SEN

Sen- zjawisko fizjologiczne związane z utratą świadomości, zmniejszeniem napięcia mięśniowego. Sen składa się z dwóch faz:

• Faza SEM – sen głęboki, wolne ruchy gałek

• Faza REM – sen paradoksalny, szybkie ruchy gałek ocznych, marzenia senne

Na 8h snu = 5 ½ SEM i 2 ½ REM

FAZY SNU

1. Zasypianie (latencja) – trwa ok. 15min.

2. Lekki sen – mięśnie rozluźniają się, gałki oczne nie poruszają się

3. Wyłączenie świadomości – pół godz. od zaśnięcia

4. Sen wolnofalowy (faza SEM) – regenerujemy siły psychiczne i fizyczne

5. Sen paradoksalny (faza REM) – charakteryzuje się szybkimi ruchami gałek ocznych. Mózg jest aktywniejszy niż wtedy, gdy czuwamy. Podczas tej fazy śnimy, a także zapamiętujemy to, czego nauczyliśmy się w ciągu dnia

Aby się wyspać i zregenerować siły fizyczne i psychiczne, potrzebujemy trzech pełnych cykli. Minimum snu, którego potrzebujemy, to 5 godzin

ROLA SNU

• Utrzymanie optymalnej kondycji psychofizycznej organizmu

• Sen daje odpoczynek, uspokaja i regeneruje nasz organizm po trudach dnia

• Efektem braku snu jest zmęczenie, brak koncentracji i ogólne rozkojarzenie

BEZSENNOŚĆ

Trudności w zasypianiu, budzenie się może być objawem nerwic. Przewlekła bezsenność prowadzi do depresji, stanów lękowych. Brak snu to rozregulowanie organizmu, efekt – choroby serca, układu pokarmowego, otyłość, cukrzyca.

PRZYCZYNY BEZSENNOŚCI

• Wydarzenia generujące duży poziom stresu – może trwać kilka dni

• Zaburzenia psychiczne – dłuższy okres

LECZENIE:

• Wyeliminowanie czynników, które mogą zakłócać sen – hałas, światło

• Leki uspokajające; leki p/lękowe

• Leki nasenne – uzależniają, duża tolerancja, nie przynoszą wypoczynku, skracają fazę REM i SEM

LEKI NASENNE:

• Pochodne kwasu barbiturowego

• Powodują senność, uspokojenie

• Wywołują tolerancję – indukcja enzymatyczna (nasilenie metabolizmu –> potrzeba zwiększenia dawki), nasilają tez metabolizm różnych leków

• Działają na receptor GABA na kanał chlorkowy. Łatwo można przedawkować – utrata świadomości, śpiączka, bezdech, zwężenie źrenic, arytmie (leczenie: płukanie żołądka+węgiel, śr. moczopędne+duża ilość wody, środki alkalizujące)

• Stosowanie przewlekłe – uzależnienia (zespół abstynencyjny – drgawki, drżenia mięśni)

• Długotrwałe stosowanie powoduje uszkodzenie wątroby, nerek, szpiku kostnego

Podział barbituranów ze względu na szybkość działania:

• Krótki czas działania (wprowadzenie do znieczulenia) – tiopental, heksobarbital

• Średni czas działania 6-8h (uspokajająco i nasennie) – allobarbital Pabialgin-preparat złożony (+propylofenazon); cyklobarbital, pentobarbital

• Długi czas działania 8-10h (głównie w leczeniu padaczki) – fenobarbital

• Benzodiazepiny

Benzodiazepiny zwiększają powinowactwo kwasu γ-aminomasłowego do receptorów GABA-ergicznych i powodują otwarcie kanału chlorkowego. Prowadzi to do wzrostu powinowactwa w neuronach GABA-ergicznych, które w większości działają hamująco (GABA działa jak bufor)

Benzodiazepiny:

- mniej skracają fazę REM

- spłycają fazę głębokiego snu

Pochodne benzodiazepiny:

Charakteryzują się one silnym działaniem p/lękowym (znoszą niepokój, napięcie, agresję) i uspokajającym, co częściowo ma wpływ na ich działanie nasenne (indukują sen)

- Nitrazepam

- Temazepam (Signopam)

