Scharakteryzuj definicje metod resocjalizacji, jakie założenia im stawiamy oraz elementy teoretycznych ich podstaw.
Jest to zbiór zaleceń (zasad, reguł i dyrektyw) których respektowanie umożliwia efektywne (skuteczne i ekonomiczne) osiąganie celów resocjalizacyjnych.
Założenia:
- powinna opierać się na twierdzeniach naukowych
- co i jak czynić aby osiągnąć cele resocjalizacji
- zasady reguły dyrektywy (cele środki, sposoby specyficzne działanie)
- powinna opierać się na teorii (wychowania resocjalizacyjnego)
szczególnie zainteresowana jest:
warunkami i przebiegiem czynności wychowawcy
czynnościami wychowanka
osobowościowymi skutkami interakcji wychowawcy i wychowanka
Scharakteryzuj zasady oddziaływań resocjalizacyjnych wg wybranego autora (Cz. Czapów lub O. Lipkowski) oraz ich znaczenie dla sukcesu w resocjalizacji.
Czapów:
- zasady opieki resocjalizacyjnej (wszechstronnej i perspektywicznej opieki, wymagań)
- zasady wychowania resocjalizującego (reedukacji, wszechstronnego rozwoju osobowości)
- zasada psychoterapii resocjalizującej (akceptacji, respektowania)
Lipkowski:
- akceptacji
- pomocy
- indywidualizacji
- kształtowania perspektywicznego
- współpracy ze środowiskiem
- systematyczności
Zasady resocjalizacji wg Lipkowskiego:
A/ Zasada systematyczności – podkreśla konieczność planowego i konsekwentnego i systematycznego realizowania założeń wychowania; proces resocjalizacji jest często długotrwały i musi być realizowany w planowanych etapach.
B/ Zasada akceptacji – uznanie jednostki z odchyleniami od normy za jednostkę mającą prawo do szczególnej opieki i pomocy; jest to uznanie dziecka nie za „gorsze”, ale zasługujące na szczególną pomoc; implikuje to działania naprawcze.
C/ Zasada pomocy – pomoc w rozwoju jednostce niedostosowanej (niezdolnej samodzielnie osiągnąć pełni rozwoju społeczno-moralnego); ważne są tu dwa elementy:
gotowość i umiejętność udzielania pomocy ze strony wychowawcy,
gotowość przyjęcia tej pomocy przez wychowanka.
Pomoc wychowawcy powinna wynikać z troski o dziecko. Istotne jest dokładne poznanie potrzeb dziecka i dostosowanie do nich działań wychowawczych, a także wytworzenie u wychowanka zrozumienia potrzeby pomocy i gotowości jej przyjęcia. Zasada ta odnosi się zarówno do pobytu dziecka w szkole czy zakładzie jak i do pomocy postpenitencjarnej (kuratorzy sądowi, opiekunowie społeczni, organizacje społeczne).
D/ Zasada indywidualizacji – konieczne jest poparcie jej głęboką i dokładną diagnozą wykolejenia; realizacja jej następuje w bezpośrednim kontakcie z dzieckiem, w rozmowach indywidualnych, indywidualnej pomocy w nauce, w udzielaniu wskazań i porad w sprawach osobistych wychowanka, w ułatwianiu mu kontaktów z kolegami, nauczycielami i rodziną; duże znaczenie ma stosowanie jej w organizacji życia wychowanka w zakładzie, we właściwym doborze grupy, zespołu, w ukierunkowaniu w zajęciach pozalekcyjnych.
E/ Zasada kształtowania perspektyw – bardzo ważne są tzw. perspektywy bliskie („dnia bieżącego”), ponieważ dla jednostki niedostosowanej przyszłość jest bardzo odległa. W związku z tym wszelkie uwagi i upomnienia wychowawcy trafiają w próżnię. Ważne jest zmotywowanie dziecka do tego, aby znalazło sobie jakiś cel w życiu (aby odczuwało radość życia aktualnie przeżywanego i aby z zainteresowaniem czekało na to, co dziś jeszcze ma się przydarzy, do czego trzeba się przygotować).
F/ Zasada współpracy ze środowiskiem – dziecko społecznie niedostosowane charakteryzuje się przede wszystkim trudnościami w kontaktach społecznych i we współżyciu społecznym. Podstawą jest wiec wrobienie gotowości i umiejętności dostosowania się do zasad współżycie społecznego. Ważny jest w tym wypadku zarówno interes jednostki niedostosowanej społecznie, jak i środowiska, (głównie rodzinnego, które cierpi na skutek złego zachowania się dziecka).
Scharakteryzuj modele pracy w pedagogice penitencjarnej oraz zasady filozofii penitencjarnej Rentzmana (ZFPR).
Resocjalizacyjny- (klasyczny, tradycyjny) oparty na triadzie: wychowanie- terapia-opieka; dokonywanie zmian w osobowości więźnia (Czapów, Pytka)
Pomocowy- (pracy socjalno-penitencjarnej, konsygnacyjno-socjalny, sądowej pracy socjalnej)- oparty na wspomaganiu społecznym, terapii i wychowaniu; pomoc w utrzymaniu więzi społecznych; podkreślający socjalną funkcję więzienia (Stępniak)
Urzędowy- (instytucjonalno-urzędow)- formalne i proceduralne wykonywanie przepisów dotyczących kary pozbawienia wolności
Cel kary pozbawienia wolności
Wykonywanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzenie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymywania się od powrotu do przestępstwa (art. 67 kkw §1)
Wiodące zasady resocjalizacji penitencjarnej (wg. H. Machel)
podmiotowości w traktowaniu więźniów; szacunku;
normalności;
otwartości;
odpowiedzialności;
ograniczonego zaufania
zasady filozofii penitencjarnej Rentzmana (ZFPR)
1. Żaden system więzienny nie może odbiegać od sytuacji społeczeństwa, którego jest częścią.
2. Między społeczeństwem a więzieniem musi zachodzić rozsądny balans, równowaga.
3. Od tej równowagi zależy sposób postępowania ze skazanymi.
4. System więzienny winien być podporządkowany naczelnemu celowi, jakim powinno być przygotowanie więźniów do powrotu społecznego i zapobieganie recydywie.
5. Pozbawienie wolności jest karą samą w sobie, nie ma potrzeby dodatkowego karania.
6. Więzienie powinno być ostatecznością, nikt w więzieniu nie może być źle traktowany, należy stworzyć odpowiednie warunki egzystencji.
7. Należy podejmować wobec więźnia działania wychowawcze z nadzieją na ich realizację.
8. Uspołeczniająca funkcja więzienia powinna zawierać trzy zasady: normalności, odpowiedzialności, otwartości.
Scharakteryzuj podział metod resocjalizacji wg wybranego autora (Cz. Czapów lub St. Górski).
Czapów:
- psychotechnika (metody ukierunkowujące aktywność wychowanka: przekazywanie decyzji, doradzanie wychowawcze, przekonywanie) , ( metody podtrzymujące i intensyfikujące aktywność wychowanka- organizowanie doświadczeń, oddziaływanie dyscyplinujące, metoda wpływu osobistego)
- socjotechnika (metody ukierunkowujące wpływ grupy: zarządzanie i samorząd, kształtowanie celów, norm i struktury grupy) ,
(metody intensyfikujące i podtrzymujące wpływ grupy: podnoszenie prestiżu grupy, podnoszenie poziomu spoistości grupy, integrowanie grupy)- diagnoza psychologiczna i psychoterapia (doradzanie psychoterapeutyczne, psychoterapia wglądowa)
- kulturotechnika (nauczanie: nauczenie problemowe, technika zespołów uczniowskich, indywidualizacja) , ( praca- zawodowa, praca społeczno- użyteczna, praca porządkowo- gospodarcza) , ( rekreacja: sport, turystyka i rekreacja, zajęcia kulturalno- oświatowe) - technika wzorów kulturowych
- samowychowanie ( doradztwo wobec osoby wychowywanej)
Górski:
- wpływ osobisty ( przykład własny, doradzanie wychowawcze, przekonywanie)
- oddziaływanie sytuacyjne ( organizowanie doświadczeń uczących, nagradzanie i karanie, uświadamianie skutków zachowań, trening)
- grupa jako środek resocjalizacji ( metoda samorządu, kształtowanie celów, norm i struktury grupy, podnoszenie spoistości i prestiżu grupy, sposoby kierowania grupą)
- resocjalizacyjna rola kultury ( nauczanie resocjalizujące, aktywizowanie pracownicze, organizowanie rekreacji, wzory kulturowe)
Scharakteryzuj istotę i znaczenie osobowych metod resocjalizacji nieletnich (rozmowa - dialog motywujący; doradzanie wychowawcze; przekonywanie; budowania pozytywnych relacji z osobą NS).
