Analiza sektorowa – sektor bankowy

Sektor bankowy jest największym i najbardziej rozwiniętym segmentem systemu finansowego, który ma decydujący wpływ na jego stabilność oraz cechuje się wysokim potencjałem rozwojowym (o czym świadczy na przykład niski poziom nasycenia usługami bankowymi).

Analiza sektorowa – sektor bankowy w okresie 2005-2007

Struktura podmiotowa sektora bankowego w okresie 2005-2007 nie ulegała istotnej zmianie. Na koniec roku 2007 działalność operacyjną prowadziło 645 banków i oddziałów instytucji kredytowych.

Wykres 1. Liczba banków i oddziałów instytucji kredytowych prowadzących działalność operacyjną.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

Struktura własnościowa polskiego sektora jest charakterystyczna dla większości nowych krajów UE. Jednak istotną, pozytywną różnicę stanowią: dywersyfikacja ze względu na kraj pochodzenia inwestora strategicznego, dzięki czemu sektor bankowy jest relatywnie odporny na negatywne zjawiska gospodarcze mogące wystąpić w poszczególnych krajach oraz notowania największych banków na krajowej giełdzie papierów wartościowych, co istotnie zwiększa transparentność polskiego systemu bankowego. W okresie 2005-2007 również w strukturze własnościowej nie nastąpiły znaczące zmiany.

Tabela 1. Struktura własnościowa sektora bankowego mierzona udziałem danej grupy w aktywach sektora (%).

	2005	2006	2007
Inwestorzy krajowi, w tym:	30,0	30,3	29,1
- Skarb Państwa	20,3	19,8	18,3
- banki spółdzielcze	5,8	6,2	6,1
- pozostali	4,0	4,3	4,6
Inwestorzy zagraniczni, w tym:	70,0	69,7	70,9
- banki komercyjne	69,1	66,6	66,7
- oddziały instytucji kredytowych	0,9	3,1	4,3

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

Charakterystyczną cechą polskiego sektora bankowego jest istnienie grupy kilkunastu średnich i dużych banków komercyjnych działających w skali ogólnokrajowej oraz grupy kilkuset małych banków spółdzielczych skoncentrowanych na lokalnych rynkach. Niekwestionowanymi liderami na rynku są Pekao (największy bank pod względem sumy bilansowej) i PKO BP (największy bank pod względem wartości udzielonych kredytów, zgromadzonych depozytów i wielkości sieci), których aktywa przekraczają 100 mld zł i są dwukrotnie wyższe od trzeciego co do wielkości ING BSK. Na grupę tych trzech banków przypada ponad 1/3 rynku.

Wykres 2. Udział 5-ciu największych banków w aktywach sektora (%).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

W dalszej kolejności znajduje się grupa 14 dużych i średnich banków komercyjnych, których aktywa przekraczają 10 mld zł, a ich łączny udział w rynku wynosi ponad 40% (do grupy tej dołączył błyskawicznie rozwijający się oddział greckiego Eurobank EFG). Aktywa większości banków spółdzielczych nie przekraczały 100 mln zł, a tylko 4 posiadały aktywa powyżej 500 mln zł. Liderem w tym segmencie pozostał Krakowski Bank Spółdzielczości, którego aktywa przekroczyły 1 mld zł.

Efektywność działania sektora bankowego opisuje się zazwyczaj za pomocą czterech wskaźników:

1. Marża odsetkowa NIM (w %) – liczona jako relacja wyniku odsetkowego i średnich

aktywów.

W okresie 2005-2007 marża odsetkowa, pomimo wzrostu konkurencji, pozostała na wysokim poziomie i na koniec 2007 roku wyniosła 3,3%.

