METODYKA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO

WYKŁADY,

ĆWICZENIA

ROWADZĄCY: DR D. KARKUT

ROK III SEMESTR V

METODYKA NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO I LITERATURY

• 1 nieobecność

• reszta do zaliczenia : czwartek 15:30 – 16:30

• kolokwium końcowe + aktywność

12.10.2010

KSZTAŁCENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA ZE ZROZUMIENIEM

Kształcenie umiejętności komunikacji językowej zaczyna się od najmłodszych lat życia.

POZIOMY ROZUMIENIA CZYTANEGO TEKSTU:

• PERCEPCYJNY - postrzeganie tekstu, jego analiza i synteza wyrazowo – słuchowa, wyodrębniania poszczególnych wyrazów i zdań.

• SEMANTYCZNY – rozumienie znaczeń odczytanych wyrazów, zarówno ich sensu podstawowego, jak i kontekstowego. Obejmuje rozumienie i interpretowanie jednostek myślowych w układzie wzrastającym: wyrazy => zwroty => zdania => fragmenty tekstu => związki pomiędzy kolejnymi fragmentami tekstu.

• RECEPTYWNY – świadome wykorzystywanie nabytej umiejętności czytania w sposób funkcjonalny. Czytanie dla zdobycia informacji, ustalenia faktów. Czytanie dla uczenia się.

• KRYTYCZNY – ocena wiarygodności informacji zawartych w tekście.

CZYTANIE – wielopiętrowa struktura neurofizjologiczna i psychologiczna, składająca się z trzech grup czynności: wrażeń zmysłowych, percepcji, rozumienia.

ETAPY:

• rozpoznawanie znaku

• fiksacja

• przetwarzanie

• rozumienie

PROCESY:

• fizyczny => postrzeganie

• psychologiczny => rozumienie

ĆWICZENIA:

==> POSTRZEGANIE

• analiza głoskowa/ literowa/ sylab

• wydzielanie znaków tworzących wyrazy

• ćwiczenia w odróżnianiu: l, t, ł; p, b, d;

• ćwiczenia na ruchy gałek ocznych

• głuchy telefon

• tworzenie nowych wyrazów poprzez zmianę jednej litery

• tworzenie jak największej liczby wyrazów od wyrazu podanego

• odnajdywanie ukrytych wyrazów w zdaniu

• przestawianie sylab

• czytanie od tyłu

• analiza wyrazów z przyrostkami

• uzupełnianie luk w wyrazach

==> ROZUMIENIE

1. wyrazów

• wyjaśnianie wyrazów z kontekstu

• praca ze słownikami

• wyszukiwanie synonimów, antonimów, budowanie rodzin wyrazów

• wyszukiwanie wyrazów w ciągu liter

2. zdań

• wykresy zdań, analiza składniowa, intonacja, analiza wyrazów w zdaniu, szyk wyrazów

• ćwiczenia z modulantami

• dopisywanie brakujących wyrazów

3. akapitów

• wyszukiwanie najważniejszych wyrazów

• dopasowywanie nagłówków do akapitów

4. tekstu

• streszczanie tekstu jednym zdaniem

• tytuły

• układanie tekstów z akapitów

• komiks

• wyszukiwanie informacji w tekście

• podział tekstu an akapity

• opowiadanie tekstu z perspektywy wybranego bohatera

• kalendarze, mapy podróży, zielniki

• streszczenia

• przekłady intersemiotyczne

• kontynuacja losów bohatera/ wydarzeń

• wywiad

• parafrazowanie stylu

19.10.2010

POZIOMY CZYTANEGO TEKSTU

ROZUMIENIE SŁÓW I ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH

• spostrzega i rozpoznaje znaki graficzne i słowa

• wie, że wyrazy opisują rzeczy, przedmioty, zjawiska

• rozumie znaczenie słów, wieloznaczność wyrazów

• potrafi swobodnie operować słowami

• potrafi wiązać nazwy z przedmiotem, czynnością, zjawiskiem

ROZUMIENIE SZCZEGÓŁOWEJ INFORMACJI

• umie rozpoznać zdania oraz myśli i informacje zawarte w zdaniach i fragmentach tekstu

• potrafi podać na podstawie tekstu określoną informację

• rozumie stosunki przestrzenne i czasowe

• potrafi ustalić co było przyczyną, a co skutkiem

ROZUMIENIE MYŚLI PRZEWODNIEJ

• uczeń potrafi samodzielnie określić istotny sens przeczytanego tekstu

• umie uchwycić całość tekstu

• potrafi rozróżnić i zidentyfikować wypowiedź, która określa istotną wartość tekstu

ROZUMIENIE WARTOŚCI

• potrafi uchwycić myśl przewodnia tekstu

• potrafi ustalić relacje przyczynowo – skutkową oraz zrozumieć jej znaczenie w tekście

• prawidłowo formułować wnioski na podstawie treści tekstu

• dokonywać selekcji i łączenia ze sobą istniejących danych w trakcie czytania

• potrafi projektować dalszy ciąg zdania, krytycznie oceniać fakty, zdarzenia i postawy

• identyfikować gatunki literackie i charakter przeczytanych treści

09.11.2010

O METODACH NAUCZYCIELA I UCZNIA W PRACY Z LEKTURĄ

ABC WIADOMOŚCI O GIMNAZJUM

1. szkoła trzyletnia [uczniowie w wieku 13 – 16 lat];

2. szkoła obowiązkowa obejmująca swoim zasięgiem określony rejon, ale dany uczeń może uczęszczać do gimnazjum obejmującego inny rejon pod warunkiem, że są w nim wolne miejsca;

3. do gimnazjum chodzą uczniowie, którzy ukończyli 6. klasę w 1999 bądź nie uzyskali wówczas promocji do kolejnej klasy;

4. uczniowie są przyjmowani do szkoły bez egzaminów wstępnych;

5. przedmioty obowiązkowe [m. in. filozofia, WDŻ];

6. zachowanie właściwej właściwych proporcji między wiedzą, umiejętnościami i wychowaniem;

7. ten etap edukacyjny kończy sprawdzian wiedzy z zakresu, który zanany jest nauczycielom i uczniom;

8. nacisk na sprawy wychowania;

9. działanie w samorządzie szkolnym i zajęciach pozalekcyjnych;

10. uświadomienie uczniom praw dziecka;

11. gimnazjum ma przygotować uczniów do wyboru dalszej drogi edukacji i drogi kariery;

12. stwarzanie wielu możliwości rozwoju zainteresowań uczniów;

13. odpowiednie warunki i pomoce;

14. przekazanie wyników sprawdzianu kończącego szkołę podstawową;

ZADANIA, JAKIE PODSTAWA PROGRAMOWA DLA GIMNAZJUM WYZNACZA KSZTAŁCENIU POLONISTYCZNEMU, UKŁADAJĄ SIĘ W TRZY KRĘGI PROBLEMOWE:

• uczyć istnienia w kulturze:

  • wzbudzenie motywacji czytania i poznawania literatury na tle różnorodnych doświadczeń kontaktu uczniów z tekstami współczesnej kultury audiowizualnej;

  • wiązanie tej pracy z dążeniami uczniów do zrozumienia człowieka, życia i otaczającego świata;

  • kierowanie uwagi na umiejętne i aktywne uczestnictwo w praktyce społecznej komunikacji i w kulturze współczesnej;

  • wprowadzenie w tradycje kultury narodowej i europejskiej;

  • rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich i innych tekstów kultury, a przede wszystkim wprowadzanie uczniów w symboliczny i aksjologiczny wymiar poznawanych dzieł;

• kształcić sprawność mówienia, słuchania, czytania i pisania:

Akcentowanie potrzeby kształcenia sprawności komunikacyjnej w związku z wieloma sytuacjami prywatnymi i publicznymi, ważnymi dla życia w społeczeństwie demokratycznym i obywatelskim.

