Prawo administracyjne – dr Anna Wiktorowicz

Co to jest administracja?

Jest to wykonywanie, zarządzanie, służenie, kierowanie

Administrare (łac.) służyć, kierować, wykonywać

Kiedyś – służba woli panującego, dziś – służba dla obywatela

Podział administracji:

1. Administracja publiczna – to zespół działań, czynności, przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy, instytucje na podstawie ustawy i w formach określonych prawem

W państwie prawnym opartym na zasadzie legalizmu (art. 7 Konstytucji RP) prawo stanowi podstawę i wyznacza ramy działania administracji.

- administracja publiczna wykonuje prawo i przestrzega prawa

- sprawowana jest przez państwo

- realizuje dobro wspólne

- dba o interes indywidualny reprezentując interesy całego społeczeństwa

2. Administracja prywatna - to organizowanie pewnej dziedziny życia czy też zajmowanie się pewną dziedziną życia na prywatny, indywidualny użytek np. zarządzanie przedsiębiorstwem, budżetem domowym, prywatnym szpitalem

Interes publiczny:

Nie jest to suma interesów wszystkich obywateli, tylko interes, który można uznać za wspólny

Dobro wspólne – pojęcie nieokreślone – historia, kultura, tradycja, poczucie wspólnoty – każde działanie administracji powinno być przejawem dbania o tak rozumiane dobro wspólne

Definicje pozytywne i negatywne:

Definicje negatywne - administracja to działalność, która nie jest ani ustawodawstwem ani sądownictwem

- definicja negatywna podmiotowa

- definicja negatywna przedmiotowa

Twórcy: Mayer, Jelinek

Definicje pozytywne – „administracja to przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy a także przez organy samorządu terytorialnego, zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach” - Boć

- definicja pozytywna przedmiotowa

- definicja pozytywna podmiotowa

Twórcy: Jaworski, Boć, Langrad

Definicja podmiotowa – wskazuje, jakie organy sprawują administrację, obejmuje opis struktury tej administracyjnej

Definicja przedmiotowa – wskazuje, jakie czynności można zaliczyć do czynności administracyjnych

Cechy administracji publicznej:

Cechy struktury administracji

- oparcie na względnie zawodowych kadrach

- charakter bezosobowy

- układ hierarchiczny

Cechy działania administracji

Działanie administracji na rzecz dobra wspólnego, w myśl zasady związania z prawem, na rachunek państwa i w jego imieniu

Charakter działań – wszechobecny, aktywny, celowy, stały niedążenie do zysku, polityczność, monopol

Cechy prawa administracyjnego

- bezwzględne obowiązywanie

- charakter obywatelski

- niesporność stosowania i kontroli

Funkcje administracji publicznej:

Administracja władcza – realizacja zadań związanych z ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego przy użyciu instrumentów władczych (ingerujących w sferę prawną jednostki przyznając uprawnienia i nakładając obowiązki)

Formy działania: stanowienie prawa powszechnie obowiązującego, wydawanie aktów administracyjnych

Typowe akty administracji porządkowo – reglamentacyjnej: pozwolenia, zezwolenia, koncesje

Administracja świadcząca – organizowanie usług publicznych w tym komunikacja zbiorowa, wodociągi i kanalizacja, energia elektryczna, ciepło, oczyszczanie miast a także świadczenia społeczne

Celem administracji świadczącej jest podniesienie jakości życia codziennego obywateli.

Główną formą realizacji zadań administracji świadczącej są akty nie władcze – umowy prawa cywilnego

Administracja jako zarządca i właściciel – jest to wykonywanie uprawnień właścicielskich w stosunku do własności publicznej (państwowej) czy należącej do jednostek samorządu terytorialnego

- zarządzanie nieruchomościami i majątkiem ruchomym należącym do państwa czy jednostek samorządu terytorialnego

- zarządzanie przedsiębiorstwami, spółkami prawa handlowego

Administracja jako partner – jest to sterowanie rozwojem gospodarczym i społecznym w skali lokalnej, regionalnej i ogólnopaństwowej w szczególności poprzez działanie planistyczne.

Główne formy działania: plany, programy, strategie

W polskiej administracji rozwój tej sfery zadań przyspieszyła akcesja do Unii Europejskiej.

Kto wykonuje zadania administracji?

Administracja - scentralizowana

Rządowa - zhierarchizowana

Podmioty - samorządy

Administracji - organy o szczególnym statusie w świetle prawa publicznego

Zdecentralizowanej

Podmioty - przedsiębiorcy

Prywatne - organizacje pozarządowe

Normy prawa administracyjnego

Normy ustrojowe – konstruują aparat państwowy

Normy zadaniowe – nakładają na organy administracji określone zadania

Normy kompetencyjne – określają organy, sposób, formę, instancję

Normy materialnoprawne – konkretne wzajemne obowiązki i uprawnienia obywateli i organów

Normy procesowe – uzupełnią normy materialnoprawne

Sankcja administracyjna – dolegliwość, skutek, kara

Sankcje karne – wykroczenie administracyjne – łączy się z normami zakazującymi określonych zachowań

Sankcja egzekucyjna – procedura egzekucji orzeczeń administracyjnych – łączy się z normami nakazującymi określone zachowanie się.

