczych, czyli żelaznej dyscypliny i pełnej kontroli. I pozostają mu wierni aż do końca.
Styl demokratyczny jest najlepszy, ale uczniów trzeba do niego przygotować. Nowa klasa to zbiór jednostek, które muszą przejść przez
Geniusz i co dalej…
Geniusz to dla większości ludzi osoba wyjątkowa. W potocznym rozumieniu ta wyjątkowość przejawia się już od najmłodszych lat poprzez doskonałe wyniki w nauce, następnie przez wysokie osiągnięcia zawodowe. czytaj więcej>>
proces integracji i asymilacji w szkole. Podopieczni potrzebują wychowawcy, który nimi umiejętnie pokieruje, wyznaczy granice i pomoże zinternalizować normy. Oznacza to, że będzie przez jakiś czas stosował autokratyczny styl kierowania, od którego stopniowo przejdzie do stylu demokratycznego. Czas trwania poszczególnych etapów zależy od składu klasy oraz możliwości i chęci jej członków. Niektóre grupy nigdy nie są gotowe do demokracji, w innych można ją wprowadzać już po kilku miesiącach.
Każdy przyjęty przez ciebie sposób kierowania klasą musi być przemyślany i wyważony. Jeśli stosujesz styl autokratyczny, unikaj destrukcyjnych komunikatów i zachowań wobec podopiecznych (np. "Nie obchodzi mnie, co myślicie. Jestem tu od rozkazywania, a wy od słuchania. Kto się nie podporządkuje moim poleceniom, zostanie surowo ukarany"). Jeśli decydujesz się na demokrację, pilnuj, aby nie przerodziła się w anarchię.
Nawiązanie pozytywnej relacji z zespołem klasowym to szansa na sukces wychowawczy. Jeśli uczniowie obdarzą cię szacunkiem i zaakceptują, pójdą za tobą.
Relacja wychowawcy z klasą powinna być:
• otwarta i obustronna – wszyscy swobodnie komunikują się i słuchają nawzajem;
• szczera – każdy ma prawo powiedzieć, co myśli (bez naruszania godności innych), relacja pozbawiona jest manipulacji i gier psychologicznych;
• aktywna – wychowawca inicjuje wspólne działania, a klasa chętnie je podejmuje;
• konstruktywna – podejmowane przez wychowawcę działania mają na celu wspieranie podopiecznych w rozwoju osobistym, społecznym i edukacyjnym;
• dynamiczna – ewoluuje w pożądanym kierunku.
19 Występowanie różnic indywidualnych między poszczególnymi uczniami jest zjawiskiem pedagogicznie normalnym. Od szkoły wymaga się, by każdy uczeń był traktowany indywidualnie, z uwzględnieniem jego zasobów i potrzeb, które w efekcie różnicują uczniów.
Pojęcie indywidualizacji nie jest pojęciem nowym. Zajmowali się nim liczni, znani pedagodzy. Literatura z tego zakresu zgodnie wskazuje, że celem indywidualizacji pracy ucznia, najogólniej mówiąc, jest poprawienie wyników uczenia się dzięki wykorzystaniu indywidualnych właściwości uczącego się i zwiększaniu jego indywidualnych możliwości. Nauczyciel, który zamierza stosować indywidualizuję, musi zatem poznać cechy, właściwości uczniów, które wyznaczają ich możliwości, określają sposób uczenia się. Bez tego indywidualizacja jest niemożliwa.
20 Edukacja włączająca oparta jest na społecznym modelu postrzegania niepełnosprawności, który uznaje, iż przyczynami niepełnosprawności są między innymi tworzone przez społeczeństwo bariery: społeczne, ekonomiczne, prawne, organizacyjne. A zatem społeczeństwo jest odpowiedzialne za zmniejszenie skutków niepełnosprawności i włączenie tych osób do życia społecznego. Dla oświaty i dla szkół będzie to oznaczało zniesienie wszelkich barier mentalnych, psychologicznych, edukacyjnych, technicznych, organizacyjnych i architektonicznych, które uniemożliwiają bądź utrudniają uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi funkcjonowanie w szkole. Dzieci są różne, a szkoła i system edukacji wymagają zmian, by sprostać ich indywidualnym potrzebom. Szacuje się (dane GUS), że w Polsce 18-20% całej populacji uczniowskiej to dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a więc tacy uczniowie, którzy z różnych powodów wykazują znacznie większe trudności w uczeniu się niż większość ich rówieśników. Do tej grupy z pewnością zaliczyć można uczniów z różnymi rodzajami niepełnosprawności, a także z dysleksją, nadpobudliwością, chorobami przewlekłymi oraz pochodzących ze środowisk marginalizowanych i zaniedbanych, jak również dzieci mniejszości narodowych i emigrantów. Oznacza to, że w każdej szkole podstawowej, szczególnie dotyczy to szkół położonych w uboższych rejonach kraju, znajduje się liczna grupa dzieci wykazujących specjalne potrzeby edukacyjne.
