Wyróżniamy wśród nich rośliny: zielne, drzewiaste, krzewy, pnącza. Charakterystyczną cechą tych roślin jest to, że zalążki są okryte szczelną osłonką powstałą ze zrośnięcia się owocolistków.

Podobnie jak u roślin nagozalążkowych sporofit roślin okrytozalążkowych składa się z: korzenia, łodygi, liści, kwiatu.

Budowa i rola korzenia:

Korzenie służą do:

- pobierania wody i soli mineralnych z gleby,

- umocowania rośliny w glebie,

- gromadzenia substancji zapasowych (korzenie spichrzowe).

U niektórych roślin mogą pełnić inne dodatkowe funkcje, np.:

- czepne u pnączy i epifitów,

- podporowe ochraniają przed zatopieniem,

- powietrzne u niektórych epifitów pobierają parę wodną z otoczenia,

- oddechowe u roślin rosnących na bagnach, wyrastają pionowo w górę.

Rodzaje systemów korzeniowych: palowy, wiązkowy.

Budowa wewnętrzna korzenia

Typowe korzenie mocują roślinę w podłożu i zaopatrują ją w wodę i sole mineralne. U wielu roślin występują korzenie zmodyfikowane, przystosowane do pełnienia różnorodnych funkcji:

- Nie ma zasadniczych różnic w budowie korzeni u różnych grup roślin.

- System korzeniowy rośliny stanowi zespół wszystkich jej korzeni; istnieją dwa główne systemy korzeniowe: palowy i wiązkowy.

- Korzeń jest wydłużony i pierwotnie rośnie szczytowo dzięki obecności merystemu wierzchołkowego.

- W budowie morfologicznej (przekrój podłużny) wyróżniamy: stożek wzrostu korzenia okryty czapeczką, strefę wydłużania (elongacyjną), strefę różnicowania się komórek (włośnikową) oraz korzeni bocznych. Czapeczkę tworzą komórki miękiszowe, które osłaniają leżące powyżej tkanki twórcze. Starsze, szczytowe komórki czapeczki stopniowo złuszczają się. Strefa podziałowa zbudowana jest z komórek tkanki twórczej stale dzielących się (dobowo powstaje ich ok. 100 tysięcy); nad nią znajduje się strefa elongacyjna, zawierająca komórki rosnące na długość. Ostatnia strefa różnicowania się komórek, tworzy zróżnicowane morfologicznie i funkcjonalnie tkanki stałe. Strefa ta odpowiada  jednocześnie strefie włośnikowej. Włośniki pobierają wodę i sole mineralne. Bezpośrednio nad tą strefą rozciąga się obszar, z którego wyrastają korzenie boczne.

Merystem wierzchołkowy korzenia- znajduje się na szczycie korzenia, powoduje potencjalnie nieograniczony wzrost korzenia na długość i wytwarza tkanki składające się na jego budowę pierwotną. Składa się z czapeczki, protomerystemu, strefy wzrostu na długość i strefy zróżnicowania. Czapeczka- znajduje się na szczycie korzenia i osłania delikatną tkankę właściwego merystemu wierzchołkowego. Składa się z komórek miękiszowych. Właściwy merystem wierzchołkowy obejmuje Protomerystem i strefę wzrostu na długość, w której rozpoczyna się proces różnicowania przyszłych tkanek. W skład protomerystemu wchodzą komórki inicjalne i ich najbliższe pochodne. W nim odbywają się częste podziały komórkowe. Strefa różnicowania- intensywne podziały komórkowe. Komórki tworzą praskórkę, pod praskórką tworzy się pramiękisz (merystem podstawowy) który otacza prokambium. Budowa pierwotna korzenia- strefa wzrostu na długość przechodzi w strefę różnicowania. Korzeń jest już zbudowany z tkanek stałych. Praskórka różnicuje się w skórkę (epiblema ryzoderma). Skórka wytwarza włośniki. Młoda skórka, a zwłaszcza włośniki stanowią układ chłonny rośliny. Pod skórką rozwija się kora pierwotna. Tkanki znajdujące się wewnątrz kory to walec osiowy. Kora pierwotna- cylinder tkanek miękiszowych, komórki żywe i cienkościenne między nimi występują przestwory między komórkowe. Wewnętrzna i najczęściej pojedyncza warswa komórek kory to endoderma (śródskórnia) . Pasemka Caspary’ego- pasma (impregnowane suberyną) wodoodpornej substancji znajdujące się dookoła promienistych i stycznych ścian komórek endodermy korzenia; zapobiegają swobodnemu przepływowi wody w poprzek korzenia poza komórkami przepustowymi. Budowa walca osiowego w korzeniu roślin jednoliściennych
Rozwija się z prokambium. Zewnętrzna tkanka walca osiowego przylega do endodermy wykształca się jako cylinder okolnicy zwanym perycyklem. Okolnica składa się z jednej lub kilku warstw komórek miękiszowych, czasami występują komórki sklerenchymatyczne. Wewnątrz cylindra okolnicy występuje wiązka przewodząca w postaci naprzemianległych pas, drewna i łyka ułożonych promieniście.Naprzemianległy, promienisty układ pasm drewna i łyka, dośrodkowy kierunek różnicowania się drewna oraz dobrze wykształcona okolnica i endoderma stanowią charakterystyczne cechy budowy pierwotnej korzenia. Korzenie boczne- zawiązują się najczęściej w okolnicy, tak że w pewnym miejscu pojawiają się intensywne podziały i powstaje gniazdo komórek, które organizują się w merystem wierzchołkowy korzenia.

