Metodyka resocjalizacji egzamin, Studia Podyplomowe, Resocjalizacja


  1. ZADANIA WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

  1. ZNACZENIE ZASAD RESOCJALIZACJI W PROCESIE WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

  1. DIAGNOZA I PROGNOZA JAKO KONIECZNY ELEMENT POSTĘPOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO wg Pytki

- przedmiotem badań są zachowania świadczące o wadliwym przystosowaniu społecznym jednostki(mierzalne trafnym i rzetelnym narzędziem, wykracza poza obszar jednego odchylenia standardowego), czyli zachowania antyspołeczne

- czynniki stymuluje jako bodźce a zachowania jako reakcje, ponieważ to model S->R.

- skupienie na zachowaniu z pominięciem psychologicznych mechanizmów regulacyjnych oraz społecznych ról.

- koncentracja na tym, co da radę kontrolować; fakty obiektywne oraz ścisły pomiar psychometryczny.

- opiera się na teorii uczenia się, dlatego resocjalizacja jako proces wygaszania bądź zapominania wyuczonych uprzednio nawyków i przyzwyczajeń.(stereotypy behawioralne)

- zasadnicza rola mechanizmów warunkowania klasycznego oraz instrumentalnego w celu manipulacji bodźcami sytuacyjnymi prowadzącymi do wygaszania niepożądanej reakcji

- niewystarczający model z powodu mechanistycznego ujęcia ludzkiej natury.

- odwrotny do behawioralnego: zaburzone przystosowanie społeczne jednostki jako antagonizm destruktywny mający zewnętrzne objawy(przejawia się w zachowaniach, postawach i rolach życiowych). Mechanizmy psychospołeczne oraz czynniki etiologiczne prowadzące do kształtowania się i utrwalania w reakcjach jednostki wobec norm prawnych, moralnych i obyczajowych.

- występuje u osób, które nie respektują norm, a ich zachowania pozostają w opozycji

- antagonizm destruktywny przejawia się przede wszystkim w sferze postaw i ról społecznych, który jest wzmacniany przez skumulowane oddziaływanie niekorzystnych czynników biopsychicznych i środowiskowych.

- w wyjaśnianie tego antagonizmu angażuje się wiele nauk (psychologia, pedagogika, socjologia dewiacji, kryminologia, psychopatologia, ...), dlatego charakter interdyscyplinarny

- tzw. „diagnoza konstatująca fakty” obejmuje:

* określenie intensywności postaw antyspołecznych oraz sposobu ich wewnętrznej integracji

* identyfikacja stopnia wadliwości funkcjonowania przypisanych jednostce ról społecznych oraz poziomu internalizacji przepisów ról kulturowych, które ona odgrywa w kręgach podkulturowych

*wskazanie hipotetycznych czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu jednostki z normami społecznymi(niekorzystne czynniki rozwojowe typu biopsychicznego i socjokulturowego)

* ocenę stanu rzeczy z punktu widzenia zagrożenia społecznego stwarzanego przez jednostkę i jej środowisko społeczne, w wyniku której formułuje się konkluzję dotyczącą postępowania interwencyjnego lub wstrzymania się od niego

- do tego diagnosta winien sformułować diagnozę projektującą, tj. wybór i zaprojektowanie adekwatnych do rozpoznania diagnostycznego metod i technik oddziaływania wychowawczego w czasie resocjalizacji. Jest ona weryfikowana w procesie resocjalizacji

- koniec końców przewartościowanie uznawanych przez jednostkę norm, zmiana układu ról - modyfikacja ostaw antyspołecznych ogólnie.

  1. STRATEGIE W WYCHOWANIU RESOCJALIZUJĄCYM (etiotropowa, ergotropowa i semitropowa)

- zmiana dominacji - dot. kształtowania odpowiednich motywów, ustosunkowań, nastawień pozytywnych i emocjonalnych i społecznych

*kształtowanie funkcji postawy dominującej

*kształtowanie składników postawy dominującej

*kształtowanie determinantów

- zmiana integracji - dot. elementów integrujących postawy wychowanka poprzez kształtowanie nowych wzorów osobowych, dot. formułowania nowego obrazu świata i własnej osoby, formułowanie wzorów osiąganie sukcesu życiowego.