Wiązanie tej pracy z zainteresowaniem uczniów językiem jako składnikiem dziedzictwa kulturowego i podkreśla rolę tworzenia sytuacji, w których uczenie się języka dokonuje się w procesie jego świadomego i refleksyjnego używania.

• uczyć umiejętności uczenia się:

Wprowadzenie uczniów w technikę uczenia się i wyposażanie ich w narzędzia samodzielnej pracy umysłowej, a także o pobudzenie kreatywności uczniów w procesie zdobywania umiejętności i gromadzenia wiedzy.

CZTERY STRATEGIE POSTĘPOWANIA:

• droga przez przyswajanie wiedzy [strategia asocjacyjna]

• droga przez badanie i odkrywanie [strategia problemowa]

• droga przez przeżywanie [strategia emocjonalna]

• droga przez działanie [strategia operacyjna]

METODY KSZTAŁCENIA LITERACKIEGO ZWIĄZANE Z LEKTURĄ

• DYSKURS O METODZIE –metoda jest pojęciem pojemnym, jednakże o węższym zakresie niż słowo, sposób.

METODA

SPOSÓB WYKONANIA CZYNU ZŁOŻONEGO, POLEGAJĄCY NA OKREŚLONYM DOBORZE I UKŁADZIE JEGO DZIAŁAŃ SKŁADOWYCH	SPOSÓB ŚWIADOMIE STOSOWANY, ZAPLANOWANY I NADAJĄCY SIĘ DO WIELOKROTNEGO STOSOWANIA
DZIAŁANIA SKŁADOWE: uczenie się ucznia kierowanie uczeniem się ucznia ze strony nauczyciela przedmiot nauczania formy i zasady nauczania drogi do przyswajania wiedzy, nabywania umiejętności, sprawności i nawyków	nie może być „przypadku” na lekcji; wszystko ma być zaplanowane

• Kiedyś metody nazywano ogólnie:

  • podające [wykład, opis, opowiadanie, praca z podręcznikiem]

  • poszukujące

  • heurystyczne [dyskusja, rozmowa pouczająca]

• Lepszy jest podział metod na:

  • ASOCJACYJNE [drogi przez podawanie i przyswajanie wiadomości]

  • PROBLEMOWE [drogi przez badanie]

  • EMOCJONALNE [drogi przez organizowanie i wyważanie przeżyć]

  • OPERACYJNE [drogi przez działanie]

• Dobór metod zależy od przedmiotu – czyli tego, co chcemy nauczyć uczniów.

KRYTERIA WYODRĘBNIANIA METOD KSZTAŁCENIA LITERACKIEGO:

• Ogólna koncepcja antropologiczna celów i treści kształcenia literackiego, wyznaczająca dobór i układ elementów procesu dydaktycznego zamierzenie dydaktyczne, które ma czemuś służyć;

• Dominująca w procesie dydaktycznym droga uczenia się i kierowania uczeniem oraz związany z nią charakter procesów psychicznych:

  • umysłowych

  • wyobrażeniowych

  • emocjonalnych

  • wolicjonalnych

• Udział ucznia i nauczyciela w procesie dydaktycznym [poziom i rodzaj ich aktywności; charakter kontaktów między nimi]

• Udział środków dydaktycznych i typ materiałów, które będą wykorzystywane na lekcji;

METODA ANALIZY DOKUMENTACYJNEJ

1. Chodzi tu głównie o kształcenie świadomości literackiej przede wszystkim z lekturą, a nie z informacją teoretyczną i historycznoliteracką;

2. Czytanie literatury jako dokumentu DZIEŁO LITERACKIE STAJE SIĘ PRZEDMIOTEM BADAŃ!

   1. rozwijanie wiedzy o budowie dzieła literackiego; wprowadzanie w pojęcia poetyki;

   2. kształcenie umiejętności czytania;

   3. uświadomienie funkcji literatury w życiu człowieka;

   4. związki sztuki/ dzieła ze światem wartości;

   5. „smakowanie” literatury, wyrobienie dobrych gustów;

   6. zaznajamianie ze zjawiskami rozwoju literatury, jej form, gatunków itp.;

3. Metoda ta kładzie głównie akcent na podejście badawcze; umożliwia zrozumienie i wyjaśnienie, bądź to właściwości i funkcje tworzywa językowego utworu i in.; może to być również stosunek twórcy do dzieła, epoki, kontekstów itd.;

4. Badanie, wyjaśnianie i zrozumienie ma tu torować drogę przeżyciu wartości dzieła i formowaniu postaw estetycznych.

5. Metoda ta nie wyklucza jednak sięgnięcia do innych tekstów, do kontekstów.

6. Lekcja powinna wyglądać na rozmowę pouczającą, a nie wykład

   1. samodzielna praca uczniów nad tekstem tzw. PRACA POD KIERUNKIEM;

   2. tworzenie sytuacji do interpretacji FORMA ANALIZY PROBLEMOWEJ;

7. Metoda ta ma niewielkie szanse dla zaistnienia w szkole.

8. Wyznaczniki:

   1. wyodrębnienie głównych wyznaczników strukturalnych dzieła;

   2. sformułowanie wstępnych hipotez interpretacyjnych;

   3. wskazanie zagadnień wymagających zbadania;

   4. analiza tekstu służąca ich oświetleniu;

   5. włączenie utworu w szerszy kontekst;

   6. uogólnienie wyników pracy;

METODA IMPRESYJNO – EKSPONUJĄCA

1. Stworzenie uczniom możliwości obcowania ze sztuką.

2. Uczniowie odbierają sztukę intuicyjnie, emocjonalnie.

3. Metoda ta organizuje przeżycia u uczniów, buduje atmosferę intensywnego kontaktu ze sztuką.

4. Nauczyciel powinien być otwarty na to, co powiedzą uczniowie, powinien ich słuchać, obserwować reakcje.

5. Rozwija wyobraźnię, może otwierać szerszy horyzont poznawczy, odsłaniać pokrewieństwo motywów;

6. Metoda ta otwiera szerszy horyzont poznawczy, przybliża różne zjawiska pozaliterackie, odsłania pokrewieństwa między działami, sprzyja dostrzeganiu i formułowaniu problemów, jednak nie pozostawia już praktycznie miejsca na zorientowaną badawczo analizę tekstu literackiego.

