WYDZIAŁ

Wydział Nauk Pedagogicznych

KIERUNEK

Pedagogika specjalna

SPECJALNOŚĆ

wszystkie

POZIOM STUDIÓW

studia I stopnia

ROK STUDIÓW

I

SEMESTR

II

ROK AKADEMICKI

FORMA STUDIOW

studia stacjonarne

NAZWA PRZEDMIOTU

Kierunki pedagogiki współczesnej

KOD PRZEDMIOTU

100S-2B1 KPE

DANE OSOBY PROWADZĄCEJ / OSÓB PROWADZĄCYCH ZAJĘCIA

Tytuł naukowy (stopień)

Imię i nazwisko

Instytut

dr hab. prof. APS

Bogusław Milerski

Instytut Pedagogiki

Pracownicy katedry

Instytut Pedagogiki

OKREŚLENIE PRZEDMIOTÓW WPROWADZAJĄCYCH WRAZ Z WYMAGANIAMI WSTĘPNYMI

brak

FORMA ZAJĘĆ

Wykład

Ćwiczenia

Seminarium

LICZBA GODZIN

30

15

FORMA ZALICZENIA

egzamin

EFEKTY KSZTAŁCENIA I ICH OCENA

Symbol efektu kierunkowego

Wiedza: opis szczegółowy

Sposób pomiaru

PC_W13

zna proces różnicowania teoretycznego pedagogiki jako dyscypliny nauki i rozumie jego uwarunkowania zna i rozumie elementarną systematykę głównych kierunków teoretycznych i paradygmatów pedagogiki zna główne wyznaczniki teoretyczne i metodologiczne wybranych kierunków teoretycznych pedagogiki oraz rozumie ich przesłanki filozoficzne i naukoznawcze w zakresie pojmowania pedagogiki jako nauki, przedmiotu jej badań i sposobu poznania naukowego zna i rozumie podstawowe implikacje głównych kierunków teoretycznych pedagogiki dla pojmowania procesu wychowania i kształtowania jego praktyki

ocena wiedzy, w tym rozumienia treści przedmiotu, na podstawie odpowiedzi na pytania rekonstruujące wiedzę oraz pytanie problemowo-erudycyjne podczas egzaminu pisemnego ocena wiedzy, w tym rozumienia treści przedmiotu, na podstawie poziomu i jakości uczestnictwa w dyskursie prowadzonym podczas zajęć ćwiczeniowych ocena wiedzy, w tym rozumienia treści przedmiotu, na podstawie opracowania wybranego zagadnienia i jego prezentacji w formie referatu podczas zajęć ćwiczeniowych

Umiejętności: opis szczegółowy

PC_U08

potrafi przygotować prezentację zagadnienia pedagogicznego związanego z konkretnym kierunkiem pedagogiki współczesnej oraz formułować argumenty odwołujące się do różnorodnych perspektyw teoretycznych w pedagogice potrafi formułować elementarne interpretacje wybranych problemów wychowawczych i oświatowych, wykorzystując argumenty odwołujące się do różnorodnych perspektyw teoretycznych w pedagogice

ocena umiejętności na podstawie opracowania wybranego zagadnienia i jego prezentacji w formie referatu podczas zajęć ćiczeniowychw ocena umiejętności na podstawie poziomu i jakości uczestnictwa w dyskursie prowadzonym podczas zajęć ćwiczeniowych ocena umiejętności na podstawie odpowiedzi na pytanie problemowo-erudycyjne podczas egzaminu pisemnego

Kompetencje społeczne: opis szczegółowy

PC_K01

ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego, dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia

ocena kompetencji na podstawie poziomu i jakości uczestnictwa w dyskursie prowadzonym podczas zajęć ćwiczeniowych

METODY KSZTAŁCENIA

wykład, materiały typu „handout”, dyskusja, lektura tekstów źródłowych, prezentacje multimedialne, gry dydaktyczne