Metody psychotechniczne oparte są na zależności ze względu na osobę.
1. Pierwszą zależnością jest zależność zewnętrzna.
Zależność ta ma dwa typy:
a) zależność intencjonalna- bezpośrednie zamierzenia wychowawcy wobec wychowanka i możliwość ich realizacji, istnieje pewna przewaga wychowawcy wobec wychowanka.
b) zależność strukturalno- funkcjonalna- istnienie i aktywność wychowawcy warunkuje aktywność wychowanka, stwarza dla niego pewne ramy, których wychowanek nie może przekroczyć jeżeli nie chce utracić doniosłych dla siebie wartości.
Oba typy zależności mogą być zależnością sytuacyjną: w obu wypadkach sytuacja, która jest ważna dla jednej osoby zależy od drugiej osoby czy innych osób.
2. Drugą zależnością jest zależność wewnętrzna:
Ktoś chce być podobny do kogoś i traktuje wyniki tej drugiej osoby jako swoje własne. Dwa typy:
a) zależność wewnętrzna heteroteliczna- ktoś komuś imponuje, ktoś pragnie być taki jak ta druga osoba, ktoś stara się do kogoś upodobnić
b) zależność wewnętrzna autoteliczna- ktoś czuje się tak jakby był ta druga osoba.
Jeżeli ktoś odpowiednio długo i często obcuje z osobami związanymi z nim zależnością heteroteliczną i autoteliczną oraz reagują na zachowania się tych osób poprzez odpowiednio liczne i zróżnicowane zachowania naśladowcze , może zachodzić proces intensywnej identyfikacji. Identyfikacja odpowiednio intensywna prowadzi do przyswojenia sobie nie tylko pewnych sposobów zachowania się innej osoby, ale także tych lub innych motywów, a więc i postaw, wywierając często głęboki wpływ na proces kształtowania się osobowości.
Wychowawcza efektywność osób uczących jest tym większa, im bardziej łączą je z wychowankiem stosunki oparte na wszystkich odmianach zależności czyli o uczącym wpływie danej osoby na określonego człowieka decyduje to, czy jest ona i w jakim stopniu osobą znaczącą oraz jak długo występuje w tej roli.
I. METODY UKIERUNKOWUJĄCE AKTYWNOŚĆ WYCHOWANKA.
Tu na pierwszy plan w zakresie oddziaływań wysuwają się procesy informowania, a w zakresie skutków tych oddziaływań- procesy orientacyjno-intelektualne. Są to więc metody eksponujące informowanie.
1. Przekazywanie decyzji (zależność zewnętrzna):
Polega na informowaniu czyli przekazywaniu decyzji (wydawaniu osobie zleceń zadaniowych). Może to być:
a) przekazywanie decyzji co do celów (stawianie zadania)
b) przekazywanie decyzji co do środków działania (udzielanie instrukcji).
Określając wychowankowi co ma zrobić nie powinien wychowawca szczegółowo określać ci i jak zrobić, aby wykonać zadanie. Wychowawca powinien pozostawiać swobodę aby wychowanek mógł rozwijać samodzielność. Ważną sprawą w rozwijaniu samodzielności jest forma przekazania informacji:
a) rozkaz- zobowiązuje zleceniobiorcę do wykonania danej decyzji pod rygorem zastosowania określonych kar
b) nakaz- rozkaz wskazujący na to jak zleceniobiorca ma się zachować (sankcja zewnętrzna)
c) zakaz- rozkaz informujący o tym jak nie powinien się zachować zleceniobiorca
d) zlecenie- jest to zlecenie, którego odrzucenie nie powinno powodować żadnej kary (sankcja wewnętrzna)
Wychowawca chcący rozwijać samodzielność i poczucie odpowiedzialności powinien posługiwać się zleceniami, gdyż wówczas nie wzbudza poczucia krzywdy w wychowanku.
2. Doradzanie wychowawcze (zależność wewnętrzna):
Polega na ukazywaniu wychowankowi niedostrzeganych przez niego aspektów sytuacji. Wychowawca zwraca uwagę wychowanka na następstwa zachowań niepożądanych, wyjaśnia na czym polega niewłaściwe zachowanie i informuje, w jaki sposób wychowanek powinien się zachowywać, dostarczając mu odpowiednich wzorów. Doradzanie jest skuteczne jedynie wtedy, kiedy wychowanek znajduje się w sytuacji, która sprzyja wykorzystaniu rad ponieważ wcześniejsze sposoby się nie sprawdziły.
Oczywiście przestrzeganie wskazówek nie nastąpi od razu, wychowawca powinien wspomagać wychowanka w podejmowaniu kolejnych prób. Istotne w doradzaniu jest nie tylko informowanie ale również krytykowanie- gdyż uczenie się jest efektywniejsze na błędach. Trzeba jednak krytykować we właściwy sposób- krytyka bowiem obniża dobre samopoczucie, człowiek uznaje krytykę jako objaw wrogości, wpada w gniew. Nie wolno obrażać, krzyczeć ani też atakować z byle powodu. Wychowawca powinien tak przeprowadzić rozmowę, aby wychowanek sam zauważył swoje niedociągnięcia lub krytykować tylko konkretne zachowania a nie całą osobę podopiecznego, nie można też wyolbrzymiać zachowań. Wychowanek musi być przekonany, że wychowawca przejawia przyjazne intencje.
3. Przekonywanie.
Punktem wyjścia jest odwołanie się do wspólnych wartości osoby przekonywanej i osoby przekonywującej, należy ustalić wspólny system wartości i poznać na ile te przekonania są rozbieżne.
A/ Trzy rodzaje przekonywania:
◊ przekonywanie przez przymuszenie
◊ przekonywanie przez perswazję
◊ przekonywanie przez uzasadnienie.
Przekonywanie przez perswazję i uzasadnienie są częściej stosowane.
B/ Metoda przekonywania może być realizowana w sposób indywidualne lub grupowy, zależy to od:
- przedmiotu przekonywania- np. dotyczące spraw intymnych należy realizować w sposób indywidualny
- identyfikacji jednostki z grupą- czyli zależ od stopnia jej interioryzacji z grupą (zbieżności poglądów jej i grupy), im bardziej jednostka interioryzuje się z grupą (grupa jest dla jednostki bardziej znacząca)- stosujemy metody grupowe, a im bardziej poglądy jednostki i grupy różnią się od siebie- stosujemy metody indywidualne.
- typu osobowości- zarówno u introwertyków jak i ekstrawertyków grupa może spowodować otwarcie się jednostki.
C/ Metoda przekonywania:
- eklektyczna: zbijanie twierdzeń przez wykazanie ich nieprawidłowości, nieprawdziwości
- majeutyczna: zadawanie pytań, oponent sam dochodzi do twierdzenia, które jego rozmówca uważa za słuszne
D/ Rodzaje argumentów:
1. rzeczowe- odwołują się do związku logicznego z tezą, uzasadniają ją wymową poprawnego myślenia i wymowę faktów, wywołują największe zmiany u osób, które są negatywnie ustosunkowane do wpajanych im poglądów
2. nierzeczowe- tzw. uczuciowe, emocjonalne, odwołują się do autorytetów,
Im bardziej przekonania osoby przekonywanej rozbieżne są z argumentami osoby przekonywującej- stosujemy argumenty emocjonalne, a im bardziej zbieżne- stosujemy argumenty rzeczowe.
3. naoczne- pokazać np. jak się posługuje narzędziem
4. bezpośrednie- popieramy lub zbijamy wprost te lub inny pogląd
5. pośrednie- koncentrujemy uwagę na twierdzeniach, które stanowią podstawę danego poglądu, np. uzasadniać daną normę moralną po uzasadnieniu prawdziwości twierdzeń opisujących, stanowiących w danej koncepcji ideologicznej podstawę filozoficzną danej normy, dyskwalifikować daną normę moralną dowodząc fałszywości opisujących twierdzeń, które są podstawą tej normy
6. „za”
7. „przeciw”
Każde przekonywanie to: „Zachowaj się tak, a tak, bo to i tamto...”. W resocjalizacji jest to bardzo ważne , bo wiąże się z kształtowaniem postawy. Ważne jest aby wychowawca umiał wpajać nowe przekonania oraz eliminować i korygować już istniejące. Łatwiej przekonywać grupy niż jednostki (ale nie gdy grupa jest wrogo nastawiona do wychowawcy)- wtedy zmienia się grupę lub przekonywuje indywidualnie.
