Postępowanie Karne

Zasady Ogólne

Zasada domniemania niewinności

Można ją znaleźć w konstytucji, kodeksie postępowania i EKPCz, , międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych, deklaracji praw człowieka ONZ. ( preasumptio iuris tantu) Jest to domniemanie prawne wzruszalne, które można obalić prawomocnym wyrokiem stwierdzającym winę bądź warunkowo umarzającym postępowanie. Jednak po ponownym podjęciu umorzonego postępowania wcześniej obalone domniemanie niewinności zaczyna na nowo obowiązywać podobnie jak przy kasacji i wznowieniu postępowania.

Oskarżony nie jest zobligowany do udowadniania swojej niewinności ani dostarczania dowodów swojej niewinności. ( za wyjątkiem oskarżenia o zniesławienie)

Zasada ta rozciąga się na wszystkie stadia postepowania i obejmuje oprócz oskarżonego także podejrzanego i osoba podejrzaną. Wszystkie organy zobowiązane są do traktowania oskarżonego jako osoby niewinnej mogą jednak posiadać określone przekonania co do winy oskarżonego. Dlatego dopuszczalne jest stosowanie tymczasowego aresztowania, które nie może być traktowane jako środek penitencjarny.

Oprócz aspektu procesowego domniemanie niewinności posiada również aspekt poza procesowy dotykający głównie społeczeństwa. I tak oskarżonego nie można zwolnić z pracy ani wydalić z organizacji. Ścisłe reguły postępowania dotyczą w szczególności tak zwanej czwartej władzy czyli mediów, które nie mogą wypowiadać opinii co do rozstrzygnięcia przed zapadnięciem orzeczenia w pierwszej instancji oraz arbitralnie przesądzać o wyniku procesu. Ponad to media nie mogą posługiwać się takimi określeniami jak zbrodniarz, przestępca itp. Zakazane jest również podawanie danych osobowych ani wizerunku osób przeciw którym toczy się postępowanie a zgodę na upublicznianie takich informacji może wyrazić prokurator lub sąd ze względu na ważny interes społeczny.

Z zasady domniemania niewinności wypływa zasada in dubio pro reo

Wykład 05-11-13

Zasady procesowe dot. praw oskarżonego

Zasada domniemania niewinności to dyrektywa w myśl której oskarżonego należy traktować jak niewinnego, dopóki nie zostanie mu udowodniona wina w sposób przewidziany przez prawu.

Związana jest z procesem kontradyktoryjnym. W procesie inkwizycyjnym podstawą jest domniemanie winy. O Wadze tej zasady świadczy to, że jest to nie tylko zasada prawnie zdefiniowana, ma też wymiar zasady konstytucyjnej. Ponad to zasada ta odnosi się do standardu konwencyjnego prowadzenia procesu ( konwencja o ochranie prawa człowieka i podstawowych wolności, pakt praw obywatelskich i politycznych).

Jest jednym z elementów rzetelnego procesu według 6 EKPCz.

Zakres zastosowania obejmuje wszystkie stadia postępowania w tym postępowanie odwoławcze. Zasady domniemania nie przerywa wydanie wyroku w pierwszej instancji bo istnieje prawo do dwuinstancyjnego postępowania. TK stoi na stanowisku iż zastosowanie tej zasady ma charakter dużo szerszy niż tylko procedura karna. Będzie ona obowiązywać w każdej procedurze o charakterze represyjnym ( np. odp. dyscyplinarna, lustracyjne).

Art. 5 posługuje się pojęciem winy, które jest inne niż pojęcie w materialnym. Nie chodzi tylko o stwierdzenie aspektu zawinienia jako element przestępstwa ale stwierdzenie, że sprawca popełnił dany czyn zabroniony we wszystkich jego aspektach podmiotowych i przedmiotowych a nad to, że wystąpiły wszystkie pozostałe okoliczności dot. pociągnięcia sprawcy do odp.

Udowodnienie odnosi się do dwóch płaszczyzn:

Faktycznej- wykazanie w oparciu o dowody, że zarzut jest zasadny.

Prawnej- wykazanie prawdziwości i słuszności zarzutu zgodnie z przepisami procedury karnej.

Zasada domniemania niewinności nie ma znaczenia dla orzeczeń o charakterze administracyjnym czy z zakresu prawa pracy.

Zakres podmiotowy- Zasadą tą objęty jest każdy. Najtrafniej formułuje ją konstytucja ( „każdy” a nie jak konwencje „każdy oskarżony”).

Zasada domniemania niewinności jest źródłem Zasady domniemania nie przerywa wydanie wyroku w pierwszej instancji bo istnieje prawo do dwuinstancyjnego postępowania.

Z zasady domniemania wypływają zasady in dubio pro reo, onus probandi, zakazu dostarczania dowodu na swoją niekorzyść. Podstawami do zasady domniemania niewinności jest zmuszenie oskarżyciela do poszukiwania dowodów. Chroni osobę niewinna przed skazaniem. Ponad to zasada ta wpływa na kształtowanie kultury prawnej społeczeństwa ( aspekt zewnętrzny). Zasada ta nakazuje również organom procesowym właściwie odnosić się do oskarżonego

Aspekt wewnętrzny dot. samego oddziaływania zasady w procesie. Stosunku organów procesowych do oskarżonego. Zaś aspekt zewnętrzny będzie też oddziaływał na pozostałe instytucje ( samorządowe, społeczne) i ogół społeczeństwa.

Orzeczenie ETSP Butkievicius vs Litwa 48297/99

Mamy 3 sposoby rozumienia zasad domniemania względem organów postępowania

Koncepcja subiektywna – rozpowszechniona w orzecznictwie ETPS. Odnosi się o konieczności istnienia po stronie organu przekonania, aż do stwierdzenia winy, że osoba jest osobom niewinna i jako taka powinna być traktowana. Pojawiają się głosy krytyki ( Waltoś), że zasada ta jest idealistyczna i niemożliwa do zrealizowania.

Koncepcja obiektywna- odrywa się od rzeczywistego przekonania organów procesowych a mówi o tym, że respektując przepisy prawa, organy powinny traktować oskarżonego, niezależnie od swojego wewnętrznego przekonania, jak niewinnego dopóki nie zostanie udowodniona mu wina

Koncepcja humanistycznego sceptycyzmu – Wypośrodkowana. Z jednej strony mówi o odnoszeniu się do oskarżonego jak gdyby był osobą niewinna ale mówi o tym, że organ sądowy powinien zachować krytyczne nastawianie do zarzutów aktu oskarżenia.

Z zasady domniemania niewinności wynika też nakaz udowodnienia winy. Zasada materialnego ciężaru dowodu. Stroną czynna musi być oskarżenia a bierna może o dziwo pozostać bierna szok. Jeżeli ciężar dowodu spoczywa na prokuratorze to musimy zaprzestać praktyki gdy ta inicjatywa dowodowa sądu ewentualnie naprawiała błędy po stronie oskarżenia. Nowela idzie jednoznacznie w kierunku braku pomocy sądu jeżeli chodzi o bierną postawę oskarżyciela. W tym momencie pomoc sądu jest równowagą dla czasem biernego zachowania oskarżyciela. Przeczy to zasadzie kontradyktoryjności. ETPC uważa, że jakiekolwiek przeniesienie ciężaru dowodu z oskarżyciela na obronę jest niedopuszczalne.

Zasada domniemania niewinności wymusza na organach jak najłagodniejsze stosowanie środków przymusu. Nie przełamuje tej zasady zastosowanie środków zapobiegawczych w tym tymczasowego aresztowania ( dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo popełnienia czynu).

Zasadę domniemania niewinności oprócz prawomocnego wyroku przełamuje warunkowe umorzenia postępowania ( okoliczności nie budzą wątpliwości) Warunkowe umorzenia postępowania następuje wyrokiem.

Zasada In dubio pro reo

Wynika z zasady domniemania niewinności. Jest prawnie zdefiniowana. Zasada ta obliguje organy postępowania do większej rzetelności. Nakaz aby zrobiły wszystko co w ich mocy aby wątpliwości dot. stanu faktycznego i przeprowadzonych dowodów zostały usunięte. Obowiązuje we wszystkich fazach procesu.

