Scenariusze spotkań

socjoterapeutycznych - przykłady

faza wstępna

Budowanie grupy

Podczas pobytu dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, resocjalizacyjnej, w szkole lub internacie podstawowym jego środowiskiem staje się grupa wychowawcza, w której przebywa niemal bez przerwy i która dla wielu jej członków staje się substytutem środowiska rodzinnego. Przed przybyciem dziecka do placówki, jego dotychczasowe środowisko społeczne (najczęściej rodziny patologiczne i dysfunkcyjne), nie zaspakajało jego podstawowych potrzeb psychicznych, było źródłem negatywnych wzorców zachowania i przeżyć emocjonalnych.

Dlatego, od sposobu funkcjonowania grupy, zależy w dużej mierze dalszy rozwój emocjonalny i społeczny każdego z jej członków. Niezmiernie ważne wydaje się wytworzenie pozytywnych więzi emocjonalnych, wzajemne poznanie się, akceptacja, tolerancja, nauka sposobów komunikowania się, umiejętność wyrażania emocji i sposobów rozładowywania napięć i konfliktów. Wszystko to możliwe jest do przyswojenia za pomocą różnego rodzaju zajęć grupowych o charakterze socjoterapeutycznym i psychoedukacyjnym i utrwalane w toku codziennych oddziaływań wychowawczych.

Realizowane cele:

• wzajemne poznanie się, integracja

• budowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa

  • zawarcie kontraktu, wprowadzenie norm zachowania podczas spotkań

  • doświadczenie jak funkcjonuje krąg i runda wypowiedzi

  • uczenie się uważnego słuchania i doceniania innych

  • zapoznanie ze sposobami komunikowania się

  • rozwijanie umiejętności współpracy i współdziałania w grupie

  • rozróżnianie i nazywanie uczuć

• praca nad rozwojem empatii, wśród członków grupy

SPOTKANIE 1

Temat: Poznajmy się.

Cele rozwojowe:

- wzajemne poznanie się, integracja grupy,

- pomoc w nawiązywaniu pozytywnych kontaktów koleżeńskich,

- przyjazne współistnienie w grupie.

Cele edukacyjne:

- ćwiczenie pamięci,

- koncentracja uwagi,

- ćwiczenie spostrzegawczości.

Cel terapeutyczny:

- tworzenie atmosfery życzliwości i bezpieczeństwa.

Potrzebne materiały: duży arkusz papieru, kartki z bloku, flamastry, kolorowe gazety, klej, kredki, wstążeczka do związania.

Przebieg spotkania

Grupa siedzi w kręgu na krzesełkach.

1. POWITANIE – powitanie zebranych przez prowadzącego (prowadzących), przedstawienie się prowadzących. Krótkie nawiązanie do celu spotkania. Propozycja siedzenia w kręgu na krzesełkach. Ustalenie wstepnego kontraktu grupowego. Każdy uczestnik podpisuje się pod kontraktem.

1. Mówimy do siebie po imieniu – do prowadzącego pani.

2. Jeden mówi reszta słucha.

3. Każdy ma prawo do wypowiedzi.

4. Szanujemy wypowiedzi innych.

5. Mówimy w swoim imieniu.

6. Na spotkania przychodzimy punktualnie.

7. Podczas spotkania wyłączamy telefony komórkowe.

8. Wzajemnie sobie pomagamy.

9. Porządkujemy swoje miejsce pracy.

1. IMIĘ I GEST – uczestnicy siedzą w kręgu, jedna osoba wypowiada swoje imię i z odpowiednią intonacją wykonuje wymyślone przez siebie gesty. Następnie wszyscy po kolei powtarzają imię i gest.

2. WITAM WSZYSTKICH KTÓRZY – prowadzący w szczególny sposób wita wszystkich tak aby każdy poczuł się powitany indywidualnie. Osoby, które w danym momencie czują się powitane niech pomachają do siebie ręką.

Witam wszystkich, którzy:....nie mieli ochoty rano wyjść z łóżka,

....lubią lody,

....mają niebieskie oczy,

....mają rodzeństwo

....urodzili się w lato

....interesują się sportem

....nie czują się jeszcze powitani.