*kształtowanie integracji postaw

*kształtowanie uwarunkowań psychicznych i społecznych

  1. MODELE (SYSTEMY) RESOCJALIZACJI wg K.Julla

- dziecko w toku rozwoju psychospołecznego przechodzi okresy krytyczne, odznaczające się podatnością na różnego rodzaju odchylenia od normy w zakresie równowagi emocjonalnej i na przestępstwa. Zadaniem resocjalizacji jest pomoc w przezwyciężeniu tych kryzysów.

- niewłaściwe relacje między dziećmi a rodzicami mogą prowadzić do niedostosowania społecznego

- zaburzenia osobowości przez niezaspokojenie potrzeb psychicznych i zaburzenia równowagi procesów emocjonalnych. Resocjalizacja polegać powinna na uwrażliwieniu osób znaczących w życiu dziecka na to, żeby zwracały większą uwagę na potrzeby emocjonalne, których zaspokojenie zapewnia właściwy rozwój i dojrzałość społeczną.

- jesteśmy wyposażeni w pewne mechanizmy uczenia się (np uczenie się oczekiwań społecznych), niektóre osoby mogą mieć uszkodzony ten mechanizm

- dwie przesłanki:

a) neurologiczne dysfunkcje hamują dojrzałe społecznie i emocjonalnie reakcje dziecka
b) nieumiejętność przyswojenia sobie wielu sposobów zachowania powoduje u dziecka poczucie niższości, prowadzące w konsekwencji do wzrostu agresji i innych zaburzeń w zachowaniu.

- Środki zaradcze polegają na intensyfikacji procesu uczenia się i dostosowaniu go do indywidualnych możliwości dziecka.

- to, co decyduje o dysfunkcjonalności to wyuczenie pewnego rodzaju zachowań, jeżeli zmieni się te zachowanie, to zmieni się całe funkcjonowanie

- wszelkie zachowanie, dobre i złe, jest wyuczone, dlatego też poprawa złego zachowania polegać musi na zmianie wzmocnień na takie, które nagradzać będą zachowanie pozytywne, a karać negatywne.

- wszelkie zaburzenia w zachowaniu wynikają albo z chorób i uszkodzeń systemu nerwowego, albo z takiego trybu życia, który powoduje zmiany w reakcjach nerwowych. Główny punkt ciężkości w zmianie zachowania zależny jest tym samym od wyników leczenia i od przestrzegania zasad w życiu codziennym.

- środowisko ma przemożny wpływ na zachowanie się człowieka, i to ono generuje nieprzystosowanie społeczne

- wszelkie postacie zaburzeń i dysharmonii zachowania wypływają z niedostosowania dziecka do otoczenia. Resocjalizacja w świetle tej koncepcji polegać powinna przede wszystkim na działaniach w kierunku zmiany zarówno dziecka niedostosowanego, jak i otoczenia, w którym ono żyje, po to, aby poprawić, pogłębić i uczynić bardziej harmonijnymi związki pomiędzy otoczeniem a dzieckiem.

- dysfunkcjonalność instytucji edukacyjnych (przemoc symboliczna) generuje niedostosowanie

- główne przyczyny zachowania negatywnego wypływają z wadliwości instytucji społecznych odpowiedzialnych za wychowanie młodzieży. Instytucje te zabijają swą bezdusznością, sztywnością i skłonnością do uniformizacji wszelkie zdrowe, naturalne potencjalności dziecka, usposabiające go do prawidłowego rozwoju moralnego i społecznego. Zatem zadaniem właściwie zorganizowanego wychowania powinno być uchronienie dziecka od ogłupiających go i paczących jego zmysł moralny instytucji wychowawczych i pozwolenie mu na zbliżony do naturalnego, jak najmniej skrępowany rozwój.