Zasadę tę stosuje się do wątpliwości o charakterze zarówno faktycznym i prawnym. Może być stosowana do wątpliwości dotyczących interpretacji przepisów prawnych. Trzeba zdawać sobie jednak sprawę, że istnieje trudność w stosowaniu tej zasady do wątpliwości prawnych. Model wykładni przepisów zakłada, że kolejne jej stadia prowadza do jednoznacznego zrozumienia przepisów. Pojawia się problem czy przy przeprowadzenia prawidłowego modelu wykładni dojedziemy kiedykolwiek do „ niedających się usunąć wątpliwości”. Nowela zmienia art. 5 par. 2. Który będzie mówił o wątpliwościach których w postepowaniu nie usunięto. Nowe brzemiennie zakłada, że zasada in dubio pro reo odnosić się będzie tylko do ustaleń faktycznych bo wątpliwości co do prawa muszą być rozstrzygnięte w drodze wykładni.

Charakter wątpliwości. Art. 5 par 2 zaczyna się tam gdzie kończy art. 7.

Art. 397 w paragrafie czwartym zawiera powtórzenia zasady in dubio pro reo. Nowelizacja skreśla art. 397.

Zasada prawa do obrony.

Nowela konkretyzuje przesłanki obrony obligatoryjnej. Każdy niewinny ma mieć prawo do obrony swojej niewinności. Art. 14 ust. 3 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych.

3. Każda osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa ma prawo, na zasadach pełnej równości, co najmniej do następujących gwarancji:

a) otrzymania niezwłocznie szczegółowej informacji w języku dla niej zrozumiałym o rodzaju i przyczynie oskarżenia;

b) dysponowania odpowiednim czasem i możliwościami w celu przygotowania obrony i porozumienia się z obrońcą przez siebie wybranym;

c) rozprawy bez nieuzasadnionej zwłoki;

d) obecności na rozprawie, bronienia się osobiście lub przez obrońcę przez siebie wybranego; do otrzymania informacji, jeżeli nie posiada obrońcy, o istnieniu powyższego prawa oraz posiadania obrońcy wyznaczonego dla niej w każdym przypadku, kiedy interesy sprawiedliwości tego wymagają, bez ponoszenia kosztów obrony w przypadkach, kiedy oskarżony nie posiada dostatecznych środków na ich pokrycie;

e) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia i zapewnienia obecności i przesłuchania świadków obrony na tych samych warunkach, co świadków oskarżenia;

f) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli oskarżony nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie;

g) nieprzymuszania do zeznawania przeciwko sobie lub do przyznania się do winy.

Prawo do obrony w aspekcie materialnych- prawo do podejmowania czynności które przeciwstawiają się tezie oskarżenia i wszelkim innym dolegliwością procesowym. Może być podejmowana przez każdego. Prawo do obrony materialnej zakłada, że działanie ma określone prawem granice. Przysługuje każdemu od chwili wszczęcia postępowania karnego.

Już pierwsza czynność skierowana przeciw danej osobie, nawet jako osobie podejrzanej, aktualizuje już prawo do obrony. Prawo do wiąże się z tym, że oskarżony ma prawo do milczenia. Prawo do składania wyjaśnień jest zawsze prawem nigdy obowiązkiem. Milczenie oskarżonego nie może być uznane za okoliczność obciążającą. Prawo do obrony w sensie materialnym statuuje 3 coś tam czego nie dosłyszałam.

-Prawo do zabierania głosu

-Podejmowanie czynności procesowych

-Zwalczania uciążliwych środków procesowych.

-Zadawania pytań osobom

-Składania wniosków dowodowych

-Prawo do udziału w postępowaniu.

to, że nie ma obowiązku dostarczania dowodów na niekorzyść nie oznacza, że nie może poddać się czynnością dowodowym (?)

Granice prawa do obrony.

Oskarżony nie podlega odp. Na podst. Art. 233. Czasem osoba która faktycznie popełniła czyn może składać zeznania w charakterze świadka w postepowaniu przygotowawczym. Prawo do obrony legalizuje jego kłamliwe wcześniejsze zeznania złożone jako świadek. Nie statuuje to jednak prawa do kłamstwa. Np. podżeganie do składania fałszywych zeznań jest już nielegalne, nie będzie też mógł fałszować dokumentów, zastraszać świadków. Pomawianie miało być bezkarne ale ostatnio SN stwierdza, że jeżeli pomawia nie w celu obrony to wykracza poza granice prawa do obrony i może ponosić odpowiedzialność za pomówienie.

Obrona formalna.

Nowela zmienia osobę nieletnia na tą która nie ukończyła 18 roku życia. Zachodzi tez zmiana w obronie obligatoryjnej z powodu niepoczytalności.

Wykład 12-11-2013

Zmiany do prawa do obrony przewidziane w noweli.

In dubio pro reo „nie dające się usunąć wątpliwości”. Z zasady prawdy materialnej wypływa obowiązek dokonywania prawdziwych ustaleń faktycznych i podejmowania czynności wszystkich które sa możliwe pozwalające na dokonanie ustaleń faktycznych. Dopiero te, których nie da się usunąć wszystkimi czynnościami dowodowymi mogą być rozwiązane w myśl tej zasady. Nowela poszerza kontradyktoryjną formę sporu, model w którym sąd będzie arbitrem a spór będą prowadzić strony. Skoro sąd ma być arbitrem to z sądu trzeba zdjąć obowiązek dokonywania ustaleń faktycznych, zawężając ten model to szczególnych wypadków. Skoro ciężar dowodzenia faktów przerzucony został na strony to zmianie uległą in dubio pro reo brzmi ona teraz„ wątpliwości, których nie usunięto” Czyli takich, których strony nie usunęły w procesie (w postępowaniu dowodowym). Zasady tej nie będzie można więcej stosować do wątpliwości prawnych.

Zasadą jest obrona sprawowana przez oskarżonego. Kiedy ustawa przesądza, że w określonych wypadkach oskarżony musi mieć obronę to ustanawia obronę z urzędu. Oskarżony ma bronić się sam. Pojawił się problem ponoszenia kosztów przez oskarżonego, który proces przegra. Nowela mówi, że na wniosek oskarżonego w postępowaniu sądowym przydziela mu się obronę z urzędu, bez dowodzenia czy go stać czy go nie stać.

Art. 78 reguluje obronę ubogiego. Ten przepis ulega zmianie

Art. 79 obrona obligatoryjna z wyraźnie określonymi przesłankami. Po zmianie art., mówi o podejrzanym i odnosi się tylko i wyłącznie do postępowania przygotowawczego. Art. Ten będzie mówił, że będzie musiał mieć obrońcę jeśli skończył

- 18 lat

- uzależnienie obrony od możliwości prowadzenia procesu samodzielnie i rozsądnie

Co dodano ?

Zostaje dodany art. 80a Na wniosek oskarżonego, który nie ma obrońcy z wyboru prezes sąd, referendarz wyznacza w post. sądowym obrońcę z urzędu chyba, że ma zastosowanie art. 79. W takim wypadku udział obrońcy w rozprawie głównej jest obowiązkowy.

§ 2. § pierwszy zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio do wyznaczenia obrońcy w celu dokonania określonej czynności procesowej w toku post. sądowego.

Z tym uregulowanie koresponduje nowy art.. 249. Ten przepis wyraźnie mówi, że oskarżony może żądać ustanowienia obrońcy, który na określonym etapie będzie go reprezentował.

Wątpliwości budzi obrona przypisana tylko w post. sądowym, gdzie w post. przygotowawczym istnieją instytucje ( art.. 335), które mogą godzić w interes podejrzanego. Na tym etapie powinna być zagwarantowana obrona oskarżonego ze względu na wyraźną dysproporcję między podejrzanym a prokuratorem. Oczywiście w ramach art. 335.

Konstytucyjne ujęcie prawa do obrony jest szersze niż w k.p.k. Konstytucja przyznaje prawo do obrony każdemu, czyli nie tylko oskarżony ale również osobę podejrzaną. Dlatego w orzecznictwie SN przyjęto pozaustawowy kontratyp braku składania fałszywych zeznań przez osobę podejrzaną.

Zasady gwarancyjne

Wydaje się, że zasady gwarancyjne mają gwarantować przestrzeganie praw stron i uczestników postępowania.

Gwarancyjny charakter art. 45 konstytucji

Przyznaje prawo do jawnego, sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, przez właściwy ( czyli wskazany w ustawie do rozpatrzenia określonej sprawy),niezależny, bezstronny, niezawisły sąd.

