KONTROLA
Często pojęcia KONTROLA i OCENA używane są zamiennie, należy natomiast traktować
je oddzielnie. Poprzez KONTROLĘ rozumiemy sprawdzenie osiągnięć ucznia (czy i na ile opanowali materiał programowy), natomiast OCENĄ nazywamy wystawienie stopnia za te osiągnięcia. Kontrola ma bardzo duże znaczenie w procesie edukacji, ponieważ za jej pomocą stwierdzamy, co uczeń umie i jakie ma braki. Za punkt odniesienia przy kontroli osiągnięć uczniów przyjmuje się obowiązujący program nauczania (określonego przedmiotu
i określonej szkole i klasie, cele i zadania przedmiotu, treści nauczania itp.). Zadania podczas kontroli powinny zawierać taki sam lub mniejszy stopień trudności, jak zadania rozwiązywane podczas zaznajamiania się z nowym materiałem. Kontroli powinno uczestniczyć uczucie pewności, a nie lęku czy obawy przed trudną pracą. Celem kontroli jest bowiem stwierdzenie osiągnięć uczniów i wykrycie braków, w celu ich uzupełnienia, a nie chęć udowodnienia uczniowi, że niewiele umie.
Główne zasady przeprowadzania kontroli
Cel i zakres kontroli
Przeprowadzając kontrolę nauczyciel powinien mieć zawsze na uwadze dwa względy:
co poszczególni uczniowie umieją i w jakim stopniu opanowali zakres materiału (przyswojenie przez ucznia określonego zasobu wiadomości)
jakie partie materiału programowego zostały lepiej, a jakie słabiej opanowane przez poszczególnych uczniów i klasę jako całość .
Rodzaje kontroli
Ze względu na zakres kontroli i czas jej przeprowadzania rozróżnia się jej dwa rodzaje:
kontrola okresowa (przeprowadzona kilka razy w ciągu roku szkolnego, po opracowaniu większego działu programu nauczania, dla sprawdzenia osiągnięć uczniów i dla uzyskania obrazu przerobionego materiały w nowym świetle; powinna się ona zawsze łączyć z utrwaleniem materiału nauczania – wymaga starannego przygotowania)
kontrola bieżąca (przeprowadzana na każdej lekcji danego przedmiotu;
ma ona duży wpływ na osiąganie wysokich wyników nauczania, gdyż sprzyja
w wytwarzaniu u uczniów nastawienia na samokontrolę – świadomość tego, iż nauczyciel na każdej lekcji może zapytać sprzyja systematycznej pracy uczniów, tym samym zapobiega powstawaniu luk i braków w wiedzy ucznia; powtarzanie materiału nie powinno się ograniczać wyłącznie do poprzedniej lekcji, lecz nawiązywać również do treści wcześniej przyswajanych)
Metody kontroli
Pisemne:
kartkówki,
sprawdziany,
testy (luk, wielokrotnego wyboru),
wypracowania,
ciche czytanie ze zrozumieniem,
pisemne odpowiedzi na pytania,
dyktando itp.
Ustne:
odpowiadanie na pytania,
praca z książką itp.
Działania praktyczne:
prowadzenie obserwacji i zapisanie jej wyników w formie opisu bądź rysunku,
doświadczenia
wykonywanie rysunków zgodnych z poleceniem itp.
NIEDOCIĄGNIĘCIA W KONTROLI
Brak rozeznania w poziomie osiągnięć uczniów. Brak orientacji co do faktycznego poziomu osiągnięć uczniów- nauczyciel nie orientuje się co istotnie wiedzą jego uczniowie.
Jednostronność w traktowaniu materiału nauczania.
Nie uwzględnianie właściwości przedmiotu oraz warunków pracy w klasie.
Brak systematyczności w przeprowadzaniu kontroli -skutkiem uczenie się na wyznaczony termin.
Utożsamianie kontroli z oceną- stwierdza na ile uczeń umie, a nie co i w czym ma trudności.
Brak wdrażania uczniów do samokontroli – uczniowie zamaskowujący swoje braki.
Niewłaściwe metody kontroli oraz jej zakres (np. zachowanie na lekcji- ocena na podstawie tego, że uczeń często odpowiada na lekcji bez zwrócenia uwagi co mówi lub na podstawie opinii ucznia).
Niedocenienie lub przecenienie kontroli (np. połowa lekcji przeznaczona na odpytywanie lub odwrotnie brak miejsca na odpytywanie ze względu na nacisk rozwijania samodzielności).