1. BIWAK – zabawa na poznanie imion. Każdy przedstawia się swoim imieniem, dodając do niego przedmiot, który zabrałby na wspólny biwak. Rozpoczyna osoba po prawej stronie prowadzącego. Kolejna osoba po prawo, powtarza powiedziane już imiona i rzeczy i dodaje do tego swoje. Zabawę kończy prowadzący wymieniając wszystkie imiona i zabrane rzeczy.

2. OBCY NA PERONIE – prowadzący prosi by uczestnicy wczuli się teraz w role podróżnych na peronie. „Pociąg wiozący podróżnych dotarł na miejsce. Lecz oni jeszcze się nie znają. Wysiadają z pociągu. Speszeni patrzą na czubki swoich butów. Są onieśmieleni. W miarę upływu czasu, ośmielają się nieco, dostrzegają coś więcej, kolor butów innych ludzi, spodnie torby. Wyżej podnoszą wzrok, dostrzegają bluzki, twarze, uśmiechają się. Rozglądają się wokół, spostrzegają znajome twarze, niektórym podają dłoń, z innymi witają się radośnie.”

3. ŻYCIORYS NA LITERĘ – uczestnicy siedzą w kręgu. Każdy ma za zadanie ułożyć życiorys, tak, by jak najczęściej powtarzała się w nim litera rozpoczynająca jego imię. Życiorys niekoniecznie musi być zgodny z prawdą. Np. Mam na imię Zbyszek, mieszkam w Zamościu, zbieram znaczki....

4. MOJA WYDZIERANKA – Każdy z uczestników bierze kartkę i kredkę w kolorze, który kojarzy mu się z jego imieniem. Na środku kartki pisze swoje imię, a wokół, metodą wydzieranki z gazet nakleja to, co odpowiada jego zainteresowaniom ulubionym zajęciom, kolorom, potrawom, zwierzętom....

Na koniec każdy omawia swoją pracę i wykonujemy wspólny album.

1. RUNDKA – Dziś na zajęciach podobało mi się...

2. ISKIERKA – Iskierkę małą puszczam w krąg ,

Niech wróci do mych rąk.

SPOTKANIE 2

Temat: W jedności siła.

Cele rozwojowe:

- zapewnienie poczucia przynależności do grupy rówieśniczej,

- pomoc w nawiązywaniu pozytywnych kontaktów koleżeńskich,

- zaspokojenie potrzeby zabawy, przeżywania radości,

- przyjazne współistnienie w grupie.

Cele edukacyjne:

- lepsze poznanie siebie,

- ćwiczenie spostrzegawczości, refleksu.

Cel terapeutyczny:

- wzmocnienie wiary w siebie,

- odreagowanie napięcia emocjonalnego,

- przezwyciężenie własnej nieśmiałości.

Potrzebne materiały: kłębek wełny, arkusz papieru.

Przebieg spotkania

1. ZABAWA Z KŁĘBKIEM – prowadzący rzuca do kogoś kłębek wełny przytrzymując jej koniec. Przy tym mówi: „ja mam na imię ...., witam cię ....”. Wskazana osoba odrzuca kłębek do innej , zawsze przytrzymując nić w ręku. Tworzy się pajęczyna nici. Gdy już wszystkie osoby zostaną powitane, następuje zwijanie nici, przez odrzucenie kłębka do osoby od której się go dostało i wita się ją. W ten sposób każdy zostanie powitany 2 razy.

2. RUNDKA – przyszłam dziś na zajęcia bo.... prowadzący kończy rundkę nawiązaniem do celu zajęć. Przypomina, że pracujemy nad zintegrowaniem grupy, nad tym by było nam ze sobą dobrze, byśmy chcieli sobie pomagać, rozmawiać ze sobą, uczymy się pokonywać własne słabości. Jednak aby razem czuć się dobrze, bezpiecznie i miło musimy ustalić normy, które będą obowiązywały podczas spotkań. Prowadzący proponuje normy, rozmawiamy, modyfikujemy i zapisujemy w ostatecznej formie.

   • nie krytykujemy, nie dokuczamy sobie

   • nie stosujemy agresji,

   • jedna osoba mówi, reszta słucha,

   • mówimy o sobie „ja”, mówimy do siebie po imieniu

   • wypowiadamy się we własnym imieniu.

   • współpracujemy, współdziałamy.

   • zachowujemy dyskrecję.