Zasada obiektywizmu

Uregulowana w art. 4 W tej zasadzie została wyrażona dyrektywa, że mają zostać rozpatrzone przez organy karne wszystkie okoliczności. Dyrektywa ta jest adresowana to wszystkich organów post. karnego. Inaczej było w poprzednim kodeksie gdzie dyrektywa ta adresowana była tylko do sądu. W piśmiennictwie przyjmowało się jednak, że zasada ta była adresowana tez do innych organów.

Zasada ta nakazuje organom badać i uwzględniać wszystkie okoliczności przemawiające na korzyść i niekorzyść oskarżonego. W post karnym jest to osiągalne tylko wtedy kiedy przedmiotem zainteresowania jest cały zebrany cały materiał dowodowy i kiedy później materiał ten ujawniony w procesie stanie się przedmiotem rozważań sądu. Zasada ta wyraża dyrektywę, że organ procesowy powinien mieć bezstronny stosunek i nie powinien kierunkowo nastawiać się do samej sprawy. Przy takiej interpretacji wyróżniamy:

Obiektywizm – brak kierunkowego nastawienia do sprawy. Sprawa ma być obiektywnie rozpatrzona, rozstrzygnięta, rozstrzygnięta. Odnosi się to do postępowania

Bezstronność – odnosi się do stron i uczestników postępowania. Zakaz stronniczości.

Art. 4 koresponduje z art. 2 i art. 7. Zasada ta koresponduje też z ujęciem art. 410.

Zmiana modelu procesu karnego

Jeżeli strony postępowania nie zoperują odpowiednich dowodów, nie będą aktywnie prowadzić sporu, to obowiązek dokonania ustaleń faktycznych przejmuje sąd. Sąd jest sądem aktywnym. Więc jeżeli sąd ma być obiektywny i bezstronny z perspektywy oskarżonego może zrodzić się wątpliwość co do respektowania przez sąd zasady obiektywizmu. Czy nowela usuwa te wąty? Częściowo tak. Sąd ma być arbitrem. Dowody z urzędu mogą być dopuszczone w szczególnych, wyjątkowych wypadkach. Ma to zapewnić obiektywne rozpoznanie sprawy. Zdejmuje się również z przewodniczącego obowiązek wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności. Nie zmienia się jednak sam art. 4.

Jakie gwarancje ustawodawca przewidział aby sprawa była obiektywnie rozpoznana? Przede wszystkim jest to instytucja wyłącznie sędziego.

- Iudex inhabilis – sędzia niegodny rozpatrzenia sprawy.

- Iudex suspectus – podejrzewany o stronniczość, z powodów o których mowa w tym przepisie.

Bezstronność subiektywna- Dany sędzia osobiście przekonany jest co do swojej bezstronności pomimo, że zachodzą przesłanki z art. 41. To oczywiście nie wystarcza aby zagwarantować bezstronne załatwienie sprawy. Mimo swojego subiektywnego przekonania sędzia i tak ulega wyłączeniu.

Bezstronność obiektywna- czyli zachowanie danego sędziego w danej sprawie. Mimo okoliczności, które mogłyby wskazywać na stronniczość sędzia zachowuje się obiektywnie. Czy zatem sędzia taki musi być wyłączony?

Bezstronność zewnętrzna – Iudex suspectus oceniany z perspektywy zewnętrznego obserwatora. Dopiero stwierdzenia przez zewnętrznego obserwatora i kiedy wszystkie 3 elementy są spełnione możemy mówić o bezstronnym rozpoznaniem sprawy.

Przesłanki ( art. 40. I 41) wyłączenia należy odróżniać od trybu wyłączenia sędziego ( art. 42, 43).

-Instytucja wyłączenia ławnika ( art. 44). Ulega to zmianie w noweli o tyle, że wyłączeniu będzie podlegał referendarz sądowy.

-Art. 47 – wyłączeni prokuratora, innych osób prowadzących post. przygotowawcze oraz innych oskarżycieli publicznych.

-KKS w art. 121 przewiduje uprawnienia dla wielu organów do występowania przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego

-Art. 196 – wyłączenie biegłego.

Istnieje szereg instytucji wyłączenia uczestników postępowania dla zagwarantowania bezstronnego, obiektywnego postępowania.

-Kolejną gwarancją jest właściwość sądu. Ten element jest zagwarantowany w konstytucji (art. 45). Konstytucyjna gwarancja bezstronnego rozpatrzenia sprawy.

-Następnym elementem jest wyznaczenie składu sędziowskiego.

-Jawność postepowania i kontrola orzeczeń. Jest to element konstytucyjny i konwencyjny właściwego rozpoznania sprawy.

Zasada niezawisłości.

Wyrażona w konstytucji w art. 178. Konstytucja rezerwuje to pojęcie dla sędziów, i w art. 45 konstytucji o niezawisłym sądzie. Zaś art. 173 mówi, że sądy są niezależne w rozumieniu art. 45.

Więc sąd czy sędziowie. Nie budzi wątpliwości, że niezawiśli mają być sędziowie. Czyli, że przy prowadzeniu postepowań podlegają wyłącznie konstytucji i ustawą.

Gwarancje tej zasady:

Ustrojowe - Podane są w samej konstytucji w rozdziale dot. sądów i trybunałów.

Procesowe- to co w podręczniku.

Zasada prawa do informacji

Ten przepis nakłada na organy procesowe obowiązek informowania. Obowiązków tych jest mnóstwo już od samego początku postępowania.

Dyrektywa UE parlamentu i rady z 22.05.2012r. ws. Prawa do informacji w postepowaniu karnym.

Zasada kontroli orzeczeń.

Konstytucyjne podstawy z art. 78 i 178. Art. 178 przyznaje wyłącznie procesowe uprawnienia. Obie te zasady nie odnoszą się do płaszczyzny materialnej.

Wykład 19-11-2013

Zasady poznania dowodowego

Zasada prawdy materialnej

Jest to dyrektywa zgodnie z która podstawę wszelkich rozstrzygnięć mają stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. Jest to zasada prawnie zdefiniowana w k.p.k. w art. 2. Niektórzy wskazują się na trzy przepisy Konstytucji które stanowią zakotwiczenie zasady prawdy materialnej – art. 2( ustrojowa zasada sprawiedliwości społecznej), 42 ( zasada domniemania niewinności), art. 45 ( prawo do sądu). Skorupka jednak nie znajduje podstaw konstytucyjnych do wyprowadzenia prawdy materialnej. Brak takiego zakotwiczenia również w umowach międzynarodowych. Wskazuje się, że zasada prawdy materialnej stanowi środek do osiągnięcia celu procesu w postaci sprawiedliwości proceduralnej i materialnej.

Co to jest prawda materialna i jak ją należy rozumieć? Przyjmuje się, że pojęcia prawdy nie należy rozumieć autonomicznie, prawda to sąd zgodny z rzeczywistością ( koncepcja Arystotelesa).

Wydaje się, że fundamentem nie może być żadna z teorii proceduralnych prawa.

Jeżeli prawda ma być materialna to ustalenia faktyczne poczynione w procesie karnym mają być zgodne z rzeczywistością. Stanowi zewnętrzne kryterium oceny tego co w procesie karnym się dokonało. Przez pryzmat tej prawdy będziemy oceniać czy to co zostało ustalone w procesie jest zgodne z rzeczywistością czy nie jest zgodne.

Koncepcja koherencyjna - prawdą jest to co jest zgodne z poglądami w społeczeństwie.

Na drugim biegunie jako przeciwieństwo prawdy materialnej wskazuje się prawdę formalną. W procesie karnym nie jest wystarczające to, że strony zgodziły się, że coś stanowi prawdę stąd ten akcent na walor materialny.

W prawdzie sądowej wskazuje się, że skoro poznanie prawdy dokonuje się za pomocą dowodów to prawdziwe jest to co zostanie ustalone i nie należy odwoływać się do jakiś zewnętrznych kryteriów oceny .

Z prawdy materialnej wynika jednak nakaz ustalenia faktów zgodnych z rzeczywistością. Niedopuszczalne jest wydawanie wyroku na podstawie nieprawdziwych ustaleń faktycznych.

Ustalenia faktyczne w procesie karnym ustalane są na podstawie dowodów, które ustalane są na podstawie czynności dowodowej. Czynność dowodowa nie jest dowodem. Ustalenia faktyczne mogą być ustalane na podstawie informacji, uzyskanych poza procesem karnym ( poza procesowe podsłuch telefoniczny). Są to tkw poza procesowe czynności dowodowe.