METODA ANALIZY WYKONAWCZEJ

1. Wykonywanie dzieła.

2. Ukierunkowanie celów kształcenia na odkrywanie urody brzmieniowej dzieł, ich rytmu i porządku wypowiedzi.

3. Gromadzi się wiedzę o środkach wyrazu, kompozycji i wersyfikacji.

4. Kształcenie kultury żywego słowa.

5. Ogromną rolę pełnia tu środki techniczne analiza porównawcza jest możliwa dzięki nagromadzeniu w pracowni różnych nagrań, a także aparatury odtwarzającej oraz dyktafonu

   • Nagrywanie i odtwarzanie wykonań uczniowskich

6. Przeżycie twórcze.

METODA PRZEKŁADU INTERSEMIOTYCZNEGO

1. Polega na przetwarzaniu tekstu na inny kod.

2. Może to być rysunek, dźwięk, zabawa w role itp.

3. Likwiduje bariery językowe.

4. Techniki przekładu intersemiotycznego: rysowanie, malowanie, inscenizacja, gry wykorzystujące mowę ciała i inne maja sens, gdy BUDUJĄ PRZEŻYCIE UTWORU I SŁUŻĄ MYŚLI

   • Przygotowują ucznia do rozumienia tekstu.

METODA DYSKUSJI

1. Dyskusja najwyżej stawia osobowy i partnerski udział ucznia w procesie dydaktycznym.

2. Kontrolowana rozmowa.

3. Musi być: temat, zaangażowani uczestnicy, prowadzący nauczyciel =animator.

4. Dyskusja wyrasta i czerpie energie z takich lekcji literatury, w których pojawiają się problemy niepokojące uczniów i trudne do rozstrzygnięcia albo sytuacje budzące odmienne reakcje odbiorcze i kontrowersyjne opinie.

5. Dyskusja wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno ucznia, jak i nauczyciela.

6. Uczeń musi mieć czas na zebranie materiału i przemyślenie własnego stanowiska.

7. To, co uczeń mówi jest równie ważne, jak to w jaki sposób formułuje swoją wypowiedź i jak uczestniczy w tej dyskusji.

8. Istotną wartość dyskusji w kształceniu mieści się w tym, że pozwala ona uczniowi wypowiadać się we własnym imieniu, posługiwać się wiedzą przetworzoną w osobiste przekonania i postawy.

SPOSOBY PRACY NAUCZYCIELA I UCZNIA NAD LEKTURĄ

• KANON to zespół wartości, prawd ostatecznych, ideałów, to kodeks etyczny, zbiór reguł normalizujących ludzkie postępowanie, sugestia modeli wychowawczych i propozycja wzorów osobowych.

• Mieszczą się w nim treści egzystencjalne, pytania o sens życia ludzkiego i sens świata.

• Kanon lektur to w tradycyjnym rozumieniu zbiór tekstów ważnych w określonej dziedzinie.

• Kanon realizuje potrzebę poszukiwania ładu estetycznego, wprowadza w tajemnicę różnych konwencji, uczy rozpoznawania wartości estetycznych, odróżniania ambitnych książek z wysokiej półki od literatury popularnej.

W WYBORZE LEKTUR SZKOLNYCH POWINNIŚMY:

• uwzględnić preferencje czytelnicze dzieci, wtedy czytanie stanie się przyjemnością;

• pamiętać o wartościach estetycznych utworu;

• pamiętać o tym, by treść była zrozumiała dla uczniów;

• wybierać teksty pisane różnymi językami;

• pamiętać, że dla wielu dzieci szkolna lektura to jedyny kontakt z literaturą piękną;

KATEGORIE DOBORU LEKTUR W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ:

• pragmatyczne – zalecane teksty maja być rzetelnie omówione;

  • w SP minimum 4 pozycje na rok;

  • w G minimum 5 pozycji;

• estetyczne – w SP powinny być czytane lektury atrakcyjne dla ucznia, tak by zachęcały do czytania; w G. powoli wprowadzamy arcydzieła literatury polskiej i światowej; pozycje bliskie upodobaniom ucznia; literatura młodzieżowa i popularna; w SPG arcydzieła ważne dla literatury i kultury;

• poznawcze – teksty służą przekazywaniu wiedzy o kulturze i literaturze;

GOSPODARZE KANONU LEKTUROWEGO:

• Gospodarz intelektualny – ogół znawców literatury, którzy proponują pewien zestaw tekstów; musi on być jednak poddany krytycznej analizie- jest to punkt wyjścia do pracy nad szkolnym kanonem;

• Gospodarz profesjonalny – wyodrębniona zbiorowość znawców problematyki edukacyjnej; ich zadaniem jest poszukiwanie form ochrony kanonu w dydaktyce przestrzeni szkoły przed współczesnymi zagrożeniami kulturowymi;

• Gospodarz rynkowy – są nim wydawcy książek, podręczników oraz pomocy naukowych;

• Gospodarz urzędowy – minister edukacji oraz powołane przez niego komisje; w ich zakresie leży ustanawianie podstawowych kryteriów doboru tekstów dla szkolnego kanonu, oraz wydawanie dokumentów regulujących działalność placówek edukacyjnych;

• Gospodarz właściwy – są nim nauczyciele; do nich należy ostateczny kształt szkolnego kanonu lektur;

30.11.2010

METODY PRACY Z UTWORAMI Z KANONU LITERACKIEGO

MODEL PRACY	STATUS UTWORU	ROLA NAUCZYCIELA	DOBÓR METOD	CELE NAUCZANIA
TRADYCYJNY	dzieło o ustalonej, niepodważalnej wartości; dziedzictwo przeszłości;		arbiter; przewodnik;	metody gwarantujące jednoznaczność odczytań, np. wykład, heurezę; przywołanie porządku historycznoliterackiego
PRAGMATYCZNY	dzieło jako materiał do analiz teoretyczno -literackich		weryfikator uczniowskich propozycji interpretacyjnych;	metody problemowe; poszukujące; skupione wokół tekstu;
ZABAWOWY	punkt wyjścia do własnej twórczości; dzieło staje się atrakcyjne dla odbiorcy;	inicjator; organizator atrakcyjnych form pracy;	aktywizujące; bazujące na uczeniu przez działanie i przeżywanie;	zachęcenie do myślowego kontaktu z utworem; zainspirowanie do działań twórczych;
PERSONALISTYCZNY	integralna, zamknięta całość odzwierciedlająca sposób myślenia o świecie; poszukiwanie odpowiedzi na istotne pytania o jego sens, cel, porządek;	towarzysz; partner uczniowskich rozważań; aktywny słuchacz;	orientacja „doświadczam”	rozwój osobowości ucznia; przybliżenie znaków kultury; uczeń buduje swoja tożsamość przez kontakt z dziełami literackimi;

14.12.2010

LEKTURY W STANIE PODEJRZENIA

21.12.2010

BIOGRAFIA NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO

BIOGRAFIA	SPOTKANIE Z AUTOREM
	KONKURSY
	ANEGDOTY
	ZAGADKI
	TEKSTY ŹRÓDŁOWE
	WYWIAD
	DRAMA
	INSCENIZACJA
	FILM DOKUMENTALNY
	FILM FABULARNY
	PLAKAT
	RĘKOPIS
	KSIĄŻKI BIOGRAFICZNE I AUTOBIOGRAFICZNE
	FOTOGRAFIE
	WYCIECZKI
	WIZUALIZACJE
	SLAJDY
	GAZETKA
	INNE UTWORY
	KRZYŻÓWKI
	CIEKAWY SPOSÓB PREZENTACJI

12.10.2010

POZNAWANIE DZIAŁA LITERACKIEGO W PERSPEKTYWIE KOMUNIKACJI

• Lekcje j. polskiego poświęcone interpretacji dział literackich stanowią ważny aspekt komunikacji.