3. OŚMIORNICA - osoby stoją w kręgu jedna za drugą, chwytają się za biodra, próbują usiąść na kolanach osobie z tyłu. Jednocześnie na jej kolanach siada osoba z przodu. Próba przejścia kilku kroków w przysiadzie.

4. GŁUCHY TELEFON – siedzimy w kręgu, osoba siedząca jako pierwsza, przekazuje szeptem osobie siedzącej obok informację, którą ta przekazuje następnej itd.. Informacja powinna zawierać 10 do 15 słów. Przekazana inf. wraca do nadawcy, który wypowiada ją głośno lub zapisuje. Porównujemy wersję pierwotną z ostateczną. Czy różniły się od siebie, pod względem znaczenia czy słownictwa?

5. ZAGŁUSZACZ – Grupa dzieli się na 3 równe zespoły. „Nadajniki” wymyślają krótkie hasło, które próbują przekazać „Odbiornikom”, stojącym po przeciwnej stronie sali. Zadaniem „Zagłuszaczy” stojących w środku jest uniemożliwić odbiór informacji okrzykami i ruchami rąk. Zespoły zamieniają się rolami, aż każdy będzie w jednej z trzech ról. Omawiamy w której roli czuliśmy się najlepiej.

6. REPORTER – dobieramy się parami; osoba A zadaje osobie B pytania, które mają jej dostarczyć wiedzy ożyciu rozmówcy, i stara się zapamiętać jak najwięcej szczegółów. Po 5 min. następuje zmiana. Potem te osoby które chcą , przedstawiają swoich partnerów. Tu można dodać, że przekazujemy tylko informacje pewne, usłyszane, bez własnych ocen i komentarzy.

7. OGRÓDEK – otrząśniemy się ze złych przyzwyczajeń, kręcimy głową, ramionami, biodrami, potrząsamy rękoma, podskakujemy, kopiemy nogą liście na niby. Kiedy opadły z nas złe przyzwyczajenia zgarnijmy je na kupkę, ulepmy z nich kulę, odłóżmy na bok, wykopmy szpadlem dołek i zakopmy je. Teraz mocno udepczmy ziemię, posiejmy na niej trawę i posadźmy kwiatek.

8) RUNDKA – dokończ zdanie: „dzisiejsze spotkanie było dla mnie...”

9) ISKIERKA – Iskierkę małą puszczam w krąg ,

Niech wróci do mych rąk.

SPOTKANIE 3

Temat: Tworzymy grupę przyjaciół.

Cele rozwojowe:

- zapewnienie poczucia przynależności do grupy rówieśniczej,

Zaspokojenie potrzeby nawiązania i utrzymania przyjaźni rówieśniczej,

- pomoc w nawiązywaniu pozytywnych kontaktów koleżeńskich,

- zaspokojenie potrzeby zabawy, przeżywania radości,

- przyjazne współistnienie w grupie.

Cele edukacyjne:

- lepsze poznanie siebie,

- ćwiczenie spostrzegawczości, refleksu.

Cel terapeutyczny:

- wzmocnienie wiary w siebie,

- budowanie poczucia bezpieczeństwa, zaufania,

- odreagowanie napięcia emocjonalnego,

- przezwyciężenie własnej nieśmiałości.

Potrzebne materiały: obrazek, puzzle, gazety, taśma papierowa, kłębek wełny

Przebieg spotkania

1. RUNDKA – „Najprzyjemniejsze w tym tygodniu było dla mnie to, że ...”

2. GOOFY – uczestnicy poruszają się swobodnie po sali z zamkniętymi oczami. Dłonie trzymają przed sobą niby zderzaki. Wskazana przez prowadzącego osoba jest Goofym. Każdy z uczestników zabawy, przy zderzeniu z inną osobą pyta : „Goofy ?”. Jeśli nie jest Goofym odpowiada twierdząco „Goofy”, jeśli zaś nim jest, nic nie mówi, milczy. Wówczas osoba pytająca otwiera oczy, staje za Goofym i razem krążą po sali. W ten sposób tworzy się milczący pociąg, który porusza się aż wszyscy do niego wsiądą.