Rzadko kiedy możemy powiedzieć na 100 %, że to co ustaliliśmy jest zgodne z prawdą. Dlatego mówi się o probabilistycznym charakterze. Np. Wieloosobowa bójka kiedy na podstawie wycinków dowodów ustalamy co się stało ale nie możemy na 100 % powiedzieć co się stało. To probabilistyczne poznanie prawdy powinno mieć jednak jakieś granice. Tą granicą jest udowodnienie. Więc jeżeli określony fakt został udowodniony przyjmujemy, że jest on zgodny z rzeczywistością.

Aby te zdarzenia zostały udowodnione muszą być spełnione 2 warunki

Obiektywny ­– dowody zebrane w sprawie musza mieć taka siłę przekonywania, że znikną wszelkie wątpliwości a każdy racjonalnie myślący człowiek uzna fakt za udowodniony.

Subiektywna- zebrane dowody musza stworzyć w umyśle oceniającego, że żadna inna ewentualność nie zachodzi.

Te oba warunki stanowią tę granice akceptowalności dokonywanych ustaleń.

Prawo karne procesowe zawiera środki ustalenia tych prawdziwych zdarzeń:

-inicjatywa dowodowa

-kontradyktoryjność procesu – w noweli ma mocne uzasadnienie które mówi, że kontradyktoryjność jest najlepszym środkiem poznania prawdy. Podkreśla się walor czynności dowodowych na wniosek stron.

-sądowa kontrola postepowania przygotowawczego – wyraża się w 3 aspektach

Z zasady prawdy materialnej wynikają dwie dyrektywy

Ograniczenia ustaleń faktycznych :

-Te ustalenia faktyczne które legły u podstaw prawomocnego orzeczenia to ustalenia te mają domniemanie prawdziwości. Jest to ograniczenie w poznaniu prawdy.

-Zasada ne bis in idem.

-Zasada in dubio pro reo,

-Zakazy dowodowe

-Immunitety procesowe

-Zakaz reformation in peius.

-Zakaz tortur nieludzkiego traktowania

-Obowiązek zakończenia postępowania w rozsądnym terminie.

Wykład 26-11-2013

Zasada bezpośredniości

Nie została jednoznacznie zdefiniowana w kodeksie postępowania karnego. Dlatego jej rozumienie na gruncie doktryny jest nieco rozbieżne.

Źródło dowodowe to człowiek od którego uzyskujemy informację. Sam środek dowodowy to będzie informacja, której nośnikiem jest określona rzecz lub człowiek.

Dowód bezpośredni dotyczy faktu dowodowego głównego samej odpowiedzialności karnej. Jeżeli świadek wypowiada się na temat poszlaki to jest to fakt dowodowy uboczny.

Dowody pierwotne dotyczą osób które bezpośrednio zetknęły się z samym zdarzeniem ( np. świadek widział co się dzieje). Wtórne to przeciwieństwo ( świadek tylko słyszał o przestępstwie).

Mamy 3 postulaty w doktrynie rozumienia:

W ujęciu konkretnym –n pierwszeństwo dla bezpośredniości sposobu przeprowadzenia dowodu.

Dyrektywa nakazująca organom procesowym dokonywanie ustaleń faktycznych przy wykorzystaniu dowodów pierwotnych i wykorzystywanie dowodów pochodnych tylko w wyjątkowych sytuacjach dop. Przez ustawę

Zasada bezpośredniości dotyczy bezpośrednio sądu ale również organów postępowania jak również strony. W nowelizacji obowiązek bezpośredniości nałożonych na stronę jest wyraźnie zaakcentowany z powodu wzmożonej kontradyktoryjności.

Zakres.

Przede wszystkim przed sądem pierwszej instancji w trybie zwyczajnym. Gdzie indziej zasada bezpośredniości ulega ograniczeniom.

Podstawa.

Art. 174, 333§ 2 , 389 § 1. Art. 97 k.k. ( podstawą rozstrzygnięć może być tylko całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu.).

3 Postulaty zasady bezpośredniości:

- By stanowiące podstawę orzeczenia dowodu były przeprowadzone na rozprawie głównej

- By sąd korzystał z dowodowych pierwotnych przed pochodnymi

- By sąd zetknął się z nimi bezpośrednio.

Zasada bezpośredniości najpełniej służy realizacji prawdy materialnej.

Wyjątki od zasady bezpośredniości.

- Art. 989 k.p.k. umożliwia odczytanie ( w odpowiednim zakresie) z protokołu wyjaśnień złożonych w innej sprawie. Nie można jednak odczytywać zeznań wcześniej złożonych w charakterze świadka.

-Art. 391 możliwość odczytywania zeznań świadków.

-Art. 393 a możliwość odczytania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.

-Art. 394 możliwość uznania określonych dowodów za ujawnione bez odczytywania.

- Instytucja związana ze skazaniem bez przeprowadzenia rozprawy ( nie przeprowadza się postępowania dowodowego)

- Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karze ( nie przeprowadza się postępowania dowodowego).

- Art. 388 (?) można przeprowadzić postępowanie dowodowe częściowo jeżeli przyznanie się do winy oskarżonego nie budzi wątpliwości

- Przypadki związane z pomocą prawną.

Nowa procedura będzie opierać się na kontradyktoryjności. Dlatego sąd na rozprawie głównej musi zapoznawać się z dowodami i nie zapoznawanie się z materiałami z postępowania przygotowawczego.

Art. 394 – nowela, można odczytywać dokumenty prywatne powstałe dla celów postepowania ( np. prywatna opinia biegłego)

Sąd w postępowaniu odwoławczym nie przeprowadza postępowania dowodowego co do meritum sprawy ale może wyjątkowo wprowadzić dowód jeśli nie spowoduje to powtórzenia przewodu sądowego w całości lub w części. W noweli jednak zniesiono głodny kawałek o przeprowadzaniu dowodu co do meritum sprawy i dodatkowe przeprowadzenie dowodów jeśli sąd tak uzna i jeśli przyczyni się do przyśpieszenia sprawy.

Zasada swobodnej oceny dowodów

Jest to zasada skodyfikowana.

Obowiązuje ona na wszystkich etapach postępowania zwyczajnego jak i we wszystkich szczególnych trybach.

Z tej zasady wynika zakaz jakościowych i ilościowych ograniczeń. Brak tez legalnych dyrektyw typu „jeden świadek - żaden świadek”.

Zakaz apriorycznego eliminowania zeznań z uwagi na źródło ( np. ze względu na wiek – małoletni).

Sąd ma obowiązek sprawdzenia wszystkich racjonalnych wersji zdarzenia.

Jeżeli chodzi o ocenę dowodów w postepowaniu głównym:

Poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy

- Efektem rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego

-wyczerpująco i logicznie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Zasady prawidłowego rozumowania dotyczą np. zasad wynikania logicznego.

Wskazania wiedzy są nam koniecznie jeżeli chodzi o opinie biegłego. Jest on związany opinią biegłych ale także opinia biegłych będzie podlegała zasadzie swobodnej oceny dowodów.

Wykład 02-12-2013

Zasady regulujące przebieg procesu.

Ciężar dowodu.

Dwie koncepcje ciężaru dowodu:

- Warszawska – wyróżnienie formalnego i materialnego ciężaru dowodu i rozkłady tego dowodu

- Krakowska – wyróżnia się pojęcie ciężaru dowodu i pojęcie obowiązku dowodzenia

Ciężar dowodu jest to powinność dowodzenia tezy we własnym interesie procesowym a obowiązek dowodzenia to obowiązek dowodzenia tezy w cudzym interesie procesowym.

Rozróżniamy pojęcie :

- formalne ujęcie ciężaru dowodów – tezę dowodową może udowodnić tylko ten podmiot, który ją stawia.

- materialne ujęcie – tezę dowodową może udowodnić każdy podmiot postępowania. Wynika ono z przyjęcia zasady materialnej.

- prakseologiczne – wywodzi się z logiki formalnej. Dotyczy każdego podmiotu stawiającego tezę jako odpowiedzialnego za udowodnienie tezy, np. alibi.