1. Stopa zwrotu z aktywów ROA (w %) – liczona jako relacja wyniku finansowego netto do średnich aktywów.

Stopa zwrotu z aktywów (ROA) ukształtowała się na poziomie zbliżonym do poprzedniego roku i wyniosła 1,7%, przy czym w tym wypadku najwyższą stopę zwrotu realizowały banki komercyjne, które mają bogatszą ofertę produktową, a w konsekwencji szerszą bazę przychodową niż banki spółdzielcze.

1. Wskaźnik kosztów operacyjnych C/I (w %) – liczony jako relacja kosztów operacyjnych (działania oraz amortyzacji) do wyniku działalności bankowej skorygowanego o wynik pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych.

Dalsza obniżka wskaźnika kosztów operacyjnych do 56,3% (w bankach komercyjnych zmniejszył się on o 2,8 pkt proc., a w bankach spółdzielczych o 3,8 pkt proc. porównując z rokiem poprzednim) potwierdza poprawę efektywności działania sektora bankowego.

1. Stopa zwrotu z kapitału ROE (w %) – liczony jako relacja wyniku finansowego netto do średnich funduszy podstawowych.

Wskaźnik stopy zwrotu z kapitału (ROE) utrzymał się na poziomie z 2006 r. i wyniósł 22,5%, przy czym warto odnotować poprawę tego wskaźnika w sektorze banków spółdzielczych.

Wykres 3. Wskaźniki efektywności działania dla sektora bankowego ogółem (w %).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

Główne obszary ryzyka sektora bankowego to:

1. Ryzyko płynności - podstawowym źródłem ryzyka utraty płynności jest niedopasowanie kontraktowych terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów, w konsekwencji czego powstaje tzw. luka, która stanowi różnicę pomiędzy aktywami i pasywami o danym okresie zapadalności/wymagalności.

W 2007 r. nastąpiło zwiększenie niedopasowania aktywów i pasywów o najkrótszych (do 1 miesiąca) i najdłuższych (powyżej 1 roku) terminach płatności - ujemna luka do 1 miesiąca zwiększyła się z 189,3 mld zł (2006 r.) do 257,4 mld zł, a dodatnia luka powyżej 1 roku z 212,1 mld zł do 278,0 mld zł. Wzrost niedopasowania był konsekwencją bardzo szybkiego wzrostu akcji kredytowej, która była rozwijana głównie w oparciu o krótkoterminowe zobowiązania oraz likwidację części płynnych aktywów. W konsekwencji nastąpiło pogorszenie struktury źródeł finansowania rozwoju działalności z punktu widzenia ich stabilności. Wprawdzie w II połowie 2007 r. odnotowano znaczący wzrost długoterminowych depozytów sektora niefinansowego (o okresie wymagalności powyżej 1 roku), jednak ich udział w sumie bilansowej nadal był marginalny i stanowił niespełna 0,5%.

1. Ryzyko kredytowe – głównym źródłem ryzyka kredytowego pozostają należności od

sektora niefinansowego, które stanowią 97,9% ogółu należności zagrożonych, podczas gdy należności zagrożone od sektora finansowego zaledwie 1,7%, a od sektora budżetowego 0,4%. Sprzyjające warunki makroekonomiczne, przeniesienie części kredytów nieściągalnych do ewidencji pozabilansowej, sprzedaż części należności zagrożonych specjalistycznym funduszom, jak też działania windykacyjne spowodowały poprawę jakości aktywów sektora bankowego. W konsekwencji na koniec 2007 r. należności zagrożone od sektora niefinansowego wynosiły 22,7 mld zł i były o 1,5 mld zł (6,3%) niższe niż na koniec 2006 r. Wykres 4. Struktura sektorowa należności zagrożonych (mld zł).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

