KIERUNKI PEDAGOGIKI WSPÓŁCZESNEJ - ćwiczenia

Implikacje pedagogiczne:

1. Podejście koneksjonistyczne

• Aby zmienić zachowanie należy zorganizować środowisko tej osoby

• Przedmiotem działań nauczyciela są warunki środowiskowe

1. Podejście poznawcze

• Najpierw trzeba pracować nad zmianą spostrzeżeń i postaw, aby to w konsekwencji zmieniło postępowanie osoby

• Działania nauczyciela skierowane na rozpatrywanie stanów wewnętrznych ucznia

W pedagogice analityczno – empirycznej pedagog pełni rolę technologa kształcenia, który posiada instrumentalną wiedzę i umiejętności.

Galloway uważa, że nauczyciel powinien:

1. Dokładnie opisać cele ucznia

2. Przypisać poszczególnym celom kształcenia zadania

Czym jest nauczanie w pedagogice?

Kształtowanie warunków wzmacniania, pod wpływem których następuje uczenie się.

Wychowanie – kształtowanie warunków wzmacniania pod wpływem których następuje pozyskanie nowych nawyków – sposobów zachowania się w określonyh sytuacjach

Warunkowanie klasyczne	Warunkowanie sprawcze
Zachowanie kontrolowane przez bodziec	Zachowanie kontrolowane przez konsekwencje (kary i nagrody)
Nie wiążę się z nagradzaniem i karaniem	Często wiąże się z nagradzaniem
Wskutek warunkowania nowy bodziec zaczyna wywoływać nowe zachowanie	Wskutek warunkowania nowy bodziec wywołuje nowe zachowanie
Wygaszanie jest spowodowane wstrzymaniem podawania bodźca	Wygaszenie jest spowodowane wstrzymaniem podawania wzmocnienia
Uczący się jest bierny	Uczący się jest aktywny

PEDAGOGIKA KULTURY

4 warstwy wychowania Hessena:

• Biologiczna – (pielęgnowanie osobnika), rozwój psychofizyczny człowieka. Np. pedagogika Marii Montessori

• Społeczna – (urabianie jednostki), włącznie jej do grupy społecznej. Przymus, urobienie, dyscyplina w szkole. Socjologizm pedagogiczny (przedstawiciele: Durkheim, Znaniecki)

• Kulturowa (wykształcenie, osobowość + wspólnota tradycji duchowej), formowanie osobowości ludzkiej.

• Duchowa (moralność, wspólnota duchowa)

3 fazy moralnego rozwoju wg Hessena (odpowiadają warstwą wychowania)

1. Anomia – brak norm (w aspekcie prawnym).

• Człowiek jako istota biologiczna wymagająca pielęgnowania.

• Zachowanie człowieka, który nie respektuje norm ustanowionych przez innych.

• Faza zabawy

1. Heteronomia

• Człowiek jako istota społeczna wymagająca „urobienia”, a więc wrastająaw kulturę i przejmująca, niekiedy na drodze przymusu wychowawczego poszczególne wartości

• Podporządkowanie się oraz respektowanie norm nakazów stanowionych przez innych

• Faza nauki

1. Autonomia

• Człowiek jako istota kulturowa, wykształcona, której osobowość staje się moralnie dojrzałą dzięki uznaniu najwyższych wartości kulturowych za własne

• Samorządność, ustanawianie norm dla siebie samego

• Faza twórczości

• Nauki humanistyczne nie mogą mieć takich samych metod badawczych jak nauki przyrodnicze

• Nauki przyrodnicze wyjaśniają badaną rzeczywistość (pytają dlaczego), nauki humanistyczne dążą do jej zrozumienia (pytanie o cel) czyli wgląd i ujawnienie sensów zaszyfrowanych w przejawach życia.

• Pedagogika ludzkiej duchowości (Dilthey) nazywana jest pedagogiką kultury ,bo duch to żywa, zdrowa i twórcza kultura oglądana od strony celów ludzkich.

• Wnętrze człowieka możemy poznać za pomocą obserwacji jego wytworów kulturowych, stanowiących istotę człowieczeństwa. Ludzka duchowość tworzy specyfikę człowieka, więc przedmiotem nauki jest człowiek jako istota duchowa. Duchowość przejawia się tym co człowiek sam stworzył.

• Rozumienie jako proces, dzięki któremu życie duchowe może być poznane ze zmysłowo danych ekspresji samego siebie. Pozwala ujawnić jakie obiektywne sensy/wartości zostały wyrażone przez wytwory kulturowe.