Obowiązek dowodzenia – Obowiązek taki musi znaleźć swoją podstawę. Mówimy więc o prawnym obowiązku dowodzenia okoliczności. Spoczywa na oskarżycielu, realizując ten obowiązek w interesie państwa, społeczeństwa itp. Obowiązek ten spoczywa również na sądzie istnieją jednak różne koncepcje w jakim interesie sąd realizuje ten obowiązek ( Skorupka mówi, że w ramach prawdy). Obowiązek ten spoczywa również na obrońcy oskarżonego ale jest zawężony tylko do okoliczności korzystnych dla oskarżonego. Obowiązek taki nie spoczywa na oskarżonym co wynika z zasady niewinności, in dubio pro reo itp.

Nowela – Znowelizowane przepisy ograniczają inicjatywę dowodową sądu. Nie zmieniają one jednak koncepcji formalnej i materialnej ciężaru dowodu.

Samodzielność jurysdykcyjna

Art. 8 k.p.k. . Sąd rozpoznający daną sprawę ma obowiązek rozstrzygania samodzielnie wszelkich zagadnień prawnych. Takie programy jak Lex i inne bazy orzeczeń mogą mieć charakter jedynie pomocniczy. Zasada samodzielności jest ograniczona kilkoma wyjątkami:

- rozstrzygnięciami konstytutywnymi.

- rozstrzygnięciem innego sądu karnego,

- uchwałą SN zapadła w wyniku rozpatrzenia zagadnienia przekazanego przez sąd odwoławczy.

- Zapatrywaniem sądu odwoławczego wiążącym sąd któremu przekazano sprawę do ponownego rozpozna. Sąd odwoławczy nie może jednak ograniczać zasady swobodnej oceny dowodów przez sądy I instancji.

- Sąd jest związany orzeczeniem międzynarodowych trybunałów w szczególności jeżeli wynika z niego potrzeba ponownego rozpatrzenia sprawy

- Odpowiedzią na pytanie prawne przedstawione TK

- Ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez sąd państwa obcego

- Ustaleniami właściwości

- SN związany jest uchwałami, które mają moc zasad prawnych i odstąpienie od tej zasady możliwe jest w przypadku podjęcia nowej uchwały.

Zasady kontradyktoryjności

To dyrektywa zgodnie z która strony mają prawo do walki o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie. Zasada inkwizycyjności do dyrektywa mówiąca, że w sprawie nie ma miejsca dla stron procesowych i że badanie ich sprawy należy wyłącznie do organu procesowego.

Nie są to zasady prawnie zdefiniowane. Zasady te wywodzimy z szeregu przepisów prawa karnego procesowego.

Aby mówić o kontradyktoryjności musimy mieć na uwadze, że forma ta wymaga spełnienia 4 warunków:

Dostęp do akt.

Nowela – przepis paragrafu 5 ulega zmianie poprzez wprowadzenie 2 przesłanek odmowy udostepnienia akt w postepowaniu przygotowawczym: Ochrona ważnego interesu państwa i zabezpieczanie prawidłowego toku postępowania.

W postępowaniu w przedmiocie tymczasowego aresztowania prokurator jest stroną. Problem dostępu do akt reguluje art. 156. Paragraf 5a jest fatalny i denerwuje Skorupkę. W noweli przepis ten ulega zasadniczej zmianie. W razie wniosku o tymczasowe aresztowanie udostępnia się akta w zakresie wniosku o tymczasowe aresztowanie.

Zasada jawności

Dyrektywa zasady jawności wyrażonej w konstytucji, czyli jest prawnie zdefiniowana. Wyrok zawsze musi być ogłoszony publicznie. Podstawa tej zasady znajduje się również EKPCZ. Konwencja mówi o publicznym rozpatrzeniu sprawy nie ma to jednak znaczenia bo pojęcia jawności i publiczności traktowane są synonimicznie. Odnośnie wyroku nie ma w konwencji żadnej zmiany.

Wyróżniamy zewnętrzna i wewnętrzną jawność.

Zewnętrznej – identyfikowana z publicznością rozprawy. Każdy ma prawo brać udział w charakterze publiczności w rozprawie sądowej

Wewnętrznej – identyfikowana z uprawnieniem stron do informacji w sprawie będącej przedmiotem postepowania.

Postępowanie przygotowawcze jest jawnie wewnętrznie a niejawnie zewnętrznie.

W k.p.k. mamy przesłanki tryby wyłączenia jawności rozprawy. Niezależnie od trybu trzeba uwzględnić przesłanki które kiedy się pojawią trzeba wyłączyć jawność.

Zasada równości stron

Należy ją wiązać z zasadą kontradyktoryjności. Nie będzie szarzej omawiana bo zawiera się ona w kontradyktoryjności.

Zasada szybkości

Celem jest rozpoznanie sprawy w rozsądnym terminie. Podstawę normatywną znajdziemy w konstytucji
( nieuzasadniona zwłoka) i EKPCZ.

Zasada ta nie implikuje konieczności szybkości rozpoznania. Ustawodawca wprowadza licznie przepisy usprawniające rozpoznanie sprawy. Do takich przepisów należy filtrowanie sprawy, które odbywa się w całym toku procesie np. odmowa wszczęcia postępowania. Kolejnym usprawnieniem jest uproszczenie dowodowe, tryby konsensualne, mediacja.

Nowela art. 59a k.k. przepis ten daje możliwość umorzenia postępowania w wyniku pozytywnej mediacji.

Ale są tez instytucje spowalniające postępowanie np. zasada legalizmu ( brak oportunizmu), przepisy o charakterze gwarancyjnym, terminy maksymalne.

Warto zwrócić uwagę na ustawę na skargę o przewlekłość postępowania.

Skorupka jest cięty na zasady ( sam to mówi) więc trzeba się ich wykuć.

Wykład 20-12-2013

Przesłanki procesowe

Przesłanki procesowe to określone stany prawne i faktyczne z którymi prawo karne procesowe łączy dopuszczalność albo niedopuszczalność postępowania. Sytuacje od których uzależniona jest dopuszczalność określa się także mianem warunków dopuszczalności procesu.

Art. 17 z tego art. Wyróżniamy przesłanki

I Grupa

Zaliczamy tu przesłanki pozytywne i negatywne. Przesłanki negatywne zostały wymienione w art. 17. Wszystkie przesłani przy zastosowaniu wnioskowania a contrario można zmienić na przesłanki pozytywne. Wszystkie przesłanki pozytywne muszą wystąpić zaś wystąpienie jednej negatywne przesłanki powoduje odmowę wszczęcia postępowania lub umorzenie.

II Grupa

Przesłanki ogólne i szczególne. Ogóle warunkują proces karny prowadzony w każdym trybie. Przesłanki szczególne warunkują jedynie szczególny tryb. Przesłanki szczególne występują jako dodatkowe obok szczególnych. Do uruchomienia postępowania w trybie szczególny najpierw musza wystąpić przesłanki warunkującej proces ogólności a potem dodatkowej, która warunkuje uruchomienie trybu szczególnego. Np. art. 469.

III Grupa

Przesłanki bezwzględne (absolutne) i względne ( relatywne). Przesłanki relatywne warunkują dopuszczalność postepowania tylko w określonym układzie procesowym np. immunitet. Do przesłanek bezwzględnych możemy zaliczyć bark przestępności, przedawnienie, znikomy stopień szkodliwości czynu, abolicja a do względnych np. niepodleganie orzecznictwu sądów polskich, brak skargi uprawnionego oskarżyciela lub wniosku o ściganie.

VI Grupa

Przesłanki materialne i formalne. Przesłanki materialne nie tyle warunkują dopuszczenie postępowania ale są tez warunkiem odpowiedzialności karnej z prawa karnego materialnego. W art. 17 przesłanki materialne to punkty od 1-4. Przesłanki formalne to te które warunkują jedynie proces karny.

W podręcznikach dzieli się te przesłanki na przesłanki umorzenia i uniewinnienia. Ze stylizacji art. 17 wynika że w razie braku przesłanek konsekwencją jest domowa wszczęcia albo umorzenie. Skutek w postaci uniewinnienia nie został wymieniony w art. 17. O uniewinnieniu możemy mówić dopiero w postępowaniu sądowym lub później., W postepowaniu przygotowawczym jeżeli wystąpi materialna przesłanka z art.17 jest zawsze umorzenie postępowania.

Abolicja- oznacza darowanie i puszczenie w niepamięć określonego przestępstwa za które nie nastąpiło pełnomocne skazanie.

Immunitety materialne - wyłączają w ogóle odp. Karną często także za wykroczenia ( przesłanka materialna).