1. Ryzyko walutowe - głównym źródłem ryzyka walutowego w sektorze bankowym są

otwarte bilansowe pozycje walutowe, związane z kredytami denominowanymi w walutach obcych oraz należnościami i zobowiązaniami wobec sektora finansowego, a w mniejszym stopniu z depozytami walutowymi sektora niefinansowego. Na koniec 2007 r. aktywa walutowe wynosiły 172,7 mld zł, a pasywa walutowe 126,6 mld zł i stanowiły odpowiednio 21,7% i 15,9% sumy bilansowej. W strukturze walutowej dominowały CHF, EUR i USD, które stanowiły odpowiednio: 44,1%, 39,5% i 14,4% aktywów walutowych oraz 25,3%, 50,4% i 21,4% pasywów walutowych. W celu ograniczenia ekspozycji na ryzyko walutowe banki domykały pozycje bilansowe przez zawarcie przeciwstawnych transakcji pozabilansowych (tj. domykały długą pozycję bilansową za pomocą krótkiej pozabilansowej i odwrotnie). Pomimo utrzymywania, przez banki generalnie domkniętych pozycji walutowych, należy zaznaczyć, że banki narażone są na pośrednie ryzyko walutowe wynikające z wysokiego udziału kredytów mieszkaniowych denominowanych w walutach obcych.

1. Ryzyko stóp procentowych - jest to ryzyko wynikające z narażenia aktualnego i

przyszłego wyniku finansowego banku oraz jego kapitału na niekorzystny wpływ zmian stóp procentowych. W ostatnim okresie ryzyko ogólne stóp procentowych pozostaje na stabilnym niskim poziomie - w 2007 roku łączny wymóg kapitałowy wynosił 0,9 mld zł i stanowił niespełna 2,2% całkowitego wymogu kapitałowego.

1. Pozostałe rodzaje ryzyka:

• ryzyko cen towarów,

• ryzyko cen kapitałowych papierów wartościowych,

• ryzyko cen instrumentów dłużnych,

• ryzyko rozliczenia i dostawy,

• ryzyko kredytowe kontrahenta.

Główne kierunki rozwoju sektora bankowego

Utrzymujące się wysokie tempo wzrostu gospodarczego oraz korzystne perspektywy dalszego rozwoju polskiej gospodarki, połączone z optymizmem gospodarstw domowych i sektora przedsiębiorstw stworzyły bardzo dobre warunki do szybkiego rozwoju sektora bankowego. W konsekwencji sektor bankowy odnotował najszybszy wzrost w ostatnich latach – suma bilansowa wzrosła w 2007 r. o 16,7% (o 113,6 mld zł) do 795,4 mld zł (w ujęciu skonsolidowanym aktywa sektora bankowego wzrosły z 693,9 mld zł do 814,1 mld zł).

Wykres 5. Suma bilansowa sektora bankowego (mld zł)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

Szybkie tempo rozwoju działalności występowało we wszystkich grupach banków, przy czym najwyższe było w grupie oddziałów instytucji kredytowych, co z jednej strony wynikało z „efektu niskiej bazy”, a z drugiej ze strategii agresywnego rozwoju oddziału greckiego Eurobank EFG. W konsekwencji aktywa tej grupy wzrosły o 61,6%, a ich udział w aktywach sektora zwiększył się do 4,3% (z 3,1%).

Aktywa banków komercyjnych wzrosły o 15,2%, przy czym najszybciej rozwijały się małe i średnie banki, co było konsekwencją „efektu niskiej bazy” (podobnie, jak w przypadku oddziałów instytucji kredytowych), jak też agresywnej strategii niektórych banków dążących do wykorzystania okresu dobrej koniunktury do skokowego zwiększenia udziału w rynku.

Tempo wzrostu banków spółdzielczych wyniosło 16,1% (banki tej grupy odnotowały bardzo szybki wzrost w 2006 r., w którym ich aktywa zwiększyły się o blisko 25%), a ich udział w aktywach sektora minimalnie się zmniejszył i wyniósł 6,1%.

Sektor bankowy na tle innych segmentów rynku finansowego przedstawiał się bardzo korzystnie. Pomimo szybkiego rozwoju rynku ubezpieczeniowego, rynku funduszy emerytalnych oraz inwestycyjnych skala działania sektora bankowego jest nieporównywalnie większa od pozostałych komponentów systemu finansowego.