• Życie duchowe może być poznane ze zmysłowo danych ekspresji samego siebie. Pozwala ujawniać, jako obiektywne sensy/wartości zostały wyrażone poprzez wytwory kulturowe.

• Człowiek tworzy kulturę, ale i ona tworzy człowieka. Aktywne uczestnictwo w życiu kultury (obiektywnych, ponadczasowych wartościach) pozwala rozumieć świat, którym się jest, siebie, alternatywne formy egzystencji, umożliwia budowanie osobowości autonomicznej, rozumnej i twórczej.

• Pedagodzy kultury postulowali dorobek współczesnej kultury. Odwoływali się nie tylko do tego co było.

• Kultura kształcenie – osobowość – człowiek żyje w określonych warunkach kulturowych, które wywierają duży wpływ na jego osobowość

• Wychowanie w pedagogice kultury

• Jest procesem pełno życiowym (dokonuje się poprzez wszystkie dziedziny życia) i całożyciowym (trwa od narodzin do śmierci)

• Powinno być oparte na przeżywaniu, interpretacji kultury, a tak naprawdę zmierza do zrozumienia i kształtowania samego człowieka

• Dąży do autonomii i pełni osobowości

• Ma charakter międzygeneracyjny, powinno być relacją/dialogiem pomiędzy dorosłym a dorastającym

• Nauczyciel w pedagogice kultury:

• Jest interpretatorem rzeczywistości , który potrafi ujawnić swoje przekonania.

• Jest odpowiedzialny za kreowane w procesie dydaktycznym wykładnie

• Nauczyciela postrzega się w kategoriach odpowiedzialności z pozyskiwane przez ucznia sposoby samo rozumienia

• Ma stworzyć szansę do spotkania z dziełami kultury

• Pedagogiczne znaczenie kultury:

• Człowiek tworzy kulturę, ale i ona tworzy człowieka.

• Aktywne uczestnictwo w życiu kultury (obiektywnych, ponadosobowych wartości), pozwala rozumieć świat, w którym się jest (jego systemy wartości), siebie (co dla mnie jest ważne), alternatywne formy egzystencji ( co może być ważne dla innych), umożliwia budowanie osobowości automatycznej, rozumianej twórczej.

Rozumienie jako kategoria poznawcza (metodologiczna):

W rozumieniu jako kategorii poznawczej chodzi nie tyle o zrozumienie wewnętrznego, duchowego życia rozmówcy/ autora tekstu (Dilthey), o o zrozumienie wypowiedzi, jej sensu, rzeczy samej

„jest formą poznania polegającą na ujawnieniu i zinterpretowaniu sesnsu zaszyfrowanego w zobiektywizowanych przejawach życia duchowego, w wytworach kulturowych, dzięki któremu może myje postrzegać w kategoriach znaczących całości”
Rozumienie jest związane przezywaniem, doświadczeniem rzeczywistości poznawanej. Rzeczywistość ta nie jest dostępna bezpośrednio, a jedynie pośrednio poprzez ekspresje życia duchowego.

Źródłem przedrozumienia (przesądów), tego, że jakoś już rzeczy rozumiemy, jest nasza historyczność.

Rozumienie ma strukturę koła/spirali. – od tego co subiektywne, wewnętrzne (nasze przedrozumienia) przechodzimy do tego co subiektywne (tekst, wypowiedź drugiego człowieka) i powrócić co tego co subiektywne (rozumienie wypowiedzi) – koło, ale nasze rozumienie danej kwestii jest już inne, pogłębione i poszerzone o świadomość własnego sposobu rozumienia tej kwestii i o inny horyzont jej rozumienia,wznosi się na wyższy poziom - spirala

Rozumienie jako kategoria egzystencjonalna
ludzki sposób bycia w świecie człowiek żyje rozumiejąc i nie może być inaczej – poprzez nieustanny i programowo niedokonany wysiłek konfrontowania własnych horyzontów rozumienia z innymi horyzontami, pogłębia i poszerza swoje rozumienie świata i siebie q tym świecie, rozwija się, buduje swoją tożsamość

Rozumienie jako kategoria teorii kształcenia:

• Rozumienie związane jest z doświadczeniem tego, co poznajemy

• Nie można zredukować rozumienia jedynie teorii, która ma nam posłużyć jako podstawa do praktyki (przez teorię praktyka będzie bardziej świadoma

• Liczą się nasze indywidualne odczucia, nie ma wzorców uniwersalnych

• Edukacja powinna staćsię sztuką interpretacji życia

• Podstawowym zadaniem systemu edukacyjnego jest kształcenie jednostki poprzez jej spotkanie z obiektywnymi dobramikultury

Fenomen:

• Ujęcie realistyczne

• Ujęcie kolektywistyczne

PEDAGOGIKA EGZYSTENCJALNA:

• Dialog:

• Prawdziwy (autentyczny)- dialog rzeczywisty, w którym mamy do czynienia z zamiarem ustanowienia wzajemnej relacji z drugim człowiekm

• Techniczny – wyznaczony koniecznością rzeczowego porozumienia, w którym nie chodzi o wspólne poszukiwanie, lecz o zwycięstwo nad rozmówcą

• Zamaskowany dialog

Warunki dialogowania w pedagogice:

• Aprobata osoby partnera – o nie musi oznaczać aprobaty jego poglądów

• Szczerość, otwartość i delikatność, rozwaga między rozmówcami, takt pedagogiczny

• Unikanie wszelkiej pokazowości, chęci imponowania, pokazywania własnego ja

• Kategorie egzystencjalne w pedagogice:

• Dialog

1. Metoda (sposób komunikacji wychowawcy z wychowankiem)

2. Proces (dialog wdrążony w życie, dziejący się w czasie)

3. Postawa (gotowość otwierania się na rozumienie drugiego człowieka, współdziałanie)

• Autentyczność

1. Negatywizm : uwolnienie sięod alienacji (wyobcowania), która zachodzi, gdy wytwory człowieka przejmują nad nim władzę.

2. Pozytywizm: być sobą- żyć świadomiei samodzielnie decydowaćo swoich czynach – nie ulegać urzeczowieniu – żyć aktywnie. Słowa i czyny wynikają z najbardziej wewnętrznego osobistego nastawienia i są prawdziwie przeżywane

• Zaangażowanie

• Spotkanie

1. W znaczeniu personalnym – zaistnienie zdarzenia, zetknięcia się z jakąś rzeczywistością, z konkretną lub transcendentną osobą, w trakcie ….

Personalizm. Dwa główne pojęcia. Osoba – od łac. Persona. Wyróżniamy dwie tradycje terminu osoba. 1. Substancjonalność (człowiek posiada zdolność do samodzielnego istnienia) i osobowość2. Egzystencjalizm (byie dla wspólnoty). Personalizm – określa się współcześnie jako 1. Doktrynę, która podkreśla autonomiczna wartość człowieka jako sooby 2. Program działania który wspiera rozwój osoby ludzkiej podporządkowując wartości ekonomiczne i techniczne wartością osobowo duchową

Istotą ped. Personalistycznej jest koncepcja człowieka: człowiek jest osobą, geneza sięga czasów tradycji chrześcijańskiej. Najwyzszym celem jest uzdalnianie podmiotu do przejęcia kierownictwa nad własnym procesem rozwoju. Osoba jest zawsze CELEM, A nie środkiem do celu. Pierwszym celem wychowania jest postęp w życiu duchowym a na drugim miejscu postęp w życiu społecznym.

Wychowanie traktowane jest jako spotkanie, jako ludzkie przebudzenie człowieka jako osoby,które dokonuje się podczas spotkania nauczyciela z uczniem. Wychowanie jest przygotowywaniem do stawania się osobą (podmiotowe traktowanie)

7 błędów:

• Odrzucenie celów, a skupienie się narodkach

• Skupianie się na koncepcji naukowej a nie filozoficzno religijnej

• Pragmatyzm – nauczanie przez doświadczenie, działanie

• Nacisk przez grupę

• Skupienie na funkcjach roboczych, technicznym rozumieniu

• Woluntaryzm – najwyzsza władzą wola

• Wszystkiego mozna nauczyc

1. Rozumność

2. Wolność (zewnętrzna/WEWNĘTRZNA)

3. Wewnętrzność osoby

4. Dialogiczność osobowego istnienia

Podmiotowy sposób traktowania drugiej osoby, spotkanie mistrza i ucznia, uczeń jako pierwszy i podstawowy podmiot w procesie edukacyjnym, szacunek wobec osoby wychowanka, nauczyciel pełni rolę pomocniczą czyli pomaga z zewnątrz wychowankowi w jego rozwoju.

Czym zajmuje się personalizm. Tresci nauczania szkolnego w personalizmie – wartości etyczne, moralne, integralny humanizm, wprowadza wychowanka w swiat etyku, wartości moralnych. Przekazuja nie abstrakcyjne wartości aleich dyspozycje do ujawnianai się

ROZUMIENIE JAKO KATEGORIA P0OZNAWCZA (METODOLOGICZNA) 2A. PRZEDROZUMIENIE (PRZESĄDY) JAKOFUNDAMENT ROZUMIENIA. 2B. CO TO ZNACZY, ŻE ROZUMIENIE MA STRUKTURĘKOŁA/SPIRALI

ROZUMIENIE JAKO KATEGORIA TEORII KSZTAŁCENIA

ABLEWICZ 25-35!!!!!!!!!!!! Na egzamin!!!!!