• Uczeń i nauczyciel mogą być sytuowani w różnych rolach.

• Również dzieło literackie pełnie podwójną rolę:

  • czynną --> dyktuje uczniowi pewna rolę

  • bierną --> jako materiał, narzędzie wychowawcze

ROLE UCZNIA I NAUCZYCIELA WEDŁUG BALCERZANA

UCZEŃ JAKO:

• CZYTELNIK

  • nie ma obowiązku dzielić się swoimi przeżyciami --> ma przywilej milczenia

  • czyta dla siebie --> jego czynności są aspołeczne

  • indywidualista

  • czyta z własnej potrzeby

    • taka rola nie do końca znajduje miejsca w szkole, uczeń bowiem musi na lekcjach dzielić się swoimi refleksjami odnośnie lektury

• WYKONAWCA

  • ta rola wydłuża akt komunikacji

  • uczeń, jako wykonawca odtwarza działo w nowo-zmysłowym tworzywie

    • recytacja

    • streszczenie itd.

• BADACZ

  • refleksje nad słowem, stylem, przesłaniem

  • analiza i wartościowanie

• Uczeń powinien występować w szkole w różnych rolach.

	CZYTELNIK	WYKONAWCA	BADACZ
ELEMENT CHARAKTERYSTYCZNY	-bezpośredni kontakt z dziełem --> lektura i doświadczenie literackie	-doświadczenie artystyczne	-poznawanie działa literackiego --> doświadczenie naukowe
POSTAWA	-naiwna -estetyczna	-estetyczna	-poznawcza
REGUŁY ODBIORU	-spontaniczność	-profesjonalizm -konkretyzacja w innym tworzywie	-opis -analiza -wartościowanie
KONTEKSTY	-kontekst osobisty -doświadczenie życiowe -wiedza -przekonania -oczytanie	-konteksty osobiste -kultura artystyczna -kultura literacka	-konteksty macierzyste -konteksty historyczno - literackie
REZULTAT	-konkretyzacja czytelnicza --> przeżycie estetyczne	-konkretyzacja czytelnicza i artystyczna --> recytacja, obraz itd.	-rozprawa --> interpretacja naukowa

B. Chrząstowska

NAUCZYCIEL JAKO:

• ODBIORCA

  • wirtualny – zaprojektowany przez autora, dociera do wszelkich przesłań [odbiorca wzorcowy]

• WYKONAWCA

  • odbiór i przetwarzanie dzieła

  • świadomość literacka i metodyczna

• BADACZ

  • świadomość literacka

  • świadomość metodyczna

  • kategorie i narzędzia interpretacji

OPTYMALNE WARUNKI EDUKACJI

• tekst literacki spełnia w procesie dydaktycznym określone role dydaktyczne:

  • powinien wyznaczać metody pracy ucznia i nauczyciela

  • wpływa na interakcje dydaktyczne

• uczenie całościowego odbioru literatury musi uwzględniać wszystkie elementy aktu komunikacji

• różne metody, techniki, zasady, struktura lekcji, różne formy nauczania

• nauczyciel kieruje procesem poznawania dzieła literackiego

• warunki optymalnego procesu dydaktycznego:

  • posługiwanie się tym samym kodem

  • odpowiedni dobór metod

  • pomoce dydaktyczne

JEDNOŚĆ JĘZYKA, UCZNIA I NAUCZYCIELA!

19.10.2010

UCZEŃ JAKO ODBIORCA DZIAŁA LITERACKIEGO

• Wiadomości o uczniu stanowią podstawę prawidłowych decyzji dydaktycznych.

  • wiedza psychologiczna -> postawy ucznia wobec

  • wiedza pedagogiczna -> tekstu literackiego

POSTAWA- pojęcie psychologiczne; ogólne predyspozycje przejawiające się w różnych zachowaniach, która posiada cechę – określony stosunek do danego przedmiotu.

1. Jan Polkowski badał postawy uczniów wobec prozy.

   1. Stać się w sposób szczególny emocjonalnie i intelektualnie przygotowanym by dostrzec pewne właściwości literatury, by żywić wobec niej oczekiwania i pragnienia.

SKŁDNIKI POSTAWY

1. EMOCJONALNO – MOTYWACYJNY

   • typy oczekiwań

   • motywacje

   • potrzeby

2. POZNAWCZY

   • kompetencje czytelnicze

   • wiedza

3. BEHAWIORALNY

   • zachowanie ucznia wobec tekstu, np. trudności percepcyjne wobec różnych tekstów literackich

POSTAWY WEDŁUG POLAKOWSKIEGO

	POZNAWCZA	KOMPENSACYJNA	LUDYCZNA	ESTETYCZNA
MOTYWACJE	chęć poznania	potrzeba moralnego oparcia, rekompensaty	potrzeba zabawy, rozrywki, wypełnienia czasu	oczekiwanie satysfakcji
PRZEKONANIA	literatura nie jest sztuką, ani kreacją artystyczną, jest dokumentem, źródłem wiedzy	świat przedstawiony jest ulepszonym światem rzeczywistym; realizm i naturalizm są negowane	skonwencjonalizowane gatunki, schematy literackie	tekst jako dzieło literackie
NASTAWIENIE	na fabułę i bohatera	najważniejszy jest bohater	anegdoty, dialogi, fabuła	swoistość tworzywa, język
TYP KONTAKTU Z DZIEŁEM	uwaga skierowana na świat pozaliteracki	„odbiorca nawykowy” --> często powraca do tej samej lektury	przyswojenie tego, co nowe i dopasowanie tekstu do znanych elementów	odkrywanie dotąd nieznanych jakości
SPOSÓB CZYTANIA	odbiór mimetyczny, według konwencji realistycznej	identyfikacja, utożsamianie własnej osoby z postacią literacką	stereotypowy odbiorca, przeskakiwanie od tego, co znane do tego, co nierealne	odbiór spontaniczny, brak zasobu pojęć stereotypowych
OKOLICZNOŚCI	starsze klasy	u dziewcząt i w klasach słabszych	postawa przejawiana pod wpływem kultury masowej	przy tekstach nowatorskich, oryginalnych

• Takie postawy uczniowie manifestują głównie w klasach wyższych.