Czynnikiem decydującym o szybkim rozwoju banków do roku 2007 był dynamiczny wzrost akcji kredytowej dla sektora niefinansowego. Wysoki poziom optymizmu konsumentów i przedsiębiorstw spowodował, iż pomimo rozpoczęcia zacieśnienia polityki pieniężnej przez NBP i wynikającego stąd wzrostu oprocentowania kredytów, wartość nominalna kredytów dla sektora niefinansowego zwiększyła się aż o 32,5% (o 104,8 mld zł do 427,6 mld zł), co było najwyższym tempem wzrostu w bieżącej dekadzie. Utrzymująca się w ostatnich dwóch latach bardzo wysoka dynamika kredytów spowodowała, że w 2006 roku wartość kredytów dla sektora niefinansowego, po raz pierwszy w historii, przekroczyła wartość depozytów sektora niefinansowego.

Wykres 6. Kredyty i depozyty sektora niefinansowego (mld zł).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

Analiza sektorowa – sektor bankowy w okresie 2008-2010

Struktura podmiotowa sektora bankowego w okresie 2008-2010 nie ulegała istotnej zmianie. Na koniec roku 2010 działalność operacyjną prowadziło 646 banków i oddziałów instytucji kredytowych.

Wykres 7. Liczba banków i oddziałów instytucji kredytowych prowadzących działalność operacyjną.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

W strukturze własnościowej sektora bankowego zaobserwowano wzrost udziału banków krajowych w aktywach sektora bankowego:

• inwestorzy krajowi kontrolowali 10 banków komercyjnych oraz wszystkie banki

spółdzielcze (Skarb Państwa kontrolował 4 banki komercyjne - PKO Bank Polski, Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Pocztowy i Bank Ochrony Środowiska). Ich udział w rynku mierzony aktywami zwiększył się z 31,9% do 33,8%.

• inwestorzy zagraniczni kontrolowali 39 banków komercyjnych oraz wszystkie

oddziały instytucji kredytowych. Na koniec 2010 r. w sektorze bankowym obecni byli inwestorzy z 18 krajów, przy czym dominującą rolę odgrywali inwestorzy włoscy (kontrolujący 12,4% aktywów sektora), a w dalszej kolejności niemieccy (10,4%), holenderscy (8,6%), amerykańscy (6,9%) i francuscy (5,8%).

Tabela 2. Struktura własnościowa sektora bankowego mierzona udziałem danej grupy w aktywach sektora (%).

	2008	2009	2010
Inwestorzy krajowi, w tym:	27,7	31,9	33,8
- Skarb Państwa	17,3	20,8	21,5
- banki spółdzielcze	5,4	5,8	6,1
- pozostali	5,0	5,3	6,2
Inwestorzy zagraniczni, w tym:	72,3	68,1	66,2
- banki komercyjne	66,9	62,8	61,5
- oddziały instytucji kredytowych	5,4	5,3	4,7

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.knf.gov.pl.

Poziom koncentracji polskiego sektora bankowego nie ulegał istotnym zmianom. W 2010 r. udział pięciu największych banków w systemie wynosił 43,9% (dziesięciu największych 63,1%) i kształtował się na średnim poziomie w krajach UE (44,3%). Niekwestionowaną pozycję lidera zajmuje PKO BP (suma bilansowa na poziomie blisko 170 mld zł), wicelidera Pekao (około 130 mld zł), a trzecią BRE (blisko 85 mld zł). W dalszej kolejności znajdują się ING BSK i BGK z aktywami powyżej 60 mld zł oraz grupa kilku podmiotów z aktywami powyżej 35 mld zł. Zwraca przy tym uwagę pojawienie się w 10-ce największych banków Getin Noble.