Liberalizm - szansa czy zagrożenie dla wychowania

Sergiusz Hessen wyróżnił trzy fazy w rozwoju moralnym człowieka. Pierwszą nazwał anomią, trwa ona do 2 roku życia. Przejawia się w tym, że relacje dziecka są zdominowane przez potrzeby biologiczne i popędy. Druga faza w rozwoju moralnym to heteronomia, trwa według S. Hessena do około 16 roku życia. Jest to długi i ważny okres w życiu jednostki, w tym czasie uczy się ona zachowań moralnych, społecznych. Istota heteronomii wyraża się w tym, że jednostka jest otwarta, gotowa do przyjęcia norm i wartości środowiska. Młody człowiek uczy się zachowań tzw. Prospołecznych od rodziców, nauczycieli, a także rówieśników. Poddawany jest tzw. socjalizacji, ale dominuje w tym okresie (tj. heteronomii). Zewnętrzne podejście (nastawienie) do nakazów i zakazów. W języku psychologii określa się to zjawisko jako brak interioryzacji norm. Interioryzacja to uwewnętrznienie, przyjęcie normy i zrozumienie jej sensu i znaczenia. Sensem, znaczeniem normy jest wartość. Zatem interioryzacja norm to uznanie, przyjęcie wartości moralnych, społecznych, religijnych i innych. Interioryzacja norm jest istotną właściwością fazy ostatniej, trzeciej w rozwoju moralnym, którą S. Hesen nazywa fazą autonomii moralnej.

Autonomię moralną czyli wolność osiąga jednostka w procesie wychowania, przechodząc od fazy życia biologicznego, następnie poprzez tzw. socjalizację czyli przyswajania norm życia społecznego, by w końcowym etapie tej drogi móc stanowić o sobie i kierować sobą.

Warstwicowa koncepcja wychowania Hessena:

- biologiczna (pielęgnowanie osobnika), rozwój psychofizyczny człowieka – M. Montessori

- społeczna (urabianie jednostki), włączenie jej do grupy społecznej – socjologizm pedagogiczny, Durkheim, Znaniecki,

- kulturowa (wykształcenie, osobowość + wspólnota tradycji duchowej), formowanie osobowości ludzkiej – pedagogika kultury

- duchowa (moralność, wspólnota duchowa) – Zbawienie

Poszczególnym etap omom kształcenia przypisane są odpowiednie struktury i wartości wychowawcze. Kierunek tak ujmowanego wychowania wyznacza podejście od:

1. Anomii – człowiek jako istota biologiczna wymagająca pielęgnowania, dzieci do lat 6, faza zabawy, zachowanie człowieka, który nie respektuje norm ustanowionych przez innych

2. Heteronomię – człowiek jako istota społeczna, wymagająca urobienia, a więc wzrastająca w kulturę i przejmująca, niekiedy na drodze przymusu wychowawczego poszczególne wartości, podporządkowanie się oraz respektowanie norm i nakazów stanowionych przez innych, faza nauki

3. Autonomii – faza twórczości, odpowiedzialna wolność, człowiek jako istota kulturowa, wykształcona, której osobowość staje się moralnie dojrzałą dzięki uznaniu najwyższych wartości kulturowych za własne, samorządność, ustanawianie norm dla siebie samego

Są to fazy moralnego rozwoju Hessena.

Polaryzacja uwagi Marii Montessori

- to proces psychiczny, będący konsekwencją długotrwałej koncentracji uwagi, w wyniku którego dziecko optymalizuje swój rozwój

- to czas, w którym pogłębieniu i polepszeniu ulegają relacje ze światem rzeczy i ludzi. Dziecko staje się bardziej niezależne

- to „fenomenem świadomości”, który skutkuje poprzez związanie kompetencji rozwojowych z przedmiotem z ruchem lub z procesem psychicznym. Prowadzi do normalizacji, a ta z kolei jest skutkiem przyzwyczajenia do skoncentrowanej pracy

Wrażliwe fazy Marii Montessori

Etapy rozwojowe:

1. Faza na język (mówiony i pisany), na ruch, zachowania społeczne i porządek (0-6 r.ż.) – nazwana „absorbujący duch”

2. Faza na moralność, sprawiedliwość, dobro i zło, uczucia religijne, różne dziedziny nauki (7-12 lat), „studiowanie całości poprzez badanie detalu”

3. Faza na godność osobistą, odpowiedzialność, wiarę we własne siły (13-18 lat)

Pedagogika powinna wzmacniać potencjał życiowy i brać pod uwagę pod uwagę potrzeby dziecka.