Rys. Budowa anatomiczna korzenia:

A – budowa pierwotna, B – budowa wtórna

- W budowie wtórnej korzenia pojawiają się dość istotne zmiany:

• Przyrost wtórny nie występuje u większości roślin jednoliściennych.

• U roślin nagozalążkowych i okrytozalążkowych dwuliściennych korzenie przyrastają na grubość dzięki merystemom wtórnym bocznym – kambium i fellogenowi.

• Merystematyczne pasma kambium pojawiają się między drewnem a łykiem w postaci falistego płaszcza i tworzą do środka elementy drewna wtórnego (po wewnętrznej stronie pierścienia kambium), a na zewnątrz elementy łyka wtórnego (po stronie zewnętrznej kambium).

• Równocześnie z tworzeniem drewna i łyka wtórnego zakłada się pierścień tkanki korkotwórczej – fellogenu, który powstaje z odróżnicowujących się komórek miękiszu pierwotnego, czasem okolnicy lub skórki wewnątrz walca osiowego. Cały więc przyrost korzenia na grubość realizowany jest w obrębie walca osiowego, który rozrastając się, rozrywa warstwy kory pierwotnej i ryzodermę. Proces ten powoduje łuszczenie się pierwotnych zewnętrznych warstw korzenia i  tworzenie się wtórnej tkanki okrywającej – korka wysyconego nieprzepuszczalną dla wody i gazów suberyną.

• Przyrost drewna wtórnego jest zdecydowanie większy niż łyka wtórnego, dlatego wyrośnięty korzeń składa się głównie z drewna.

Miękisz palisadowy - rodzaj miękiszu asymilacyjnego, występuje w liściach roślin okrytonasiennych dwuliściennych zaraz pod epidermą górną. Komórki mają wydłużony kształt, które ściśle do siebie przylegają. W każdej komórce jest mnóstwo chloroplastów (komórki przeprowadzają fotosyntezę, ponieważ od strony górnej pada najwięcej światła). Funkcją miękiszu palisadowego jest ochrona miękiszu gąbczastego przed nadmiernym naświetleniem.



Miękisz gąbczasty - rodzaj miękiszu asymilacyjnego, komórki są luźno ułożone, zawierają chloroplasty. Występuje w liściach roślin okrytonasiennych jednoliściennych i dwuliściennych pod miękiszem palisadowym, który chroni go przed nadmiernym naświetleniem oraz u paprotników. Funkcją miękiszu gąbczastego jest prowadzenie wymiany gazowej.

Wiązki przewodzące:

Korzeń

Pokład kambium tworzy się w wyrośniętej strefie korzeni. U dwuliściennych kambium powstaje pasmami w obrębie wiązki przewodzącej radialnej – najpierw łukowate fragmenty powstające z byłego prokambium pod łykiem pierwotnym, a następnie fragmenty nad drewnem pierwotnym, powstające z perycklu. Te fragmenty łączą się ze sobą, tworząc jeden pokład kambium, początkowo o falistym przebiegu. Odcinki kambium pod łykiem pierwotnym odkładają na zewnątrz (w kierunku łyka pierwotnego) łyko wtórne, a do środka - drewno wtórne. Prowadzi to do powstania wiązek kolateralnych otwartych. Natomiast odcinki kambium nad drewnem pierwotnym odkładają komórki miękiszu, tworzące promienie rdzeniowe, oddzielające powstałe wtórne wiązki przewodzące kolateralne. Ponieważ powstawanie promieni rdzeniowych jest opóźnione w stosunku do powstawania wiązek przewodzących, pokład kambium szybko się wyrównuje i z przebiegu falistego przechodzi w układ pierścienia^[2].