WNIOSKI:

• różnorodność postaw młodzieży wobec tekstu

• nierówna funkcja edukacyjna tych postaw

• każde dzieło literackie powinno spełniać różne funkcje

Z. Uryga

BARIERY W ODBIORZE POEZJI

1. KULTUROWA

• dotyczy niepostrzegania, nierozumienia znaków epoki

1. JĘZYKOWA

• trudności w odbiorze struktury poetyckiej

1. POSTAW I SPRAWNOŚCI RECEPCYJNYCH

• związane z psychologią

• niechęć do niezrozumiałych wierszy, tekstów nowatorskich, niezgodnych z tradycją

Postawy przyjmowane przy odbiorze tekstu powinny pojawiać się w takiej mierze, by nie zakłócały rozumienie dzieła.

M. Głowiński „Świadectwa i style odbioru”

• mityczny

• alegoryczny

• symboliczny

• instrumentalny

• mimetyczny

• ekspresywny

• estetyzujący

09.10.2010

ROZUMIENIE UTWORÓW LITERACKICH PRZEZ DZIECI I MŁODZIEŻ

• Badania nad procesem rozumienia czytanych utworów prowadzone są głównie przez psychologów.

• Ważnym ich odkryciem jest to, że proces rozumienia utworów jest bardzo złożonym procesem.

• Wpływ na to mają:

  • sprawność umysłu;

  • doświadczenie czytelnicze;

  • pamięć;

  • znajomość przedmiotu;

  • emocje.

• Rozumienie zależy od:

  • rozumowania abstrakcyjnego;

  • myślenia logicznego;

  • kompetencji literackich --> zdobywanie w czasie.

• Zagadnienie rozumienia tekstu literackiego może być badane zarówno na gruncie psychologii, jak i dydaktyki.

MECHANIZMY ZAKŁÓCAJĄCE POPRAWNE ROZUMIENIE TEKSTU
MECHANIZM
dosłowne odczytywanie treści utworu/ jednoznaczność/ streszczenia
mimetyzm -->sztuka rozumiana jako odzwierciedlenie rzeczywistości
osobne analizowanie treści i formy utworu
nierozpoznawanie znaków kulturowych i literackich
identyfikacja ze światem przedstawionym
uzupełnianie/ dopisywanie elementów fabularnych
przymus i brak motywacji do czytania

• Mechanizmy te musimy umieć przewidywać.

E. Guttmeier

• badała rozumienie baśni w klasach III – V;

• badała na przykładzie baśni, ponieważ jej zdaniem utwory poetyckie są za trudne do interpretacji dla uczniów na tym poziomie;

POZIOMY ROZUMIENIA TEKSTU:

1. interpretacja faktyczna

   1. uczeń nie wychodzi poza dosłowny sens utworu

   2. uczeń świat fikcyjny uważa za rzeczywisty

   3. uczeń nie dystansuje się wobec tego świata

   4. uczeń nie jest zdolny do ogarnięcia całości tekstu

   5. uczeń łączy fakty w sposób dowolny

2. interpretacja baśniowa

   1. uczeń stwierdza, że przeczytany tekst jest fikcją, ale nie zastanawia się dlaczego tak się dzieje

   2. uczeń nie rozumie jeszcze sensu utworu

   3. uczeń nie dystansuje się wobec świata przedstawionego

3. interpretacja refleksyjna

   1. bliska interpretacji symbolicznej

   2. uczeń dostrzega sensy utworu

   3. uczeń uogólnia

4. interpretacja symboliczna

   1. uczeń przenosi się w rzeczywistość sensów ukrytych

   2. uczeń odczytuje znaki/ symbole

      • Ważne, by szkoła pomagała uczniom zdobywać kolejne poziomy rozumienia tekstów literackich.

B. Chrząstowska

• badała rozumienie tekstów literackich na przykładzie współczesnej poezji;

• klasy V -VI;

• zaproponowała uczniom narysowanie ilustracji do wiersza;

• zaproponowała podobne poziomy rozumienia czytanego tekstu, jak E. Guttmeier – nie uwzględniła jedynie interpretacji baśniowej;

• przebadała 150 uczniów; najwięcej z nich osiągnęło poziom interpretacji faktycznej, następnie refleksyjnej, najmniej poziom interpretacji symbolicznej;

• badanie było przeprowadzone na wierszu Różewicza „Bursztynowy ptaszek”

  • interpretacja faktyczna:

    • trzy ptaszki, każdy w innym kolorze;

    • dosłownie rysuje ptaszki, krople itp.

    • Realistyczny odbiór;

  • interpretacja refleksyjna:

    • uczniowie wiedzieli, że wiersz mówi o jesieni;

    • jeden ptaszek naturalnych kolorów;

    • narysowanie samej jesieni;

  • interpretacja symboliczna:

    • umierający ptak;

    • płaczące drzewo;

    • abstrakcyjny, kolorowy ptak;

    • jesień;

    • ptak jako znak jesieni --> ptak= symbol/znak;

    • uczniowie zrozumieli sens wiersza i jego strukturę;

• Do przekładu intersemiotycznego musi być dołączony komentarz językowy.

ANALIZA POZAWERBALNA

ANALIZA POZAWERBALNA to odmiana odczytywania poezji; głównie w szkole podstawowej; wykorzystuje łatwość przekładu słowa na gest, kształt i barwę [wypowiedź plastyczna malowanie; wypowiedź gestyczna taniec; wypowiedź dźwiękowa śpiew]

• Taką analizę zaproponowała Alicja Baluca – Poezja współczesna w szkole podstawowej.

Kształci ona:

• Odbiór poezji

• Wrażliwość na barwę i dźwięk

Poezja współczesna:

• A. Kamieńska

• W. Potomska

• Iłłakowiczówna

• Przyboś

• Grochowiak

• Barańczak

• I inni

Tok lekcji:

• Odczytanie utworu poetyckiego [język i treść];

• Zapoznanie uczniów z odmiennym kodem przekład intersemiotyczny;

• Powrót do tekstu;

Analiza relacji przestrzennych: tok lekcji:

• Odczytanie utworu:

  • Tekst [odczytanie+ język+ treść];

  • Przestrzeń w tekście;

  • Słowa klucze;

• Przekodowanie tekstu:

  • rysunek wartościowanie, symboliczność; obraz rzeczywisty, puenta, abstrakcja; narysowanie metafory;

  • gest, mimikaemocje;

  • muzyka dopasowanie do tekstu;

• Naczelną zasadą w poezji jest usuniecie bariery, zmniejszenie dystansu językowego.

• Dziecko najlepiej traktować jako współtwórcę, stąd zabawa słowem.

• Ćwiczenia:

  • Intonacyjne;

  • W odczytywaniu tekstu;

• Musimy zwracać uwagę na odpowiednie słownictwo, które buduje tę przestrzeń

  • Góra bliżej nieba/ dół ziemia, smutek

• Każde słowo ma swoją wartość – na to musimy dzieci uczulić! Jest to mozolna praca z dzieckiem.