Antypedagogika – zamiast wychowywać wspierać.

Rezygnacja z roszczeń pedagogów do wychowywania innych na rzecz wspierania. Obserwacja dziecka i pomoc mu gdy ono poprosi nas o pomoc.

Przyjaźń z dziećmi opiera się na III filarach:

1. Twierdzenia antypedagogiki

2. Ruch praw dzieci

3. Psychodynamiczna koncepcja człowieka

Dewizy antypedagogiki:

Brak roszczenia do wprowadzenia przeświadczenia rodzica, że wie lepiej co jest dobre dla dziecka. Podstawą wsparcia jest dobrowolność. Dorośli udzielają wsparcia wówczas, gdy dzieci ich o to poproszą.

„Wspierać zamiast wychowywać, czyli odrzucenie wychowania na rzecz wspierania.”

„Kto kocha dzieci ten ich nie wychowuje.”

„Wychowanie? – Nie! Dziękuję!”

Wychowanie według antypedagogów jest ograniczaniem wolności dziecka. Jest zniewoleniem, formą niewoli, którą dorośli sprawują nad dziećmi, prowadzącą do podporządkowania. Zatem antypedagogika postrzega wychowanie jako proces przyjęcia przez wychowawcę pewnych standardów rozwojowych oraz wzorów jako swego rodzaju akty przemocy, które mimo dobrym intencjom nauczyciela intensyfikują czynniki rodzące zło.

1. Nauki przyrodnicze wyjaśniają badania, rzeczywistość (pytają: dlaczego?), a nauki humanistyczne dążą do jej rozumienia (pytania o cel), czyli wygląd i ujawnienie sensów zaszyfrowanych w przejawach życia.

2. Punktem wyjścia w naukach humanistycznych jest cały człwiek, całośc jego życia i doświadczenie. W naukach przyrodniczych natomist redukujemy rzeczywistość do jakiegoś jednego aspektu.

Rozumienie, jako proces, dzieki któremużycie duchowe może być poznane ze zmysłowo danych ekspresji samego siebie. Pozwala ujawniać , jakie obiektywne sensy, wartości zaostały wyrażone poprzez wytwory ulturowe, np. Instytucja szkoły urzeczywistnienia wartości jaką jest edukacja.

Pedagogiczne znaczenie kultury:

Człowiek tworzy kulturę, ale i ona tworzy człowieka. Aktywne uczesnictwo w życiu kultury (obiektywnych, ponadosobowych wartości), pozwala rozumieć świat, w którym się jest (jego systemy wartości), siebie (co dla mnie jest ważne), alternatywne formy egzystencji ( co może być ważne dla innych), umożliwia budowanie osobowości automatycznej, rozumianej twórczej.

Kultura-kształcenie-osobowość-człowiek żyje w określonych warunkach kulturowych, które wywierają duży wpływ na jego osobowość. Pedagogika kultury w oparciu o dobra kultury, poprzez przeżywanie i rozumienie tkwiących w niej wartości kształtuje osobowość jednostek. Potencjały wychowawcze dostrzega przede wszystkim klasyce ale nie odrzuca kultury współczesnej, w której również wyróżnia pozytywne wartości.

Wychowanie w pedagogice kultury:

• jest procesem pełnożyciowym(dokonuje się przez wszystkie dziedziny życia) i całożyciowym (trwa od narodzin do śmierci).

• Powinno być oparte na przeżywaniu i interpretacji kultury a tak naprawdę zmierza do zrozumienia i kształtowania samego człowieka.

• Ma charakter międzygeneracyjny, powinno być relacją (dialogiem) pomiedzy dorosłym człowiekiem,a człowiekiem dorastającym

• dąży do autonomii i pełni osobowości.

Nauczyciel w pedagogice kultury:

jest interpretatorem rzeczywistości, który potrafi ujawniać swoje przekonania. Jest odpowiedzialny za kreowane w procesie dydaktycznym wykładnie. Nauczyciela postrzega się w kategoriach odpowiedzialnosci za pozyskiwane przez ucznia sposoby samorozumienia.

Wychowawca ma stworzyć szansę do spotkań z dziełami kultury-dobiera treść, materiał do przeżwania i rozumienia (pedagogika kultury jeko teoria treści kształcenia-treści z systemu wartosci danego panstwa o ile jest to panstwo demokratyczne).