E/ Przekonywanie jest skuteczniejsze, gdy:
- osoba przekonująca ma większą władzę nad przekonywanym (zależność zewnętrzna)
- osoba przekonująca jest bardzo atrakcyjna dla przekonywanego (zależność wewnętrzna)
- im bardziej Osoba przekonująca jest wiarygodna dla przekonywanego
F/ Wychowawca, który oddziałuje na wychowanka musi:
starać się o podtrzymanie swojego autorytetu oraz opinii, że jest bezstronny, obiektywny i życzliwy
czasem trzeba najpierw ustalić wspólne wartości, a dopiero później przekonywać
trzeba zmienić społeczność, z którą wychowanek czuje się związany
w sytuacjach niejasnych należy wyjaśnić, przy okazji lansując odpowiednie poglądy na temat6 kurateli, szkoły itp.
po zastosowaniu bodźców lękowych należy możliwie szybko i przekonująco dać nowe propozycje rozwiązań
skuteczność zależy od argumentów, sposobu ich podania,
komunikatywności, formy (poprawność języka, krótkie wypowiedzi, jasne, nie nudzące słuchacza); należy unikać jąkania się i powtórzeń
argumenty niezrozumiałe wyjaśnić, nie podawać wszystkich na raz
można posługiwać się sugestią (ton głosu, walory osobiste, autorytet, odpowiedni wygląd).
Scharakteryzuj istotę i znaczenie grupowych metod resocjalizacji nieletnich (samorząd wychowanków; sposoby integrowania, kierowania; kształtowanie celów, norm i struktury grupy; etapy pracy z grupą, zebrania społeczności).
Terapeutyczna praca z grupą - projektowanie i realizacja procesu korekcyjnego realizowanego w toku spotkań grupowych; forma naturalnego wychowania (edukacji) pośredniej pomiędzy oddziaływaniem psychoedukacyjnym, terapeutycznym, i treningiem interpersonalnym pewna filozofia pracy wychowawcy, który dostrzega złożoność społecznych uwarunkowań indywidualnych dysfunkcji i na podobnej zasadzie poszukuje najlepszej przestrzeni społecznej dla wywołania pożądanej zmiany każda forma oddziaływania, w której nacisk kładzie się w większym stopniu na czynniki społeczno – środowiskowe i interpersonalne niż na czynniki intrapersonalne
pracy z grupą vs. oddział. indywidualne (walory terapeutyczne)
trudno uczyć zachowań społecznych w pojedynkę
w większym stopniu wykorzystuje kwalifikacje zawodowe wychowawcy
grupa bardziej zachęca do zmiany zachowania
grupa jest mikrokosmosem szerszego środowiska społecznego, co poszerza zakres oddziaływań
grupa jest naturalnym środowiskiem rozwoju i edukacji (gr. rówieśnicza, klasa szkolna)
grupa daje możliwość odczucia przynależności
można dostrzec podobieństwo z innymi (co zapobiega społecznej izolacji)
Cele zajęć z grupą
rozwojowe
edukacyjne
terapeutyczne
Cele rozwojowe zajęć z grupą
ważna zasada dostosowania treści, metod, sposobów realizacji do wieku i potrzeb uczestników
Cele edukacyjne zajęć z grupą
poznawanie i uczenie się różnych umiejętności społecznych; pozwalających lepiej funkcjonować społecznie i radzić sobie z problemami życia
mogą dotyczyć: uczenie się rozpoznawania emocji; poznawanie mechanizmów uzależnień; poznawanie zasad dobrej komunikacji; uczenie się wybranych technik pracy umysłowej; uczenie się pełnienia określonych ról społ.;
Cele terapeutyczne zajęć z grupą
dostarczenie doświadczeń korekcyjnych, kompensujących i afirmacyjnych, przeciwstawnych doznanym urazom, deprywacją, hamującym rozwój emocjonalny i społeczny;
sprzyjać odreagowaniu napięć emocjonalnych i uczyć się nowych umiejętności psycho-społecznych;
Zasady spotkań grupowych
zasada afirmacji
zasada akceptacji
zasada otwartości
zasada istnienia norm
zasada dobrowolności
Struktura zajęć terapeutycznych z grupą
Etap I - powstawania grupy (poznanie się uczestników spotkań, wspólne określenie celów, ustalenie norm grupowych, reguł i rytuałów, budowanie atmosfery opartej na poczuciu bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania);
to faza orientacji (nawiązywania kontaktu, orientacji i zależności)
Etap II – pracy właściwej
polega on na realizacji zaplanowanych celów edukacyjnych i rozwojowych (wg. programu);
przechodzimy do niego, gdy grupa osiągnęła odpowiedni poziom bezpieczeństwa psychicznego i wzajemnego zaufania;
to faza różnicowania i współpracy;
Etap III – kończący cykl zajęć
tzw. faza końcowa
wypracowanie w grupie sposobów kontaktowania się ze sobą, gdy będzie taka potrzeba oraz umiejętności poszukiwania wsparcia;
wzmocnienie pozytywnych uczuć, podsumowanie nabytych umiejętności,
wskazanie możliwości wykorzystania w życiu
wzajemne pozytywne informacje zwrotne (wiersze, dyplomy, upominki)
Struktura i forma spotkania grupy
Rytualne powitanie, informacje wstępne.
Gry i zabawy wyciszające lub energetyzujące w zależności od nastroju grupy.
Gry i ćwiczenia psychokorekcyjne, edukacyjne lub rozwojowe - zdobywanie doświadczeń emocjonalnych i poznawczych.
Rundka kończąca i rytualne pożegnanie.
Metody i techniki pracy terapeutycznej z grupą
siedzenie w kręgu
rundka
„burza mózgów”
psychodrama / socjodrama
kukiełki
ćwiczenia i techniki wyobrażeniowe
arteterapia (formy plastyczne, muzyczne, choreograficzne, literackie, teatralne)
pantomima
rysunki oraz inne formy plastyczne
gry i zabawy (terapia zabawą)
opowiadania / metafory
paradoksy
dyskusja / debata
trening interpersonalny
Praktyczne rady przy organizacji zajęć terapeutycznych z grupą
odpowiedzialność wychowawcy
regularność spotkań
atrakcyjność zajęć
otwartość prowadzącego
prowadzenie dokumentacji
Warunki skutecznej pracy terapeutycznej z grupą
kompetencje i umiejętności wychowawcy
ścisła współpraca z psychologiem, pedagogiem i innymi wychowawcami
warunki do pracy grupowej
odpowiednia liczebność grupy
wyrównany wiek uczestników\
znajomość warunków socjalnych, wychowawczych, społecznych uczestników
możliwość oderwania uczestników od problemów rodzinnych (wycieczki, imprezy)
Typowe zjawiska i trudności w pracy terapeutycznej z grupą
konfrontacja
otwartość wychowawcy
opór grupowy
problemy z obecnością i punktualnością
otwieranie się któregoś z uczestników
grupa utknęła w martwym punkcie
pojawienie się „kozła ofiarnego”
jawny konflikt między członkami grupy
kontakty poza grupą
ujawnienie bulwersujących faktów
Kompetencje wychowawcy do pracy z terapeutycznej z grupą
cechy osobiste i umiejętności
paradygmat pracy i stosowane metody
superwizja
terapia własna
postawa etyczna
Scharakteryzuj istotę i znaczenie kulturotechnicznych metod resocjalizacji (nauczanie, praca, rekreacja, wzory kulturowe).
nauczanie:
- nauczanie problemowe
- technika zespołów uczniowskich
- indywidualizacja
praca:
- praca zawodowa
- praca społecznie użyteczna
- praca porządkowo - gospodarcza
rekreacja:
- sport, turystyka i rekreacja wypoczynkowo - rozrywkowa
- zajęcia kulturalno - oświatowe
technika wzorów kulturowych
Kulturotechnika - typologia
kulturotechnika aktywności szkolnej
uczenie się przez utrwalanie
uczenie się przez odkrywanie i przeżywanie
uczenie się przez praktykę
kulturotechnika aktywności pracowniczej
praca zawodowa
praca społecznie użyteczna
praca porządkowo-gospodarcza
kulturotechnika aktywności rekreacyjnej
sport i turystyka
rekreacja wypoczynkowo-rozrywkowa
zajęcia kulturalno-oświatowe
aktywność religijna
zajęcia z wykorzystaniem mass-mediów
Scharakteryzuj elementy (etapy) postępowania resocjalizacyjnego oraz etapy procesu/wychowania resocjalizacyjnego.