Podział prawa administracyjnego

Pierwszy obszar - Prawo ustrojowe – kto?

Drugi obszar - Prawo materialne – co?

Trzeci obszar - Prawo procesowe – jak?

Prawo administracyjne wewnętrzne – reguluje stosunki wewnątrz administracji

Prawo administracyjne zewnętrzne – reguluje stosunki między administracja a obywatelami

Ogólne Zasady prawa administracyjnego:

Zasada demokratycznego państwa prawa

Zasada praworządności – legalizmu

Zasada pomocniczości

Stosunek administracyjnoprawny

Jednym z podmiotów tego stosunku jest zawsze organ administracji publicznej. Drugim podmiotem może być obywatel, spółka przedsiębiorstwo państwowe. Podmiotem rozstrzygającym o treści wzajemnych praw lub obowiązków miedzy tymi podmiotami – jest zawsze organ administracji publicznej.

Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych:

Materialny stosunek administracyjnoprawny – trwałe, jednorazowe

Ustrojowy stosunek administracyjnoprawny – istnieje w ramach określonej struktury administracji publicznej

Procesowe stosunki administracyjnoprawne – proceduralne, sporno - administracyjne

Źródła prawa administracyjnego:

Źródła tworzenia prawa – fakty tworzące prawo

Źródła poznania prawa – dokumenty, z których prawo poznajemy

Źródła prawa powszechnego

Źródła prawa wewnętrznego

Swoiste źródła prawa

Konstytucja RP

Posiada najwyższą moc prawną

Obowiązuje na terytorium całego kraju

Stanowi podstawę kompetencyjną do stosowania ustaw

Reguluje kwestie ustroju politycznego i społeczno – ekonomicznego państwa

Jest aktem normatywnym stosowanym w sposób bezpośredni

Jest aktem normatywnym, poddanym szczególnym rygorem legislacyjnym

Ustawa

Drugi, co do mocy prawnej akt, jest zaraz za Konstytucją

Obowiązuje na terytorium całego kraju

Obowiązuje w sposób bezpośredni

Konkretyzuje postanowienia zawarte w Konstytucji

Jest nadrzędna – oprócz Konstytucji wszystkie inne akty muszą być z nią zgodne

Jest wyłączna – wszystkie ważne sprawy dla obywateli powinny być rozstrzygane w drodze ustawy

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Jest części a polskiego porządku prawnego

Może być stosowana bezpośrednio

Ratyfikowana umowa międzynarodowa jest ważniejsza od ustawy w sytuacji, kiedy jej ratyfikacja nastąpią za uprzednią zgodą wydaną w ustawie, czyli jeśli umowa międzynarodowa dotyczy pokoju, sojuszy, wolności, praw lub obowiązków konstytucyjnych, członkostwa w organizacjach międzynarodowych, znacznego obciążania państwa pod względem finansowym.

Rozporządzenia

Są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie ustawy w celu jej wykonania

Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest jego publikacja w dzienniku ustaw

Rozporządzenia są wydawane przez organy władzy wykonawczej na podstawie szczególnego upoważnienia zawartego w ustawie – tzw. Delegacji ustawowej

Rozporządzenia z mocą ustawy

Jest wyjątkiem od zasady, że prawo jest stanowione w drodze ustaw i przez władzę ustawodawczą

Rozporządzenie z mocą ustawy wydaje Prezydent, czyli władza wykonawcza

Takie rozporządzenie jest zawsze związane ze stanem wyjątkowym

Takie rozporządzenie stoi na równi z ustawą

Akty prawa miejscowego

Prawo miejscowe to prawo obowiązujące na obszarze miejscowości organu, który je wydał

Prawo miejscowe nie może być sprzeczne z ustawą, w razie konfliktu ustępuje ustawie

Prawo miejscowe nie może ani modyfikować ani zdejmować obowiązków ustalonych w ustawie

Akty prawa miejscowego mogą być stanowione przez jednostki samorządu terytorialnego oraz administrację rządową w terenie – wojewoda

Źródła prawa wewnętrznego

Uchwały – są to akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej

Regulaminy, statuty – określają wewnętrzną strukturę organizacyjną urzędów oraz organów administracyjnych

Zarządzenia – obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie, nie stanowią podstaw decyzji administracyjnych

Swoiste źródła prawa

Akty planowania – wewnętrzne akty stanowiące dyrektywy dla podmiotów hierarchicznie podporządkowanych

Prawo sędziowskie – tworzone jest przez orzecznictwo sądów administracyjnych, które dokonują wykładni prawa administracyjnego

Zwyczaj – pozaprawny nawyk postępowania

Akty zakładowe

Zbiorowe układy pracy

Normy techniczne