Łodyga

W łodygach roślin dwuliściennych kambium wiązkowe, znajdujące się między łykiem pierwotnym a drewnem pierwotnym, łączy się z kambium międzywiązkowym, znajdującym się w obrębiemiękiszowych promieni rdzeniowych. Większość łodyg dwuliściennych cechuje się przyrostem jednolitym, tzn. że kambium na całym obwodzie odkłada na zewnątrz łyko wtórne a do środka drewno wtórne. Rzadziej występuje przyrost niejednolity, kiedy kambium odkłada drewno i łyko wtórne tylko w obrębie wiązek przewodzących, a pomiędzy nimi - miękisz - przedłużając pierwotne promienie rdzeniowe. W pniach drzew mogą pojawiać się dodatkowe miękiszowe wtórne promienie rdzeniowe, odkładane przez kambium w obrębie łyka i drewna wtórnego. Kambium u drzew zaczyna zwykle funkcjonować wiosną i wtedy najintensywniej odkłada nowe komórki, tworząc drewno wczesne. W połowie lata aktywność kambium spada - powstaje drewno późne, zamykane przez warstwę włókien, kończących przyrost roczny pnia^[2].

Liść

Kambium może występować w dużych żyłkach dojrzałych liści, odkładając niewielkie ilości drewna i łyka wtórnego, szczególnie w liściach zimozielonych^[3].

Budowa i rola pędu:

Pęd - zwykle nadziemna część rośliny; złożona z osi - łodygi, na której rozmieszczone są liście, pąki, kwiaty, owoce. Pęd roczny (odnawiający) - rozwija się u roślin drzewiastych z pąków zimowych, wytworzonych poprzedniego roku.

Główne typy pędów:

• długopędy (pędy wydłużone) - charakteryzują się dużymi odstępami między pąkami (międzywęźlami), długo zachowują zdolność do dalszego wzrostu.

• krótkopędy (pędy skrócone) - szybko kończą wzrost na długość, mają silnie skrócone, najczęściej słabo widoczne międzywęźla. Zwykle tylko z jednym pąkiem wierzchołkowym lub są przekształcone w cierń (tarnina). Często tworzą się na nich pąki kwiatowe (grusza, jabłoń, śliwa); także liście niektórych drzew wyrastają prawie wyłącznie na krótkopędach (modrzew, sosna). Liście na krótkopędach są niekiedy odmiennego kształtu niż na długopędach (głogi, topole biała i osika). Krótkopędy mogą być rozgałęzione. U miłorzębu, złotokapu, jabłoni, gruszy mogą pozostawać na drzewie przez wiele lat.

Sposoby rozgałęziania się pędów (systemy wzrostu):

• rozgałęzienie widlaste (dychotomiczne) - z pąka szczytowego powitają 2 równorzędne osie boczne. Występuje u widłaków i niektórych gatunków mszaków.

• rozgałęzienie monopodialne (jednoosiowe) - oś pierwotna rośnie szybciej niż jej boczne odgałęzienia: na szczycie pędu obecny pąk wierzchołkowy, z którego wyrasta nowy pęd wzdłuż tej samej osi. Pąk wierzchołkowy zwykle większy od otaczających go pączków bocznych. Występuje zawsze u drzew nagozalążkowych, niekiedy również u okrytozalążkowych (klon, jesion, dąb, orzech).

• rozgałęzienie sympodialne (wieloosiowe) - powstaje w wyniku silniejszego wzrostu odgałęzień bocznych: na szczycie pędu brak pąka wierzchołkowego, a nowy przyrost pędu na długość odbywa się z najwyżej położonego pąka bocznego. Przy sympodialnym systemie wzrostu na końcu pędu można znaleźć odcinek pędu zamarłego (bożodrzew) lub ślad po odpadłym wierzchołku pędu obok ostatniego pąka (olsza, brzoza). Rozgałęzienie charakterystyczne dla większości drzew i krzewów okrytozalążkowych (grab, buk, wierzba, wiąz, lipa), brak u iglastych.