KSZTAŁCENIE POJĘĆ TEORETYCZNO – LITERACKICH W EDUKACJI POLONISTYCZNEJ

• Pojęcie to słowo o szerokim znaczeniu, związane z różnymi dziedzinami nauki; wywodzi się z filozofii Arystotelesa, ale pokrywa się znaczeniem ze współczesnym lingwistycznym znaczeniem tego słowa.

POJĘCIE –to zespół skończonej liczby cech przysługujących w jednakowym stopniu wszystkim desygnatom i tylko desygnatom tego pojęcia.

Podział pojęć:

• naturalne;

• sztuczne;

• konkretne;

• abstrakcyjne;

• elementarne;

• naukowe;

POJĘCIA ELEMENTARNE :

• związane z myśleniem dziecka – obrazowym, konkretnym;

• związane ze zmysłowo – uchwytnymi cechami przedmiotu;

• w procesie ich kształtowania dzieci bezpośrednio dotykają przedmiotów;

• w procesie kształtowania pojęć elementarnych najlepsza jest zabawa;

• etap kształcenia pojęć elementarnych poprzedza kształcenie pojęć naukowych;

POJĘCIA NAUKOWE:

• związane z myśleniem abstrakcyjnym;

• analiza, abstrahowanie, uogólnianie;

• konieczne jest uchylenie związków i zależności między różnymi cechami;

• w kształtowaniu pojęć naukowych niezbędne jest kształcenie umiejętności myślenia analitycznego;

JAK JE KSZTAŁTOWAĆ:

• B. Chrząstowska; Lektura i poetyka;

  • wiedza z poetyki musi być przekazywana inaczej niż do tej pory; nie wolno:

    • wprowadzać pojęć wyrywkowo, okazjonalnie;

    • prowadzić do dezintegracji przekazu oddzielne omawianie treści i formy;

    • wprowadzanie pojęć zbyt „profesjonalnie”;

  • proponuje:

    • systemowy sposób wprowadzania pojęć, ich logiczne następstwo;

    • sposób całościowy, w warunkach analizy sfunkcjonalizowanej;

    • metodycznie przekładanie wiedzy teoretycznej na działania dydaktyczne;

  • należy zaczynać od pojęć ogólnych stopniowo zmierzając do szczegółowych;

NALEŻY:

• uświadomić uczniom najważniejsze informacje o dziele literackim;

  • że jest to akt językowy;

  • że sens utworu nie wynika z dosłownego znaczenia poszczególnych słów;

  • że dzieło literackie jest tworem wieloznaczny;

• stosowanie całościowe, sfunkcjonalizowane procesy lektury skupić się wokół kilku punktów;

• stawiać pytania ogólne;

• Kształcenie pojęć jest procesem długotrwałym.

ETAPY KSZTAŁCENIA POJĘĆ:

• Etap propedeutyczny:

  • Realizacja wprawek ćwiczeniowych; analiza; postrzeganie;

• Etap właściwy:

  • etap kształtowania pojęć wprowadzania ich do słownika czynnego;

• Etap wdrożeniowy:

  • świadome i rozumne posługiwanie się pojęciami;

KONCEPCJA KSZTAŁCENIA POJĘĆ:

• Wiedza o dziele literackim powinna docierać do ucznia pośrednio – poprzez dobrane i zorganizowane zajęcia, dostosowane do rozwoju intelektualnego dziecka oraz jego potrzeb psychicznych;

  • podstawowym warunkiem efektu kształcenia są zróżnicowane i atrakcyjne formy zajęć;

    • ćwiczenia oparte na działaniach twórczych;

      • uczeń jako wykonawca;

        • ćwiczenia w mówieniu, pisaniu, teatralizacje, rysunek, śpiew, ruch;

• Długotrwałość

  • kilka lat;

  • każde pojęcie musi być poprzedzone wprawkami ćwiczeniowymi;

• kształcenie pojęć powinno odbywać się od ogółu do szczegółu;

• pojęcia dostosowane do poziomu rozwoju dzieci;

• uczniowie muszą poznawać pojęcia i zjawiska w logicznej kolejności;

• proces kształcenia pojęć musi opierać się na zasadzie stopniowania trudności;

30.11.2010

ORGANIZACJA PRACY NAUCZYCIELA POLONISTY

• Organizacja pracy nauczyciela wiąże się ściśle z organizacją pracy uczniów;

• Jest to proces współdziałania nauczyciela i ucznia;

• To współdziałanie musi być ukierunkowane i zorganizowane;

• Aby zorganizować swoją pracę, nauczyciel musi wyznaczyć sobie cele;

ORGANIZACJA PROCESU NAUCZANIA – taki dobór i układ metod wzajemnie powiązanych, skoordynowanych i uporządkowanych czynności nauczyciela i uczniów, by złożona z tego całość odpowiadała celowi pracy, celom nauczania i uczenia się.

NA DOBRĄ ORGANIZACJĘ PRACY SKŁADAJĄ SIĘ:

• uświadomienie celu podejmowanej pracy;

• analiza zadań, warunków i sposobów wykonania pracy;

• sporządzenie planu i harmonogramu pracy;

• przygotowanie miejsca pracy i środków, za pomocą których praca ma być wykonana;

• wykonanie pracy;

• kontrola wykonania pracy, ocena pracy oraz wyciągnięcie wniosków;

W CYKLU TYCH DZIAŁAŃ NALEŻY KIEROWAĆ SIĘ NASTĘPUJĄCYMI ZASADAMI:

• EKONOMII: celowość – wydajność – oszczędność;

• MOTYWACJI [humanizacji]: każda praca ma się stać osobistym zadaniem;

• KOOPERACJI I HARMONII PRACY: współdziałanie;

• ŁADU, PORZĄDKU;

• RACJONALIZACJI – sprawdzanie działań w doświadczeniu oraz ich dopracowanie;

• ENERGII – maksymalnego wysiłku w pracy;

• UMIEJĘTNOŚCI WŁAŚCIWEGO WYBORU I STOSOWANIA METODY PRACY ZGODNIE Z JEJ CELEM;

PLANOWANIE PRACY:

• planowanie pracy jest jednym z głównych warunków długotrwałego i złożonego działania;

• polega na gruntownie przemyślanym przewidywaniu przebiegu i rezultatów określonych procesów, zgodnie z projektem czynności objętych w harmonogramie;

• listę zadań;

• terminy wykonania zadań;

• wskazanie: realizatorów, metod i środków do realizacji, sposoby kontroli i oceny uzyskanych wyników;

• chroni ono przed chaotycznością i przypadkowością działań;

NAJWAŻNIEJSZE ASPEKTY PLANOWANIA:

• zbiór czynność, które obejmują:

  • gruntowną analizę programu nauczania danego przedmiotu;

  • porównanie treści poszczególnych haseł programowych z działami podręcznika;

  • opracowanie bilansu czasu niezbędnego do realizacji tych grup tematycznych;

  • uwzględnienie w planie czynności związanych z powtarzaniem i sprawdzaniem wiadomości;

  • sporządzenie listy podstawowych umiejętności, wiadomości, nawyków i postaw, które mają być opanowane przez uczniów w każdym dziale tematycznym;

    • metoda dedukcyjna [od ogółu do szczegółu];

