Postulaty pozytywistyczne i och odzwierciedlenie w konkretnych utworach.

Postulat - teza, na której oparty jest cały dowód twierdzenia; także hipoteza wyznaczająca tok dalszego rozumowania.

Praca u podstaw i praca organiczna

Pozytywiści polscy na pierwszy plan wysunęli dwa zasadnicze programowe hasła: ,,pracy u podstaw’’ i ..pracy organicznej’’. Właśnie na wysiłku intelektualnym i fizycznym miała nastąpić przebudowa polskiego społeczeństwa. Praca powinna przełamać bariery między klasami społecznymi.

Głównym założeniem tego punktu programu pozytywistów była szeroko pojęta edukacja ludu, czyli podstawy społeczeństwa. Postulat pracy u podstaw kierowany był do inteligencji, by jej członkowie wzięli los Polski w swoje ręce i zaczęli nauczać biedotę miejską, rolników, a przede wszystkim najmłodsze pokolenie.

Głównym celem pracy u podstaw było uświadomienie ludu, iż nadeszły czasy nowych możliwości. Chociaż sytuacja polityczna wydawała się beznadziejna, to przecież dzięki powstawały nowe warunki rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego. Pozytywiści byli przekonani, że właśnie na takiej drodze możliwe będzie stopniowe odzyskiwanie niepodległości.

Praca organiczna – propagowanie unowocześnionych i wzajemnie powiązanych form ekonomicznych w przemyśle, rolnictwie i handlu. Zmiany zachodzące w tych dziedzinach życia gospodarczego powinny służyć umocnieniu polskiego stanu posiadania.

Scjentyzm – patrz temat 1.

Emancypacja kobiet.

Dążenie do równouprawnienia kobiet.

Emancypantką w LALCE była Kazimiera Wąsoska, wdowa, krewna prezesowej, żądała równości kobiet, ale nie chciała przyjąć obowiązków jakie to ze sobą niosło.

Asymilacja innych narodowości (Niemcy i Żydzi)

Postulat asymilacji Żydów był odwetem na politykę zaborców, którzy starali się przekonać społeczeństwo polskie, iż zubożenie kraju jest spowodowane bogaceniem się Żydów. Zaborcy pragnęli w ten sposób skłócić i osłabić naród polski. Przeciwko tym zabiegom wystąpili pozytywistyczni pisarze. Maria Konopnicka w noweli "Mendel Gdański",

W LALCE ukazany jest konflikt między Polakami a Żydami. Henryk Szlaubaum przejął spółkę Wokulskiego co nie spodobało się innym jej członkom. Niemcy-Minclowie chcą być Polakami mimo, że mają niemieckie pochodzenie(głównie Jan). SA jednak sumienni, pracowici i dbają o swój sklep. sposób przypodobać się Izabeli Łęckiej w której jest zakochany.

W MENDLU GDAŃSKIM (Maria Konopnicka)

W tej noweli główny bohater pada ofiarą asymilacji mniejszości narodowej. Z powodu rodowodu żydowskiego pomimo zakorzenienia w Warszawie zostaje odebrany, jako wróg miasta. Tragizm starszego mężczyzny dosłownie ukazany jest determinacją pochodzenia, środowiska i sytuacji historycznej. Pomimo zżycia z miejscem zamieszkania, dużego wkładu w życie publiczne jest postrzegany nie przez pryzmat stereotypów.

Realizm i naturalizm – patrz temat 3