TREŚCI PROGRAMOWE

WYKŁAD

LICZBA GODZIN

ĆWICZENIA

LICZBA GODZIN

Treści wykładu i ćwiczeń są skorelowane Różnicowanie się pedagogiki i sposoby jej uprawiania: różnicowanie się teoretyczne pedagogiki na początku XX w.; rozróżnienie pedagogiki i pedagogii; relacja pomiędzy teorią i praktyką; sposoby uprawiania pedagogiki: pedagogika teoretyczna, stosowana (prakseologiczna), normatywna; podstawowe paradygmaty pedagogiki współczesnej: analityczno-empiryczny, humanistyczno-filozoficzny, krytyczny; kategorie metodologiczne: opis, rozumienie, wyjaśnianie, interpretacja krytyczna; przyjęta „mapa” współczesnych kierunków pedagogicznych. Pedagogika analityczno-empiryczna: pozytywistyczny wzorzec nauki; powstanie pedagogiki eksperymentalnej i jej przedstawiciele (E. Meumann), powstanie behawioryzmu i jego przedstawiciele (J.B. Watson, B. Skinner); warunkowanie klasyczne i instrumentalne jako formy nauczania i ich znaczenie pedagogiczne; teorie curricularne jako uzupełnienie dotychczasowej dydaktyki - projektowanie przebiegu i operacjonalizacja celów kształcenia (S.B. Bloom, J.S. Brunner); nauczanie programowane; psychologia uczenia się i nauczania (Ch. Galloway); próba odróżnienia: pedagogika filozoficzna i pedagogika praktyczna a empiryczna nauka o wychowaniu (W. Berzinka); metodologiczne konsekwencje pedagogiki analityczno-empirycznej; przykłady badań. Pedagogika kultury: powstanie pedagogiki kultury i jej przedstawiciele: W. Dilthey, W. Flitner, Th. Litt, H. Nohl, E. Spranger, O.-F. Bollnow, E. Weniger, B. Nawroczyński, S. Hessen; pedagogika kultury jako pedagogika ludzkiej duchowości; nauki przyrodnicze a nauki humanistyczne (antynaturalistyczne uprawomocnienie pedagogiki); rozumienie jako kategoria metodologiczna i egzystencjalno-edukacyjna; wychowanie jako przyswajanie kulturowo danych sensów i wartości; charakterystyka wytworów (dóbr) kulturowych; implikacje dla dydaktyki szkolnej; krytyka pedagogiki kultury. Pedagogika hermeneutyczna i hermeneutyka pedagogiczna: pojęcie hermeneutyki i jej klasycy (F. Schleiermacher, W. Dilthey, M. Heidegger, H.-G. Gadamer, P. Ricoeur); hermeneutyka a problem metody; hermeneutyczna reinterpretacja pedagogiki kultury; przejście od pedagogiki hermeneutycznej do hermeneutyki pedagogicznej; hermeneutyka pedagogiczna jako koncepcja teorii edukacji i jako koncepcja metodologii badań pedagogicznych (H. Danner, R. Uhle). Pedagogika fenomenologiczna i fenomenologia pedagogiczna: pojęcie fenomenologii i jej charakterystyka filozoficzna (E. Husserl, M. Heidegger, R. Otto, R. Ingarden, H. Schmitz); metoda postępowania fenomenologicznego; fenomenologia w badaniach humanistycznych i społecznych (A. Schütz, Th. Luckmann, P. Berger); fenomenologiczny opis wychowania; pedagogika fenomenologiczna i jej implikacje metodologiczne (O.F. Bollnow, M.J. Langeveld, W. Lippitz). Pedagogika egzystencjalno-dialogiczna: filozoficzna charakterystyka egzystencjalizmu (m.in. S. Kierkegaard, M. Heidegger, A. Camus, J.P. Sartre); egzystencjalizm a myślenie o wychowaniu (O.F. Bollnow); dialogiczne „poszerzenie” egzystencjalizmu: filozofia dialogu (m.in. M. Buber, E. Grisebach, E. Levinas, J. Tischner); dialog jako podstawowa relacja wychowawcza; wychowanie jako urzeczywistnianie człowieczeństwa (J. Tarnowski); implikacje dla dydaktyki szkolnej (C. van Morris). Pedagogika personalistyczna: pedagogika personalistyczna a egzystencjalno-dialogiczna; filozoficzna charakterystyka personalizmu (R. Guardini, J. Maritain); filozofia osoby: podstawy tomistyczne (M. Gogacz) i inspiracje dialogiczne (T. Gadacz); filozofia personalistyczna a myślenie o wychowaniu; wychowanie jako urzeczywistnianie osoby ludzkiej; implikacje dla dydaktyki szkolnej (F. Adamski, S. Kunowski, M. Nowak). Pedagogika pajdocentryczna: powstanie nurtu Nowego Wychowania i jego przedstawiciele; cechy charakterystyczne: odnowa szkoły, pajdocentryzm, aktywizm poznawczy, krytyka herbartyzmu, uznanie znaczenia pedagogiki eksperymentalnej; główne propozycje dydaktyczne; analiza wybranych koncepcji (C. Freinet, M. Montessori, R. Steiner, J. Korczak); rozwój tzw. szkolnictwa i edukacji alternatywnej; pedagogika pajdocentryczna jako pedagogika antyautorytarna; próby radykalizacji pedagogiki pajdocentrycznej - antypedagogika i jej krytyka Pedagogika pragmatyzmu i neopragmatyzmu: powstanie pragmatyzmu i jego przedstawiciele; pragmatyzm i progresywizm; podstawowe kategorie pragmatycznej koncepcji wychowania i nauczania na przykładzie pedagogiki J. Deweya; krytyka stopni formalnych; szkoła a życie społeczne; edukacja jako proces rekonstrukcji doświadczeń; neopragmatyzm R. Rorty'ego; neopragmatyzm a hermeneutyka i teoria krytyczna Pedagogika krytyczna: neomarksistowskie korzenie teorii krytycznej; teoria krytyczna a teoria tradycyjna (M. Horkheimer); krytyka neutralnego charakteru teorii społecznej; recepcja teorii krytycznej w pedagogice; krytyka edukacji jako miejsca „przemocy symbolicznej” i „kolonizacji” (P. Bourdieu); krytyka autorytaryzmu i osobowości autorytarnej (Th. Adorno); koncepcja ukrytego programu szkoły; postulat edukacji zaangażowanej na rzecz pluralistycznego, upodmiotowionego i demokratycznego społeczeństwa; zagadnienie marginalizacji i wykluczania społecznego; koncepcja wspólnoty i działań komunikacyjnych (J. Habermas); edukacja jako uzdolnienie do włączenia się w proces komunikacji społecznej; problem „wymazywania różnic” (H.P. Giroux, P. McLaren); współczesna pedagogika krytyczna a pedagogika hermeneutyczna, pedagogika neopragmatyzmu i pedagogika postmodernistyczna; pedagogika krytyczna jako paradygmat badawczy w pedagogice; badania w Polsce. Pedagogika międzykulturowa: przesłanki teoretyczne - filozofia (neo)pragmatyzmu, teoria krytyczna, filozofia dialogu; przesłanki społeczne - migracja, odkrywanie wielokulturowości; od pedagogiki dla cudzoziemców do pedagogiki międzykulturowej (przykład Niemiec); cele edukacji międzykulturowej; charakterystyka współczesnej pedagogiki międzykulturowej; ideologiczne uwarunkowania koncepcji edukacji międzykulturowej; krytyka pedagogiki międzykulturowej; próby redefinicji zadań edukacji międzykulturowej. Pedagogika konstruktywistyczna i teoria systemów: podstawowe wyznaczniki teorii systemów i konstruktywizmu; recepcja teorii systemów i konstruktywizmu w pedagogice.

