Metody unowocześniające proces kształcenia

(metody waloryzacyjne – impresyjna i ekspresyjna, metody problemowe – gry dydaktyczne - burza mózgów, metoda symulacyjna, metoda sytuacyjna, metoda biograficzna)

Metody waloryzacyjne (eksponujące) to metody oparte na przeżywaniu. Celem tych metod jest wywołanie autentycznych emocji u uczniów. Emocje są związane z systemem wartości, postawami, stosunkiem osobistym ucznia do sprawy, postaci, dzieła. Dzielą się na impresyjne oraz ekspresyjne.

Metody impresyjne, ich celem jest zachęcenie uczniów do uczestnictwa w odpowiednio eksponowanych wartościach społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych. Metody te są ukierunkowane na wewnętrzne przeżycia uczniów . Metody impresyjne polegają na wywoływaniu u uczniów następujących czynności:

• zdobywanie informacji dotyczących eksponowanego dzieła oraz jego twórcy

• pełne uwagi uczestnictwo w procesie ekspozycji danego dzieła

• aktywność własna uczestników w odpowiadającej formie, która będzie wyrażała główną myśl dzieła

• konfrontacja tej myśli z postępowaniem uczestników zajęć oraz wyprowadzenie wniosków dotyczących własnych postaw i postępowania

Metodę impresyjną możemy wykorzystać przy utworach literackich, przedstawieniach teatralnych, filmach, dzieła sztuki plastycznej, utwory muzyczne, postacie historyczne czy naukowcy.

Metody ekspresyjne polegają na stwarzaniu takich sytuacji, gdzie uczestnicy będą samodzielnie wytwarzać lub odtwarzać pewne wartości, mogą wyrażać siebie. Przykładowe prace grupowe lub indywidualne: namalowanie obrazu, stworzenie rzeźby, zrobienie filmu krótkometrażowego, wystawy prac uczniów, inscenizacja określonych wydarzeń historycznych.

Metody problemowe polegają na wdrażaniu uczniów do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania określonych problemów. W czasie pracy uczniowie, wykorzystując wcześniej zdobytą wiedzę, przyswajają nowe wiadomości i umiejętności dzięki samodzielnej aktywności.

Obejmują one:
- wytwarzanie sytuacji problemowej
- formułowanie problemów i pomysłów ich rozwiązywania
- weryfikację pomysłów rozwiązania
- porządkowanie i stosowanie uzyskanych wyników w nowych zadaniach o charakterze praktycznym lub teoretycznym

Gry dydaktyczne to rodzaj metod nauczania należących do grup metod problemowych i organizujących treść kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji lub procesów w celu zbliżenia procesu poznawczego uczniów do poznania bezpośredniego dzięki dostarczeniu okazji do manipulowania modelem. Do gier dydaktycznych zalicza się metody takie jak: symulacyjne, sytuacyjne, biograficzne i burze mózgów.

Metoda symulacyjna to naśladowanie i odwzorowywanie rzeczywistości, na podstawie ogrywania pewnych ról według zasad rządzących nimi w prawdziwym świecie. Gry symulacyjne stanowią zabawę "na niby", która ma służyć ćwiczeniu najbardziej efektywnych reakcji.

Metoda sytuacyjna polega na wprowadzeniu uczniów w jakąś złożoną sytuację, za której takim lub innym rozwiązaniem przemawiają jakieś racje „za” i „przeciw”. Zadaniem uczniów jest zrozumieć tę sytuację oraz podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania, a następnie przewiedzieć skutki tej decyzji oraz innych ewentualnych decyzji.

Metoda biograficzna stoi pomiędzy metoda sytuacyjną a symulacyjną. Biografia jest opisem sytuacyjnym a wyciągnięcie z niej wniosków jest po to by wykorzystać w rozwiązywaniu fikcyjnych problemów, jest podobne do gier symulacyjnych. Zawiera takie czynności jak:

• - wybór postaci

• - zebranie materiałów

• - określenie tematyki gry

• - przygotowanie zestawu pytań

• - pracowanie scenariusza gry

• - zadania uczniów wynikające ze scenariusza

Burza mózgów (ważny błysk, pierwsze skojarzenie) polega na podawaniu w krótkim czasie dużej liczby różnych skojarzeń, rozwiązań dla danego problemu. Burza mózgów rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawianiem własnych pomysłów, pobudza wyobraźnię.

Ma przebieg etapowy :

1 - wytwarzanie pomysłów (uczniowie podają wiele pomysłów, na tym etapie akceptujemy te bardziej i mniej realne, nie odrzucamy żadnego pomysłu)

2 - ocena i analiza zgłoszonych pomysłów ( wspólnie z uczniami oceniamy poszczególne pomysły, analizujemy czy są realne do przeprowadzenia i czy dadzą nam rozwiązanie)

3 – zastosowanie pomysłów, rozwiązań