Prokurator – za nadużycie przy wykonywaniu czynności polegającej na ściganiu z oskarżenia prywatnego znieważeniu strony pełnomocnika, obrońcy, kuratora, świadka ponosi jedynie odpowiedzialność dyscyplinarną.

Adwokat- podobnie jak prokurator za nadużycie wolności słowa przy wykonywaniu obowiązków ponosi jedynie odpowiedzialność dyscyplinarką ( radca tak samo).

Parlamentarny – w konstytucji art. 108.

Przesłanki formalne – powodują prawną niedopuszczalność postępowania o przestępstwa a ich sprawcy podlegają karze. Przesłanki formalne nie przesądzają zatem kwestii odpowiedzialności karnej.

Śmierć oskarżonego – aktualizuje się w postępowaniu in personam.

Powaga rzeczy osądzanej i zawisłość sporu – dotyczy prawomocnego zakończenia postępowania sądowego i przygotowawczego. Aspekt formalny pojęcia prawomocności oznacza, że wydane orzeczenie nie podlega zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków odwoławczych. Z kolei prawomocność materialna powoduje niedopuszczalność wszczęcia i prowadzenia od nowa postepowaniu już prawomocnie zakończonego co wyraża się z zakacie ne bis in idem.

Zasada ne bis in idem na obszarze UE – ma znaczenie wobec orzeczeń wydanych na terenie innych państwa w UE.

Niepodleganie czynów polskich sądów karnych – prezydent, posłowie senatorowie, ambasadorzy, konsulowie.

Brak skargi uprawnionego wierzyciela – zasada skargowości.

Brak zezwolenia na ściganie. – mogą być uchylone decyzją określonego przez prawu organu. Ma charakter względny. Przysługuje posłom, senatorom, sędzią TK SN itp.

Wykład 25-02-2014

Dowody.

„Zagadnienia dowodowe w procesie karnym” Prof. Cieślak.

„Prawo Dowodowe” Prof. Kmicik.

„Proces dowodzenia w postępowania karnym” Pawelec.

Znaczenie postępowania dowodowego.

Zmierza do zasady trafnej reakcji karnej. Zamierza do pociągnięcia do odp. karnej sprawcy czynu zabronionego, zawinionego. Podstawą tej dyrektywy jest zasada prawdy materialnej. W związku z wejściem noweli trzeba będzie poszukiwać nowego rozumienia zasady prawdy materialnej ponieważ nie przystaje ono do zmiany procesu karnego w którym sposobem dowodzenia jest kontradyktoryjny spór.

Fakty, które zostają ustalone w trakcie procesu dowodzenia uzyskane są w trakcie przeprowadzania czynności dowodowych. Informacja stanowi ewentualny dowód i ten dowód stanowi podstawę ustalenia faktów.

W procesie karnym działalność odpowiednich organów polega na zbieraniu informacji. Policja powinna być podstawowym organem prowadzącym postępowanie przygotowawcze. Zasadniczo informacje uzyskiwane przez policję dokumentowane są za pomocą protokołu, notatki, zapisku.

Nie każda informacja jest czy będzie dowodem. Aby informacja uzyskała status dowodu musi zostać przeprowadzona czynność procesowe ( np. oględziny, przesłuchanie, okazanie osoby/ rzeczy).

Policja podczas oględzin może zabezpieczyć rzeczy, które potem mogą stanowić źródło dowodowe. Kodeks wymaga aby organy działały na podstawie i w granicach prawa, dlatego potrzeba czynności dowodowej. Dostarcza ona też środka dowodowego.

Informacja Czynność dowodowa Środek dowodowy

W związku z nowelą pojawiają się różne głosy, że ustawa rozszerzyła sposoby wprowadzania dowodów praktycznie w sposób nieograniczony. Każda strona będzie mogła mogła przyjść z tzw. prywatnym dowodem i będzie mogła dowodzić określonych faktów

Postępowanie dowodowe przygotowawcze prowadzone jest z urzędu w sposób inkwizycyjny ( ale nie w czysty inkwizycyjny sposób).

W postępowaniu głównym postępowanie dowodowe prowadzone jest zasadniczo prowadzone jest w formie kontradyktoryjności bo to strony wnioskują o przeprowadzenie dowodów i w razie przeprowadzenia dowodów sąd zadaje pytania na końcu. Jednak lista wyjątków na rzecz zasady inkwizycyjności jest bardzo duża. Art. 366 obowiązek baczenia czy wszystkie istotne okoliczności zostały wyjaśnione przez przeprowadzenie dowodów z urzędu. Po noweli post. dowodowe na rozprawie głównej prowadzone jest przez strony ( art. 167). We wszelkich postępowaniach wszczętych z inicjatywy strony dowód przeprowadzają strony (np. obecne postępowanie jurysdykcyjne). Postepowanie dowodowe prowadzone jest zatem przez oskarżycieli oraz przez oskarżonego jak i ich pełnomocników. Od 1 lipca występuje nowa strona procesowa w postaci podmiotu odpowiedzialnego za zwrot Skarbowi Państwa korzyści uzyskanych z przestępstwa.

W postepowaniu odwoławczym. De lege lata mamy względnie inkwizycyjne postepowanie dowodowe. Po zmianie ( art. 452) istnieje wątpliwość czy znajduje zastosowanie art. 167 wydaje się, że tak . Po noweli postępowanie dowodowe również będzie kontradyktoryjnie.

Postępowanie dowodowe będzie prowadzone z urzędu jeżeli jest inkwizycyjne lub na wniosek.

Zasada swobody dowodzenia.

Fakty istotne dla od. Karnej mogą być w swobodny, dowolny sposób. A więc nie za pomocą ustawowo ustalonego katalogu środków dowodowych ale również za pomocą dowodów swobodnych ( art. 393). Ten art. Daje podstawę do odczytania na rozprawie głównej wszelkich dokumentów prywatnych powstałych poza postępowaniem. Ale czy upoważnia do twierdzenia, że fakty mogą być dowodzone w każdy sposób? Skorupka mówi, że nie . Przerzucenie odpowiedzialności dowodów na strony nie daje upoważnienia do powiedzenia, że obowiązuje zasada swobody dowodowej.

Informacje mogą być uzyskiwane w dodrze czynności niekonwencjonalnych (np. podsłuch telefoniczny, prowokacja, pozorna korzyść majątkowa). To są czynności o których mowa w ustawie o policji oraz innych ustawach dot. organów państwa uprawnionych do wykonywania czynności operacyjnych i prowadzenia postępowania dowodowego. W postępowaniach karnych bardzo często wykorzystuje się czynności niekonwencjonalne a wręcz są nadużywane.

Informacje uzyskane w drodze czynności niekonwencjonalnych będą dowodem jeżeli zostaną wprowadzone do procesu karnego za pomocą czynności procesowej ( art. 391).

Negatywne przesłanki uwzględnienia wniosku dowodowego ( art. 170). Zakazy dowodowe w noweli nie zmieniły się.

Dowody mogą być przeprowadzane w sposób bezpośredni i pośredni. Trzeba odróżniać dowód pierwotny od bezpośredniego.

Zasada swobodnej oceny dowodów nie wolno jej mylić z zasadą swobody dowodzenia.

Pojęcie dowodu.

Dowodem jest każda informacja o faktach podlegających udowodnieniu. To trzeba pamiętać, że warunkiem uznania takiej informacji za dowód jest wprowadzenie jej w określony sposób do procesu.

Źródło dowodu to osoba lub rzecz od której pochodzi środek dowodowy. Osobą jako źródłem może być tylko osoba fizyczna. Środek dowodowy to właściwości tej rzeczy ponieważ one będą stanowić podstawę ustalenia faktów.

Środek dowodowy – dowód w ścisłym tego słowa znaczeniu. To nośnik informacji o fakcie podlegającym udowodnieniu. Pod tym pojęciem będziemy rozumieć zeznania świadka, wyjaśnienia podejrzanego. Cechy charakterystyczny rzeczy.

Przedmiot dowodu to fakt który podlega udowodnieniu. A udowadnia się w procesie czyn zarzucony oskarżonemu a także liczne inne fakty których istnienie lub nieistnienie wskazuje na przestępstwo. Prowadzi to do rozróżnienia dwóch rodzajów faktów. Faktu głównego i faktów dowodowych. Faktem głównym jest przestępstwo ( zestaw ustawowych znamion) zarzuconych oskarżonemu w postępowaniu karnym. Fakty dowodowe to inne fakty udowadnianie w procesie karnym. Fakty dowodowe nazywa się potocznie poszlakami.