30 2 4 4 2 2 2 2 2 2 4 2 2

Treści wykładu i ćwiczeń są skorelowane Różnicowanie się pedagogiki i sposoby jej uprawiania Pedagogika analityczno-empiryczna Pedagogika kultury Pedagogika hermeneutyczna i hermeneutyka pedagogiczna Pedagogika fenomenologiczna i fenomenologia pedagogiczna literatura: Pedagogika egzystencjalno-dialogiczna Pedagogika personalistyczna Pedagogika pajdocentryczna Pedagogika pragmatyzmu i neopragmatyzmu Pedagogika krytyczna Pedagogika międzykulturowa

15 1 2 2 1 1 1 1 1 2 2 1

Adnotacje uzupełniające: Warunki zaliczenia przedmiotu: Zaliczenie ćwiczeń na podstawie znajomości lektur, opracowania referatu, aktywności i uczestnictwa w zajęciach; egzamin na podstawie znajomości treści szczegółowych przedmiotu. Egzamin pisemny składa się z 4 pytań szczegółowych oraz jednego erudycyjno-problemowego; pytania szczegółowe są oceniane od 0 do 4 punktów każde, pytanie erudycyjno-problemowe jest oceniane od 0 do 8 punktów; maksymalna liczba punktów wynosi 24; do zdania egzaminu jest wymagane uzyskanie 50% punktów.

NAKŁAD PRACY STUDENTA

FORMA AKTYWNOŚCI

ŚREDNIA LICZBA GODZIN NA ZREALIZOWANIE AKTYWNOŚCI

Godziny kontaktowe np. wykład, ćwiczenia

45

Przygotowanie się do zajęć, lektury

30

Przygotowanie się do egzaminu

60

Przygotowanie referatu, eseju, prezentacji

15

Inne formy

Sumaryczna liczba punktów ECTS

6

LITERATURA OBOWIAZKOWA I UZUPEŁNIAJĄCA

Literatura obowiązkowa: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003, t. 1, s. 184-465. H. Berner, Współczesne kierunki pedagogiczne, w: Pedagogika, red. B. Śliwerski, t. 1: Podstawy nauk o wychowaniu, Gdańsk 2006, s. 195-275. Literatura uzupełniająca: G.L. Gutek, Filozoficzne i ideologiczne podstawy wychowania, Gdańsk 2003. H.H. Krüger, Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu, Gdańsk 2005. Pedagogika, t. 1: Podstawy nauk o wychowaniu, red. B. Śliwerski, Gdańsk 2006. B. Śliwerski, Współczesne teorie kształcenia, Kraków 1998. *Podstawowe dla danego kierunku pozycje bibliograficzne są podawane podczas zajęć

---