RODZAJE GLEB

Czarnoziemy

Czarnoziemy, czarnoziemne gleby, powstają z lessów w warunkach klimatu kontynentalnego i umiarkowanego suchego przy udziale roślinności łąkowo-stepowej i leśno-stepowej. Ich cechą charakterystyczną jest intensywne gromadzenie się w nich próchnicy wysyconej kationami Ca i Mg. Stąd ich duża żyzność. Należą do gleb o największej wartości użytkowej.

Dzielą się na czarnoziemy leśno-stepowe (żyźniejsze) i szare gleby leśne (wytworzone z uboższych lessów). W Polsce nieliczne, o charakterze reliktowym, powstałe podczas panowania bardziej suchego i ciepłego klimatu, głównie w Lubelskiem, Rzeszowskiem i Krakowskiem.

Współcześnie podlegają procesom brunatnienia (brunatne gleby) i ługowania. Do klasy gleb czarnoziemnych zaliczane są również czarnoziemy leśno-łąkowe (czarne ziemie), których mechanizm powstania nie jest do końca poznany.

Wystepują na wszystkich kontynentach. Największe obszary w Azji, południowo-wschodniej Europie i obu Amerykach.

Czarne ziemie

Czarne ziemie, typ gleby zaliczany do gleb pobagiennych, powstały z odwodnionych osadów bagiennych i jeziornych.

Wyróżnia się czarne ziemie: właściwe, czyli żyzne o dużej zawartości próchnicy (ponad 2,5%) oraz zdegradowane, o niższej wartości rolniczej. W Polsce rzadko występują, jedynie na Kujawach, Śląsku, Mazowszu i na Pomorzu.

Rędzina

Rędzina, gleba zasobna w wapń i próchnicę gleba wytworzona w procesie wietrzenia skał wapniowych, węglanowych i gipsowych, nierzadko z domieszką materiału lodowcowego: piasku i gliny (rędziny mieszane), o korzystnych właściwościach fizycznych i słabo zasadowym odczynie (odczyn gleby), płytka.

Spotykana na południu Polski: na Wyżynie Kieleckiej, Wyżynie Lubelskiej, w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w Tatrach i Pieninach. Poza uprawami, rędziny występują pod lasami liściastymi (grądami na niżu i bukowo-jodłowymi w górach) oraz pod murawami kserotermicznymi.

.

Początek formularza

Dół formularza

Mady

Mady, mady rzeczne, typ gleb aluwialnych powstających w obrębie dolin rzecznych oraz na terenach delt z materiału przynoszonego przez wodę.

Charakterystyczną cechą mad jest występowanie w ich profilu glebowym różnej grubości warstewek, różniących się od siebie barwą oraz składem granulometrycznym, odpowiadających kolejnym, dużym wezbraniom wód, które zalewając dna dolin osadzają niesioną przez siebie zawiesinę.

Mady są przeważnie żyzne, mają zróżnicowaną zawartość próchnicy (1-8%). Mady tworzą siedliska lasów łęgowych. Wyróżnia się mady: rzeczne właściwe, rzeczne próchniczne i rzeczne brunatne. W Polsce najlepiej wykształcone mady występują na terasach w dolinach największych rzek (m.in. Wisły, Odry, Dunajca, Sanu), a także na obszarze Żuław Wiślanych.

ielicoziemne gleby, podzole, kwaśne gleby powstające w procesie bielicowania na ubogich piaskach, typowe dla lasów borealnych, natomiast w Polsce dla borów sosnowych (borów). Charakteryzują się kwaśnym odczynem i małą zawartością próchnicy.

Bielicoziemne gleby dzielą się na gleby rdzawe, bielicowe i bielice. Początek formularza

Dół formularza

Płowe gleby

Płowe gleby, gleby lessives, typ gleb brunatnoziemnych, powstających na utworach średnioprzepuszczalnych, najczęściej na lessach, piaskach lub glinach morenowych, w warunkach klimatu umiarkowanego o rocznych sumach opadów 500-700 mm.

Początek formularza

Dół formularza

Brunatne gleby

Brunatne gleby, brunatnoziemne gleby, kambisole, średniożyzne lub żyzne, słabo kwaśne lub obojętne gleby, wytworzone ze skał osadowych: iłów, utworów pyłowych i glin różnego pochodzenia, typowe dla klimatu umiarkowanego.

Charakterystycznym procesem glebotwórczym jest uwalnianie się, w wyniku wietrzenia chemicznego, tlenków żelaza, które w połączeniu ze związkami próchnicznymi (próchnica glebowa) tworzą na ziarenkach glebowych brunatne otoczki (brunatnienie).