- każdy z natury jest dobry, sytuacje i czynniki społeczno-kulturowe mogą blokować nasz rozwój

- polega na głębokim przekonaniu, że natura człowieka jest z istoty swej dobra i mądra, trzeba jednak rozbudzić tkwiące w niej możliwości, których uśpienie spowodowało różnego rodzaju zaburzenia w zachowaniu. Najlepszym sposobem pobudzenia wszystkich potencjalności rozwojowych są komuny terapeutyczne.

- korzysta z różnych modeli w różnym zakresie

- zawiera syntezę wielu strategii wychowawczych i różnych filozofii rozwoju, kładzie główny nacisk na szeroki zakres doświadczeń dziecka, zmierzających do poprawy jego zachowania.

Metodyka Czapowa jest oparta na modelu behawioralnym, tak wiec głównym czynnikiem są mechanizmy społecznego uczenia się (modelowanie Bandury?)

  1. SPECYFIKA RESOCJALIZACJI W INSTYTUCJACH ZAMKNIĘTYCH

  1. SPECYFIKA RESOCJALIZACJI W ŚRODOWISKU OTWARTYM kuratela sądowa, kuratorski ośrodek pracy z młodzieżą, OHP, rodziny zastępcze, ogniska wychowawcze

- przeprowadzanie zajęć dydaktyczno-wychowawczych z nieletnimi

- współdziałanie z rodzicami/opiekunami

- stosowanie indywidualnej pracy wychowawczej

- kontrolowanie wyników w nauce i udzielanie pomocy w wyrównywaniu braków

- składanie wniosków o skierowanie na badanie specjalistyczne (uzasadnione przypadki)

- szkoleniowo-wychowawcze *przeciwdziałanie bezrobociu, tworzenie warunków umożliwiających podnoszenie kwalifikacji, doskonalenie zawodowe i działalność wśród młodzieży zagrożonej patologią

-organizacyjne zajmujące się pośrednictwem pracy *klub pracy gromadzący informacje o pracy i o osobach do zatrudnienia, także młodzieży.

- doradztwem zawodowym

- usługowe

-środowiskowy hufiec pracy

- spokrewnione z dzieckiem w stopniu pozwalającym na powstanie obowiązku alimentacyjnego

- spokrewnione, ale nie zobowiązane do alimentacji

- obce, które zobowiązały się wykonywać środki wychowawcze tego typu orzeczone przez sąd rodzinny, mogą to być też rodziny zaprzyjaźnione znające dziecko wcześniej.

- muszą korzystać z pełni praw obywatelskich, ukończone 24 lata, nie pozbawiona praw rodzicielskich ani opiekuńczych, nie chora na chorobę psychiczną zakaźną lub przewlekłą, ma stałe źródło utrzymania i odpowiednie warunki mieszkaniowe.

  1. PSYCHOTECHNIKI, SOCJOTECHNIKI I KULTUROTECHNIKI

- zależność za względu na osobę wychowującego, - ukierunkowanie aktywności (doradzanie, przekonywanie do aktywności wychowanka). Głównym środkiem oddziaływań jest osoba wychowawcy, która stosuje metodę wpływu osobistego(wpływ bezpośredni osoby znaczącej). Podstawowym czynnikiem jest więź osobowa z wychowankiem, grupą oraz środowiskiem.

- w układzie dwuosobowym

- metoda wpływu osobistego *stosunek wychowawczy - bezpośrednie interakcje między wychowawcą a wychowankiem w sytuacjach wychowawczych, gdy obaj wykazują chęć interakcji 1. o charakterze zewnętrznym-kontakt z wychowawcą sposobem na unikanie kar lub zdobycie ubocznych nagród, kontakt formalny, ograniczony do koniecznego); 2. o charakterze wewnętrznym - zachowanie wychowawcy ma wartość nagradzającą dla podopiecznego, zależy mu na aprobacie i udzielonych radach, z własnej woli i inicjatywy spędza czas z wychowawcą.

