PEDAGOGIKA OGÓLNA
Literatura: Teresa Hejnicka – Bezwińska „Pedagogika ogólna” W-wa 2008
PEGAGOGIKA OGÓLNA – nauka społeczna , która zajmuje się opisywaniem, przyglądaniem się zmianom występującym w społeczeństwie
SPOŁECZEŃSTWO OPARTE NA WIEDZY
UPADEK WIELKICH NARRACJI
STYLE ŻYCIA – Zygmunt Baumann
NOWOCZESNOŚĆ – styl życia PIELGRZYMA – idzie od etapu do etapu, ma określony , konkretny cel, nie ma wygórowanych potrzeb, wie co go czeka, nie ma więcej niż potrzebuje, żmudnie i powoli dochodzi do celu
PONOWOCZESNOŚĆ - okres lat 70-80-tych XX wieku do czasów obecnych
SPACEROWICZ – idzie niespiesznie, można go spotkać tam gdzie ludzie chodzą powoli, idzie na spacer do dużego sklepu, nie ma określonego celu, czuje się bezpiecznie bo są inni spacerowicze, poszukiwanie nowości, nowych bodźców, niebezpieczeństwa: zakupoholizm, materializm, nałogowe wydawanie pieniędzy, ulegamy pokusom
TURYSTA – kolekcjonuje pewnego rodzaju doświadczenia, idzie znanymi drogami, uczestnictwo w różnych kursach, sporty ekstremalne
WŁÓCZĘGA – nie ma określonego celu, ma wszystko w nosie, jest wycofany, z boku, żyje sobie bardzo lekko, powierzchownie, może sobie na taki styl pozwolić
GRACZ – lubi ryzyko, często stawia na jedną kartę wszystkie wartości, cel życia to wygrana, nawiązuje koniunkturalne znajomości i przyjaźni, niebezpieczny, przyjmuje zasady na czas gry, postępuje jak mu wygodnie, nie ma fundamentalnych zasad, może oszukiwać aby wygrać
Obecny rok, to co jest tu i teraz nazywa się drugą ponowoczesnością lub różną nowoczesnością
GLOBALIZACJA to konieczność rozwiązywania problemów o charakterze globalnym (np.: ochrona środowiska, kryzys gospodarczy, bieda, choroby, patologie) poprzez umowy międzynarodowe
UPADEK WIELKICH NARRACJI
NARRACJE = IDEE LUB IDEOLOGIE
Totalitaryzm XX w. czyli faszyzm, komunizm pociągnęły za sobą konieczność zbudowania nowego człowieka.
Przyczyną upadku wielkich narracji była II wojna światowa. Po tym okresie nie nastąpiło nic co by wypełniło pustkę po wielkich narracjach. Obecne społeczeństwo oparte jest na wiedzy.