Etapy postępowania resocjalizacyjnego:
1. Diagnoza resocjalizacyjna -ustalenie cech, interakcji z innymi osobami z kręgu społecznego które decydują o zachowaniu aspołecznym, antyspołecznym, przestępczym
2. Postępowanie prognozy resocjalizacyjnej- odpowiedź w jakim stopniu przejmie kontrolę nad resocjalizacją? Czy podatny na resocjalizację? Jak będzie reagował na warunki w ośrodku?
3. Indywidualny program resocjalizacji – program, który będzie realizowany w odniesieniu do wychowanka, przygotowany tylko dla jego indywidualnych zaburzeń
4. Mediacja z wychowankiem- zapoznanie z IPR, metodami i sposobami jego realizacji, Tak, aby go zaakceptował, chciał stosować
5. Okresowa ocena przebiegu procesu resocjalizacji- okresowo np. raz w miesiącu; czy zadania są wykonywane? Czy cele etapowe osiągane? Funkcja kontrolna resocjalizacji
6. Ocena końcowa- tzw. diagnoza zrealizowania celów etapowych. Następnie porównanie obu diagnoz, czy nastąpiły zaplanowane zmiany. Ważna rzetelność tej diagnozy, (bo przystosowanie do izolacji to nie wynik resocjalizacji)
7. Prognoza społeczna- przewidywanie readaptacji społecznej po zwolnieniu
etapy procesu / wychowania resocjalizacyjnego:
1. Etap pierwszych kontaktów z wychowawcą
2. Etap przystosowania i akceptacji
3. Etap korekcji sfer pojęciowych oraz kształtowania wzorców moralnych
4. Etap gotowości do realizacji przyjętych poglądów moralnych i społecznych
Opisz i scharakteryzuj od czego zależy efektywność i skuteczność stosowania metod resocjalizacji.
Efektywność:
- osobowości wychowanka
- uprzednich wpływów społecznych
- sprawności metodycznej
- klimatu społecznego instytucji resocjalizującej
Skuteczność:
- stworzenia odpowiedniej relacji wychowawczej
- określenia oczekiwań podopiecznego
- ustalenia realistycznych celów
- zaplanowania procesu resocjalizacji
- współpracy i zaangażowania nieletniego w realizację ustalonych zadań
Scharakteryzuj rady praktyczne skutecznego nagradzania lub karania (stosowania środków dyscyplinujących) w pracy z młodzieżą niedostosowaną społecznie.
Rady praktyczne skutecznego nagradzania w pracy z młodzieżą niedostosowaną społecznie.
1. nagrodę może stanowić nawet serdeczność, aprobata, uznanie – nie skąp mu ich jeśli na nie zasłużył
2. operuj nagrodami tak, aby nie skupiały się na najlepszych
3. omawiaj nagradzane osiągnięcia i zachowania
4. nie odwlekaj nagradzania
5. staraj się pokazać radość z osiągnięcia wychowanka
6. nie nagradzaj za każdym razem, aby zachowania nie przerodziło się w wyrachowane uzyskiwanie korzyści
7. stopniu nagrody – zmniejszaj i usuwaj jeśli nagradzanie przeradza się w nawyk
8. pamiętaj o przegranych, aby ich nie zrazić, a zachęcać do osiągania nagród
9. nie rozdawaj nagród na lewo i prawo ponieważ stracą na znaczeniu
10. nagroda nie może być zbyt trudna lub odległa w czasie do osiągnięcia
Rady praktyczne skutecznego karania (stosowania środków dyscyplinujących) w pracy z młodzieżą niedostosowaną społecznie.
1. zamiast karać lepiej zapobiegać
2. staraj się, aby przed karą pojawiło się pouczenie, przestroga, ostrzeżenie
3. mądre i sensowne uzasadnienie kary podwyższy jej skuteczność
4. karaj jak najrzadziej, bo częste karanie zmniejsza skuteczność kary
5. podczas karania nie daj się powodować złością, nienawiścią, satysfakcją. Zachowaj spokój i rozwagę.
6. twoja reakcja powinna odnosić się do nieakceptowanego zachowania, a nie do osoby
7. brak nagrody też jest rodzajem kary
8. karania ma spowodować ujemne wartościowanie czynu u innych wychowanków
9. przed ukaraniem pozwól się wychowankowi wytłumaczyć
10. nie rodzaj kary jest najważniejszy, lecz atmosfera jaka towarzyszy aktowi jego stosowania
Scharakteryzuj definicje, cele i zasady terapeutycznych zajęć z grupą oraz etapy cyklu takich zajęć oraz przebieg takiego pojedynczego spotkania grupowego (oraz etapy).
Socjoterapia – proces korekcyjny zaburzeń zachowania i niektórych zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży, realizowany w toku spotkań grupowych.
Cele:
- rozwojowe – dostosowanie treści, metod i sposobów realizacji do wieku uczestników. W okresie dorastanie dominują różnorodne potrzeby, no, wyrażania się w różnych formach, aprobaty i autonomii, intymności itp.
- edukacyjne – poznawanie różnorodnych zagadnień pozwalających lepiej funkcjonować społecznie i radzić sobie z problemami, mogą dotyczyć, np. uczenia się rozpoznawania emocji, poznawania mechanizmów uzależnień, poznawania zasad dobrej komunikacji, uczenia się pełnienia określonych ról społecznych
- terapeutyczne – dostarczyć uczestnikom doświadczeń korekcyjnych, przeciwstawnych doznanym urazom oraz doświadczeń kompensujących doświadczenia deprywacyjne, hamujące rozwój emocjonalny i społeczny. Sprzyjać odreagowaniu napięć emocjonalnych i uczyć się nowych umiejętności psychologicznych
Zasady:
- afirmacji
- bliskości
- otwartości
- istnienia norm
Porównanie:
- trudno uczyć zachowań społecznych w pojedynkę
- tańsza
- w większym stopniu wykorzystuje kwalifikacje zawodowe socjoterapeuty
- grupa zachęca do zmiany zachowania
- grupa jest mikrokosmosem szerszego środowiska społecznego
- grupa jest naturalnym środowiskiem rozwoju i edukacji
- grupa daje możliwość odczucia przynależności
- można dostrzec podobieństwo z innymi
Etapy:
- Etap I – powstanie grupy (poznanie się, określenie celów, norm, reguł i rytuałów) i faza orientacji
- Etap II – praca właściwa (realizacja celów) faza różnicowania i współpracy
- Etap III – faza końcowa (sposoby kontaktowania i wsparcia, wzmacnianie pozytywnych uczuć, podsumowanie, informacje zwrotne)
Przebieg spotkania:
- rytualne powitanie, informacje wstępne
- gry i zabawy wyciszające lub energetyzujące
- gry i ćwiczenia psychokorekcyjne, edukacyjne lub rozwojowe
- rundka kończąca i rytualne pożegnanie
Scharakteryzuj rady praktyczne, warunki skutecznej terapeutycznej pracy z grupą wychowanków oraz trudności, które należy uwzględniać w takiej pracy z grupą.
Rady:
- odpowiedzialność socjoterapeuty
- odpowiednia liczebność grupy 8-14
- regularność spotkań
- niezmienność grupy
- odpowiedni dobór grupy
- różnorodność zaburzeń zachowania
- atrakcyjność zajęć
- otwartość prowadzącego
- zachowanie dyskrecji
- prowadzenie dokumentacji
Warunki:
- kompetencje i umiejętności terapeuty
- ścisła współpraca z psychologiem, pedagogiem
- warunki do pracy grupowej
- odpowiednia liczebność grupy
- wyrównany wiek uczestników
- znajomość warunków socjalnych, wychowawczych, społecznych uczestników
- możliwość oderwania uczestników od problemów rodzinnych
Scharakteryzuj wychowawczą odpowiedzialność w obszarze budowania relacji z wychowankiem.