Aktywa większości banków spółdzielczych nie przekraczały 100 mln zł, a tylko 15 posiadało sumę bilansową przekraczającą 500 mln zł. Liderami w tym segmencie pozostawały Krakowski Bank Spółdzielczości i Podkarpacki Bank Spółdzielczy, których poziom aktywów zbliżał się do 2 mld zł oraz Wielkopolski Bank Spółdzielczy, którego suma bilansowa przekraczała 1 mld zł.

Na koniec 2010 r. aktywa sektora bankowego stanowiły około 70% całego systemu finansowego (bez NBP), przy czym aktywa największego banku były porównywalne z całością aktywów pozostałych komponentów systemu finansowego. W związku z tym stabilność sektora bankowego ma kluczowe znaczenie dla stabilności całego systemu finansowego. Udział aktywów sektora bankowego w PKB wyniósł około 82%.

Główne obszary ryzyka sektora bankowego to:

1. Ryzyko płynności - podstawowym źródłem ryzyka utraty płynności jest niedopasowanie kontraktowych terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów, w konsekwencji czego powstaje tzw. luka, która stanowi różnicę pomiędzy aktywami i pasywami o danym okresie zapadalności/wymagalności. Wiąże się z tym także nieprzestrzeganie zapisów w zakresie utrzymywania norm płynności, sposobu ich wyliczania lub niedostosowania procedur wewnętrznych do przepisów Uchwały, nieprawidłowości dotyczące metod pomiaru ryzyka płynności, brak stabilnych, szczególnie długoterminowych, źródeł finansowania aktywów, nieadekwatne plany awaryjne utrzymania płynności, nieprawidłowości dotyczące systemu limitów ograniczających ryzyko płynności, niekompletność wewnętrznych procedur dotyczących zarządzania ryzykiem płynności oraz nieprawidłowości w zakresie rozwiązań organizacyjnych zarządzania.

2. Ryzyko kredytowe – tego rodzaju ryzyko wynika przede wszystkim z nieprawidłowości w zakresie przeglądu i klasyfikacji ekspozycji kredytowych, zbyt liberalnych zasad oceny zdolności kredytowej kredytobiorców, zarówno w przypadku osób fizycznych, jak i podmiotów gospodarczych, nieprawidłowości w identyfikacji powiązań podmiotów, brak dopasowania systemu informacji zarządczej w zakresie ryzyka kredytowego do profilu ryzyka banków, nieprawidłowości w procesie identyfikacji i monitorowania ryzyka kredytowego, nieefektywnej kontroli wewnętrznej w obszarze ryzyka kredytowego, na co wskazywały przypadki naruszeń przepisów prawa i regulacji wewnętrznych oraz błędy w sprawozdawczości zewnętrznej.

3. Ryzyko rynkowe (ryzyko stopy procentowej i ryzyko operacji walutowych) – tego rodzaju ryzyko wiąże się przede wszystkim z brakiem zasad ustalania oraz aktualizacji limitów dotyczących ryzyka rynkowego, jak również kwalifikowania poszczególnych pozycji aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stóp procentowych do przedziałów przeszacowania w procedurach regulujących zasady zarządzania ryzykiem rynkowym, monitorowania limitów oraz postępowania w przypadku przekroczenia limitów; brakiem określenia w regulacjach wewnętrznych zasad sporządzania luki przeszacowania stopy procentowej, sporządzania analiz ryzyka opcji klienta i jego wpływu na wyniki finansowe banków oraz kontroli operacji skarbowych; nie w pełni skuteczny system kontroli wewnętrznej w obszarze ryzyka rynkowego; niewystarczający nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem rynkowym sprawowany przez zarząd i radę nadzorczą; błędami w pomiarze ryzyka stopy procentowej oraz w sprawozdawczości przekazywanej do NBP; brakiem zapewnienia wsparcia pomiaru ryzyka rynkowego przez funkcjonujące systemy informatyczne; nieprawidłowościami w procesie wyceny ekspozycji z tytułu zapadłych walutowych transakcji opcyjnych; brakiem procedur określających zakres informacji prezentowanych klientowi w momencie oferowania produktu oraz uregulowań zobowiązujących pracowników sprzedaży do prezentacji klientom potencjalnego ryzyka wynikającego z zawieranych transakcji pochodnych; nieprawidłowościami dotyczącymi procesu zawierania i potwierdzania transakcji oraz monitorowania ryzyka zawartych transakcji.