CECHY DOBREGO PLANU:

• celowość;

• wykonalność;

• konsekwentność teoretyczna i praktyczna;

• operatywność;

• elastyczność;

• przejrzystość;

• czytelność;

• racjonalność;

• optymalna szczegółowość [ nie za dużo, ale i nie za mało tych szczegółów];

• odpowiednia długodystansowość;

• kompletność czasowa [całe zadanie musi być ujęte w planie];

• skuteczność;

  • wielostronność [potrzeby jednostki, klasy, nauczyciela];

  • konkretność;

  • realność;

PRZY PLANOWANIU NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ:

• zapoznanie z treściami kształcenia [ program nauczania, podręczniki];

• wymagania programowe, oczekiwane osiągnięcia uczniów;

• cele kształcenia;

RODZAJE PLANÓW:

• CZAS:

  • roczny;

  • okresowy;

  • dzienny;

• CELE:

  • kierunkowy – obejmuje ukierunkowanie czynności nauczyciela bez wpływu na ocenę osiągnięć;

  • wynikowy – ukierunkowany na osiągnięcia uczniów [ dostosowane do ich poziomu – podstawowy „P”; ponadpodstawowy „PP”];

  • metodyczny – stanowi podstawę do napisania konspektu lekcji;

14.12.2010

1. PRZYGOTOWANIE SIĘ NAUCZYCIELA DO LEKCJI;
2. ROLA WYPOSAŻENIA PRACOWNI JĘZYKA POLSKIEGO;

1. PRZYGOTOWANIE SIĘ NAUCZYCIELA DO LEKCJI

• Przygotowanie się nauczyciela wchodzi w ogólne przygotowanie nauczyciela do pracy.

• WYRÓŻNIAMY PRZYGOTOWANIE:

  1. POŚREDNIE:

     1. wiedza nauczyciela, jego inteligencja, wykształcenie [ w czasie wykonywania pracy zawodowej];

     2. umiejętności;

     3. nawyki dydaktyczne;

  2. BEZPOŚREDNIE:

     1. poprzedza konkretną lekcję;

     2. ma miejsce stosunkowo krótko przed lekcją

     3. wchodzi w to:

        • przygotowanie rzeczowe – polega ono na dokładnym poznaniu materiału nauczania [program nauczania; podręczniki; lektury; czasopisma tematyczne; nowości książkowestały rozwój];

        • przygotowanie metodyczne – polega na: przestudiowaniu odpowiedniej literatury metodycznej, własnych planów pracy, odnalezieniu lekcji na tle całości materiału, przygotowanie konspektu lekcji;

DOBRE PRZYGOTOWANIE OBEJMUJE:

• dobrą orientacje w planach dydaktyczno – wychowawczych i materiale nauczania;

• ustalenie szczegółowych celów pracy;

• metody i środki dydaktyczne;

• sposób organizacji lekcji;

• napisanie konspektu lekcji KONCEPCJA LEKCJI POWINNA BYĆ OTWARTA!

  • przygotowanie psychiczne - obejmuje ono: gotowość do pracy, motywację, nastrój, stan zdrowia, atmosferę, itp.

2. PRACOWNIA JĘZYKA POLSKIEGO

• przede wszystkim powinna być!

• powinna znaleźć się w niej podstawowa biblioteczka nauczyciela – polonisty, zawierająca publikacje z zakresu metodyki, dydaktyki, pomoce i opracowania naukowe, encyklopedie, podręczniki, programy nauczania, prace z psychologii itd.

• inne pomoce: wykresy, ilustracje i obrazy, fotografie, płyty, nagrania, taśmy;

• nauczyciel w swojej pracy powinien wykorzystywać nowinki techniczne oraz różnego rodzaju urządzenia i programy multimedialne;

• nauczyciel może wykorzystać nowości techniczne do organizowania imprez szkolnych, tworzenia nowych kart pracy i materiałów pomocniczych;

• nauczyciel powinien wskazywać uczniom dobre strony Internetu, a przestrzegać przed złymi; kierować uwagę uczniów na portale edukacyjne;

• pracownia powinna zawierać m. in.: różne rodzaje tablic, grafoskop, ekran, kamerę, dyktafon, komputer, drukarkę, skaner, słowniki, filmy, programy edukacyjne, plansze, gazetki ścienne itd.

ROLA ZADANIA DOMOWEGO W PRACY UCZNIA I NAUCZYCIELA

PRACA DOMOWA – polega na utrwalaniu zdobytych na lekcji wiadomości lub umiejętności, praktycznym ich wykorzystaniu, pogłębieniu i rozszerzeniu wiedzy lekcyjnej lub/i przygotowaniu się do nowej lekcji.

Może mieć charakter obligatoryjny (obowiązkowy) lub fakultatywny.

FUNKCJE PRACY DOMOWEJ

1. POZNAWCZA – uzupełnia i utrwala treści poznane na lekcji, dostarcza nowych materiałów do wykorzystania na lekcji.

2. CELE KSZTAŁCĄCE – rozwijanie różnych zdolności, np. : organizacyjnych, samokształcenia, systematyczności.

3. WYCHOWAWCZA – solidność, systematyczność, dokładność, szacunek do przedmiotu.

CZYM PRACA DOMOWA RÓŻNI SIĘ OD PRACY NA LEKCJI?

• Odmienne warunki pracy: inny stopień trudności zadań (praca domowa powinna być łatwiejsza);

• Inny typ zadań/materiału: na lekcji omówienia, analiza, interpretacja; w domu ćwiczenia;

• Czas pracy;

W domu uczniowie powinni wykonywać zadania indywidualne, w szkole zespołowe i grupowe.

ETAPY PRACY DOMOWEJ

PLANOWANIE	JEGO CELEM JEST GŁĘBSZE PRZEMYŚLENIE, JAKIE TREŚCI I UMIEJĘTNOŚCI WARTE SĄ POZNANIA I POGŁĘBIENIA; ZASTANOWIENIE SIĘ NAD CZASEM POTRZEBNYM DO REALIZACJI PRACY DOMOWEJ; ZAPLANOWANIE PRACY DOMOWEJ W PLANIE, NP. TYGODNIOWYM; SKUTECZNE PRZEKONANIE UCZNIÓW O PRZYDATNOŚCI TYCH ZADAŃ; DOPUSZCZENIE UCZNIÓW DO PROCESU PLANOWANIA ZADAŃ DOMOWYCH;
ZADAWANIE	FORMUŁOWANIE POLECEŃ I PYTAŃ; KONKRETNE INFORMACJE I INSTRUKCJE (PISEMNE LUB USTNE) DLA UCZNIÓW; STWORZENIE SYTUACJI MOTYWACYJNEJ/ PROBLEMOWEJ; PRACA DOMOWA NIE MOŻE BYĆ ZADAWANA W POŚPIECHU, PO DZWONKU;
KONTROLA	JEST ONO GWARANTEM PRACY UCZNIA; RÓŻNE SPOSOBY KONTROLI; PRZEJŚCIE PO KLASIE I SPRAWDZENIE CZY W OGÓLE JEST; CZASEM POŚWIĘCENIE CAŁEJ LEKCJI; TEN, KTO NIE WYKONAŁ ZADANIA MUSI JE ZROBIĆ, NIE JEST Z NIEGO ZWOLNIONY;
WYKORZYSTANIE REZULTATÓW PRACY DOMOWEJ NA LEKCJI	MOŻE STANOWIĆ PUNKT WYJŚCIA DO KOLEJNEGO TEMATU LEKCJI;