- dostrzeganie tego co najlepsze
- zrozumienie
- nagradzanie
- umiejętność przyznawania się do błędów
- poświęcanie szczególnej uwagi każdemu
- podtrzymywanie więzi z podopiecznymi
- akceptacja człowieka i sytuacji
Scharakteryzuj wychowawczą odpowiedzialność w obszarze modelowania - dawania przykładu wychowankowi.
- nie krytykuje
- jest cierpliwy
- widzi różnicę między osobą a czynem
- działa konstruktywnie
- dotrzymuje obietnic
Scharakteryzuj wychowawczą odpowiedzialność w obszarze instruowania wychowanka.
- najpierw przemyśli potem mówi
- rozmawia mimo różnic
- wie kiedy udzielić wskazówek
- akceptuje zasady, konsekwencje
- nie ustępuje
- jest cierpliwy
- używa języka logiki i emocji
- powierza odpowiedzialność
- angażuje w ważne przedsięwzięcia
- uczy cierpliwości i zaangażowania i odpowiedzialności
- jest konsekwentny
Wymień zalecenia z tzw. alfabetu wychowawcy resocjalizacyjnego.
Akceptuj swoje dziecko
Bądź dla niego oparciem
Chwal go za każdy wysiłek
Daj mu poczucie miłości i bezpieczeństwa
Eliminuj powoli i rozsądnie niepożądane zachowania
Formułuj precyzyjnie wymagania
Gospodaruj efektywnie jego czasem
Hamuj jego agresję poprzez rozładowanie niekorzystnych emocji
Interesuj się jego osobą
Jesteś jego przewodnikiem po świecie chaosu
Kieruj wszechstronnie jego rozwojem
Licz się z jego odmiennym zachowaniem
Łagodź stresy i cierpienie
Miej cierpliwość
Nie pozwól sobie na zwątpienie
Pokaż, że jesteś jego przyjacielem
Rozwijaj w nim jego umiejętności
Słuchaj uważnie bicia jego serca
Troszcz się o niego
Ukazuj mu jego miejsce w nieznanym świecie
Wierz w efekt pracy z dzieckiem
Y... niewiadoma, bądź na nią przygotowany
Zachęcaj go do dalszej pracy
Scharakteryzuj etapy, praktyczne rady i zalecenia stosowania IPR (Indywidualny Program Resocjalizacji).
IPR – kompleksowy zbiór oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i korekcyjnych dla wychowanka. Powinien być logiczny, sensowny i przydatny
Składowe:
- diagnostyczna
- określenie strategii działań
- analiza efektów
Uwagi:
- wychowanie nie odbywa się na piśmie
- pomocny do analizy sytuacji wychowanka
- jedynie do części zadań, sposobów, możliwe precyzyjne określenie
- trudno uchwycić aspekty wychowania naturalnego
Scharakteryzuj etapy, praktyczne rady i zalecenia stosowania IPO (Indywidualnego Programu Oddziaływania na Skazanego).
- cel końcowy resocjalizacji i cele etapowe
- zalecenia dotyczące umieszczenia podopiecznego w określonym środowisku społecznym
- zalecenia dotyczące sposobu spędzania wolnego czasu
- zalecenia dotyczące kształcenia
- zalecenia dotyczące zatrudnienia
- sugestia w zakresie sposobu uzyskania dobrej komunikacji
- specjalne zalecenia
- sugestie co do pomocy w zakresie regulacji spraw i dylematów osobistych
- zalecenia dotyczące jakości, celu i sposobu utrzymania kontaktu z rodziną
- zalecenia dotyczące zabezpieczenia przed zagrożeniami ze strony aktywnych uczestników podkultury zakładowej
- zalecenia w zakresie sposobu przygotowania materialnego i społecznego do opuszczenia zakładu, usamodzielnienia, przygotowania do readaptacji
Przedstaw model, zasady formułowania zadań i konsekwencji kontraktu wychowawczego.
Model:
Pisemna umowa zawierana przez opiekuna z wychowankiem (albo innych podmiotów kontraktu). Dotyczy zasad i sposobów postępowania podopiecznego oraz ograniczeń regulujących stosunki między nimi. Składa się z preambuły, zadań, konsekwencji i podpisu stron.
Zasady formułowania zadań i konsekwencji:
- przystosowanie do specyfiki podmiotu
- konsonans (zgodność) treści ze sferą zachowań
- odniesienie poszczególnych zadań do zaobserwowanej pojedynczej wady jako podmiotu kontraktu
- nienakazowe i osobowe wyartykułowanie treści zadań
- uzasadnienie celowości zadań
- zgodność treści zadań z treściami konsekwencji
- rezultatowe sformułowanie zadań i konsekwencji, zapewniające możliwość egzekwowania
- konsekwencje z tytułu niewykonania zadań w postaci obiektywnego prawa
- lakoniczność i przejrzystość sformułowań treści zadań i konsekwencji
- wychowawczy i moralny aspekt zadań i konsekwencji
Scharakteryzuj możliwości i zagrożenia związane z wykorzystaniem duchowości, wiary i religii w resocjalizacji (praktyki uważności, rola praktyk religijnych; rola kapelana więziennego; zjawisko „nawrócenia”, zagrożenie indoktrynacją religijną).
wiara pozwala więźniowi odzyskać szacunek do samego siebie, przebaczyć sobie i innym, a także odnaleźć nową perspektywę życia, w której kluczowe jest ponowne odczytanie życiowego powołania, otwarcie się na tajemnicę i umiejętność wyciągania wniosków z popełnionych błędów. Wiara pomaga także sformułować priorytety i motywacje, docenić przestrzeń duchową, podnieść jakość życia oraz zlikwidować lęki.
Skoncentrowana na wspólnej modlitwie grupa osiąga wewnętrzną jedność, która wyzwala wzajemną otwartość na siebie.
Filozofię uważności w skrócie można opisać jako bycie tu i teraz, koncentrowanie się na czynności, którą właśnie się wykonuje, skupienie się na teraźniejszości, a nie na tym co było lub co będzie.
Jest wielu więźniów i wychowanków zakładów poprawczych, którzy resocjalizują się właśnie na płaszczyźnie religijnej. Są to ludzie zwykle tak sponiewierani przez życie, że pomóc im może jedynie całościowe podejście. Bardzo udany okazał się eksperyment ks. Jana Sikorskiego, byłego naczelnego kapelana więziennictwa, polegający na tym, że kilkunastu więźniów rokrocznie idzie na pielgrzymkę z osobami niepełnosprawnymi. Każdemu więźniowi przyporządkowana jest osoba niepełnosprawna, którą musi się opiekować. Wielu z nich chciało na początku np. kupić alkohol albo okraść podopiecznego. A jednak gdy popatrzyli na jego niepełnosprawność, bardzo szybko się resocjalizowali. Nieraz trzydniowa pielgrzymka dawała więcej niż 15 lat resocjalizacji.
Medytacja może przynieść wiele osobistych korzyści: opanowanie gniewu i agresji; wzmacnianie siły woli i samokontroli; poprawę zdrowia mentalnego i poczucia własnej wartości; polepszenie pamięci i koncentracji; przezwyciężenie bezsenności, depresji i poczucia samotności, pozbycie się kompleksów niższości, wyższości, strachu, winy czy innych; uspokojenie umysłu; rozszerzenie empatii i tolerancji, rozwiniecie zrównoważonej, zintegrowanej osobowości oraz rozbudzenie w sobie mądrości, współczucia i miłości.
Opisz i scharakteryzuj istotę resocjalizacji osób uzależnionych (społeczność terapeutyczna; charakterystyka programu i metod pracy lub grup samopomocowych - 12 kroków i tradycji AA).
Monar - Misją Stowarzyszenia MONAR jest pomoc bliźnim w duchu miłości, tolerancji, dbałości o ludzką godność oraz poszanowania praw człowieka. MONAR wierzy, że nikt nie jest stracony na zawsze, że każdy człowiek zasługuje na pomoc, na szansę odnalezienia swego miejsca w świecie. MONAR lansuje życie bez narkotyków, otwartość i wrażliwość na innych, czynienie dobra, odpowiedzialność za własne życie.
Monar posiada kompleksową ofertę oddziaływań w następujących obszarach:
• Profilaktyka uzależnień
• Leczenie, rehabilitacja i terapia osób uzależnionych
• Readaptacja społeczna
• Redukcja szkód
12 kroków AA:
1. Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu, że przestaliśmy kierować własnym życiem.