Klasyfikacja dowodów

Dowody pierwotne ( omówione przy okazji zasady bezpośredniości) i dowody pochodne. Pochodny charakter ma dowód pochodzący od źródła dowodu pośredniczącego miedzy udowadnianym faktem a źródłem pierwotnym.

Dowody bezpośrednie i pośrednie. Dowód bezpośredni odnosi się wprost do faktu głównego.

Dowody osobowe ( pochodzące od człowieka) i rzeczowe ( pozostałe dowody).

Dowody pojęciowe ( posiadające treść intelektualną np. wyjaśnienia, zeznania , treść dokumentów) i zmysłowe ( czyli takie których poznanie odbywa się za pomocą zmysłów np. oględziny).
Dowody ścisłe ( przeprowadzane w formie określonej przez przepisy prawa np. zeznanie w formie przesłuchania ) i dowody swobodne ( nie są przeprowadzane w sposób przewidziany przez prawo art. 391).

Surogaty udowodnienia doczytać.

04-03-2014

Postepowanie dowodowe.

Wprowadzanie dowodu do procesu karnego.

Dowody do postępowania wprowadza się z urzędu albo na wniosek stron. W postepowaniu przygotowawczym dowód może być wprowadzony z urzędu przez prokuratora albo innego funkcjonariusz państwa uprawnionego do wprowadzania dowodu z urzędu. W postepowaniu sądowym z urzędu dowody mogą być wprowadzane przez sąd.

Jako, że post. przygotowawcze jest z reguły inkwizycyjne zasadą wprowadzania dowodów do procesu jest wprowadzanie z ich z urzędu. Inaczej jest na etapie postepowania sądowego de lege lata rozprawa główna ma charakter względnie inkwizycyjny, zasadniczo to strony mają uprawnienia do wnioskowania o przeprowadzania dowodów jednak przewodniczący składu orzekającego ma obowiązek aby w toku postępowania dowodowego były wyjaśnione wszystkie istotne elementy sprawy. Aby dopełnić tego obowiązku sąd uruchamia inicjatywę dowodową co też wskazuje na inkwizycyjność . Nowela zmienia przepis art. 167 ograniczając inicjatywę dowodową sądu bo stanowi, że we wszystkich postepowaniach sądowych wszczynanych na wniosek strony to strony przeprowadzają dowód. Przez to zmienia się też kolejność zadawania pytań. Sąd może wykazać inicjatywę dowodową w wyjątkowym przypadku uzasadnionych okolicznościami. Pozostawanie tego wyjątku spowodowane jest niezmienianiem przez nowelę zasady prawdy materialnej i niezmienieniem istoty dyrektywy trafnej reakcji.

Wniosek dowodowy

Jest to żądaniem strony przeprowadzenia danego dowodu. Może być złożenie ustanie do protokołu przeprowadzanej czynności lub na piśmie. Wniosek musi cechować się:

Kiedy wniosek ma zostać uwzględniony? Art. 170. Przesłanki dowodowe zostały tam określone w sposób negatywny. Nowela nie zmienia przesłanek uwzględnienia wniosku dowodowego. Jednak w planach była eliminacja przesłanki 5 ( przedłużenie postępowania).

Dopuszczalność dowodu.

Pojęcie i problematyka zakazów dowodowych w doktrynie PK ujmowana jest w różny sposób. Istnieją aż 3 koncepcje:

Są to zakazy bezwarunkowe

Są też zakazy warunkowe ale niestety facio pieprzy za szybko.

Reszta okoliczności

Okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia.

Okoliczność która ma być udowodniona została już udowodniona ze stwierdzeniem wnioskodawcy.

Dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności.

Przeszkodą przeprowadzenia dowodu jest fizyczna niemożliwość jego przeprowadzania.

Wniosek dowodowy zmierza do przedłużenia postępowania.

Prof. postuluje aby do zakazów stosować też art. 54 pkt 4 (?) konstytucji.

Wykład 11-03-2014

Systematyka czynności dowodowych

Listo gończy i poszukiwanie są jako środki przymusu albo czynności dowodowe.

Najczęstsze czynności.

Zatrzymanie 217 k.p.k.

Dowodu ( rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie)

Kary majątkowe ( rzeczy które podlegają zajęciu ) np. papierosy z przemytu.

Instytucja procesowa służąca zabezpieczeniu na wypadek gdyby oskarżony który został pociągnięty do odp. karnej nie chciał z własnej woli zapłacić.

Policyjne zabezpieczenie art. 295 k.p.k. Będzie on właściwy do części kar majątkowych.

Teraz skupiamy się na pierwszej części ( czyli dowodach).

Czy możliwe jest zatrzymanie rzeczy, na wszelki wypadek? Aby zatrzymać rzecz organ procesowy musi wiedzieć przed zatrzymaniem rzeczy, że ta rzecz może stanowić dowód w sprawie.

Forma żądania sądu lub prokuratora to postanowienie o zatrzymaniu. Policja może zatrzymać rzecz bez takiego postanowienia w przypadku niecierpiącym zwłoki.

Organ ma obowiązek wskazać jaka rzecz podlega zatrzymaniu i dlaczego.

Tryb postępowania jest określony w dalszych paragrafach tego przepisu. Najpierw wzywa się do dobrowolnego wydania tej rzeczy. Jeśli rzecz zostanie wydana spisuje się protokół i wraca do bazy…W razie zatrzymania bez postanowienia trzeba zawiadomić o możliwości złożenia wniosku o wydanie postanowienia.

Przeszukanie

Można dokonać przeszukania pomieszczeń, osób i innych miejsc ( np. . przeszukanie samochodu). Organ przeszukujący musi podejrzewać, że dane rzeczy znajdują się w tym miejscu. Organem uprawnionym jest prokurator w postępowaniu przygotowawczym lub sąd a organem dokonującym jest Policja albo inny organ wymieniony w ustawie.

W postanowieniu trzeba wskazać na szukane przedmioty.

Art. 225,226

Pierwszy dotyczy postępowania z dokumentami tajnymi. Funkcjonariusz policji, który chce zatrzymać takie dokumenty jeżeli dostanie oświadczenie, że dokumenty mają charakter poufnym zabiera te rzeczy i przekazuje je do prokuratora lub sądu. Policjant nie może jednak przeczytać takiego dokumentu. Inny jest sposób postępowania w przypadku kiedy osoba składająca oświadczenie stwierdza, że dane dokumenty mają charakter związany z wykonywaniem funkcji obrońcy, wtedy takich rzeczy nie można zabrać. W razie kiedy takie oświadczenie budzi wątpliwość takie dokumenty przekazuje się sądowi. Kiedy jednak takie oświadczenie złozy adwokat nie można zatrzymać takich dokumentów. W razie wątpliwości czy dokumenty mogą być zabrane organem rozstrzygającym wątpliwości jest tylko sąd.

Kontrola i utrwalanie rozmów telefonicznych

Celem kontroli i utrwalania rozmów jest wykrycie i uzyskanie dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia dokonania nowego przestępstwa. Sąd podejmuję taką decyzję wyłącznie na wniosek prokuratora w formie postanowienia. W treści postanowienia trzeba wskazać kto jest podsłuchiwany.

Granice dokonania tej czynności. Kogo wolno podsłuchiwać. Katalog znajduje się w par. 4 art. 237. Przepis ten wprowadza ograniczenie od zasady. Katalog wskazuje na bardzo szeroki zakres. Granice przedmiotowe zostały określone w paragrafie 3. Tyle w sprawie tych przestępstw można przeprowadzić kontrolę. Granica temporalna – kontrola może być zarządzona na 3 miesiące z możliwością przedłużenia na kolejne 3 miesiące.

W przypadku niecierpiącym zwłoki kontrolę taką może zarządzić prokurator. Prokurator obowiązany jest zwrócić się w terminie 3 dni z wnioskiem o zatwierdzeniem do sądu.

237a

Prokurator wydaje postanowienie o tym, że chce kogoś podsłuchiwać jednak uzyskuje informacje o innym przestępstwie mieszczących się w granicach przedmiotowych zatwierdzone potem przez postanowienie sądu.. Nowela mówi, że skoro jest to przestępstwo katalogowe a więc można w trybie tego przepisu te informacje można uznać za legalnie uzyskane i wprowadzić je do procesu karnego. Jeżeli jednak przy podsłuchu uzyskano informacje o innym przestępstwie pozakatalogowym to te informacje nie mogą być wykorzystane.

