PRAWO KARNE MATERIALNE zespół przepisów prawnych określających jakie czyny ustawodawca uznał za cz karalne, jakie są zasady odpowiedzialności oraz środki karnoprawne za ich popełnienie. System zakazów określających czyny zabronione i skutki ich popełnienia.

PROCES KARNY jest to prawnie uregulowana działalność ukierunkowana na ustalenie i wykrycie przestępstwa, sprawcy przestępst. oraz pociągnięcie ustalonego s do odp karnej przez osądzenie lub wykonanie kary i innych środków karnych.

PRZEDMIOT PROCESU KARNEGO kwestia odpowiedzialności prawnej osoby ściganej za zarzucane jej przestępstwo.

CEL PROCESU KARNEGO realizacja prawa karnego. Osiągnięcie stanu sprawiedliwości prawnomaterialnej.

FUNKCJE PROCESU KARNEGO : Realizacja norm prawa karnego materialnego, Wychowawczo-pedagogiczna, Sprawiedliwościowa, Zapobiegawcza

SPRAWIEDLIWOŚĆ PRAWNOMATERIALNA skonkretyzowanie odnoszące się do konkretnego czynu ludzkiego, konkretyzacja czynu ludzkiego w świetle prawa karnego.

SPRAWIEDLIWOŚĆ PRAWNA PROCEDURALNA sytuacja w której osoba przeciwko której toczy się proces karny jest przekonana że organy procesowe zrobiły wszystko żeby prawa stało się zadość, kiedy wszystkie działania wynikają z prawa.

RODZAJE PROCESU KARNEGO :

• Proces karny powszechny – toczy się przed SR, SO, SA, SN • Proces karny specjalny – toczy się przed sądami wojskowymi i Trybunałem Stanu.

POSTĘPOWANIE KARNE synonimicznie można używać z procesem karnym, węższa część procesu karnego np. postępowanie przygotowawcze.

PROCEDURA KARNA wszystko co jest związane z procesem karnym.

PRAWO KARNE PROCESOWE zespół norm regulujących proces karny

ŹRÓDŁA PROCESU K: 1. Konstytucja (zasada domniemania niewinności, równość wobec prawa, jawność rozprawy, sprawiedliwe rozpatrzenie sprawy, prawo do sądu, nietykalność osobista itp.) 2. Akty prawa międzynarodowego (Europejska Konwencja Praw człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych itp.) 3. Ustawy (Kodeks Postępowania Karnego, Kodeks Karny, Kodeks Karny Wykonawczy, Ustawa o Policji itp.) 4. Rozporządzenia – Akty wykonawcze

FUNKCJE Praw. Kar. Proc.: Instrumentalna, Porządkująca, Gwarancyjna

OBOWIĄZYWANIE MIEJSC. P. K. PROC: na terytorium RP. Wyjątki na terenie RP może obowiązywać prawo niemieckie itp. W określonych przypadkach np. art. 588§4 KPK, art. 587§4 KPK, art. 587 KPK, art. 18 KPK

OBOWIĄZYWANIE TEMPORALNE (reguły) w oddzielnej ustawie. Problem gdy toczy się postępowanie i zmienia się ustawa są 3 wyjścia : 1. Zasada ustawy dawnej, 2. Z u nowej, 3. Z u mieszanej (KPK)

UCZESTNIK PROCESU KARNEGO podmiot biorący udział w procesie w roli określonej przez prawo procesowe.

Pokrzywdzony:(49) jest osoba fiz lub prawna (tez instytucja panstwowa, samorzad lub spol, chcoćby nie miała osobości prawnej- wtedy występuje przez przedst.), której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestepstwo. Pokrz. to tez ZUS w zakresie w jakim pokryl szkode pokrzywdonemu wyrządzoną przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia. W specjalnych przyp. rowniez organy PIP i organy kontroli skarbowej itp. Wyk. prawa pokrz: przedstawiaciel ustawowy, albo osoba w ktorej opiece osoba pozostaje (maloletni, osoba ograniczona w zdolnosci do czynnosci prawnej lub osoba starsza).

