Epistemologia.

Akty poznawcze i rezultaty poznawcze (np. teorie naukowe).

Podstawowe zagadnienia epistemologii

1)źródło poznania i granice poznania.

- racjonalizm genetyczny (natywizm).

Platon: poznanie to przypomnienie, wiedza jest w nas, a okoliczności życiowe pozwalają na jej uświadomienie.

Noam Chomsky: gramatyka jest nam wrodzona.

- empiryzm genetyczny (Hume, Locke). Wszystko, co wiemy, bierze się z naszego doświadczenia. Człowiek to tabula rasa.

*aspekt metodologiczny: które ze źródeł naszego poznania jest wiedzą?

-racjonalizm metodologiczny (aprioryzm) - niezależność od doświadczenia

- empiryzm metodologiczny (aposterioryzm)

a) - skrajny aprioryzm.

Tylko wiedza niepochodząca od naszego doświadczenia jest coś warta (Parmenides, Platon, Leibniz, Hegel)

b) - skrajny aposterioryzm (skrajny empiryzm) - tylko doświadczenie jest coś warte (Epikurejczycy, J. S. Mill)

- umiarkowany aposterioryzm - przyjmowanie a priori tylko zdań objaśniających sens występujących w nich terminów - zdania analityczne (Hume)

- umiarkowany aprioryzm - wiedza empiryczna jest możliwa i istnieją zdania syntetyczne a priori (Kant, Husserl, Brouwer)

1) zdania syntetyczne a posteriori - o naszych doświadczeniach - treść orzecznika wykracza poza treść podmiotu

2) zdania analityczne - treść orzecznika zamienia się w treść podmiotu

3) pytania o zdania syntetyczne a priori - Kant

Prawdy logiczne i ich podstawienia

pv~p (Kraków leży nad Wisłą lub Kraków nie leży nad Wisłą)

Zdania (sądy) konieczne - prawdziwe w każdej sytuacji w każdym z możliwych światów

Zdania (sądy) przypadkowe - prawdziwe w pewnych sytuacjach

a priori = analityczne = konieczne

- Kripke podważył to połączenie

- Kaplan podważył połączenie analitycznego zdania i przypadkowego (niekoniecznego)

Racjonalizm: intersubiektywna komunikatywność i sprawdzalność.

Irracjonalizm: intuicja, bezpośredni kontakt z przedmiotem poznania, subiektywna pewność

2) Granice poznania

realizm: poznajemy coś poza własnymi stanami psychicznymi. Podmiot wychodzi poza siebie. intencjonalność.

idealizm immanentny: poznajemy tylko własne stany psychiczne (Berkeley, Hume). Przedmiot jest częścią podmiotu.

realizm: poznajemy świat istniejący niezależnie od nas

idealizm transcendentny: nie poznajemy świata obiektywnego - rzeczy same w sobie są niepoznawalne (Kant). Doświadczamy jedynie zjawisk. Ukształtowania naszego mózgu wpływa na widzenie czasowe i przestrzenne.

3) Prawda

- na sposób ontologiczny: cecha bytu. Byt prawdziwy = byt realny.

- na sposób epistemologiczny: cecha naszego sposobu odnoszenia się do bytu. Cecha zdań, sądów.