Wykład 29.03
…uzdatniania niezbędnej do uzyskania wody przeznaczonej do spożycia.
Kategoria A1- woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego(filtracja, dezynfekcja)
Kat. A2- woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego( utlenianie wstępne, koagulacja, flokulacja, dekantacja, filtracja, dezynfekcja)
Kat. A3- woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego(j.w. oraz adsorpcji na węglu aktywnym)
Woda spełnia wymagania jeśli w miejscu jej ujmowania, regularnie oraz odpowiednio często, w 95% próbek nie zostały przekroczone ustalone dla danej kategorii wartości dopuszczalne następujących wskaźników: barwa, temperatura, azotany, fluorki, siarczany, cyjanki, metale ciężkie, indeks fenolowy, węglowodory, WWA, pestycydy amoniak a w 90% wartości dopuszczalne pozostałych wskaźników, w pozostałych 5 lub 10% próbek, w których wartości dopuszczalne zostały przekroczone nie zachodzi zagrożenie dla zdrowia człowieka, wartości wskaźników ( z wyj. pH tlenu rozpuszczonego i mikrobiologicznych) nie odbiegają więcej niż 50% od wartości dopuszczalnych).
Monitoring jakości wód powierzchownych:
1. Wody rzek: zmiany zostaną dopracowane w ciągu programu – w.p. reperowych pomiary 2x na miesiąc.
2.wody jezior: badania corocznie 23 jezior reperowych i dodatkowo 170 w okresie programu: na Lubelszczyźnie Białe Włodawskie.
3. wody przybrzeżne i przejściowe; 17 stanowisk pomiarowych na wodach przybrzeżnych na obszarze dorzecza Wisły i Odry 28 ppk na wodach przejściowych( dorzecze Wisły i Odry)
4. osady denne rzek i jezior (metale ciężkie, WWA, pestycydy) na 150 ppk rzek i 150 ppk jezior
5. Bałtyk- plan badań osadów dennych
6. badania stanu elementów hydromorfologicznych wszystkich rodzajów wód powierzchniowych
Celem monitoringu wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń w skali kraju. Monitoring ten służy odpowiedniemu zarządzaniu zasobami wód podziemnych i podejmowaniu działań ochronnych.
Podstawa prawna: Prawo Wodne, 2001 wraz ze szczegółowymi późniejszymi rozporządzeniami Ministerstwa Środowiska w sprawie: - kryteriów i sposobu klasyfikacji wód podziemnych – kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych
W programie 2007-2009
Blok: Stan jakości środowiska
1. Zadania: Badania i klasyfikacja/ocena stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych
Rodzaje monitoringu wód podziemnych:
-diagnostyczny, obejmujący wszystkie jednolite części wód podziemnych
-operacyjny, obejmuje jednolite części wód podziemnych o statusie zagrożonych
-badawczy, którego zakres i częstość będzie ustalana w zależności od potrzeb
Monitoring wód podziemnych (Zakres wskaźników może ulec rozszerzeniu wg potrzeb)
Wody podziemne w Polsce leżą w większości na głębokości do 5m. Gleby i skały pod nimi nie stanowią wystarczającej ochrony dla wód podziemnych.
Główne zagrożenia-
- zanieczyszczenie obszarowe związane z rolnictwem( nawozy, gnojowica, środki ochrony roślin), brak kanalizacji,
- zanieczyszczenia z atmosfery(kwaśne deszcze, metale ciężkie)
– zanieczyszczenia punktowe (substancje ropo chodne, składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych.
Monitoring diagnostyczny wód podziemnych zgodnie z wymaganiami(36 parametrów) przewiduje:
Co 3 lata- badania wód podziemnych swobodnych
Co 6 lat- badania wód podziemnych naporowych
Monitoring operacyjny wód podziemnych obejmuje określenie następujących wskaźników:
-temperatura, przewodność, odczyn, tlen rozpuszczony, amoniak, azotany, azotyny, chlorki, siarczany, fosforany, wodorowęglany, Na, K, Ca, Mg, Mn, Fe.
Monitoring operacyjny wód podziemnych prowadzi się z następującą częstotliwością
1. codziennie- z wyłączeniem roku dla m. diagnostycznego – badania wód swobodnych
2. co 3 lata po diagnostycznym – badania wód naporowych
Zakres i częstotliwość w monitoringu badawczym określa się każdorazowo w razie konieczności zidentyfikowania zanieczyszczeń przypadkowych lub spowodowanych awarią.