Podejrzany: (71)osoba co do której wydano post o przedst zarzutów albo której bez wydania takiego post postawiono zarzut w związku z przystąpienie do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Oskarżony: osoba przeciwko której wniesiono oskrażenie do sądu a także os, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorz postęp. Prawa: do obrony: (sam lub przy pomocy obroncy), do skladania wyjasnien/odmowy, odmowy odp na pyt. bez podania przyczyny, korzystania z pomocy tlumacza, skladania wniosków procesowych.

Skarga: wniosek (żądanie) uprawnionego podmiotu o wszczęcie i przeprowadzenie określonego postępowania. 3 typy: S. zasadnicze- akt oskarzenia (subsydiarny, prywatny, publiczny), wniosek z policji do s o rozpoznanie sprawy w postepowaniu przyspieszonym, wniosek prokuratora do s o umorzenie w warunkowym postepowaniu, wniosek prok do s o umorzenie sprawy i zastosowanie srodkow zabezpieczajacych, pozew cywilny. Etapowe - apelacja, kasacja, wniosek o wznowienie postepowania karnego, sprzeciw od wyroku zaocznego, zazalenie. Incydentalne - zwiazane z konkretnymi sprawami w procesie - tymczasowe aresztowanie.

Funkcje aktu oskarżenia: 1. bilansująca- akt oskarżenia stanowi podsumowanie wyników postęp przygotowaw, 2. inicjująca- akt oskarżenia uruchamia postępowanie jurysdykcyjne, 3. programową- akt osk. wskazuje przedmiot postep. jurysd., 4. obligującą- ważny akt oskarż zobowiązuje sąd do rozpoznania spr w pelnym zakr, a brak aktu oskarż uniemożliwia rozpoznanie spr przez sąd, który nie może wykroczyć poza jego granice. 5.informacyjna- do niektorych podmiotów procesu obowiązek ich poinf np. o przesłaniu aktu oskarżenia.

Proces karny: prawnie uregulowana działalność, zmierzająca do wykrycia i ustalenia czynu przestępnego i jego sprawcy, do osądzenia go za ten czy i ewentualnego wykonania kary i innych środków reakcji karnej. Celem jest realizacja prawa karnego materialnego polegająca na osiągnięciu 2ch stanów: stanu sprawiedliwości prawnomaterialnej (właściwe zastosowanie przepisów prawa do konkretnego czynu ludzkiego) i stanu sprawiedliwości proceduralnej (wewnetrze przekonanie osoby uwiklanej w proces karny, ze organy procesowe zrobiły wszystko, by prawu stało się zadość).

Właściwość sądu: jest to uprawnienie, upoważnienie s, będące zarazem jego obowiązkiem do dokonywania określonych czynności procesowych. W miejscowa(upoważnienie s. do czynnosci proc. ze względu na miejsce zdarzenia-podstawy do ich dokonywania). W. przedmiotowa(ze wzgledu na rodzaj sadu i range oraz na charakter/przedmiot czynnosci) dzieli sie na w. rzeczowa - upowarznienie s. do zalatwienia sprawy w calosci w I inst. i w. funkcjonalna- upowaznienie s. do dokonania czynnosci proc. lub ich zespolu niepolegajacych jednak na calosciowym zalatwieniu sprawy w I inst.

Wyłączenie sędziego: tryby: na żądanie sędziego, z urzędu, na wniosek strony. Z mocy prawa gdy: sprawa dot. bezposrednio jego, jest malzonkiem/pozostaje w pozyciu strony, pokrzywdzonego albo ich obroncy/przedstawiciela, krewny lub powinowaty, byl swiadkiem czynu, wystepowal jako biegly, bral udzial jako prokurator/obronca/pelnomocnik/przedstawiciel ustawowy albo prowadzil postep. przygotowawcze, bral udzial w wydaniu zaskarzonego orzeczenia/zarzadzenia, lub gdy zostalo uchylone, lub gdy wniesiono sprzeciw, gdy prowadzil mediacje. Na wniosek: gdy istnieje okolicznosc, ze moglaby wystapic uzasadniona watpliwosc co do jego bezstronnosci w danej sprawie.

Czynnosci sprawdzające: zespół czynnosci dok. w ramach postep. sprawdz. mających na celu potwierdzenie info o popełnieniu przestępstwa zawartych w zawiadomieniach, które dotarły do organów ścigania. Mogą dot. płaszczyzny merytorycznej(np. czy istotne zdarzenie miało miejsce), oceny prawnej (czy czyn jest przestępstwem), problematyki procesowej (czy zach przesł warunkujące niedopuszczalność postepowania: np abolicja, znikoma szkodliwość społeczna)

Przebieg rozprawy głównej: wywołanie sprawy, czynności zmierzające do rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu, czli kwestii odp prawnej oskarżonego za zarzucany mu czyn, ogłoszenie wyroku i pouczenie stron o odwołaniu.