2. Uwierzyliśmy, że Siła Większa od nas samych może przywrócić nam zdrowie.
3. Postanowiliśmy powierzyć naszą wolę i nasze życie opiece Boga, jakkolwiek Go pojmujemy.
4. Zrobiliśmy gruntowny i odważny obrachunek moralny.
5. Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi istotę naszych błędów.
6. Staliśmy się całkowicie gotowi, aby Bóg uwolnił nas od wszystkich wad charakteru.
7. Zwróciliśmy się do Niego w pokorze, aby usunął nasze braki.
8. Zrobiliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy i staliśmy się gotowi zadośćuczynić im wszystkim.
9. Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to możliwe, z wyjątkiem tych przypadków, gdy zraniłoby to ich lub innych.
10. Prowadziliśmy nadal obrachunek moralny, z miejsca przyznając się do popełnianych błędów.
11. Dążyliśmy poprzez modlitwę i medytację do coraz doskonalszej więzi z Bogiem, jakkolwiek Go pojmujemy, prosząc jedynie o poznanie Jego woli wobec nas, oraz o siłę do jej spełnienia.
12. Przebudzeni duchowo w rezultacie tych Kroków, staraliśmy się nieść posłanie innym alkoholikom i stosować te zasady we wszystkich naszych poczynaniach.
Scharakteryzuj rady praktyczne, zasady streetworkingu ukierunkowanego na działanie w środowisku lokalnym wśród dzieci i młodzieży oraz streetworking z grupami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.
- nigdy się nie narzucaj
- działaj jak cień
- zawsze staraj się ukazać podopiecznym inne lepsze i bardziej akceptowalne społeczne perspektywy
- urozmaicaj czas młodym ludziom, nie pozwól na nudę
- okazuj empatię
- działaj dla dobra podopiecznego
- towarzysz osobie w drodze do instytucji
- utrzymuj kontakt wzrokowy, przywitaj się, podejmuj rozmowę
- nie podejmuj trudnych kontaktów
- działaj zgodnie z prawem
- współpracuj z rodziną
- angażuj dzieci w realizację projektów
- prowadź dokumentację
Scharakteryzuj znaczenie i rady praktyczne w wykorzystaniu edukacji i autoedukacji w resocjalizacji osób niedostosowanych społecznie.
Scharakteryzuj znaczenie i rady praktyczne w wykorzystaniu pracy w resocjalizacji osób niedostosowanych społecznie.
WYKORZYSTANIE WOLONTARIATU SPOŁECZNEGO W RESOCJALIZACJI
WOLONTARIAT jest „formą budowania świadomego i otwartego społeczeństwa w zakresie przeciwdziałania wszelkim negatywnym zjawiskom społecznym”
Wolontariat:
regulują go ustawy i normy obyczajowe, które wyznaczają zakres i formę tego typu działalności,
dobroczynność, otwartość na drugiego człowieka dobrze wpływa na proces uspołeczniania młodzieży niedostosowanej społecznie,
jest sposobem na przeciwdziałanie egoizmowi i lenistwu,
jest sposobem na umiejętne spędzanie czasu wolnego, który jest bardzo ważny w kształtowaniu dojrzałości emocjonalnej i moralnej młodzieży,
wspomaga zapobieganiu agresji, podnosi wiarę wychowanków we własne możliwości.
Cele operacyjne programu wolontariatu to:
przeciwdziałanie: egoizmowi, samotności, lenistwu, nieumiejętnemu korzystaniu z czasu wolnego,
otwieranie się na: potrzeby i problemy innych ludzi, na świat i na drugiego człowieka, który jest zawsze dla nas darem, często jest trudnym darem, który wymaga z naszej strony cierpliwości i samozaparcia,
przełamywanie barier: wiekowych, pokoleniowych, statusowych, intelektualnych, wspieranie talentów i zdolności młodych osób,
zapobieganie: agresji, niedowartościowaniu, zagubieniu się młodych ludzi.
Scharakteryzuj zasady, praktyczne rady i zalecenia efektywnej resocjalizacji w metodycznej pracy kuratora sądowego.
OBOWIĄZKI I ZADANIA KURATORA ZAWODOWEGO DLA DOROSŁYCH:
Wykonują dozory:
dot. warunkowego przedterminowego zwolnienia z ZK
dot. warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności
dot. spraw z warunkowym umorzeniem postępowania karnego
Kontrolują przebieg okresu próby
Nadzorują
Wywiady środowiskowe ( dwa typy: 1. art. 14 KKW, 2 art. 214 KPK )
Dozór elektroniczny
Udzielanie pomocy postpenitencjarnej
Wnioskowanie we wszystkich wsprawach
Udział w spotkaniach Zespołów Interdyscyplinarnych oraz Grup Roboczych
OBOWIĄZKI I ZADANIA KURATORÓW RODZINNYCH:
1. Wykonywanie nadzorów:
w sprawach opiekuńczych
- jako środka zabezpieczającego
- jako środka ograniczenia władzy rodzicielskiej
- w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo – wychowawczej
nad nieletnimi
-jako środka tymczasowego
-jako środka samoistnego
- jako środka probacyjnego w przypadku: zawieszenia umieszczenia w zakładzie poprawczym ; w przypadku warunkowego zwolnienia z zakładu poprawczego ; w przypadku warunkowego odstąpienia od umieszczenia w zakładzie poprawczym
nad osobami zobowiązanymi do leczenia odwykowego (art. 31 ustawy z 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi)
1. Udział w ustanowionych przez sąd kontaktach rodziców z małoletnimi dziećmi
2. Przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej oraz umieszczenie w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo - wychowawczej
Wywiady przeprowadzane przez kuratorów rodzinnych :
w sprawach małżeńskich
w postępowaniu o zezwolenie na zawarcie małżeństwa
w sprawach o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach rodziny
w sprawach opiekuńczych małoletnich
w sprawach o przysposobienie dziecka
Kuratorzy pracują w dwóch systemach:
1. system kontroli- kontrola kuratora ogranicza się do kontroli zachowania podopiecznego, główne postępowanie to zmiana jego zachowania
2. case work – stosowane są środki pomocy o charakterze terapeutycznym, które mają pomóc podopiecznemu i jego rodzinie w poprawie sytuacji życiowej, pracują nimi wszyscy kuratorzy sądowi
Scharakteryzuj zasady, praktyczne rady i zalecenia organizowania efektywnej resocjalizacji i readaptacji społecznej poprzez pracę skazanych.
Rola pracy w resocjalizacji:
kształtuje postawy i zachowania prospołeczne,
wykształca nawyk pracy,
wykształca poczucie odpowiedzialności,
racjonalnie wykorzystuje czas, który ogranicza występowanie negatywnych zjawisk,
praca wypełnia wolny czas i pozwala na wyładowanie energii,
odrywa od natrętnych myśli.
PRACA SPOŁECZNIE UŻYTECZNA
Prace społecznie użyteczne to prace wykonywane przez bezrobotnych bez prawa do zasiłku, na skutek skierowania przez starostę, organizowane przez gminę w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej.
Prace społecznie użyteczne mogą wykonywać bezrobotni:
• dla których upłynął już czas pobierania zasiłku bądź też go nie nabyły, korzystający ze świadczeń pomocy społecznej,
• uczestniczący w kontrakcie socjalnym, indywidualnym programie usamodzielniania lokalnym programie pomocy społecznej lub indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego, jeżeli podjęli uczestnictwo w tych formach w wyniku skierowania powiatowego urzędu pracy.
PRACE PORZĄDKOWO - GOSPODARCZE
Resocjalizacja poprzez pracę ma w Polsce długą tradycję.7 marca 1928 r. weszła w życie ustawa o więzieniach, a 1 marca 1928 r. przepisy dotyczące segregacji więźniów. W przepisach tych określono, że resocjalizacja będzie się odbywała poprzez pracę, naukę, oświatę pozaszkolną, opiekę duchową i wychowanie fizyczne. Praca, według tych przepisów, nie stanowi kary a jest formą resocjalizacji umożliwiającej powrót do społeczeństwa.