• rozgałęzienie pseudodychotomiczne (pozornie widlaste) - gdy odgałęzienia boczne tworzą się z 2 naprzeciwległych pąków bocznych, a równocześnie pąk wierzchołkowy przestaje rosnąć (np. tworzy się z niego kwiatostan). Takie widełkowate rozgałęzienia spotykane u szakłaka, lilaka, klonu, jemioły.

Węzły - miejsca osadzenia pąków (i liści); z węzłów mogą wyrastać nowe pędy.

Międzywęźla — odcinki węzłów między pąkami (liśćmi), niekiedy mogą na nich powstawać pąki przybyszowe i kolce. Przetchlinki - okrągławe lub wydłużone plamki lub wypukłości perydermy, które za pośrednictwem licznych przestworów międzykomórkowych utrzymują kontakt między otoczeniem zewnętrznym a systemem takich przestworów wewnątrz pędu i w ten sposób umożliwiają wymianę gazową. Przetchlinki widoczne są gołym okiem u wielu gatunków drzew i krzewów (bez czarny, jesion, grab, czeremcha pospolita, kruszyna).

Kształt pędu - forma przekroju poprzecznego pędu. Często przekrój poprzeczny nie jest jednakowy na całej długości pędu, np. w górnej części pędu może być kanciasty, w dolnej części jednorocznego pędu kolisty. Przykładowe kształty pędów: kolisty (obły) najbardziej rozpowszechniony; obły spłaszczony w węzłach (jesion); trójkątny (olsza); czworokątny (krzewuszka); pięciokątny (topola kanadyjska): z podłużnymi żeberkami lub listewkami (trzmielina pospolita).

Zabarwienie pędu - zależne od gatunku; przewaga odcieni brązowych, czerwonobrązowych, zielonkawych, szarych. U tego samego drzewa (krzewu) barwa pędów może się wahać w szerokich granicach, głównie w zależności od oświetlenia - część oświetlona pędu ma odcień czerwonawy lub brunatny, strona ocieniona pozostaje raczej zielonkawa (trzmielina, dereń świdwa).

Łodyga pełni rolę:

- rusztowania dla liści, kwiatów, łodyg bocznych;

- przewodzi wodę i asymilaty między liśćmi i korzeniami;

- magazynuje substancje pokarmowe, np.: kłącze irysa, trzcina cukrowa;

- gromadzi wodę, np.: kaktusy;

- asymiluje, np.: rośliny o łodygach zielnych;

- służy do rozmnażania wegetatywnego, np.: sadzonki, rozłogi;

- czepną, np.: wąsy u winobluszcza.

Łodygi dzielimy na:

- łodygi zdrewniałe, np.: u drzew i krzewów;

- łodygi zielne - są nietrwałe i obumierają pod koniec sezonu wegetacyjnego.

Typy łodyg zielnych:

- łodygi wyprostowane (wzniesione), np.: kukurydza, słonecznik;

- łodygi wijące, np.: fasola, powojnik;

- łodygi pnące, np.: bluszcz;

- łodygi płożące, np.: dynia, ogórek.

Zewnętrzna część łodygi pokryta jest skórką o komórkach ściśle przylegających do siebie i pozbawionych chloroplastów. Komórki skórki wytwarzają włoski pełniące funkcje ochronne. W skórce znajdują się aparaty szparkowe uczestniczące w wymianie gazowej. Pod skórką występuje tkanka miękiszowa (kora pierwotna) oraz wiązki przewodzące. Wiązki przewodzące złożone są z części łykowej i części drzewnej, noszą więc nazwę wiązek łykodrzewnych. U roślin dwuliściennych, między częścią łykową wiązki a jej częścią naczyniową, występuje tkanka twórcza, zwana miazgą. Dzięki działalności miazgi roślina ma możliwość przyrastać na grubość. Wiązkę taką nazywamy wiązką przewodzącą otwartą.

Jeżeli w wiązkach przewodzących między łykiem, a drewnem nie ma miazgi, mówimy o wiązkach przewodzących zamkniętych. Wiązki zamknięte występują u roślin jednoliściennych.

