Na poziomie UE funkcjonują dwa typy organizacji partii politycznych: transnarodowe (pozaparlamentarne) federacji partii politycznych (tzw. europartie) oraz frakcje (grupy) polityczne w Parlamencie Europejskim i Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy. Frakcja polityczna to organizacja skupiająca przedstawicieli określonych rodzin partii, prezentujących zbliżoną ofertę programowo-ideologiczną, którzy uzyskali mandat do PE. Transnarodowe federacje są organizacjami aktywnymi w ramach Unii Europejskiej, skupiającymi partie polityczne reprezentujące określoną ideologiczno-programową rodzinę partii, które nie muszą posiadać swojej reprezentacji w PE. Oba typy organizacji partii politycznych nie są tożsame, ale w ramach określonej rodziny politycznej blisko ze sobą współpracują.
Partia europejska (europartia, ponadnarodowa partia polityczna, transnarodowa partia polityczna, ponadnarodowa federacja partii) – zinstytucjonalizowana forma organizacji partii na poziom UE, reprezentowana w co najmniej jednej czwartej państw członkowskich przez posłów do PE, parlamentów narodowych lub regionalnych, ewentualnie musi zdobyć w co najmniej jednej czwartej państw UE minimum 3% oddanych głosów w każdym z tych państw podczas ostatnich wyborów do PE. Ma obowiązek uczestniczenia w wyborach do PE lub powinna wyrazić taki zamiar.
Grupy polityczne w PE
PE jest zdominowany przez dwie największe frakcje: socjalistyczną chrześcijańsko-demokratyczną, które od początku istnienia PE mają razem absolutną większość. Obie decydują, o czym będzie mowa na sesji plenarnej PE, mogą zgłaszać poprawki do raportów kierowanych pod głosowanie plenarne. Wysuwają one kandydatów na wszystkie najwyższe stanowiska: przewodniczącego PE, jego zastępców, przewodniczącego komisji oraz kwestorów.
W partiach reprezentowanych w PE jest mniejsza spójność wewnętrzna niż w partiach krajowych oraz słabiej zarysowana wspólna linia programowa. Duża część ruro deputowanych kieruje się interesem narodowym, regionalnym, sektorowym czy personalnym, nie zaś interesem partii.
Grupa Europejskiej Partii Ludowej i Europejskich Demokratów
Stanowi największą siłę na arenie polityki europejskiej. Największy blok stanowią Niemcy. Grupa składa się z chrześcijańskich demokratów i konserwatystów, czyli z partii centroprawicowych z całej Europy. Frakcja opowiada się za reformą struktur europejskich, polegającą na zwiększaniu elastyczności, odpowiedzialności i ograniczaniu biurokracji. Jednym z najważniejszych postulatów jest wzmacnianie konkurencyjności Europy poprzez inwestowanie w badania naukowe i kształcenie ustawiczne, co pobudzi wzrost gospodarczy i da członkom UE możliwość stworzenia miejsc pracy i wykorzystania potencjału zatrudnienia.
Grupa Socjalistyczna
Posłowie należący do PES są obecnie drugą pod względem liczebności grupą w PE. Przewodniczącym frakcji jest Niemiec Martin Schulz. Programowo PES usytuowane jest na lewicy. Politycy grupy kładą nacisk na dobrobyt, związany z koniecznością zwiększania liczby miejsc pracy i zwalczania ubóstwa, równość, czyli dążenie do eliminacji przejawów dyskryminacji i nierównego traktowania z względu na płeć, ras, orientację seksualną, wiek i niepełnosprawność oraz na solidarność, czyli budowanie społeczeństwa zintegrowanego, chroniącego jednostki i grupy najbardziej potrzebujące.
PES charakteryzuje w przeciwieństwie do PPE, wysoki indeks zgodności w trakcie głosowań, co jest dowodem na istnienie niewielkich różnic programowych dzielących partie członkowskie.
Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy
Trzecie pod względem wielkości ugrupowanie w PE. Przewodniczącym frakcji jest Brytyjczyk Graham Watson. Najliczniej reprezentowani są Włosi, Brytyjczycy i Francuzi.