Kluczowym czynnikiem w nauczaniu jest elastyczność, czyli uznanie, że dzieci uczą się w różnym tempie, a nauczyciele potrzebują umiejętności, aby w elastyczny sposób wspierać ich proces uczenia się.
Edukacja włączająca dąży do wspierania procesu rozwoju każdego dziecka. Należy zawsze brać pod uwagę wszystkie aspekty rozwoju: emocjonalny, poznawczy, twórczy, społeczny, fizyczny, moralny. Jedne dzieci wymagają większego wsparcia emocjonalnego, inne większego wsparcia w nauce, odpowiedniego dostosowania materiału, jeszcze inne większego wsparcia technicznego, takiego jak aparaty słuchowe, maszyny Brejla, lub dostosowań architektonicznych. Zadaniem szkół włączających będzie rozpoznanie i wspieranie różnorodnych potrzeb uczniów.
W edukacji włączającej różnorodność jest wyzwaniem dla nauczyciela do:
- tworzenia właściwego klimatu w szkole i budowania relacji,
- organizowania odpowiedniego wsparcia uwzględniającego indywidualne potrzeby dzieci,
- elastycznego podejścia do nauczania w zakresie treści programowych i metod pracy,
- zmiany w ocenianiu postępów ucznia w kierunku motywacji i wspierania jego rozwoju,
- budowania partnerskich relacji z rodzicami.
Te nowe wyzwania stawiają przed nauczycielem konieczność stałego poszerzania wiedzy i doskonalenia swojej kompetencji.
21 Zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach regulowane są kolejnymi rozporządzeniami Ministra Edukacji Narodowej w tej sprawie. Rozporządzenie z 1993 roku stanowiło, że pomoc psychologiczną i pedagogiczną organizuje pedagog szkolny. Rozporządzenie z 2001 roku jako jej organizatora wskazało dyrektora placówki. Ustalenie to obowiązuje do dzisiaj.
W praktyce, tam gdzie pedagog jest zatrudniony, dyrekcja ceduje na niego – co wydaje się oczywiste – obowiązek koordynowania działań związanych z udzielaną dzieciom pomocą. Obliguje to pedagoga szkolnego do bardzo dobrej znajomości obowiązujących uregulowań.
ZASADY I ORGANIZACJA POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ
Obowiązującym uregulowaniem prawnym dotyczącym udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach jest rozporządzenie MEN z 30 kwietnia 2013 roku.
Projektowane cele wprowadzonych zmian:
Oferta pomocy psychologiczno-pedagogicznej "jak najbliżej ucznia", tzn. w środowisku jego nauczania i wychowania - w przedszkolu, szkole, placówce i środowisku rodzinnym (poprzez działania wpierające rodziców).
Umożliwienie organizowania tej pomocy w sposób uwzględniający specyfikę pracy przedszkola, szkoły, placówki i pozytywnie zweryfikowane w praktyce już wcześniej stosowane w nich rozwiązania organizacyjne.
Zapewnienie uczniom lepszej opieki poprzez większą elastyczność procedur i zmniejszenie ilości niezbędnej dokumentacji.
21 W zakresie edukacji polonistycznej głównym celem dydaktycznym jest opanowanie przez uczniów techniki czytania, czytania ze zrozumieniem oraz poprawne ortograficznie pisanie. Uważam, że najważniejszą umiejętnością jaką powinno posiąść dziecko jest czytanie ze zrozumieniem, które jest niezbędne w dalszej edukacji, dlatego też staram się jak najczęściej dokonywać kontroli tej kompetencji .
Najczęściej stosowane przeze mnie narzędzia kontroli to:
1. wypowiedzi ustne,
2. prace pisemne,
3. ilustracje z komentarzem,
4. teksty do uzupełnienia (z lukami, z pytaniami otwartymi),
5. krzyżówki,
6. zagadki,
7. rebusy,
8. swobodne teksty, (listy, zaproszenia, życzenia, opowiadania),
9. wycieczki,
10. konkursy i inscenizacje.
W ten sposób zebrane informacje o postępach ucznia, bądź o jego brakach pozwalają mi stosować odpowiednie ćwiczenia dla poszczególnych uczniów (dla jednych uzupełniające, a dla innych utrwalające i wprowadzające nowe treści)
Kontrola i ocena wyników nauczania to jedno z ogniw procesu dydaktycznego. W literaturze pedagogicznej wyróżnia się trzy rodzaje uzasadnień dla kontroli wyników nauczania, a mianowicie: społeczne, psychologiczne i pedagogiczne uzasadnienie.