Rodzaje ułożenia pąków (liści) na pędzie:

• układ skrętoległy (spiralny) - w każdym węźle pędu występuje tylko jeden pąk (wierzba, olsza).

• układ naprzemianległy - najprostszy przypadek układu skrętoległego, pąki osadzone są w 2 prostnicach, leżących naprzeciw siebie (grab, lipa, wiąz).

• układ okółkowy - w każdym węźle pędu występuje co najmniej 2 lub więcej pąków (wrzosiec, jałowiec).

• układ naprzeciwległy - najprostszy wariant układu okółkowego, w każdym węźle łodygi występują 2 pąki położone naprzeciw siebie (kalina koralowa).

• układ nakrzyżłegły - pary pąków wyrastające po sobie na pędzie krzyżują się, występując łącznie w 4 prostnicach. Płaszczyzny wyznaczone przez kolejne pary pąków tworzą kąt prosty (klon, jesion, kasztanowiec).

Pąk - zawiązek pędu zawierający merystem wierzchołkowy oraz zawiązki liści i pędów bocznych, niekiedy kwiatów (kwiatostanów). Zależnie od zawartości wyróżnia się pąki liściowe, kwiatowe (kwiatostanowe; magnolia, forsycja, tarnina, wierzba), mieszane (kasztanowiec, jarząb). U wielu roślin pąki liściowe i kwiatowe (kwiatostanowe) są odmiennie wykształcone. Pąki kwiatowe są zwykle znacznie większe i bardziej zaokrąglone (wiąz górski, wierzba iwa, magnolia).

Większość gatunków ma pąki jawne, widoczne w kątach liści nawet w okresie wegetacji. Pąki ukryte w bliznach liściowych lub w bliznach po opadłych pędach zielnych mają jaśminowiec, robinia, cypryśnik - wyrastają z blizny liściowej dopiero pod koniec zimy lub na wiosnę. Pąki ukryte w nasadach rozdętych ogonków liściowych występują u platana, sumaka - widoczne po opadnięciu liści

Pąki są okryte łuskami lub nagie, gdzie rolę ochronną przejmują zawiązki gęsto owłosionych liści zewnętrznych (kalina hordowina, kruszyna, skrzydłorzech).

Kształt pąków może być m.in. kulisty (jodła) stożkowaty (platan), jajowaty (lilak), wrzecionowaty (buk). Pąki przylegające do pędów (wierzba biała, purpurowa), pąki odstające (suchodrzew). Pąki dzielą się na wierzchołkowe i boczne. Typowe pąki wierzchołkowe występują u gatunków o wzroście monopodialnym i są znacznie większe od bocznych. Pąki boczne mogą być umieszczone bezpośrednio nad blizną liściową lub też nadlegle - w pewnej odległości od blizny liściowej (orzech).

Pąki występują pojedynczo lub też grupami:

•pąki ustawione kolateralnie - ułożone szeregiem nad blizną liściową, prostopadle do długości pędu (tarnina).

•pąki ustawione serialnie - ułożone nad blizną liściową w szeregu równoległym do długości pędu (orzech, suchodrzew).

Niekiedy pąki występują w większej liczbie i w nieregularnych pęczkach.

Łuski pąkowe - przekształcone liście lub przylistki, chroniące wnętrze pąka w okresie spoczynkowym. Pąki z l łuską - platan, wierzba, z 2-4 łuskami - olsza, orzech, lipa, z wieloma łuskami - buk, dąb, grab. Ułożenie łusek na pąku odpowiada najczęściej ułożeniu pąków na pędzie. Łuski mają zróżnicowany kształt (okrągławe, zaostrzone itp.); mogą być skórzaste (platan), w różny sposób owłosione (wierzba szara) lub orzęsione (buk), pokryte żywicą (gatunki jodeł, sosen, topól, kasztanowiec). Barwa łusek nieraz b. charakterystyczna (czarna - jesion wyniosły, brązowa - jesion pensylwański). Wyraźnie dwubarwne łuski mają jarząb brekinia, klon jawor, wiąz szypułkowy.

Blizna liściowa - miejsce na pędzie po opadłym liściu. Blizny liściowe mogą powstawać bezpośrednio na pędzie albo na małych zdrewniałych podstawkach (trzoneczkach - świerk, olsza). Na bliznach obecne ślady wiązek sitowo-naczyniowych w różnej liczbie, zebrane w pęczki, ułożone w kształcie pierścienia, jednej lub 3 podków, otaczające bliznę dookoła lub nieregularnie rozproszone po całej jej powierzchni.