4. Ryzyko operacyjne – wynika z braku pełnej formalizacji procesów zarządzania ryzykiem operacyjnym; braku dostosowanych procesów zarządzania ryzykiem operacyjnym do profilu i wielkości ryzyka, nieuwzględniania ryzyka związanego z bezpieczeństwem informacji w politykach zarządzania ryzykiem operacyjnym, braku posiadanych planów ciągłości działania obejmujących wszystkie jednostki organizacyjne i obszary działalności; braku zapewnionej niezależności służb informatycznych od jednostek operacyjnych; niewystarczających informacji zarządczych dotyczących obszaru ryzyka operacyjnego; nie określenia trybu, zasad, zakresu i częstotliwości sporządzania informacji zarządczej dotyczącej ryzyka operacyjnego i obszaru informatycznego w procedurach wewnętrznych banku oraz braku oceny ryzyka operacyjnego występującego w spółkach zależnych.

5. Inne obszary ryzyka sektora bankowego:

• Bardzo silne zaburzenia na globalnych rynkach finansowych i osłabienie sytuacji spółek-matek:

• Ograniczenie płynności rynków

• Wzrost kosztów pozyskania pieniądza na rynku finansowym

• Utrudnienia w zarządzaniu ryzykiem, w tym portfela kredytów walutowych

• Silne osłabienie złotego

• Pogorszenie sytuacji finansowej spółek-matek

• Obawa o poziom wsparcia finansowego dla polskich spółek zależnych

• Utrudnienie prowadzenia polityki budżetowej i monetarnej w Polsce

• Osłabienie sytuacji głównych partnerów handlowych Polski:

• Spadek popytu na polskie produkty

• Obawa o wzrost protekcjonizmu gospodarczego

• Silne pogorszenie sytuacji makroekonomicznej niektórych krajów Europy Środkowo-Wschodniej:

• Silna presja na osłabienie walut w regionie, w tym złotego

• Negatywny klimat wokół Polski

• Zagrożenie dla ekspozycji polskich banków i działalności ich spółek zależnych

• Zagrożenie dla działalności niektórych polskich przedsiębiorstw

• Ekspansywna polityka monetarna i budżetowa USA i niektórych krajów UE:

• Bardzo silny wzrost zadłużenia budżetowego oraz kosztów jego obsługi

• Utrudnienie prowadzenia polityki budżetowej i monetarnej w Polsce

• Silne osłabienie aktywności gospodarczej w Polsce:

• Pogorszenie sytuacji finansowej części przedsiębiorstw

• Prawdopodobne osłabienie sytuacji dochodowej części gospodarstw domowych lub utrata dochodów (m.in. w wyniku wzrostu bezrobocia)

• Obawa o wzrost bazy depozytowej

• Prawdopodobny dalszy wzrost odpisów na utrat warto ci i rezerwy celowe

• Problem opcji walutowych

• Ograniczenie w dostępie do kapitałów i długoterminowych źródeł finansowania:

• Silne delewarowanie

• Bariera wzrostu poziomu aktywów długoterminowych (kredytów inwestycyjnych i hipotecznych)

• Wzrost kosztów pozyskania środków i negatywny wpływ na rentowność

• Spadek jakości aktywów

• Obniżenie wyników finansowych i potencjalnego źródła zasilenia kapitałów

• Negatywny wpływ na płynność

• Bardzo silny wzrost zadłużenia gospodarstw domowych w walutach obcych

• Obawa o pogorszenie jakości portfela kredytów mieszkaniowych

• Słabości w procesie zarządzania ryzykiem niektórych banków

• Gorsza jakość portfela kredytowego

• Niższe wyniki finansowe

Sytuacja sektora bankowego w dobie kryzysu

Porównując wybrane charakterystyki sektora bankowego w Polsce i innych krajach UE, uwagę zwraca niski poziom ubankowienia polskiej gospodarki.