- Estazolam

- Lorazepam

- Midazolam (Dormicum)

- Alprazolam (Xanax) – silnie uzależnia

Nowe leki:

- Zopilklon, Zolpidem (Stilnox) – na receptory omega-benzodiazepinowe

- Nie wpływają na napięcie mięśni, mają mniej działań niepożądanych

Zależność lekowa – wytwarza się po 4 miesiącach nieprzerwanego stosowania w przeciętnych dawkach leczniczych

Nagłe odstawienie – powoduje objawy abstynencji objawiające się pobudzeniem psychoruchowym, napadami lęku, bezsennością, drżeniami mięśniowymi, zawrotami głowy, zaburzeniami pamięci, amnezją

Przeciwskazania do stosowania benzodiazepin:

a) bezwzględne

• Stany śpiączki spowodowane intoksykacją lekami psychotropowymi lub alkoholem

• Stany wstrząsu i zapaści krążenia

• Zaburzenia oddychania

• Miastemia

b) względne

• Ciąża (zwłaszcza I trymestr)

• Karmienie piersią

• Poważne uszkodzenia nerek, wątroby, niewydolność krążenia

Działania niepożądane benzodiazepin:

• Nadmierne zahamowanie ruchowe i senność (4%)

• Osłabienie siły mięśniowej i znużenie (0,3%)

• Zaburzenia koordynacji ruchów

• Spadek ciśnienia

• Przyspieszenie akcji serca

• Reakcje paradoksalne (zaburzenia świadomości, depresja, zespoły omamowo-urojeniowe, zachowania impulsywne, agresja, podniecenie)

Uwaga: benzdodiazepiny można przyjmować do 3 miesięcy bezpiecznie w dawkach nasennych, w dawkach p/drgawkowych do 2-3 tygodni. Nie wolno mieszać z barbituranami i etanolem z powodu szybkiego uzależnienia (etanol wzmacnia działanie).

Ludzie starsi:

• Stosowane w ostateczności

• Barbiturany – bezwzględnie stosowane

• ½ dawki jak u osoby dorosłej

• Inne leki:

1. Leki roślinne: liść melisy, szyszki chmielu, owoce głogu, kwiaty lawendy, kozłek lekarski – nie wywołują uzależnień

2. Bromki – KBr, NaBr – wypierają z komórek jony Cl^-, a tym samym zakłócają czynność OUN. Mogą być przyczyną zatruć tzw. bromica – nudności, wymioty (W leczeniu zatruć podaje się NaCl(

Metanol

Spirytus drzewny, toksyczny, toksyczne metabolity metanolu – kwas mrówkowy (ślepota) i aldehyd mrówkowy (uszkodzenie wątroby, nerek, serca). Jako trutkę stosuje się 5-15% etanol, gdyż zwalnia on metabolizm metanolu

Etanol

Zastosowanie: działanie odkażające, rozszerza naczynia krwionośne – nacieranie w odleżynach, wywołuje przekrwienie skóry (70%), stosowany jako rozpuszczalnik recepturowy

Metabolizm:

EtOH dehydrogenaza alkoholowa aldehyd octowy dehydrogenaza (disulfiram) aldehydowa kwas octowy

Aldehyd octowy – silne działanie toksyczne, zaburzenia rytmu serca, nudności, wymioty

Działanie ośrodkowe etanolu: uspokajająco, p/lękowo, nasennie, hamuje procesy uczenia się i pamięci, poraża ośrodek oddechowy

Działanie obwodowe:

• powoduje awitaminozy, zapalenie żołądka, wrzody, uszkodzenie mięśnia sercowego

• psychozy alkoholowe: Encefalopatia Wernickiego – objawy: zaburzenia świadomości, oczopląs, porażenia mięśni oczu oraz niezborność. Leczenie: duże dawki witaminy B1

• psychoza Korsakowa – charakteryzuje się ona brakiem krytycyzmu, niezdolnością do nawiązywania kontaktów z otoczeniem, niemożnością zapamiętywania faktów bieżących (aktualnych wydarzeń, nowych informacji) oraz konfabulacjami, dodatkowo iluzje, halucynacje, lęk dezorientacja.

• Paranoja alkoholowa – zespół Otella