Łodyga (różnice między łodygą a korzeniem)

- duży walec osiowy

- sklerenchyma na obrzeżach

- słabo wykształcona endoderma

- kambium wiązkowe pierwotne, powstaje z pro kambium

- kambium międzyzwiązkowe – wtórne, z miękiszu rdzeniowego

Kambium odkłada drewno, łyko

W obrębie kambium – tkanki wrzecionowate i promieniowe

Wtórne promienie rdzeniowe

Drewno wiosenne – małe średnice naczyń, mało włókien, dobrze przewodzi

Drewno letnie – bardzo duże średnice naczyń, więcej włókien, funkcja wzmacniająca

Biel – zewnętrzna część drewna wtórnego, komórki miękiszu są żywe; funkcje: przewodzenie, spichrzowa, mechaniczna

Twardziel – wewnętrzna część drewna wtórnego; komórki miękiszu obumarły; funkcja – mechaniczna

Drzewa bielaste (bez twardzieli) – brzoza, jesion, topola, wierzba, buk, klon, grab

Budowa i rola liścia:

Liście służą do:

- wymiany gazowej,

- parowania (transpiracji),[ Znaczenie TRANSPIRACJI: powstaje tzw. siła ssąca, obniża temperaturę roślin, chroniąc je przed przegrzaniem ; Czynniki wpływające na szybkość transpiracji: wilgotność powietrza, ciśnienie powietrza, temperatura, wielkość powierzchni parującej, światło]

- asymilacji dwutlenku węgla,

- magazynowania składników pokarmowych, np.: cebula,

- obrony, np.: u kaktusów,

- pułapki służące do łapania owadów,

- ochrony, np.: łuskowate liście ochraniające pączki.

Układ liści na łodydze nazywamy ulistnieniem. Ulistnienie może być:

- skrętoległe, np.: wierzba,

- okółkowe, np.: moczarka kanadyjska,

- naprzeciwległe, np.: pokrzywa.

Liść składa się z:

- blaszki liściowej,

- ogonka,

- unerwienia utworzonego przez wiązki przewodzące.

Ze względu na liczbę blaszek liściowych wyróżniamy:

1. Pojedyncze

- 1 blaszka

- o blaszce niepodzielonej

- o blaszce podzielonej (wrębne, klapowane, dzielne, sieczne)

1. Złożone

- dwie lub więcej blaszek

- pierzaste

a. parzystopierzastozłożone

b. nieparzystopierzastozłożone

- dłoniaste

Blaszka liściowa jest zbudowana z tkanek:

- tkanka okrywająca (skórka);

- tkanka miękiszowa: miękisz palisadowy i gąbczasty;

- tkanka przewodząca: łyko i drewno;

- tkanka wzmacniająca.

W skórce dolnej znajdują się aparaty szparkowe, które ułatwiają wymianę gazową i parowanie wody (transpirację).

Typy nerwacji liścia:

1. Jednożyłkowa (niektóre nagozalążkowe)

2. Wielożyłowa

1. Otwarta (niektóre paprocie – miłorząb, rzadko dwuliścienne)

2. Zamknięta (większość okrytozalążkowych)

- równoległa (jednoliścienne)

- siatkowa (głównie dwuliścienne)

a) pierzasta

b) dłoniasta

Morfologia blaszek – należy uwzględnić:

1. Kształt całej blaszki (podługowaty, lancetowaty, odwrotnie lancetowaty)

2. Kształt wierzchołka (tępy, ostry, zaostrzony, wycięty)

3. Kształt nasady (klinowata, zaokrąglona, sercowata, strzałkowata)

4. Typ brzegu (falisty, karbowany, piłkowany, ząbkowany)

5. Typ wcięć blaszki

6. Nerwacja

Zmienność liści w rozwoju osobniczym (ontogenezie)

1. Liścienie

2. Liście dolne

3. Liście właściwe (młodociane, dojrzałe)

4. Liście górne

Liście górne:

- często zredukowane, łuskowate

- niekiedy okazałe, barwne

- funkcje:

a. ochrona mechaniczna

b. wspieranie osi kwiatostanu i szypułek kwiatu

c. powabnia

d. zaschnięte przy owocach wspomagają ich rozsiewanie

Budowa morfologiczna buka zwyczajnego

1. Kształt – eliptyczny

2. Nasada – klinowata

3. Szczyt – ostry

4. Brzeg – falisty, delikatnie owłosiony

5. Unerwienie – pierzaste

Kwiat

- skrócony pęd zarodnionośny

- organ rozmnażania płciowego

Elementy kwiatu

- oś = DNO KWIATOWE = różnie ukształtowane

- ustawione na osi spiralnie lub okółkowo, wolne lub zrośnięte ze sobą części boczne

a. okwiat

b. części generatywne

1) pręciki

2) słupki z zalążkami

Różne symetrie kwiatów

- dwuboczna

- promienista

- grzbiecista

- kwiaty asymetryczne

Budowa okwiatu

- pojedynczy (P) – listki, człony, działki

- podwójny – kielich (K) – działki

- korona (C) – płatki

- czasem brak (kwiaty BEZOKWIATOWE)

Funkcje okwiatu

- ochrona części generatywnych

- powabnia

- czasem uczestniczy w rozprzestrzenianiu owoców

Części generatywne kwiatu

- pręcikowie (A) – pręciki

- słupkowie (G) – słupki zbudowane z owocolistków, z ZALĄŻKAMI

Kwiaty

- obupłciowe – mają pręcikowie i słupkowie

- rozdzielnopłciowe

a. męskie – mają tylko pręcikowie

b. żeńskie – mają tylko słupkowie

- płonne – brak pręcikowia i słupkowia (głównie funkcja wabiąca)

Funkcje pręcika

1. Wytwarzanie

- MIKROSPOR

- ZIAREN PYŁKU

1. Rola powabni (wyjątkowo)

Budowa morfologiczna pręcika

- nitka

- główka = 2 pylniki połączone łącznikiem

a. każdy pylnik składa się z 2 woreczków pyłkowych = mikrosporangiów

b. każdy pręcik składa się z 4 woreczków (…)

Oznaczenia

F – okwiat pojedynczy

K – kielich

C – korona

A – pręcikowie

G – słupkowie

+ - łączy okółki złożone z tych samych elementów

( ) – oznacza zrośnięte człony w okółku

[ ] – zrośnięcie się nitek pręcików z koroną

CECHA PORÓWNYWALNA	KLASA
	JEDNOLIŚCIENNE
1) LICZBA LIŚCIENI W ZARODKU	Jeden liścień (często przekształcony w organ ssący – pobieranie pokarmu z bielma)
2) NASIONA	Najczęściej bielmowe
3) SYSTEM KORZENIOWY	Wiązkowy – korzeń główny wcześnie przestaje rosnąć, a nawet zanika, zaś z podstawy pędu wyrastają liczne korzenie przybyszowe
4) PRZYROST NA GRUBOŚĆ	Nie występuje, z wyjątkiem niektórych gatunków — np. palmy, dracena, aloes (przyrost nietypowy)
5) UŁOŻENIE WIĄZEK PRZEWODZĄCYCH W ŁODYDZE	Nieregularne, rozproszone
6) CHARAKTER WIĄZEK	Wiązki zamknięte (brak kambium)
7) BUDOWA LIŚCI	- Pojedyncze - Brak ogonka liściowego - Nerwacja równoległa - Blaszka całobrzega - Miękisz niezróżnicowany, zwarty - Aparaty szparkowe (typ gramineae) mniej liczne i większych rozmiarów
8) KWIATY	Rozdzielnopłciowe, 3-krotne (po 3 elementy w okółku)
9) OKWIAT	Przeważnie niezróżnicowany lub nawet brak
10) FORMY ROŚLINNE	Dominują rośliny zielne - jednoroczne, np. zboża - wieloletnie (byliny), ;np. konwalia, trawy, kokoryczka, wyjątkowo formy drzewiaste np. palmy
11) LICZBA RODZIN	67 rodzin
12) OKRES POWSTANIA	Kreda
13) EWOLUCYJNI PRZODKOWIE	Pierwotne dwuliścienne
14) NAJWAŻNIEJSZE RODZINY I ICH PRZEDSTAWICIELE	- Liliowate: tulipan, aloes, czosnek, por, konwalia - Trawy: ryż, kukurydza, owies, bambus, perz, trzcina - Storczykowate: wanilia, obuwik - Turzycowate: wełnianka, turzyca - Palmy: kokosowa, daktylowa