Problem kontroli i oceny jest kwestią w dydaktyce ciągle dyskutowaną i nierzadko spotyka się stanowiska negujące wartość psychopedagogiczną kontroli. Jednocześnie zaś z praktyki nauczycieli, oraz badań psychologicznych nad procesem uczenia się i przepisów prawa wynika, iż kontrolowanie jest niezbędnym składnikiem procesu nauczania. Siłę ujemnych napięć emocjonalnych może zmniejszyć nauczyciel stosując odpowiednie zabiegi. Należy tu pamiętać, iż uczeń w życiu dorosłym będzie również poddawany kontroli i ocenie, i dlatego można przyjąć, że czynności teraz omawiane są pewnego rodzaju przysposabianiem ucznia do tego, co go czeka w przyszłości. Trudno sobie wyobrazić prawidłowy przebieg procesu dydaktyczno -wychowawczego bez sprawdzania stanu wiedzy uczniów, bez stwierdzania czy proces przebiega zgodnie z założeniami programu nauczania. Przy czym należy pamiętać, iż kontrola wiedzy i nabytych umiejętności ucznia de facto jest sprawdzianem skuteczności zabiegów nauczyciela, szczególnie w nauczaniu początkowym, gdzie dopiero zaczyna się proces edukacyjny, a mózg dziecka zawiera niewiele jeszcze informacji i doświadczeń w postaci połączeń neuronowych.
22. Pojęcie mediów
Do podstawowych składników procesu kształcenia współczesna dydaktyka zalicza: nauczycieli, uczniów, treści kształcenia oraz środowisko materialne kształcenia. W praktyce szkolnej środowisko to tworzy wyposażenie szkoły, bogactwo różnorodnych tradycyjnych i nowoczesnych środków dydaktycznych, zwanych dzisiaj coraz powszechniej mediami.
Media stanowią niezbędny element dobrze zorganizowanego procesu kształcenia.
Nauczanie i uczenie się oparte na kompleksowym i funkcjonalnym wykorzystaniu prostych i elektronicznych mediów dydaktycznych nazywa się kształceniem multimedialnym.
Media obejmują swoim zasięgiem dobrze znane nauczycielom takie pojęcia jak: pomoce naukowe, środki poglądowe, dydaktyczne, a także media masowe i technologie informacyjne.
Słowo media pochodzi z łacińskiego medius co w dosłownie znaczy „będący w środku, pomiędzy”, dlatego też media definiuje się jako pośrednik – środki lub sposoby komunikowania. Jeśli media przekazują informacje służące kształceniu zyskują miano mediów edukacyjnych.
Media w edukacji zatem, to różnorodnego rodzaju przedmioty, urządzenia, materiały, a także instytucje (radio, telewizja, Internet), które umożliwiają zdobywanie informacji lub przekazują informacje od nadawcy do odbiorcy w formie komunikatorów skonstruowanych ze słów, obrazów i dźwięków.
Do mediów zaliczamy:
· wszelkie materiały drukowane i obrazowe,
· modele,
· przeźrocza,
· foliogramy,
· nagrania magnetofonowe,
· programy telewizyjne,
· audycje radiowe,
· programy wideo,
· programy komputerowe,
· programy multimedialne
· zasoby Internetu
Funkcje mediów w procesie kształcenia
Media są dla uczniów źródłem różnorodnych informacji (obrazowych, słownych, dźwiękowych, działaniowych), które uczniowie mogą przetwarzać.
Analizując rolę mediów we współczesnym kształceniu, dochodzimy do wyróżnienia trzech zasadniczych ich funkcji:
1. poznawczo-kształcącej
2. emocjonalno-motywacyjnej
3. działaniowo-interakcyjnej
Funkcja poznawczo-kształcąca
Media zdecydowanie rozszerzają pole poznawcze uczących się poprzez udostępnianie im całej rozległej rzeczywistości, rozwijając jednocześnie ich procesy percepcyjne, intelektualne i wykonawcze. Oznacza to, że media stanowią jednocześnie źródło informacji i narzędzie rozwoju intelektualnego uczniów. Dzięki mediom uczniowie spostrzegają obiekty, procesy i zjawiska (również odległe w czasie i przestrzeni) w sposób możliwie wierny, w ich autentycznym otoczeniu, w ruchu, w kolorze. A więc z uwzględnieniem wszelkich właściwości poznawanej rzeczywistości. Dzięki mediom świat staje się „globalną wioską”. Inną znaczącą cechą mediów jest to, że za ich pomocą można pokazać uczącym się te fragmenty rzeczywistości, które są niedostępne bezpośredniej obserwacji, gdyż w swojej naturalnej postaci są zbyt małe, zbyt duże, zbyt zimne lub zbyt gorące itp., aby mogły stać się przedmiotem bezpośredniego oglądu lub doświadczenia. Tymczasem, stosując różnego rodzaju zdjęciowe techniki specjalne, media przedłużają zasięg naszych zmysłów i nerwów, stają się „przedłużeniem człowieka”.