3. ŁAŃCUCH MIMÓW – 4-5 uczestników wychodzi z sali (chętni). Reszta grupy wraz z osobą prowadzącą wymyśla czynności, które ci uczestnicy będą naśladować, np. wykręcanie numeru telefonu po wcześniejszym znalezieniu go w książce telefonicznej, sianie kwiatów w ogródku po skopaniu ziemi i zlaniu jej wodą. Prosi się pierwszą osobę z korytarza i tłumaczy co ma odegrać, poczym prosi się drugą osobę, która ogląda czynności pokazywane przez pierwszą osobę, a następnie powtarza je przed trzecią osobą poproszoną z korytarza itd. Do czasu aż wszystkie osoby z korytarza naśladują tę czynność. Wtedy porównujemy ostatnią odegraną scenkę z jej oryginałem.

4. CEBULA – stajemy w dwóch współśrodkowych kręgach, twarzami do siebie.

Osoba z kręgu środkowego opowiada sobie na przeciwko ostatni, zapamiętany sen. Następnie krąg zewnętrzny robi krok w prawo i osoby stojące naprzeciwko witają się ze sobą, jak z dawno nie widzianym przyjacielem. Potem znów krok w prawo i bawimy się w lustro lub składamy sobie życzenia imieninowe

1. SŁOWNI MALARZE –na korytarz wychodzi inne 4-5 osób (chętni). Podobnie jw. osoba pierwsza musi osobie drugiej, a ta kolejnej, przekazać informację. Tym razem jest to słowny opis zdjęcia lub obrazka. Na koniec porównujemy opis ostateczny z oryginałem..

W obu ćwiczeniach, osoby obserwujące nie powinny się odzywać, okazywać emocji, podpowiadać. Na koniec zadajemy pytania Mimom i Malarzom:

• w której sytuacji czuli się lepiej, przekazując czy odbierając informacje?

• czy mieli trudność z zapamiętaniem opisu ?

• co było łatwiej zapamiętać, komunikat słowny czy bezsłowny ?

Prowadzący informuje że w życiu codziennym także posługujemy się komunikacją słowną i bezsłowną ( odpowiednio werbalną i niewerbalną ). Gestykulacja, wymachiwanie pięścią, cisza, mina, kontakt wzrokowy, postawa ciała są formą przekazania informacji inną niż mówienie. O skutecznej komunikacji mówimy wtedy, gdy odbiorca rozumie sytuację tak, jak zamierzył nadawca. Bywa też, że niezbyt uważnie słuchamy tego, co się do nas mówi, przekazując informację dalej, przekręcamy wypowiedzi, osądzamy, oceniamy zarówno mówiącego jak i treść słów. Przekaz zmienia wówczas swój sens i często w ten sposób powstaje plotka.

1. DOMEK Z GAZET – praca w dwóch podgrupach. Do budowli wykorzystujemy stare gazety, z których skręcamy cienkie rurki. Posłużą one do konstrukcji. Pomocna do tego będzie też papierowa taśma klejąca.

Na koniec omawiamy prace,

• czy wszyscy byli zaangażowani w jakieś czynności?

• czy ktoś kierował pracą?

• kto był architektem, czy wykorzystywał rady innych?

7) RUNDKA – każdy wypowiada się na temat, czy woli pracować w grupie czy sam?

8. ZABAWA Z KŁĘBKIEM – odrzucając kłębek do kogoś z kręgu należy dokończyć zdanie: „ dziękuję ci za to że.....”, lub „ razem łatwiej jest...”.Utworzoną pajęczynę z wełny, rozcinamy na środku po to, by każdy miał kawałek dla siebie.

SPOTKANIE 4

Temat: Poznajmy się w zabawie.

Cele rozwojowe:

- pomoc w nawiązywaniu pozytywnych kontaktów koleżeńskich,

- zaspokojenie potrzeby zabawy, przeżywania radości,

- przyjazne współistnienie w grupie.

Cele edukacyjne:

- lepsze poznanie siebie,

- ćwiczenie spostrzegawczości, refleksu.

Cel terapeutyczny:

- wzmocnienie wiary w siebie,

- odreagowanie napięcia emocjonalnego,

- tworzenie atmosfery życzliwości i bezpieczeństwa,

- przezwyciężenie własnej nieśmiałości.

Potrzebne materiały: arkusz papieru, flamastry, stare gazety, nagranie z wesołą, taneczną muzyką

Przebieg spotkania

1. TERMOMETR NASTROJU – rysujemy na kartonie skalę od +50 do –50. Każdy uczestnik określa swój nastrój w chwili rozpoczęcia spotkania i wpisuje swoje imię na odpowiednim miejscu skali. Termometr wieszamy na widocznym miejscu.

