Prawo a moralność

W wielu sytuacjach nie uregulowanych przez prawo ludzie przejawiają podobny sposób postępowania.

Czynnikami pozaprawnymi kształtującymi postępowanie są normy obyczajowe, a także normy towarzyskie, sportowe i inne. Ważną rolę odgrywają normy moralne.

Moralności – to ukształtowany w procesie długotrwałego rozwoju społeczeństwa zespół norm postępowania, według których ocenia się określone zachowanie jako dobre lub złe. U podłoża moralności leżą wyobrażenia ludzi o tym, co jest dobre i o tym, co jest złe.

W każdym społeczeństwie istnieje zespół norm moralnych wspólnych dla całego społeczeństwa. Są to tzw. elementarne normy moralne.

Prawo i moralność regulują wiele stosunków społecznych. Są takie dziedziny, w których postępowanie ludzi reguluje tylko prawo lub tylko moralność. Na wielu jednak płaszczyznach prawo i moralność stykają się i może między nimi dochodzić do kolizji. Kolizje polegają na tym, że prawo zobowiązuje do takiego sposobu posterowanie, którego moralność nie aprobuje lub wręcz zabrania. Rozbieżność między normą prawną a moralnością może być całkowita lub częściowa.

Z punktu widzenia określonej moralności można następująco sklasyfikować normy prawne:

• Moralnie pozytywne

• Moralnie negatywne

• Moralnie obojętne

Różnice między prawem a moralnością:

• Na straży norm prawnych stoi aparat państwowy, do przestrzegania norm moralnych składnia nas presja wywierana przez opinię publiczną, wpojone w trakcie wychowania nawyki, sumienie i inne bodźce.

• Normy prawne mają charakter dwustronny, moralne jednostronny.

• Normy prawne odnoszą się tylko do czynów i słów człowieka, moralność ingeruje także w dziedzinę myśli i uczuć.

• Normy prawne regulują bardzo dokładnie postępowanie człowieka, moralność wskazuje ogólny kierunek postępowania.

Funkcje prawa:

• Funkcja kontrolna - prawo określa postawy jednostek, grup społecznych, narodu i instytucji państwowych. Wyznacza jakie postępowanie jest zabronione, a jakie nie.

• Funkcja wychowawcza - prawo kształtuje pozytywne zachowania wobec przepisów prawnych np. wobec przestrzegania przepisów ruchu drogowego, mówimy wówczas o charakterze prewencyjnym. Prawo pełni także funkcję resocjalizacyjną, kiedy zastosowana kara działa tak, że osoba, której to dotyczy nie jest skłonna pogwałcić istniejące normy prawne.

• Funkcja dystrybucyjna - prawo rozdziela dobra i ciężary, wynikające z funkcjonowania państwa np. przez podatki. Funkcja ta dotyczy szczególnie prawa cywilnego i administracyjnego.

• Funkcja organizacyjna - prawo określa ramy działania władzy i organizacji publicznych.