Pojęcia obowiązujące na egzaminie:
AKSJOLOGIA – dziedzina filozofii zajmująca się wartościami i aktami wartościowania
AKULTURACJA – pojęcie stosowane w warunkach zmiany kulturowej. Akulturacja to proces zapożyczeń kulturowych (np.: Walentynki). Przez akulturację rozumiemy też wzajemne przenikanie się kultur, co powoduje nowe interpretacje zachowań i treści kulturowych, hybrydyzację kultury lub dekulturacji ( zanik) oraz zaniku odrębności kulturowej, Hybrydyzacja – w wyniku przenikania się kultur powstaje „Nito ni sio” czyli gówno , powstaje nowy twór, Dekulturacja – powoduje spadek znaczenia jednej kultury, wytępienie jednych zachowań poprzez pobranie zachowań nowych
ANALFABETYZM FUNKCJONALNY – brak kompetencji do rozumienia prostych tekstów informacyjnych
AUTORYTET – prawo do kierowania działaniami innych ludzi oparte na koncepcji władzy
CYWILIZACJA – pojęcie zrodzone w XIX wieku do określenia wyższości jednej kultury nad inną według kryteriów wprowadzonych z oświeceniowej idei postępów. Współczesne pojęcie „cywilizacja” jest stosowane jako kategoria analizy historycznej. Pochodzi z grec. CIVITAS co oznacza obywatel – jest źródłosłowem pojęcia cywilizacja
EDUKACJA – trzy rozumienia pojęcia edukacja
ogół oddziaływań miedzy pokoleniowych ( międzygeneracyjnych) służących formowaniu całokształtu zdolności życiowych człowieka (kształcenia i wychowania) także procesy naturalnego wrastania jednostki w grupy społeczne i kulturę swojego czasu historycznego oraz miejsca, jak i również procesu uspołecznienia poprzez organizację życia społecznego
ogół oddziaływań międzygeneracyjnych służących formowaniu całokształtu zdolności życiowych człowieka ( fizycznych, poznawczych, estetycznych, moralnych, religijnych), czyniących z niego istotę dojrzałą świadomie realizującą się zadomowioną w danej kulturze , zdolną do konstruktywnej krytyki i refleksyjnej afirmacji
ogół działań procesu i warunków sprzyjających rozwojowi człowieka. Rozwój = lepsze rozumienie siebie i własnych relacji ze światem, skuteczniejsza kontrola własnych zachowań i większe sprawstwo (możliwość działania) wobec procesów zewnętrznych
ENKULTURYZACJA – wdrażanie do uczestnictwa w kulturze, wprowadzenie w kulturę; procesy edukacyjne obejmujące te aspekty uczenia się, które czynią z człowieka istotę społeczną zakorzenioną w kulturze swojego miejsca i czasu historycznego
EMANCYPACJA :
- w naukach społecznych proces wyzwalania się od przemocy autorytetów, tradycji, władzy i wszelkiej dominacji oraz uzyskiwania coraz płynniejszej autonomii
- w pedagogice krytycznej pojęcie odnoszące się do kontestacji z lat 60-tych oraz ideologii ruchów descholaryzacji
- descholaryzacja – ruch kontestacji i oporu wobec tradycji oświatowej, czyli powszechnej i zunifikowanej szkoły
EWALUACJA – proces zbierania informacji o przebiegu jakiegoś działania i uzyskanych efektach połączony z analizą uzyskanych danych i informacji w celu udoskonalenia przebiegu tego procesu, w systemie oświaty objawia pomiar jakości kształcenia
GLOBALNA WIOSKA – twórcą pojęcia jest Marshall McLuhan ( lata 70-te), uznał on że elektroniczne środki komunikacji wiążą świat i oplatają go siecią połączeń, przekształcając planetę w społeczność o cechach środowiska lokalnego opisanego metaforą wioski
IDEOLOGIA OŚWIATOWA – to system poglądów wymediowany przez podmioty edukacji lub narzucony przez sprawujących władzę; system ten ma charakter polityczny, wymediowane = uzgodnione, podmiotem edukacji jest uczeń, słuchacz itp.