2. TIK – TAK - prowadzący podaje jakiś przedmiot, np. maskotkę, osobie po prawej stronie, mówiąc „ to jest Tik”. Gracz pierwszy pyta „ co?” , rozpoczynający odpowiada „ Tik”. Dziecko podaje ołówek dalej mówiąc, „ to jest Tik”. Gracz drugi pyta pierwszego „ co?” i pierwszy zwraca się do prowadzącego „ co?”. Za każdym razem pytanie „ co?” musi powrócić do prowadzącego, a odpowiedź „ Tik” musi po kolei powrócić do osoby trzymającej przedmiot, zanim zostanie podany dalej. Zabawa ta ćwiczy koncentrację uwagi.

3. TUNEL OCZU I RĄK – Uczestnicy dzielą się na 2 grupy, które stają naprzeciwko siebie, tworząc szpaler z rękoma na barkach. Każdy po kolei przechodzi przez szpaler. Następnie rzędy rozsuwają się i każdy przechodzi przez rozsunięty szpaler, jest odprowadzony wzrokiem uczestników od początku do końca. Na koniec omawiamy ćwiczenie:

   • jak przechodzący czuli się w obu sytuacjach?

   • czy to ćwiczenie było łatwe czy trudne?

   • które ćwiczenie było trudniejsze?

4. NAZWIJ UCZUCIE – określ nazwy emocji, które towarzyszą opisanym sytuacjom:

   • chłopak, który ci się podoba proponuje ci pójście do kina

   • nagle zauważasz, że ktoś bije twojego kolegę

   • dostałaś 1, choć uczyłaś się do klasówki

   • ktoś ukradł ci rower

   • nauczyciel pochwalił cię przy całej klasie za dobrze zrobioną pracę domową

   • mama kupiła ci wymarzoną bluzkę

   • do odległego miasta wyjeżdża na stałe twój przyjaciel

   • ktoś przyłapał cię jak czytałaś jego list

   • przy twoim podwórku odbywa się pokaz fajerwerków

   • słyszysz w tv. o kimś, kto wygrał w Lotto 1 mln.

Zapisujemy na kartonie nazwy podawanych emocji, dzieląc je na „ przyjemne” i „nieprzyjemne”. Listę uczuć wieszamy na widocznym miejscu.

1. RYBA – za pomocą słowa ryba, dodając ew. gest, mimikę, ruch wyraź określone w poprzednim ćwiczeniu uczucia.

2. ZNAJDŹ PRZYJAZNĄ DŁOŃ – uczestnicy stoją w kręgu, zamykają oczy, wyciągają ręce do środka i nie używając słów szukają dłoni, która wydaje się im przyjazna. Następnie trzymając tę dłoń otwierają oczy.

Rundka odpowiedzi:

• czy czuliście zaskoczenie, że wybraliście dłoń właśnie tej osoby

• jaka to była dłoń, dlaczego ją wybraliście/

• czy byliście aktywni, czy bierni w szukaniu?

1. TRATWA – na podłodze układamy tyle gazet ilu jest uczestników. Wszyscy swobodnie poruszają się w rytm muzyki między „tratwami”, gdy muzyka milknie wskakują na jedną z nich. Następnie prowadzący zabiera 2 „tratwy”, po następnej przerwie, kolejne 2. Gdy pozostaną już tylko 2 „tratwy”, pytamy uczestników, czy chcieliby spróbować zmieścić się na 1 „tratwie”, gdy wszyscy wyrażą zgodę zabieramy 1 z nich. Cały czas prowadzący czuwa nad bezpieczeństwem zabawy. Rundka odpowiedzi:

   • co czuliście będąc samotni na „tratwie”?

   • co czuliście będąc wszyscy na jednej ?

   • czy chcieliście pomóc innym, czy bardziej dbaliście o to, by samemu zmieścić się na „tratwie”?

2. MASAŻ – dobieramy się parami. Jedna osoba kładzie się na brzuchu na podłodze, druga klęka obok przy jej plecach i wykonuje ich masaż wg wskazówek prowadzącego:

Idą słonie, biegną konie, potem panie w wysokich szpileczkach z gryzącymi pieskami, za nimi panowie w klapeczkach na niebie świecą dwa słoneczka, płynie rzeczka, pada deszczyk, czujesz dreszczyk? Brrr.