*może posłużyć nią się tylko ten wychowawca, którego łączy z wychowankiem stosunek wewnętrzny

* ważny autorytet wychowawcy. Opiera się na szacunku i zaufaniu, zachowanie ma znaczenie kary lub nagrody. Potrzebna wspólna realizacja celów.

BEZPOŚREDNIE ODDZIAŁYWANIE:

*specyficzne nagradzanie zachowań:

- zachowania aprobowane i cenione przez grupę odniesienia wychowanka

- musi być przekonany, że naśladując na pewno osiągnie to, na czym mu zależy. Niezbędne zaufanie, które powstaje tylko, gdy tożsamość celów postępowania podopiecznego i wychowawcy

- wychowawca musi być osobą znaczącą, darzoną przez wychowanka szacunkiem

* zasady:

- musi odbywać się z pozycji wartości, dążeń, potrzeb i problemów wychowanka a nie wychowawcy

- przedstawione wzory zachowania muszą zapewniać zaspokojenie potrzeb wychowanka

- każde naśladowanie musi przynosić nagrodę w postaci osiągnięcia wartości, w celu których zdobycia zachowanie ma miejsce

- wzory zachowań muszą odpowiadać możliwościom wychowanka, tak aby każda próba kończyła się sukcesem

- zaczynać od spraw i sytuacji bliskich wychowankowi i stopniowo przechodzić do wartości, na których zależy wychowawcy

- należy łączyć z innymi działaniami, zastosowanie zwłaszcza, gdy chodzi o wywołanie nowych lub zmianę dawnych zachowań wychowanka. Niewielkie znaczenie profilaktyczne

*wychowawca wyjaśnia następstwo zachowań, informuje w jaki sposób wychowanek powinien postępować, dostarcza mu wzorów do zmiany. Niezbędny autorytet.

*można zastosować gdy:

- przypadkowo znajdzie się w sytuacji wymagającej doradzenia

- gdy wychowawca zorganizuje takie warunki, w których dotychczasowe, negatywne wychowawczo postępowanie podopiecznego nie będzie przynosiło mu oczekiwanych nagród.

*centralnym elementem jest krytyka zachowań wychowanka

- uświadomienie wychowankowi niedociągnięć w jego zachowaniu, aby chciał je polepszyć

- wychowawca wpierw powinien wytworzyć chętny stosunek wychowanka do zapoznania się ze zdaniem wychowawcy nt. własnego postępowania, aby je ulepszyć we własnym interesie

*obecnie teoria poradnictwa!!! - nie powinno się krytykować osób, które przychodzą z problemami. Porada nie jest wskazaniem rozwiązania, pomoc aby osoba sama ustaliła, jak chce rozwiązać problem

*sposób kształtowanie i przekształcania przekonań podopiecznego, służy modyfikowaniu postaw młodzieży wykolejonej

*zasady:

- wymaga odwołania się do ważnych potrzeb, zainteresowań i problemów wychowanka, ze wskazaniem sposobu ich rozwiązania

- trzeba wywołać konflikt przekonań oraz spowodować rozwiązanie tego konfliktu zgodnie z oczekiwaniami

- wychowawca musi być osobą wiarygodną i znaczącą wewnętrznie dla wychowanka

POŚREDNIE ODDZIAŁYWANIE - oddziaływanie sytuacyjne *wprowadzanie zmian tak, aby wpływ sytuacji na wychowanka był zgodny z życzeniami wychowawcy

*utrzymywanie elementów sytuacji, które wywierają oczekiwany wpływ na wychowanka

*wprowadzanie i utrzymywanie takich zmian sytuacji, które eliminują niepożądany wpływ na wychowanka

*organizowanie odpowiednich nowych sytuacji w zależności od potrzeb wyznaczonych przez zadania resocjalizacji

*służą likwidowaniu przyczyn wykolejenie, wywoływaniu zmian w osobowości wychowanka i utrwalaniu rezultatów resocjalizacji

*stwarzanie takich sytuacji, w których pożądane zachowania wywołują naturalne następstwa dodatnie a zachowania niepożądane naturalne następstwa ujemne. Źródłem kar i nagród jest sytuacja

*następstwa karzące lub nagradzające mogą pochodzić tylko ze środowiska społecznego wychowanka w postaci reakcji jego członków.