Resocjalizacyjne walory pracy porządkowo – gospodarczej:
jest czynnikiem integrującym grupy wychowawcze,
jest czynnikiem wzrostu kultury osobistej wychowanków,
osoba resocjalizowana zdobywa szacunek dla pracy,
osoba resocjalizowana uczy się odpowiedzialności oraz obowiązkowości,
wychowankowie uczą się czynności związanych z prowadzeniem domu, wykonywaniem drobnych prac porządkowych, pomagania w przygotowaniu posiłków.
Skazani mogą być zatrudnieni nieodpłatnie (w przypadkach i na warunkach określonych w art. 123a § 1, 2 i 3 Kodeksu karnego wykonawczego):
1. przy pracach porządkowych oraz pomocniczych na rzecz służby więziennej,
2. przy pracach porządkowych na rzecz samorządu terytorialnego,
3. przy pracach publicznych na rzecz organów administracji publicznej,
4. przy pracach wykonywanych na cele charytatywne.
Praca porządkowo – gospodarcza w izolacji więziennej
PRACA JAKO FORMA RESOCJALIZACJI istotą pracy jest to, że człowiek bierze na siebie zobowiązania wobec innych ludzi, człowiek pracując zawodowo wykonuje daną czynność nie dla niej samej, lecz aby uzyskać środki do zaspokojenia swoich potrzeb, w okresie pracy potrzebne jest wychowankom indywidualne doradzanie i pomoc wychowawców, istotną sprawą jest wpojenie odpowiednich wiadomości i umiejętności oraz ukształtowanie postaw do pracy, konieczne jest przekonywanie, wykazujące niesłuszność negatywnego stosunku do pracy.
PRACA JAKO FORMA RESOCJALIZACJI
podjęcie pracy to powrót do społeczeństwa, nowe znajomości, często także przyjaźnie oraz wzrost poczucia własnej wartości, to również zdobywanie doświadczenia zawodowego i nowych kwalifikacji zawodowych, praca to szansa na lepsze życie na wolności, skazanym należy pomagać i wspierać ich w podejmowaniu pracy.
Scharakteryzuj zasady, praktyczne rady i zalecenia organizowania skutecznej twórczej resocjalizacji (zalecenia metodyczne wg. M. Konopczyńskiego, znaczenie arteterapii: teatru, muzyki, tańca, sztuk plast., słowa literackiego, itp.)
- wszechstronnej diagnozy
- komplementarności postępowania
- elastyczności postaw pedagogicznych
- adekwatnego doboru metody
- kreowania wychowanka
Twórcza resocjalizacja - kreatywna działalność resocjalizacyjna prowadzona za pomocą opracowanych metod kulturo technicznych i metod wspomagających. Głównym celem praktycznych zabiegów twórczej resocjalizacji jest przemiana tożsamości indywidualnej i społecznej nieprzystosowanej społecznie młodzieży przez wychowawcze stymulowanie rozwoju i struktur poznawczych i twórczych oraz wyposażenie jej w nowe indywidualne i społeczne kompetencje. Zabiegi te, przybierające metodyczna postać pracy teatralnej, sportowej, doświadczeń dramowych, plastycznych czy muzycznych, mogą wykreować odmienne parametry osobowe młodego człowieka. Pomóc wyposażyć go w nowe umiejętności, umożliwiające mu nawiązanie poprawnych kontaktów międzyludzkich.
Cele twórczej resocjalizacji:
Jej głównym celem jest doprowadzenie do powstania i pomyślnego zakończenia dwóch procesów:
1) wzbudzenie rozwoju strukturalnych czynników procesów twórczych i poznawczych nieprzystosowanych społecznie jednostek
2) zmiany ich wizerunku społecznego
Działania te maja w konsekwencji doprowadzić do wychowawczego wymodelowania parametrów tożsamości, odmiennych od tych, które mają osoby nieprzystosowane społecznie.
Metody twórczej resocjalizacji:
a) Metoda Teatru Resocjalizacyjnego:
Metoda ta polega na takiej reorganizacji sposobów poznawania, rozumienia i doświadczenia świata, że w wyniku gry, uczestnictwa w spektaklu, wychowanek dociera do własnej struktury psychicznej. Uczestnik przeżywa prawdę o sobie, rozumie ją, poznaje, nabiera pewności, uzyskuje wewnętrzną harmonię i ład oraz w relacji z innymi osobami dostarcza dobra, uczy się szacunku dla innych, otwartości, sprawiedliwości, pojednania i wybaczenia. Resocjalizacja przez wielomiesięczną grę, odtwarzanie ról i ich tworzenie w różnych wymiarach życia społecznego, daje niepowtarzalne szanse, których nie proponują tradycyjne metody.
b) Metoda Resocjalizacyjna przez Dramę:
Podstawowym zadaniem oddziaływań dramowych jest stymulowanie i wspomaganie kreatywności oraz zachowań spontanicznych osoby nieprzystosowanej społecznie, a także mobilizuje do działania. Ma to na celu wytworzenie psychologicznych podstaw umiejętności wyrażania siebie w sposób odmienny od zazwyczaj przyjętego i realizowanego. Osoba lub osoby prowadzące dramę zaczynają ją opowieścią wprowadzającą. Określa ona klimat ćwiczeń oraz wyznacza kierunki aktywności. Może mieć bardziej lub mniej literacki język i charakter, zawsze jednak powinna określać zadania uczestników zajęć. Każda drama oparta jest na i improwizacji . Jest to odgrywanie przygotowanie przedstawienia bez przygotowanego scenariusza. Jego brak czyni podejmowane przez uczestników działania bardziej autentycznymi i jednocześnie ustanawia i określa przesłanki diagnostyczne. Metoda dramy dociera do sfery emocji, myślenia i wyobraźni wychowanka, pozwala na modyfikację oraz kreatywne rozwijanie tych sfer. Jej wyróżnikiem jest ożywianie ludzkich dyspozycji poznawczych z jednoczesnym wywołaniem bezpośredniej relacji. Możemy wyróżnić: dramę klasyczną – stosuje się coraz częściej i powszechniej w edukacji dzieci i młodzieży w celu ich zaktywizowania dydaktycznego, wychowawczego i społecznego. Dramaterapia jest w jakimś sensie dramą kreatywną zorientowaną na działania terapeutyczne i psychoterapeutyczne.
c) Psychodrama i socjodrama jako metody wspomagające proces resocjalizacji
Psychodrama i socjodrama należą do niezwykle inspirujących metodycznych technik treningowych, wielowymiarowo oddziałujących na strukturę osobowe nieletnich. Ich szczególne znaczenie, w przypadku interesujących nas grupy młodzieży wyraża się możliwościami wspierania tych struktur i funkcji osobowych, które zostały uaktywnione w wyniku oddziaływań innych metod resocjalizacyjnych. Rozwijane i kształtowane parametry tożsamości wychowanków mogą dzięki takim metodom ulegać wzmocnieniu i usprawnieniu.
Psychodrama to specyficzna gra aktorska, polegająca na odtwarzaniu pewnych zdarzeń szczególnie oddziałujących na psychikę innych ludzi. Jest to improwizowana dramatyzacja, która została świadomie zainspirowana, ukierunkowana, potraktowana jako środek służący do osiągnięcia projektowanych celów czy zmian, wykraczających poza doraźne wyniki gry.
Socjodrama , improwizowane po amatorsku przedstawienie służące terapii psychosocjologicznej. Uczestniczący w nim odgrywają wyznaczone przez psychoterapeutę role, by skorygować własne postępowanie, a także stosunki panujące w danym zespole.
d) Terapia przez muzykę
Muzyka pozwala uczestnikowi terapii poznać i szerzyć rzeczywistość niedostępną poznaniu rozumowemu, staje się katalizatorem tego rodzaju odczuć. Jest wyrazem konfliktów, ścierania się przeciwstawieństw. Ma wzbudzić silne reakcje emocjonalne u wychowanków. Odpowiednia dobrana muzyka może wpływać na dezintegracje osobowości, wywołując obniżenie nastroju czy silny niepokój, może również wzbudzać agresje a tym samym ujawniać konflikty i patologiczne przeżycia wychowanka. Następnie, muzyka wyrażająca ład i harmonię, może powodować stopniową rekonstrukcję osobowości. Głównym celem terapii jest ujawnianie tych konfliktów, uświadamianie ich sobie przez wychowanka, a następnie „oczyszczanie” go podczas zabiegów, zmierzających do przebudowania osobowości. Muzyka ma wzmacniać przeżycia, wyzwalać podświadomości konflikty oraz integrować procesy i struktury wewnętrzne w czasie rekonstrukcji osobowości.