Wykres 8. Udział aktywów sektora bankowego w PKB (%) – 2009 r.

Źródło: Komisja Nadzoru Finansowego, www.knf.gov.pl.

Wprawdzie w drugiej połowie minionej dekady doszło do szybkiego rozwoju sektora bankowego, ale w znacznym stopniu odbyło się to za sprawą jednostronnego i bardzo silnego wzrostu kredytów mieszkaniowych. Niski poziom ubankowienia świadczy o znacznym potencjale rozwoju polskiego systemu bankowego. Jednak konieczne jest aby miał on charakter zrównoważony, tak aby z jednej strony sprzyjał rozwojowi gospodarczemu a z drugiej nie prowadził do powstania lub narastania „napięć” i nierównowagi tak w systemie bankowym oraz całej gospodarce. Trzeba mieć przy tym na uwadze istotne ograniczenie w postaci relatywnie niskich oszczędności zgromadzonych w bankach, w związku z czym pożądane jest stworzenie systemowych zachęt do zwiększenia oszczędności w bankach (zwłaszcza długoterminowych) oraz rozwój rynku instrumentów średnio- i długoterminowych.

W 2010 r. utrzymało się ograniczone tempo wzrostu akcji kredytowej. Wartość kredytów ogółem (według wartości bilansowej brutto) wzrosła o 10,2% z 713,9 mld zł na koniec 2009 r. do 786,8 mld zł na koniec 2010 r. (w IV kwartale ub.r. wzrost wyniósł 3,2%). Wartość kredytów dla sektora finansowego po istotnym wzroście w 2009 r. uległa stabilizacji (wzrost wyniósł 1,2% wobec 28,9% w 2009 r.), przy czym udział tych kredytów w całości portfela kredytowego pozostał marginalny (wynosił zaledwie 3,2%).

Wartość kredytów dla sektora niefinansowego zwiększyła się w 2010 r. o 8,9% (wobec 5,5% w 2009 r.). Należy jednak zaznaczyć, że portfel tych kredytów charakteryzowało silne zróżnicowanie dynamiki w zależności od podmiotu i rodzaju kredytów. Z jednej strony zaobserwowano znaczący wzrost kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych oraz przedsiębiorców indywidualnych, a z drugiej stagnację lub spadek stanu kredytów konsumpcyjnych i kredytów dla sektora przedsiębiorstw.

Obserwowane w ostatnich okresach osłabienie tempa wzrostu akcji kredytowej jest pochodną kilku wzajemnie sprzężonych czynników. Kluczową rolę niewątpliwie odgrywa wpływ kryzysu finansowego, który z jednej strony spowodował ograniczenie aktywności części podmiotów, a z drugiej wzrost niepewności co do przyszłego rozwoju koniunktury oraz wzrost świadomości ryzyka zarówno po stronie banków, jak i kredytobiorców. W konsekwencji część przedsiębiorstw i gospodarstw domowych ograniczyła popyt na kredyt. Jednocześnie, doświadczenia wynikające z kryzysu oraz silne pogorszenie jakości portfela kredytowego (będące po części pochodną kryzysu, a po części niewłaściwych modeli biznesowych i systemów oceny ryzyka) doprowadziły do korekty polityki kredytowej banków. Polegała ona m.in. na zaostrzeniu standardów kredytowych, co w ostatecznym efekcie doprowadziło do ograniczenia finansowania bardziej ryzykownych klientów.