Apelacja: środek odwoławczy od wyroku sądu I inst. do sądu II inst. SR->SO, SO->SA. Na piśmie, do SO za pośrednictwem sądu I inst, w term 14 dni od doręczenia wyr z uzasadnieniem. Prawidłowo wniesiona i spełniająca wszelkie wymogi prowadzi do ponownego rozpatrzenia sprawy, przy uwzględnieniu dodatkowych, zawartych w niej, przesłanek. Niewniesienie skutkuje uprawomocnieniem się wyroku s I inst. Można ja poprzeć jednym z 4ch zarzutów: 1.obrazy przepisów prawa materialnego, 2.obrazy przepisów postępowania, jeśli mogło to mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku, 3.błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, 4.rażącej niewspółmierności kary.

Kasacja: nadzwyczajny środek zaskarżenia od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego. Rozpoznaje SN. Może wnieść: strona - [kasacja tzw. zwyczajna], Prok General, Naczel Prok Wojskowy lub RPO/RPD - [kasacja tzw. nadzwyczajna]. Może dot. wyłącznie: zaistnienia tzw. bezwzględnej przesłanki odwoławczej, innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Przymus adwokacki. Strona wnosi k do SN za pośr. SO, pozostałe podmioty uprawnione - bezpośrednio. Term 30 dni od daty dorczenia z uzasadnieniem - strona, termin nie wiąże pozostałych podmiotów.

zasady procesowe:

1. prawo do sądu: każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy niezależny i bezstronny i niezawisły sąd powołany przez ustawę.

2. czynnika społecznego: udział ławników w orzekaniu wiąże sędziów zawodowych ze społeczeństwem - ł powinien przenosić do orzekania swoje doświadczenie życiowe i świadomość społeczną. Środek kontroli społ, chroni sedziego przez zrutynizowanym sposobem myslenia, mobilizuje do większej staranności w prowadzeniu rozpr. Przejaw demokratyzmu. Udział: sądy okręg I-inst w sprawach o zbrodnie (1 sędzia+2ławn.), o przestępstwa zagr dożywociem (2s+3ł).

3. legalizmu: dyrektywa określająca obowiązek wszczynania i prowadzenia postępowania karnego w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Dyrekt. nakazująca organowi procesowemu bezwzględne wszczynanie i kontynuowanie ścigania karnego, jeżeli ściganie z urzędu jest prawnie dopuszczalne i faktycznie zasadne.

4. oportunizmu: ustanawiająca jedynie uprawnienie organów procesowych do uruchomienia tego postepowania. Org proc może zaniechać ścigania (jako niecelowego), mimo, że ściganie z urzędu jest prawnie dopuszczalne i faktycznie zasadne.

5. skargowości: postępowanie prowadzi się tylko na wniosek (żądnie) podmiotu bezpośrednio zainteresowanego w tym postepowaniu i jego wyniku. Na żądanie upr oskarżyciela lub innego upr podm.

6. postępowania z urzędu: postępowanie może być prowadzone z własnej inicjatywy organu procesowego, tzn niezależnie od czyjegokolwiek żądania.

7. swobodnej oceny dowodów: organy postępowania kształtują swe przekonanie na podst wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

8. domniemania niewinności: oskarżonego uważa się za niewinnego dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. W postępowaniu przygotow i jurysd, obowiązuje do momentu uprawomocnienia się wyroku.

9. In dubio pro reo: wszystkie niedające się usunąć wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego.

10. prawdy materialnej: podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. Sens prawny: zobowiązanie organów procesowych do podejmowaniu wszelkich dostepnych środków procesowych niezbędnych dla dotarcia do tej prawdy, po to by wyciągnąć z niej właściwe wnioski.

11. kontradyktoryjności: proces prowadzi się w formie sporu równouprawnionych stron przed bezstronnym sądem. W procesie k. podmioty postepowania maja status stron procesowych z określonymi obowiązkami i w ramach nich prowadzą spór przed bezstronnym sądem.