INDOKTRYNACJA – proces celowej zmiany świadomości społecznej poprzez wpajanie członkom społeczeństwa stronniczych przekonań
INKULTURACJA – to proces jakościowych i wieloaspektowych zmian kulturowych wywołanych wzajemnym przenikaniem się różnych systemów kulturowych (np.: adaptowanie walentynek, premiera jednego filmu na całym świecie)
KONTESTACJA - ruch kwestionujący dotychczasowe wartości, zasady i normy np.: dotyczące kultury (miejsko-przemysłowej) industrialnej
KONTRKULTURA – sposób życia świadomie i celowo przeciwstawiany przez jednostki i grupy społeczne kulturze dominującej w danym społeczeństwie
KULTURA –pojęcie stosowane w opozycji do natury, w znaczeniu opisowym to pojmowany całościowo sposób życia charakterystyczny dla danej zbiorowości. W określonym czasie historycznym a więc to co posiadają, myślą i robią jako członkowie społeczeństwa. Kultura to system czynności wytworów, których podstawowym aspektem jest obecność znaczeń
KULTURACJA – proces wrastania w kulturę i przygotowywania się do roli jej odbiorcy, kontynuatora, „strażnika” dorobku, tradycji i wartości, kontestatora i twórcy
LUKA LUDZKA – termin wprowadzony przez autorów Raportu Klubu Rzymskiego pt. „Uczyć się bez granic”. Oznacza pogłębiającą się rozbieżność pomiędzy możliwością technologicznego panowania nad człowiekiem i światem przyrody a odpowiedzialnością ludzi za skutki tych działań
MENTALNOŚĆ KULTUROWA – przekonania o charakterze światopoglądowym określonych przejawach wartości i racjonalności charakterystycznych dla danej kultury
MENTALNOŚĆ ŚRODOWISKOWA mentalność ujawniająca się we wspólnotach ludzi zajmujących podobną pozycję w strukturze społecznej (zainteresowania, poziom wykształcenia)
NAUCZANIE WYCHOWUJĄCE - idea konstruująca doktrynę pedagogiczną J. F. Herbarta (ojciec pedagogiki XIX w ) pozytywizm „praca u podstaw” inspirowany Kantem, stworzył nauczanie wychowujące, pamięciowe nauczanie z podręcznika, nauczyciel miał status funkcjonariusza państwowego, dziecko musiało być bezwzględnie posłuszne, stosowano kary cielesne
NOWE WYCHOWANIE – nurt nowatorsko reformatorski w obszarze edukacji rozwijający się w pierwszej połowie XX wieku w wielu krajach Europy i Stanów Zjednoczonych. Inaczej Nowe Wychowanie to progresywizm. Różne odmiany tego ruchu łączy idea pajdocentryzmu. Zwolennikiem Nowego Wychowania był Janusz Korczak.
PAJDOCENTRYZM - wychowanka, ucznia stawia się w centrum; koncentruje się na dziecku, jego wartościach. W 1915 r. powstało Stowarzyszenie Ligii Nowego Wychowania (FRENET).
ORGANIZACJA SPOŁECZNA – zintegrowany zbiór pozycji społecznych i się wiążących je stosunków społecznych realizujących ważne społeczne zadania i funkcje takie jak:
sprawowanie władzy
produkcja
usługi
ochrona zdrowia
bezpieczeństwo
kształcenie
przekaz informacji
organizacja czasu wolnego
inne
ORIENTACJA SPOECZNA – podstawa do wyodrębnienia 3 kategorii postaw społecznych:
Postawa 1 – współpracuje
Postawa 2 – rywalizuje
Postawa 3 – jestem indywidualnością
OSOBOWOŚĆ AUTORYTARNA – zespół specyficznych cech osobowości, do którego należą sztywne i nietolerancyjne poglądy oraz nieumiejętność radzenia sobie z sytuacjami niejednoznacznymi
PAJDOCENTRYZM – wiek XX, u jego progu został okrzyknięty stuleciem dziecka . Upowszechnienie nowoczesnej ideologii liberalnej w sprawie edukacji opartej na założeniu, że procesy kształcenia i wychowania muszą być podporządkowane nieskrępowanemu naturalnemu rozwojowi dziecka
PARADYGMAT – pojęcie paradygmatu dostarcza modelowych rozwiązań związanych z uprawianiem danej dyscypliny naukowej i obejmuje:
zbiór przyjętych założeń
zbiór podstawowych teorii i twierdzeń, które opisują i wyjaśniają rzeczywistość
instrumentarium badawcze
zastosowanie osiągniętych wyników badań
PEDAGOGIA – w znaczeniu tradycyjnym sztuka skutecznego wywierania wpływu na dziecko i młodzież dla zrealizowania określonych celów wychowawczych