Muzykoterapia może być indywidualna lub grupowa . Zajęcia muzykoterapeutyczne służą:
- zmniejszaniu poziomu agresji
- pomocy w rozwiązywaniu trudności w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych
- obniżaniu poziomu napięć emocjonalnych
- relaksacji
- uwrażliwianiu oraz pogłębianiu postaw twórczych
- kreatywności
- uczeniu otwartości poznawczej
- poszerzaniu wartości estetycznych
e) Plastyka jako metoda wspomagająca proces resocjalizacji
Według tej teorii działalność plastyczna ułatwia wychowankom nieprzystosowanym społecznie wyrażanie własnych problemów, często trudnych do werbalizacji, oraz daje możliwość odreagowania tłumionych przykrych emocji. Działanie te opierają się na naturalnej skłonności każdego człowieka do ekspresji swoich emocji w formie graficznej czy kompozycji przestrzennych. Nieprzystosowana społecznie młodzież chętnie aktywizuję się w trakcie zajęć plastycznych. Umiejętne zorganizowane i poprowadzenie metodycznych zajęć plastycznych, nastawionych na odkrywanie przez wychowanków swoich przestrzeni twórczych, może w znakomity sposób dopełnić kreowanie ich parametrów tożsamości, zainicjowane przez metodę twórczej resocjalizacji.
f) Terapia słowem literackim
Zajęcia terapeutyczne z nieletnimi zaczynają się zazwyczaj od bardzo popularnej formy terapeutycznego oddziaływania, jak ą jest głośne czytanie. W tym czasie zapoznaje się uczniów z fragmentami wybranych książek, a całą ich treść omawia skrótowo (przygotowany uczeń) , co zachęca ich do późniejszego przeczytania tych pozycji. Po zapoznaniu wychowanków z wybraną literaturą przeprowadzana jest dyskusja, w czasie której analizowane są - z punktu widzenia terapeutycznego -postawy bohaterów literackich wobec omawianego problemu, oceniana prawidłowość ich postępowania w opisywanych sytuacjach życiowych.
W końcowej fazie dyskusji wyznaczane są wspólnie z uczniami właściwe dla nich kierunki postępowania. Dyskusje nad lekturami, pełnią
c rolę narzędzia terapii, zmuszają ich do wymiany poglądów, spostrzeżeń, przez co koncentruj
ich uwagę, wywołują w nich pewne stany emocjonalne niezbędne w procesie psychoterapeutycznym.
g) resocjalizacja przez taniec
Taniec przyczynia się do nabywania i kształcenia elegancji i kultury ruchów, dostarcza przeżyć estetycznych, zmian w zakresie wrażliwości na sztukę . Niesie za sobą wiele przyjemnych uczuć, daje wiele satysfakcji pozwala osiągać osobiste sukcesy i podnosi samoocenę.
Choreoterapia , podobnie jak muzykoterapia czynna najczęściej stosowana jest w formie grupowej. Tworzenie wspólnych układów tanecznych, podporządkowanie się wspólnemu działaniu znacznie wpływa na rozwój kultury współżycia z grupą i uspołecznia wychowanka. Ćwiczący pracując razem stopniowo tracą zainteresowanie tylko własną osobą i włączają się do grupy. Czują się dowartościowani, gdyż przynależą do pewnej grupy, w której są potrzebni, stanowią nieodzowną część sztuki, którą razem tworzą. Wynikiem takiego funkcjonowania jest radość płynąca ze wspólnego działania, co wpływa na podniesienie nastroju uczestników. „Choreoterapia wpływa zatem na odzyskanie równowagi psychicznej przez swoiste prowokowanie pożądanych wyładowań psychofizycznych, a jest to jedno z zadań wychowania resocjalizacyjnego.”
Efekty twórczej resocjalizacji:
- Resocjalizacja przez twórczość umożliwia zmianę wizerunku własnego więźnia, osoba zmienia o sobie zdanie, zwiększa się jej samoocena
- rozbudzanie zainteresowań, rozwój potencjału, nabywanie nowych umiejętności i kompetencji
- kształtowanie tożsamości
- lepsze samopoczucie z faktu, że są w stanie coś wykonać, poczucie przydatności
- czują chęć do życia, że coś robią dla kogoś i dla siebie, czuje się dowartościowany
- terapia rozładowuje napięcie, wychowanek jest zrelaksowany, wyluzowany, spokojny i zadowolony.
Scharakteryzuj zasady, praktyczne rady i zalecenia organizowania skutecznej resocjalizacji zachowań przemocowych (program ART, procedura Niebieskiej Karty, i inne).
- Przemoc - zespół atakujących, nadzorujących i kontrolujących zachowań obejmujących przemoc fizyczną, seksualną i emocjonalną. Jest to ciąg zachowań o charakterze zamierzonym i instrumentalnym, których celem jest zniewolenie ofiary, wyeliminowanie jej suwerennych myśli i działań, podporządkowanie jej żądaniom i potrzebom sprawcy.
- Trening zastępowania agresji (ART.) – interwencja poznawczo-behawioralna, skierowana na zmianę zachowań agresywnych. Uczy żyć bez przemocy, nawet w trudnych sytuacjach:
- umiejętności prospołecznych – co robić zamiast agresji
- kontroli złości – czego nie robić pod wpływem impulsu
- wnioskowania moralnego – jak odróżnić to, co robić od tego, czego nie robić.
- Trening kontroli- Zajęcia grupowe skierowane do osób, które mają trudności z kontrolą gniewu, przejawiają zachowania agresywne, z diagnozą ADHD, ODD, CD, depresji, zespołu Aspergera. Udział w treningu umożliwia naukę konstruktywnego radzenia sobie ze złością, naukę zastępowania agresji, zdobycie większej kontroli nad emocjami poprzez modyfikację zachowań oraz naukę alternatywnych sposobów kontrolowania gniewu i zmianę sposobu myślenia.
- Procedura „Niebieskie Karty” obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Jej wdrożenie nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą.
- Pomoc ofiarom:
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, telefon – wsparcie, pomoc psychologiczna, informacje o pomocy w miejscu zamieszkania, możliwość kontakt e-mailową drogą.
- Resocjalizacja sprawców:
zaprzestanie stosowania przemocy poprzez edukację sprawcy, uświadomienie destrukcyjnych zachowań i mechanizmów oraz nauczenie konstruktywnych sposobów działania, odpowiedzialności za popełnione czyny, umiejętności rozwiązywania problemów w sposób akceptowany społecznie, prawidłowej komunikacji partnerskiej, wyrażania uczuć, umiejętności korzystania ze wsparcia społecznego. Kolejnym etapem w programie jest opracowanie konstruktywnych schematów zachowań i nauka ich stosowania.
Scharakteryzuj zasady, praktyczne rady i zalecenia organizowania efektywnej resocjalizacji poprzez sport.
- kształtuj postawy poszanowania zasad fair play, kultury obcowania z przeciwnikiem
- odpowiednio dostosuj do nastroju grupy zadania – na odstresowanie, rozładowanie napięcia, poprawę samopoczucia
- w grach zespołowych rozwijaj współpracę i odpowiedzialność u wychowanków
- samo włączenie do zajęć nie zawsze wystarcza, czasami trzeba indywidualnego kontaktu z wychowankiem
- wychowawca powinien stosować technikę podtrzymywania i doradzania w celu zmniejszenia obawy przed kompromitacją wśród wychowanków i niewiary we własne siły
Scharakteryzuj zasady, praktyczne rady i zalecenia organizowania efektywnej resocjalizacji poprzez wykorzystanie aktywnej turystyki (outdoor education; survival; itp.).
- umiejętnie dobierz grupę (liczba)
- prawidłowo przygotuj do obowiązków grupę
- umiejętnie wybierz teren
- zaktywizuj wszystkich uczestników
- zorganizuj odpowiednią ilość funduszy
- systematycznie i dokładnie realizuj program
- stwórz odpowiednie warunki do integracji
-im bardziej trasa i program akceptowana przez grupę, tym większy i lepszy pożytek z udziału
- łącz wiedzę z praktyką
- przedstaw i omów regulamin
- plan powinien być elastyczny
- udział młodzieży musi być pojmowany jako forma kształcenia, cennego doświadczenia, a nie tylko jako rozrywka.