W zakresie orientacji programowej grupę można usytuować w centrum lub nieznacznie po stronie lewicy. Partie członkowskie są zdecydowanie proeuropejskie, uznają, że im więcej się stworzy wolności i swobody w ramach UE, tym bardziej zwiększą się szanse na przełamanie wykluczenia, biedy, dyskryminacji. Frakcja ukierunkowana jest na rozszerzanie konkurencyjnych mechanizmów wielorynkowych w Europie i na świecie, liberalizację rynków, stosowanie zasady subsydiarności w ramach UE. Łączy zdecydowanie federalistyczną orientację z poszanowaniem krajowych różnorodności, stara się przesunąć punkt ciężkości układu politycznego w stronę centrum. W przestrzeni pomiędzy dwoma „dużymi” grupa a całą resztą mniejszych odrębna opinia polityczna frakcji jest dobrze słyszalna a liberałowie i demokraci odgrywają często rolę łącznika ponad politycznymi podziałami.
Grupa Unii na rzecz Europy Narodów
Polska delegacja jest największa w grupie. Po niej jest delegacja włoska. Pozostałe kraje tworzące frakcję to Litwa, Łotwa, Irlandia, Dania. Współprzewodniczącymi grupy są Włoszka Cristiana Muscardini i Irlandczyk Brian Crowley.
Frakcja opowiadała się za społeczną gospodarką rynkową, wspierała edukację i opowiadała się z integracją europejską w duchu koncepcji generała de Gaulle’a. Członkowie grupy byli przekonani, że UE może być budowana i prosperować jedynie wtedy, gdy suwerenność i demokracja narodowa są poszanowane. Deputowani jednoczyli się w celu popierania Europy opartej na wolności narodów do decydowania, w której zwycięża różnorodność, a nie Europa federalna. Kwestie tożsamości narodowej, kulturowej i językowej stanowiły centralny priorytet grupy. Jej członkowskie podzielali wiarę we współpracę państw narodowych. Zdecydowanie opowiadali się za zasadą subsydiarności uważając, iż pozwala ona, w interesie obywateli, na sprawiedliwy podział kompetencji pomiędzy UE a władzami państwowymi i lokalnymi.
Frakcja rozwiązana w 2009r.
Grupa Zielonych/ Wolny Sojusz Europejski
Delegacja niemiecka jest najliczniejsza. Dwóch współprzewodniczących, mężczyzna i kobieta, by parytet płci został zachowany.
Zieloni są młodą frakcją. Na początku Zieloni koncentrowali się na kwestiach ekologii. Z czasem ich pole działania rozszerzyło się, obejmując całość politycznego spectrum. Obecnie określają się jako grupa mająca na celu budowanie społeczeństwa opartego na poszanowaniu podstawowych praw człowieka i środowiska, pogłębienie demokracji poprzez decentralizację i wzmocnienie bezpośredniego udziału obywateli w podejmowaniu decyzji oraz przedsięwzięcie reform gospodarczych i społecznych, które uczynią rozwój rzeczywiście zrównoważonym, dla dobra ludzi i natury. Jeśli chodzi o ich podejście do funkcjonowania UE, to postulują, by każdorazowe, istotne zmiany w traktatach założycielskich poddawać pod referendum w państwach członkowskich.
Wolny Sojusz Europejski, współtworząc frakcję z Zielonymi, skupia partie polityczne działające na rzecz demokracji i praw narodów nie posiadających własnego państwa oraz praw regionów europejskich do samostanowienia.
Cele programowe Wolnego Sojuszu Europejskiego to: ochrona praw człowieka i narodów, ochrona środowiska połączona ze zrównoważonym rozwojem, stworzenie równego społeczeństwa, opartego o solidarność i wyrównywanie szans, zawrócenie z liberalnej drogi, wzmacniającej mechanizmy konkurencyjności i centralizacji, wzmocnienie Komitetu Regionów. Deputowani postulują decentralizację Europy oraz przekazanie jak największych uprawnień regionom i wspólnotom etnicznym.
Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej/ Nordycka Zielona Lewica
Szósta pod względem liczebności grupa w PE. Stanowi płaszczyznę współpracy dla partii o orientacji lewicowej. W skład grupy wchodzi 16 różnych partii europejskich: komunistycznych, lewicowych i socjalistycznych. Włoska i niemiecka delegacja narodowa reprezentowane są najliczniej, każda składa się z siedmiu posłów. Zaraz po nich plasuje się delegacja czeska. Przewodniczącym grupy jest francuski komunista Francis Wurtz.
Grupa nie sprzeciwia się integracji europejskiej, lecz widzi potrzebę rozwoju UE w innym niż dotychczas obszarze, wyrównywania szans i poziomu życia najuboższych obywateli i bezrobotnych w imię solidarności społecznej i zaprzestania neoliberalnej monetarystycznej ekonomii. Uważa, że Europę zdominowały największe i najbogatsze państwa, co przeczy zasadzie równości członkowstwa w UE.