1. TERMOMETR NASTROJU – innym niż na początku kolorem, zapisujemy nasze imię na istniejącym „termometrze”, w odpowiednim dla obecnego nastroju miejscu skali.

2. ISKIERKA – Iskierkę małą puszczam w krąg,

Niech wróci do mych rąk.

SPOTKANIE 5

Temat:Przyjaźń.

Cele rozwojowe:

- zapewnienie poczucia przynależności do grupy rówieśniczej,

- pomoc w nawiązywaniu pozytywnych kontaktów koleżeńskich,

- zaspokojenie potrzeby zabawy, przeżywania radości,

- przyjazne współistnienie w grupie.

Cele edukacyjne:

- lepsze poznanie siebie,

- ćwiczenie spostrzegawczości, refleksu.

Cel terapeutyczny:

- wzmocnienie wiary w siebie,

- dzielenie się swoimi poglądami na forum grupy,

- odreagowanie napięcia emocjonalnego,

- przezwyciężenie własnej nieśmiałości.

Potrzebne materiały : biały arkusz papieru z namalowaną tęczą , kartki papieru, flamastry, pastele

Przebieg spotkania

1. NASTRÓJ W KOLORZE – na karcie z tęczą kolorów, wybierz barwę która odpowiada twemu obecnemu nastrojowi i napisz na nim swoje imię.

2. LINA – stajemy w kręgu, osoba prowadząca informuje, że obok niej leży zwój liny okrętowej, której nikt nie widzi. Prowadzący „podaje linę’, uczestnicy „przeciągają” ją do chwili, kiedy prowadzący dostanie jej początek i zawiąże oba końce. Następnie wszyscy „łapią linę dwoma rękoma, rzucają za siebie nad głową i odpychają ją nogą do tyłu”.

3. LUDZIK – siedzimy w kręgu. Każdy z uczestników dostaje kartkę papieru, którą zgina na pół. Wzdłuż linii zgięcia wyrywa połówkę ludzika. Po rozłożeniu kartki ludzik jest cały. Wzdłuż linii zgięcia należy wpisać swoje imię a na głowie 3 swoje mocne strony, zalety. Następnie przekazujemy ludzika osobie z prawej strony. Każdy dopisuje jedną cechę wyglądu lub zachowania, która podoba mu się u autora ludzika. Gdy ludzik wróci do właściciela każdy odczytuje to, co mu napisano.

Rundka:

• co czułeś czytając o swoich pozytywnych cechach?

• czy wiedziałeś o wszystkich, które widzą w tobie inni?

• czy któraś cecha szczególnie cię zeskoczyła?

1. KRĄG - stoimy w kręgu, blisko siebie, trzymamy się w pasie z osobami obok. Wybieramy jedną osobę, która wychodzi z koła i drugą, która w kole pozostaje. Zadaniem Kręgu jest tak się poruszać, by uchronić osobę, która w nim pozostała. Zadaniem pierwszej wybranej osoby jest złapać osobę ochranianą. Osoba pierwsza powinna być osobą o silnej pozycji w grupie lub prowadzący, zaś druga może być słabsza, z urazem „nikt mnie nie lubi”.

2. PARALITYK – wszyscy stają w szerokim kręgu jeden za drugim. Prowadzący zaczyna chodzić stawiając jak najbardziej niedorzeczne kroki. Wszyscy idą za nią tym samym krokiem. Na hasło „grupa stop”, uczestnicy zatrzymują się w nieruchomej pozie. Na hasło „ruszamy” kolejna osoba pokazuje inny krok chodzenia, dziwny, śmieszny. I tak dalej. Zabawa trwa aż wszyscy pokażą swój krok.

3. IMIĘ I RZECZ – każdy wymyśla rzecz, którą zabrałby na bezludną wyspę, a której nazwa zaczyna się na pierwszą literę jego imienia.

4. WSPÓLNY RYSUNEK Z TĘCZĄ – jesteśmy już spakowani, mamy niezbędne przedmioty. Teraz stwórzmy wspólny rysunek naszej wyspy. Niech na kartonie z tęczą, przy użyciu kolorowych kredek, każdy narysuje coś, co sprawi, że na tej wyspie będzie miło.

5. RUNDKA – dokończ zdanie: „gdy inni mówią mi coś miłego...”

6. ISKIERKA.