Monitoring wód podziemnych obejmuje:
Zbiorniki narażone na oddziaływania antropogeniczne spełniające co najmniej 1 z warunków:
-zasoby dyspozycyjne> 10 000m3/d
-stanowią jedyne źródło zaopatrzenia w wodę
-parametry hydrogeologiczne co najmniej 1 warstwy wodonośnej mają cechy: miąższość.5m, wydajność potencjalna studni>5m3/d
-są zlokalizowane na obszarach chronionych( decydujące o rozwoju biosfery)
- są na obszarach przygranicznych(przeciw transgeniczny)
Określenie jakości wód podziemnych:
-badania w ppk
-porównanie oznaczonych wskaźników z wartościami granicznymi w rozporządzeniu
- określenie klasy: dopuszcza się przekroczenie wartości granicznych 3 wskaźników jakości wody( przekroczenie jednak mieści się w granicach klasy bezpośrednio niżej.
Niedopuszczalne przekroczenia: As, NH4, NO3,NO2, F, Cr, Cd, Cu, Ni, Pb, Hg, CN, fenole, pestycydy, WWA, oleje mineralne, detergenty (subst. Anionowe powierzchniowo czynne?)
Realizacja monitoringu diagnostycznego
Co 3 lata – wody podziemne swobodne
Co 6 lat- wody podziemne naporowe
Realizacja monitoringu operacyjnego
2 razy w roku - wody podziemne swobodne
1 raz w roku- wody podziemne naporowe
Punkty pomiarowe: studnie wiercone i piezomery. Większość punktów pomiarowych w płytszych poziomach wodonośnych czwartorzędu na terenie całego kraju, inne w głębszych warstwach.
W latach 2007-2009… Monitoring diagnostyczny – 800 punktów pomiarowo-kontrolnych
Monitoring operacyjny- 300 punktów
Klasyfikacja stanu jakości wód podziemnych z uwzględnieniem przepisów dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia(36parametrów)
Kl.I- wody bardzo dobrej jakości - żaden ze wskaźników nie przekracza wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi ( brak oddziaływań antropogenicznych)
Kl. II – wody dobrej jakości – wartości wskaźników nie wskazują na oddziaływania antropogeniczne, tylko wskaźniki Fe i Mn przekraczają dopuszczalne wartości ( te pierwiastki muszą być usunięte z wody – w nadmiarze powodują degradacje wody pitnej zmętnienie i rozwój bakterii)
Kl. III – wody zadawalającej jakości – wartości wskaźników podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabe oddziaływania antropogenicznego. Mniejsza część wskaźników przekracza wartości dopuszczalne.
Kl. IV – niezadawalającej jakości - wartości wskaźników podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego. Większa część wskaźników przekracza wartości dopuszczalne.
Kl. V- złej jakości – wartości wskaźników potwierdzają oddziaływanie antropogeniczne: woda nie spęłnia wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Grupy wskaźników stosowane w ocenie stanu czystości wód powierzchniowych:
- wskaźniki fizyczne
-chemiczne (tlenowe, biogenne, zasolenia, metale)
-biologiczne
-mikrobiologiczne
-elementy hydromorfologiczne
Parametry fizykochemiczne In situ. Niektóre wskaźniki jakości wód mogą być i powinny być mierzone w czasie i miejscu poboru prób. Są to:
1. odczyn(pH)
Odczyn powierzchniowych wód naturalnych zależy od:
-układu węglanowego(wody węglanowe są zasadowe)
-rodzaju podłoża, z którego wymywane są związki kwaśne lub zasadowe
-rodzaju gleb zlewni, która odwadnia badany zbiornik wodny
-odprowadzanych zanieczyszczeń(ścieki, opady atm.)
Dopuszczalne wartości pH w wodach powierzchniowych obowiązujące w Polsce( do 2004r. III klasy jakości wód obecnie od 2004r. V klas)
Klasa I 6,5 -8,0 II 6,0-8,5 III 6,0-9,0 IV 5,5- 9,0 V 5,5>9,0
2. przewodność elektrolityczna
3. temperatura
4. stężenie rozpuszczonego tlenu
5. potencjał redox
6. mętność/przeźroczystość
7. zapach(organoleptycznie)