*czyny sprzeczne z zasadami piętnowane przez społeczność, a postępowanie zgodne z nimi - aprobowane

*procedura metody:

- ustalenie jakie niepożądane zachowania istnieją lub mogą się pojawić (pasywna) oraz jakie zachowania pożądane należy wywołać bądź też istnieją i należy je utrwalić (aktywna)

- ustalenie odczuwanych przez wychowanków potrzeb, których zaspokojeniem lub udaremnieniem mogą być nagradzani lub karani

-opracowanie zasad i norm, które będą regulować życie danej społeczności i wprowadzać je do poszczególnych sytuacji wychowawczych

- dopilnowanie, aby wprowadzone zasady były stosowane demokratycznie

- wprowadzanie i egzekwowanie norm i zasad w sposób demokratyczny, z akceptacją społeczności

*zewnętrzne dyscyplinowanie wychowanka poprzez posługiwanie się karami i nagrodami wychowawczymi

*raczej nie wywołuje zmian w osobowości podopiecznego

* charakter pomocniczy, a nie zasadniczy

*zapowiadanie wzmocnień dodatnich pod warunkiem określonego zachowania się jednostki, lub wzmocnień negatywnych w wypadku negatywnego zachowania

*odwoływać się do konsekwencji, które dla wychowanka mają wartość kary lub nagrody

*zasady:

- ukazywane konsekwencje muszą być dostępne doświadczeniu i wyobraźni wychowanka

- zaczynać od uświadamiania skutków, które odnoszą się do motywacji egoistycznych i stopniowo przechodzi do o szerszym znaczeniu społecznym

*wielokrotne powtarzanie danych zachowań w określonych warunkach celem ich utrwalenia

*celowe stwarzanie odpowiednich warunków i sytuacji, w których powtarzałyby się te zachowania podopiecznego, które zamierzamy utrwalić

-> autogenny

-nabywanie umiejętności kontrolowania własnych uczuć, które mają wpływ na zachowanie. Zdobycie możliwości najkorzystniejszego reagowania w sytuacjach społecznych

-> interpersonalny(międzyosobniczy)

- służy kształtowaniu stosunków międzyjednostkowych

- psychodrama - tworzenie grupy w celach diagnostyczny i wychowawczo-terapeutycznych; celem wywołanie określonych zmian w osobowości; przysposobienie wychowanków do pełnienia ról społecznych; kształtowanie twórczej aktywności

- socjodrama - dramatyzacje w grupach już istniejących; przedmiotem oddziaływań aktywność i interakcje grupy

- głównym elementem są zależności ze względu na grupy społeczne, wpływ ukierunkowany grupy (zarządzanie i samorząd, kształtowanie celów, norm, struktury grupy), intensyfikowanie i podtrzymywanie wpływu grupy (podnoszenie jej prestiżu, integracji z innymi grupami). Podstawowym środkiem oddziaływania jest grupa wychowawcza, odpowiedzialnym jest wychowawca stosując metodę wpływu grupowego

- samorząd to byt wyodrębniony spośród społeczności uczniów lub wychowanków

- samorządność - zasada postulująca doprowadzenie wychowanka do samodzielnego i świadomego kierowania swoim postępowaniem i do samodyscypliny

- stopniowe wdrażanie grupy do samodzielnego wykonywania funkcji

*planowanie działalności grupy(wspólne ustalanie celów)

*organizowanie działalności grupy(podział na zespoły i wyznaczenie zadań i określenie wymagań związanych z ich realizacją)

*kierowanie działalnością grupy(koordynacja indywidualnych poczynań jednostek i regulacja przebiegu działalności

*przestrzeganie przez grupę zasad warunkujących jej działalność

*kontrola i oceniania działalności poszczególnych członków grupy