Okazanie i rozpoznanie

Okazaniu podlegają osoba, rzecz lub wizerunek. Warunki, które muszą być spełnione określone zostały w rozporządzaniu ministra Sprawiedliwości.

Oględziny.

Poznanie za pomocą zmysłów właściwości fizycznych rzeczy.

Eksperyment procesowy

Można przeprowadzić dwa rodzaj czynności dowodowych określanych eksperymentu. Pierwsza to wizja lokalna a druga eksperyment procesowe w ścisłym słowa znaczeniu. Eksperyment polega na sprawdzeniu pewnej hipotezy. Wizja lokalna polega na rekonstrukcji zdarzenia, odtworzeniu zachowania innych osób.

Konfrontacja

Osoby, które są przesłuchiwane mogą być poddane konfrontacji. W przypadku rozbieżności w ich zeznaniach.

Świadek koronny

Ustawa o świadku koronnym. Przesłanki ustanowienia ŚK. ŚK może być podejrzany o popełnienie przestępstwa, którego w trybie określonym mocą postanowienia sądu okręgowego, uznaje się za świadka koronnego w danej sprawie. Zmienia się jego status procesowy. Ciąży na nim odp. karna za składanie fałszywych zeznań. Po uzyskaniu decyzji sądu wyłącza się materiały dotyczące danego świadka do odrębnego postępowania a to postępowanie zawiesza się. Robi się to po to, żeby można było podjąć to postępowanie jeżeli świadek koronny nie wywiąże się ze swoich obowiązków.

18-03-2014

Środki przymusu - mają zabezpieczyć prawidłowy tok procesu. Mają zróżnicowany charakter, cel i funkcję. Środki przymusu to czynności organów procesowych zmierzające do zabezpieczenia prawidłowego toku czynności postępowania bądź zmierzające do wymuszenia spełnienia obowiązków procesowych.

Jest to bardzo szeroka i niejednolita grupa czynności. Ich wspólną cechą jest przymus bądź jego zagrożenie, często jest to przymus fizyczny.

Systematyka środków przymusu. Wyróżnić możemy 5 grup środków przymusu.

Cele i funkcje.

Niektóre ze środków przymusu wyraźnie ukierunkowane są na to aby zabezpieczyć prawidłowy tok procesu karnego. Ale jeżeli popatrzymy na inne środki przymusu ( zatrzymanie kary porządkowe) to zobaczymy, że na plan pierwszy wysuwa się wymuszenie spełnienia nałożonych obowiązków procesowych.

Możemy mówić o funkcji zabezpieczającej ( prewencyjnej) oraz zabezpieczenie spełnienia obowiązków procesowych.

Ich stosowanie łączy się z daleko idącą ingerencją w prawa i wolności konstytucyjne. Istnieje konieczność proporcjonalnego stosowania środków przymusu. Stanowisko TK dot. ochrony konstytucyjnych praw i wolności wskazuje na konieczność przestrzegania praw i wolności z art. 31 ust. 3 konstytucji. Przepis ten skierowany jest do ustawodawczy. Środki przymusu są jednak wymogami nałożonymi nie na ustawodawcą a na organy procesowe. Na jakiej podstawie te organy mają kierować się proporcjonalnością? I z tym jest wielki kłopot oj wielki kłopot bo nie ma o tym nigdzie w kodeksie : ( Z wyjątkiem ogólnych przepisów dot. tymczasowego aresztowania oraz z art. 258 par. 4 – dyrektywy proporcjonalności tymczasowego aresztowania. Odnośnie innych środków to nie ma nić na temat proporcjonalnego stosowania. Na podstawie analogi stosuje się wyżej wymieniony art. Konstytucji ( art. 31 ust. 3).

Ujęcie obywatelskie.

Jeżeli ujmiemy inną osobę na gorącym uczynku lub pościgu to musimy oddać tą osobę w ręce właściwego organu, która dokonuje zatrzymania. Każdy ma prawo ująć jeżeli zachodzi obawa ukrycia się lub nie można ustalić jego tożsamości.

Zatrzymanie procesowe

Zatrzymanie jest niejednolitą, niejednorodną instytucją. Możemy wskazać na 3 rodzaje zatrzymania. Ale wymagana jest tylko jedna z art. 244 i 247. Jest to rozbudowana treść normatywna. Nowela w art. 247. W par 1 art. 244 wskazano, że Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną jeżeli istnieje podejrzenie, że popełniła przestępstwo a zachodzi obawa, że ucieknie, nie można ustalić jej tożsamości albo zachodzi podstawa do zastosowania trybu uproszczonego. Zatrzymanie procesowe wiąże się z możliwością uzyskania odszkodowania w razie nieprawidłowości tego zatrzymania.

Przepis nie reguluje granic przedmiotowych ( osoba popełniła przestępstwo). Ogólną przesłanką zatrzymania jest uzasadnione podejrzenie ( w konwencji praw człowieka). Słowo „ podejrzenie” jest dalej idącym domniemaniem niż przypuszczenie. I z tego powodu wskazuje się, że nie wystarcza jakaś plotka. Podejrzenie wymaga udokumentowania obawy, że dana osoba popełniła przestępstwo.

Przesłanki ograniczające i pozytywne.

Osoba podejrzana, która została zatrzymana ma prawo zaskarżyć tą decyzję. Jeżeli nie ma odpowiednich przesłanek to sąd rejonowy uzna takie zatrzymanie za bezprawne, co łączy się z zapłatą odszkodowania.

Zatrzymanie uregulowane w par. 1 lit a, b

Zatrzymanie fakultatywne i obligatoryjne.

Fakultatywne – przestępstwo z użyciem przemocy na rzecz osoby z która zamieszkuje i zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa

Obligatoryjnie – jeżeli użyła noża, broni palnej i zachodzi obawa, że znowu popełni przestępstwo z użyciem przemocy na rzecz osoby z która zamieszkuje.

Zatrzymanego należy pouczyć o przysługujących mu prawach oraz wysłuchać osobę podejrzaną. Ma prawo do skorzystania z pomocy adwokata ( a nie obrońcy bo stosunek obrończy zawiązuje się pomiędzy adwokatem a osobie, której postawiono zarzut).

Zmiana par. 2 w noweli. Do adwokata dodaje się radcę prawnego.

Odnośnie wysłuchaniu. Wysłuchanie nie jest przesłuchaniem. Przepis mówi o tym lakonicznie nie wskazując, co ma być przedmiotem owego wysłuchania. Nie mówi o obowiązku wdania się w wysłuchanie przez osobę podejrzaną ale nakłada obowiązek na organ aby podjąć takie wysłuchanie. Chodzi tu o prawo do milczenia, które jest jednym z aspektów prawa do obrony. Prawo takie przysługuje podejrzanemu, oskarżonemu. Zatem policjant, który zatrzymał osobę zatrzymaną nie informuje jej, że ,ma prawo milczeć.

Z zatrzymania należy sporządzić protokół. Ma na nim być godzina rzeczywistego zatrzymania bo od tej godziny biegnie 48 godzin.

245 został zmieniony bo nie określał przesłanek dot. kontaktu osoby zatrzymanej z podejrzanym. TK uznał, że był niekonstytucyjny.

247 uległ zmianie. Prokurator może zarządzić zatrzymanie ( czyli w formie zarządzenia)


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Test+5+postepowanie+przygotowawcze, Prawo, [ Postępowanie cywilne ], [ Postępowanie karne ] (WithNig
Postepowanie przygotowawcze, STUDIA, Postępowanie karne (KPK)(1)
Postępowanie karne [opracowanie]
Postępowanie karne
postępowanie karne 1, Opracowania i ściągi
przesłanki, Nowy folder, Postępowanie karne (KPK)
Koszty procesu i oplaty sadowe, STUDIA, Postępowanie karne (KPK)(1)
PK w sprawach podlegajacych orzecznictwu sadów wojskowych, STUDIA, Postępowanie karne (KPK)(1)
kazusy post przyg II studenci 26.11, Prawo, postępowanie karne
Postępowanie karne wykonawcze
Prawo i postępowanie karne skarbowe
Postępowanie karne
POSTĘPOWANIE KARNE

więcej podobnych podstron