Szczególnym walorem mediów jest możliwość dynamicznego przedstawienia statycznych treści kształcenia, czyli ożywiania i dynamizowania informacji za pomocą animacji komputerowej. Ma to szczególnie duże znaczenie dla spostrzeżeniowego i myślowego aktywizowania odbiorców. Media mają również bardzo duży wpływ na wytwarzanie u odbiorców bazy wyobrażeniowej.
Funkcja emocjonalno-motywacyjna
Media posiadają szczególną siłę angażowania całej jednostki, a więc również jej sfery emocjonalno-motywacyjnej. Poprawnie zaprojektowane i wykonane pod względem pedagogicznym, technicznym i artystycznym media dydaktyczne wywołują nie tylko określone przeżycia intelektualne, ale również wzruszenia, przeżycia emocjonalno-ekspresyjne, przez co z kolei rozbudzają zaangażowanie i zainteresowanie materiałem nauczania. Media w procesie kształcenia stają się narzędziem w nawiązywaniu „kontaktu pozaintelektualnego”, realizowanego w sferze emocjonalnej; sferze, która w kształtowaniu osobowości człowieka zajmuje tak ważne miejsce.
Między emocjami a motywacją istnieje ścisły związek. Dlatego media, oddziałując na sferę emocjonalną człowieka, uruchamiają u niego określone procesy motywacyjne, wzbudzając zainteresowanie materiałem nauczania. Uczenie się bez należytych emocji i motywacji jest nieefektywne. Każda więc metoda czy środek dydaktyczny są tym bardziej wartościowe pedagogicznie, w im większym stopniu oddziałują, nie tylko na sferę poznawczo-kształcącą, ale i emocjonalno-motywacyjną. To wieloaspektowe oddziaływanie mediów jest szczególnie wartościowe dla kształtowani w uczniach systemu wartości, przekonań i postaw, a więc dla ich wychowania i socjalizacji. Należy jednak pamiętać że media mogą kształtować zarówno pozytywne jak i negatywne postawy, zależy to od przekazywanych treści.
23. Aktywizacja – działania nauczyciela, które wywołują aktywność uczniów. Może dotyczyć poznania myślowego, działań, poznania sensorycznego i sfery uczuć. Nauczyciel wspomaga uczącego się przez stwarzanie mu sposobności do doświadczeń i zaangażowania.
Sposoby : mówienie do uczących się, rozmawianie z nimi, praca uczących się w grupach, demonstrowanie czynności i oczekiwanie naśladownictwa, konsultacja, zastosowanie teorii praktycznych w działaniu.
Problem dydaktyczny to trudność praktyczna lub teoretyczna, której rozwiązanie jest rezultatem własnej aktywności badawczej podmiotu.
Myślenie problemowe - jest istnienie różnych możliwości rozwiązań, konieczność dokonywania wyboru. Myślący dokonuje analizy, syntezy, logicznego rozumowania i wnioskowania.
24 . METODY NAUCZENIA JĘZYKA
I Metody podające : opis i opowiadanie, instruktaż, wykład i referat, praca z książką oraz pogadanka podająca,
II Metody poszukujące: heureza, problemowa czyli samodzielne dochodzenie do wiedzy, dyskusja, debata, gry dydaktyczne
III Metody ćwiczeniowe: wykorzystywanie norm i wzorów, burza mózgów, przepisywaniem pianie ze słuchu i pamięci, pisanie z komentowaniem
IV Eksponujące – ekspozycja nagrań filmowych, muzycznych , radiowych, pokazy, demonstracje,
25. Zródła inspiracji dla dydaktyków : dokumenty oświatowe, podstawa kształcenia ogólnego, programy nauczania i wychowania, rozporządzenia, tradycje dydaktyczne, aktualne tendencje w dydaktyce, publikacje metodyczne, raporty o stanie edukacji
26. Funkcje szkoły : dydaktyczna, wychowawcza, profilaktyczna
27. PROGRAM NAUCZANIA : to program kształcenia i realizacji celów i zdań zawartych w podstawie programowej,
Komponenty: 1 szczególowe cele kształcenia i wychowania, 2 założenia główne, 3 treści kształcenia obejmujące zagadnienia, 4 uwagi do realizacji celów 5 opis zakładanych osiagniec ucznia 6 propozycje kryteriów oeny i sprawdzanie osiagniec ucznia 7 metody narzędzia ewaluacji programu