RODZAJE PRAC DOMOWYCH

• Czytanie tekstów;

• Prowadzenie, np. wywiadów, obserwacji;

• Pisemne;

• Ustne, np. recytacja;

• Twórcze, np. plakaty, gazetki;

• Można je dzielić ze względu na różne ich cechy, np. na wymagany stopień samodzielności:

  1. Odtwórcze – polegają na odtwarzaniu zgromadzonych wiadomości, np. uczenie się na pamięć;

  2. Pośrednie – zastosowanie nowych wiadomości w znanych sytuacjach dydaktycznych (lub odwrotnie);

  3. Twórcze – przygotowanie nowego materiału;

PRZYGOTOWANIE UCZNIA DO PRACY NAD LEKTURĄ

1. Merytoryczne wiadomości;

2. Motywacyjne zainteresowanie;

3. Sprawnościowe wskazówki do pracy;

Zadnia dla uczniów przygotowujące omawianie lektury:

• Zaznaczanie fragmentów w trakcie czytania;

• Zapisanie w formie pytań problemów, które uznaje za interesujące;

• Dziennik lektury;

* Praca domowa powinna być punktem wyjścia do pracy nad analizą i interpretacją tekstów.

* Ważne jest prawidłowe i jasne formułowanie poleceń zadania domowego.

ZASADY ZADAWANIA PRAC DOMOWYCH:

1. Korelacja – orientacja w tym, co uczniom zadano z innych przedmiotów, tak by zadań domowych nie było za dużo.

2. Konkretność formułowania tematów zadań domowych.

3. Sprawdzalność.

4. Celowość zadania domowego - nie każda lekcja musi kończyć się zadaniem domowym.

5. Atrakcyjność – nie może to być proste powtórzenie tematu lekcji.

6. Proporcja – różne typy zadań domowych.

7. Integracja – wykorzystywanie różnych dziedzin polonistyki.

8. Indywidualizacja – branie pod uwagę takich czynników jak:

   1. Możliwości intelektualne ucznia;

   2. Osobowość;

   3. Płeć;

   4. Zainteresowania;

      • Kilka tematów do wyboru;

BŁĘDY

• Bezplanowość/improwizacja;

• Schematyzm;

• Brak sprecyzowanego tematu/objaśnień itp.;

• Nieuwzględnianie możliwości uczniów;

04.01.2011

ZESZYT UCZNIA I JEGO ZAWARTOŚĆ

ZESZYT to jeden z podstawowych elementów nauczania służy do porządkowania informacji, ćwiczeń i zadań domowych, kształci nawyki starannego pisania i umiejętności notowania.

• zeszyt udokumentowuje stosunek ucznia do przedmiotu;

• świadczy o kontakcie nauczyciela z uczniem;

Każdy nauczyciel ma obowiązek określenia formy prowadzenia zeszytu.

• Uczeń ma obowiązek:

  • posiadania zeszytu;

  • starannego prowadzenia zeszytu;

• Nauczyciel ma obowiązek:

  • ukierunkować ucznia;

• Rodzice mają obowiązek przeglądania zeszytów dzieci.

ZADANIA ZESZYTU

• gromadzenie i utrwalanie materiału;

• dokumentacja procesu nauczania;

RODZAJE ZESZYTU:

• kolejność chronologiczna;

• kołonotatnik segregator; można dowolnie mieszać wiedzę;

• podział zeszytu na 2 części:

  • 2 zeszyty:

    • jeden doi gramatyki;

    • drugi do historii literatury;

  • 1 zeszyt:

    • 2x gramatyka, historia literatury [?]

GRATIS * dzienniczki lektur – streścić lekturę i inne zadania związane z lekturą;

• zeszyt „wychowawczy”

  • prawa kartka -> normalny zeszyt

  • lewa kartka -> swoje przemyślenia, notatki [nie jest sprawdzana]

WŁASNE NOTATKI; PRZEMYŚLENIA; NIE PODLEGA OCENIE		STRONA OFICJALNA; NOTATKI LEKCYJNE; PODLEGA OCENIA NAUCZYCIELI

• „Słowa na start”:

  • podręcznik;

  • ćwiczenie;

  • zeszyt:

    • strony w linie;

    • ćwiczenia z podr.

JAK OCENIAĆ ZESZYT PRZEDMIOTOWY?

UCZEŃ MUSI ZNAĆ KRYTERIA OCENY ZESZYTU!

• Za zawartość;

  • bezbłędność ortograficzna;

  • systematyczność lekcji, notatek;

  • systematyczność zadań domowych;

  • czasem: podpisy rodziców pod uwagami;

• Za estetykę;

  • zaznaczony nowy temat;

  • zaznaczone zadania domowe;

  • czytelność;

  • schludność [rogi, itp.];

  • czy nie ma „nadprogramowych” rysunków

ZESZYT NALEŻY KONTROLOWAĆ PRZYNAJMNIEJ RAZ NA SEMESTR!

TEMAT LEKCJI

TEMAT LEKCJI to to, nad czym uczniowie pracują; to zagadnienie, które wyznacza wiedzę i umiejętności.

FUNKCJE:

• zaznajomienie z treścią omawianego zagadnienia;

• motywacja;

• skoncentrowanie uwagi uczniów na określonej wiedzy, zagadnieniu;

FORMY:

• wykrzyknienia;

• pytania;

• równoważniki;

• zdania;

• kombinacje;

Temat formułuje nauczyciel.

TEMAT MUSI BYĆ:

• zgodny z programem;

• zrozumiały dla uczniów;

• interesujący, atrakcyjny;

FUNKCJE:

• informacyjna

• badawcza [temat = problem]

• estetyczna [ literacka]

• wychowawcza [postawy!]

• ludyczna [zachęta do twórczych działań ]

CECHY DOBREGO TEMATU:

• zgodny z Podstawą Programową;

• precyzyjny, zrozumiały i przystępny;

• uporządkowuje zeszyt;

NOTATKA

NOTATKA musi nauczyć uczniów selekcjonowania materiału i umiejętności notowania.

• zaczynać już od 4 klasy;

• pomoc:

  • punkty, które rozbudowują uczniowie;

  • słownictwo

FORMY NOTATKI:

• tekst ciągły;

• notatka w punktach/ pytania

• tabela

• mapa mentalna

  • schematy;

  • wykresy;

  • słoneczka;

  • kwiatki itd.;

• notatka z cytatów;

• hasła;

• różne zadania;

• fiszka;

• karta pracy;

• tekst z lukami;

• rysunek / komiks

WEDŁUG BORTNOWSKIEGO ZESZYT NIE MOŻE OGRANICZAĆ!